Betrouwbare Bronnen

In 2008 verscheen het boek De Prooi van Jeroen Smit. Over de teloorgang van de eens zo trotse grote Nederlandse bank ABN Amro. De top van die bank zat jarenlang gevangen in interne twisten. De bank verzwakte en werd in delen overgenomen door Belgen, Schotten en Spanjaarden. Net toen dat boek verscheen kwam de bankencrisis. ABN Amro, of liever: wat er nog van over was, moest gered worden. Door de overheid.Over wat sindsdien gebeurde is nu een nieuw boek verschenen. De Staatsbank. ABN Amro klem tussen ambtenaren en bankiers. Geschreven door twee journalisten van Het Financieele Dagblad, Ivo Bökkerink en Pieter Couwenbergh. Jaap Jansen praat met ze.De bank werd overgenomen voor 21 miljard euro aan belastinggeld. PvdA-minister van Financiën Wouter Bos zette zijn voorganger als minister, VVD’er Gerrit Zalm aan het hoofd van die ‘staatsbank’. Die bestuurde hij als was hij opnieuw minister. Heel anders dan collega-ceo’s. En hij had invloed op wie hem zou controleren.Bos wilde dat ABN Amro zo snel mogelijk weer een volledig commerciële bank zou worden, maar zo makkelijk ging dat niet. Na Bos werd CDA’er Jan Kees de Jager minister en pas onder PvdA-minister Jeroen Dijsselbloem ging de bank naar de beurs. Anno 2020, onder CDA-minister Wopke Hoekstra, zijn de meeste aandelen nog steeds in handen van de overheid.Bökkerink en Couwenbergh vertellen een spannend verhaal over de problemen waar de nieuwe ABN Amro al snel mee te kampen kreeg. Achterdocht, ruzies en zelfgenoegzaamheid in de top. Zalm die niet kon opschieten met de snel rijzende ster in de raad van commissarissen Olga Zoutendijk. ‘Dat mens’, noemde hij haar.Toen kwam ‘Project Gravlax’. Zoutendijk slaagde erin, Zalm te lozen. Toen dat eenmaal gelukt was, werd ze zelf slachtoffer. 'Er was paranoia. Iedereen in de bank had er last van. Als dit allemaal niet gebeurd was, was de staat nu misschien al helemaal uit ABN Amro vertrokken', zegt Ivo Bökkerink.Een onthullend achter-de-schermen-verhaal over de verlammende relatie tussen overheid en bank. 'Die twee werelden spreken allebei ABN, maar ze begrijpen elkaar niet', zegt Pieter Couwenbergh.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland*** Verder lezenIvo Bökkerink en Pieter Couwenbergh – De Staatsbank (Uitgeverij Prometheus) De Staatsbank in cijfers (Financieele Dagblad)*** Verder kijken Documentaire ‘De Achtste Dag’ over de bankencrisis en de reddingsoperatie van Fortis/ABN Amro (te bekijken als je een abonnement hebt op NLZIET) Openingsact ABN Amro personeelscabaret 2014: Gerrit Zalm als zijn zus, hoerenmadam Priscilla *** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:06:00 – Deel 100:30:31 – Deel 201:10:55 – Deel 301:45:13 – Uitro01:45:54 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland herdenkt op 4 en 5 mei de oorlogsjaren, de slachtoffers en de bevrijding. In een aantal afleveringen van Betrouwbare Bronnen besteden we aandacht aan die periode.In deze aflevering kijken we terug naar de buitengewone weken in de wereldpolitiek van 75 jaar geleden. We gaan naar een klein stadje in het diepe zuiden van de Verenigde Staten: Warm Springs, Georgia.Daar zat op 12 april 1945 president Franklin Delano Roosevelt de post af te handelen achter zijn werktafel in 'Little White House' dat deel was van het kuuroord voor poliopatiënten dat hij zelf had opgericht. PG Kroeger vertelt over die korte vakantie van de staatsman, de speeches en stukken die hij zat te bewerken en beslissingen die hij nam.Het zou de laatste ochtend van zijn fascinerende leven zijn. Een schok ging door de wereld. PG Kroeger vertelt over de reacties in het Kremlin bij Stalin, in de bunker waar Hitler ondergedoken zat met Goebbels, over die van Thomas Mann en Churchill en die van FDR's volstrekt onvoorbereide opvolger als president, Harry Truman.12 april 1945 was ook in Duitsland, aan het oorlogsfront, een historische dag. Wat generaal George Patton - een ijzervreter van het zuiverste water – doormaakte bij de ontdekking van het eerste concentratiekamp in Duitsland, deed hem letterlijk kotsen van emotie. Zijn opperbevelhebber is gespaard gebleven voor de berichten en beelden die Patton die dag doorstuurde naar de top van de geallieerde coalitie.Het werk dat FDR die dagen in Warm Springs doodziek en vermoeid nog kon doen, werd van grote historische betekenis. Zijn speechschrijver begreep daarom de aanwijzingen die hij daarvoor kreeg veel later pas. Ook blokkeerde de president nog een poging van Churchill om na de ondergang van Nazi-Duitsland een nieuw front te openen.  Het verhaal over die dagen in dat kuuroord in ruraal Georgia is niet alleen een geopolitiek en strategisch van belang. Het bevat ook een liefdesgeschiedenis die lang verborgen moest blijven: de innige band van FDR met Lucy Rutherfurd, met wie hij in Warm Springs nog even gelukkig en ontspannen mocht zijn; opgewekt kon praten en ritjes maken. Ook dit laat weer zien dat grote politiek mensenwerk is.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland***Verder luisterenAfl. 44 – PG over Franklin Delano RooseveltAfl. 32 - Churchill en Europa, met Andrew Roberts en Felix Klos***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:10:34 – Deel 100:41:27 – Deel 201:14:11 – Uitro01:14:57 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

De honderdste editie van Betrouwbare Bronnen sinds de start in augustus 2018! Alle reden voor Jaap Jansen en PG Kroeger om een soort 'summa summarum' van die 100 afleveringen te wagen. Welk thema kwam vaak terug?Dat thema is 'hoe kijken wij vanuit Nederland naar Europa en de wereld en hoe kijken ze vanuit Europa naar Nederland?' Een onderwerp dat in deze dagen van coronacrisis actueler is dan ooit. Met een blik op de cultuurgeschiedenis en de politieke historie is dit onderwerp minstens zo relevant. Veel van de argumenten, emoties, misverstanden en vooroordelen die dezer dagen over tafel komen, blijken al eeuwenlang op dezelfde manier en soms zelfs in dezelfde termen en beelden over tafel te gaan.Zo vertelt PG over de onderhandelingen in Rome van Dirc Potter, de Wopke Hoekstra van het Beierse Huis dat in de 14e en 15e eeuw vanaf het Binnenhof de gewesten regeerde. Wat hij over de inwoners van de ‘olijfolie-en-knoflook-landen’ opschreef en vertelde, is voor iedere Nederlander van nu meteen herkenbaar. Het leverde trouwens wel iets moois op: de allereerste vertaling van gedichten en verhalen uit de Italiaanse letterkunde in het Nederlands van die tijd. Gedichten over de liefde, uiteraard.En zo ging het in de loop der eeuwen steeds. Of het nu minister-president Willem Drees over de beginnende EEG was – hij vond het een gevaarlijk, Rooms project - of Ruud Lubbers die de argwaan van Helmut Kohl opwekte en Voltaire die de geest van de Hollanders beschreef, steeds kwamen klassieke patronen en denkwijzen naar boven. Anderen in Europa hadden ons meestal goed door en speelden daar soms handig en vaak geërgerd op in. Ook hier niets nieuws dus.Of het nu het 'euroreferendum' van 2005 was, of de strijd met Charles de Gaulle over een Brits EEG-lidmaatschap, deelname aan de inval in Irak tegen Saddam Hussein of het redden van de Grieken - steeds zie je vaste patronen van politieke strategie opdoemen. Zelfs de megalomane ambitie om in de duinen bij Den Haag een 'Wereldhoofdstad van het Internationalisme' te bouwen pas daar bij.Ook de scherpe uithaal van 'the Grand Old Man' van Europa, de bijna 95 jaar oude Jacques Delors, is vanuit die benadering te begrijpen. Zijn woede van enkele jaren geleden over de 'mauvaise pédagogie' van de Europese leiders blijkt actueler dan ooit. Moge deze honderdste editie van deze podcast een klein voorbeeld zijn van 'une bonne pédagogie'!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland***Verder luisterenAfl. 85 – Gert Jan Koopman, directeur-generaal EU-begroting: ‘Nederland kan verzet beter opgeven’Afl. 49 – De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerdAfl. 43 – Binnenhof: eeuwenoud ratjetoeAfl. 36 – Wopke Hoekstra: EU moet geopolitieke machtsfactor wordenAfl. 32 – Churchill en Europa: biografen Andrew Roberts en Felix KlosAfl. 20 – Peter Altmaier over Nederland in Europa, Brexit en opvolging MerkelAfl. 02 – Jeroen Dijsselbloem en Coen Teulings over de Eurocrisis***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:04:17 – Deel 101:10:38 – Deel 202:01:26 – Uitro02:02:08 - EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het thuis werken, leren, vermaken en geduld oefenen gaat nog wel even voort. Tijd dus voor inspiratie door podcasts, boeken, muziek en mooie gesprekken.In deze speciale editie bespreekt Jaap Jansen met PG Kroeger zes boeken. Met tot slot een door PG uitgezocht en toegelicht operafragment met de 'prima donna assoluta' van deze tijd, waarin historie, literatuur en de grote traditie van het Italiaanse belcanto van de 19e eeuw samen komen.De volgende boeken komen aan de orde:1] Brutopia - door Pascal VerbekenEen meeslepende wandeling door de niet overal geliefde, soms vervallen buurten van Brussel en door de rijke geschiedenis en cultuur die daar voortleven. De lezer ontmoet asielzoekers als Karl Marx in deze hoofdstad van vele opeenvolgende dynastieën, heersers, Oranjes en Junckers en leert hen en Brussel heel anders zien.2] Prince Albert. The man who saved the Monarchy door A.N WilsonHij werd maar 41, bleek een prins-gemaal van grote allure, was als jongen fameus om zijn Hollywoodwaardige schoonheid en zat altijd vol plannen en initiatieven voor innovaties, volksverheffing, culturele, wetenschappelijke en technologische revoluties. Albert von Sachsen-Coburg - een mini-staatje in midden-Duitsland, trouwde zijn onsterfelijk verliefde nichtje Victoria in 1840 en werd zo 'de beste koning die de Britten nooit kregen'. Wilson schreef het lang verwachte, modern-wetenschappelijke portret van deze begaafde en bij ons toch wat onbekende en vergeten doener.3] Berlin. Biographie einer grossen Stadt door Jens BiskyEen boek om voor te gaan zitten, bijna 1000 bladzijden dik. Het gaat over een stad die maar nooit oud wil worden. Steeds wordt Berlijn pas laat een serieus centrum in de wereld, zoals in 1871 en in 1989. En steeds moest de stad weer helemaal opnieuw beginnen, nadat een schijnbaar gouden tijd in een catastrofe eindigde.Maar het leven ging altijd weer door. Denkers en dichters, rebellen en ballingen bleven het merkwaardige, eigene van de stad Berlijn vormgeven. 'Arm aber Sexy.’ Misschien is het meest merkwaardig wel, dat het Berlijn van Merkel zo keurig, correct, gedegen en onspectaculair is. Want dat past helemaal niet...4] Travellers in the Third Reich door Julia BoydTot 1939 was Nazi-Duitsland een populair vakantieland. Reizigers waren vaak opgetogen over de rust en orde, over de goede catering, de grootse cultuur, festivals en gedienstige, schoon gewassen jongeren. Dit was toch heel wat beter dan de armoede, het verval, straatgevechten en communistische oproer uit de jaren van Weimar, nietwaar? Boyds boek brengt de belevenissen van allerlei 'gewone toeristen', delegaties, onderzoekers en verslaggevers van toen bijeen. Was men blind? Liep alles echt zo op rolletjes? Nee dus. Naïef bleken velen wel, maar sommigen beleefden schokkende dingen die zij nimmer vergaten. En Prinses Juliana ontmoette bij de Olympiade een vlotte prins waar zelfs haar veeleisende moeder wel wat in zag.5] Assembly Required door Koen van ZonDit proefschrift is een juweel. Van Zon analyseert in detail hoe de prille Europese instellingen het noodzakelijk vonden democratisch gelegitimeerd en gestuurd te zijn. Dat ging niet vanzelf, maar organisaties als de EGKS, EEG en Euratom kenden hun eigen parlementen en die bliezen hun partijtje flink mee, om het experiment van vreedzaam samenwerken uit te proberen. Het boek zit vol opmerkelijke inzichten in het Europa en de politiek van de jaren ‘50. Wist je dat er in de eerste Assemblee van Europa precies 1 vrouw zat? Een katholieke dame uit Nederland van grote invloed! Het boek is nog niet in de winkel verkrijgbaar. Meer informatie via Twitter bij @koenjavanzon6] The Mirror and the Light door Hilary MantelDe Britse schrijfster verdient de Nobelprijs voor de Letterkunde. Deze roman is de derde en laatste in haar cyclus over de jaren dat Thomas Cromwell diende aan het hof van koning Henry VIII. Het eindigt dan ook in 1540. De brouwerszoon stijgt in macht, aanzien en politiek vernuft en eindigt als de rechterhand van de grillige vorst en als de machtigste 'gewone man' ooit in de Britse historie. Hij helpt de koning te scheiden en te trouwen, desnoods via het schavot. En hij regelt een politieke en culturele revolutie in het bewind van zijn vorst. Zoiets kon niet goed aflopen…Mantel won met haar twee vorige romans over Cromwell al alle hoogste literaire onderscheidingen en dit derde boek -ruim 800 bladzijden dik - is de kroon op har werk. Lees in corona-tijden dus alle drie de romans in hun geheel, als cyclus. Nu kan het!Deze Betrouwbare Bronnen eindigt met een opera over die tijd van Cromwell, Henry VIII en zijn vrouwen. Want in de 19e eeuw waren hun koninklijke lotgevallen, liefdesbeslommeringen en tragiek zeer geliefde stof voor aangrijpende opera's die mooi slecht aflopen. Zo ook 'Anna Bolena' - koningin Anne Boleyn uit de romans van Mantel - aan wie Gaetano Donizetti een belcanto-meesterwerk wijdde. Zijn aria 'Al dolce guidami...' Fragment uit een schitterende uitvoering met Anna Netrebko die deze rol helemaal tot de hare wist te maken.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:48 – Brutopia00:20:53 – Prince Albert00:40:32 - Berlin. Biographie einer Grossen Stadt00:54:53 – Travellers in the Third Reich01:03:36 – Assembly Required01:17:03 – The Mirror and the Light01:35:27 – Uitro01:34:13 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het coronavirus raakt de hele wereld. Van Wuhan tot Bergamo, van New York tot Amsterdam worstelen we met deze pandemie. In Betrouwbare Bronnen spreken Jaap Jansen en PG Kroeger met een vrouw die aan het front staat van de strijd tegen deze wereldcrisis. Zij is de voorzitter van het bestuur van GAVI, de wereldalliantie voor vaccinaties tegen besmettelijke ziekten als ebola, mazelen, SARS en nu ook corona. Dr. Ngozi Okonjo-Iwaela praat met Betrouwbare Bronnen vanuit haar huis in Washington DC, want ook zij moet vanuit huis werken.In het gesprek geeft zij glashelder en met een verassend praktische en concrete blik haar visie op wat corona zo gevaarlijk maakt en wat de wereld nu moet doen en vooral ook straks, na het terugdringen van het gevaar.Dat visionaire karakter kan niet verrassen als je beseft dat zij een echt uniek cv heeft. Magna cum laude in economie op Harvard, waar zij nu ook in het bestuur zit. Managing director operations van de Wereldbank. De eerste vrouw als minister van Buitenlandse Zaken van het grootste land in Afrika, Nigeria. De eerste vrouw daar ook op Financiën en de grondlegger van een moderne overheid, die de corruptie en instabiliteit van de economie van het land fors ging bestrijden.Dr. Ngozi vertelt zonder omhaal hoe zij nu bezig is met GAVI en de G20 een lange termijn-aanpak in te richten om corona te bestrijden en verder voorkomen, onder meer door het vinden van vaccins en therapieën en door deze meteen wereldwijd op te schalen. Nederland doet mee en ze prijst de ministers Sigrid Kaag, Hugo de Jonge en premier Mark Rutte voor hun inzet en doet dat op een buitengewoon slimme uitdagende manier.Zorg heeft zij over het paniekerige kortetermijndenken van dit moment. Zelf was zij 2009 bij de G20 in Londen onder leiding van de Britse premier Gordon Brown- met de net aangetreden president Barack Obama - die destijds de kredietcrisis gezamenlijk en structureel ging aanpakken. Zo’n ‘wereldmoment’ ontbreekt nu nog. Dat verklaart waarom zij zelf maar direct aan de slag is gegaan met haar eigen mensen.Ze waarschuwt tegen de neiging tot ‘nationalistisch afsluiten en opsluiten’ terwijl het virus geen grenzen kent.Ze is ook voorzitter van de Global Commission on the Economy and Climate. Verrassend vertelt ze hoe juist de aanpak van het klimaat- en energievraagstuk de sleutel kan vormen voor een extra snelle terugkeer van economisch herstel.Het gesprek raakt ook aan enkele heel persoonlijke elementen van haar levensverhaal. Zij vertelt over haar inzet voor de talenten van meisjes en vrouwen als de dragers van kennis, innovatie en nieuw ondernemerschap in Nigeria en hoe dat een succes kon worden. Zij vertelt wie haar rolmodellen zijn, haar onvergetelijke leraren en wat zij van haar ouders meekreeg. Het gruwelijke verhaal hoe haar 83-jarige moeder door bendes werd ontvoerd, die het beleid van haar dochter, de minister van Financiën, ter bestrijding van corruptie de nek om wilden draaien, is eigenlijk met geen pen te beschrijven. Tenzij Hollywood er een film van zou maken. Dr. Ngozi is een vrouw met niet alleen een krachtige visie en politieke daadkracht van de bovenste plank, zij blijkt ook een bijzonder mens met een uniek levensverhaal.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland***Verder lezenDe website van GAVI, the vaccine alliance De GAVI-pagina van Dr. Ngozi Ebola-lessen voor de strijd tegen COVID-19***Verder luisterenAfl. 10 - Seth Berkley (ceo GAVI) over wereldwijd vaccineren (vanaf 01.28.40)Afl. 96 - Aandelen onderuit, bedrijven failliet, werkloosheid: het coronavirus duwt de wereldeconomie in recessie - gesprek met Peter de Waard***Tijdlijn00:00:00 - Intro00:01:06 - Deel 1: PG introduceert00:29:49 - Deel 2: Jaap en PG praten met Ngozi Okonjo-Iweala01:02:46 - Deel 3: PG duidt het gesprek01:18:55 - Uitro01:19:35 - EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

PvdA’er Martin van Rijn volgde overwerkte VVD’er Bruno Bruins op als minister voor Medische Zorg. Dat was voor velen een verrassing en werd als heel ongebruikelijk gezien. Maar is dat wel zo? Kende ons land in zijn politieke historie niet vaker ministers die in een nationale of internationale crisis met een speciale opdracht of taak aan het werk werden gezet?In deze editie van de podcast bespreken Jaap Jansen en PG Kroeger een hele reeks van bekende en geheel vergeten crises en bijzondere situaties waarin kabinetten een bewindspersoon heel doelgericht op een belangrijk nieuwe probleem aan het werk zetten. Van de dreiging van een atoomoorlog met Stalin tot het organiseren van de nieuwe polder in katholieke zin. Van migratie tot millenniumbug.Een eerste voorbeeld van zo'n crisisminister deed zich voor in Londen. In 1943 vond koningin Wilhelmina de komst – op de vlucht per zeilboot de jonge jurist en 'Engelandvaarder' Jaap Burger (SDAP, daarna PvdA) zó moedgevend voor 'de eindoverwinning', dat hij een plek in de Ministerraad kreeg. Daar moest hij zich helemaal gaan richten op de voorbereiding van de terugkeer van een democratisch en bestuurlijk effectief Nederland en een overheid die daarbij paste. Het was het begin van een opmerkelijke politieke loopbaan.Ook ver na die tijd kwam er zo'n crisisminister voor een complex vraagstuk dat heel de samenleving leek te kunnen ontregelen. Het virus tijdens Paars II was de 'millenniumbug'. Roger van Boxtel (D66) moest die dreiging pareren.In dat kabinet verscheen nog een andere versie van zo'n bewindspersoon: de programmaminister. Zo iemand werd in het Haagse wereldje en de journalistiek weleens meewarig 'minister van lege dozen' genoemd. Want hij heeft geen eigen departement en organisatie. Meestal moet-ie inwonen bij een 'echte minister' van een bestaand departement en daarvan onderdelen en medewerkers bij elkaar zien te rapen.Toch kregen sinds Paars II alle kabinetten van Balkenende en daarna van Rutte een of meer van dit type bewindslieden. Rutte III is zelfs de kampioen van de programmaministers: er zijn er vijf. Het is daarbij interessant om te zien op welk soort posten deze kabinetten zulke specifieke ministers hebben gezet. Dat varieerde van 'Wijken' tot 'Asiel' en van 'Rijksdienst' tot 'Gezin'. Keuzes die iets zeggen over de politieke ontwikkeling en geschiedenis van ons land. Net als de stap die Martin van Rijn nu zette.***Naast Martin van Rijn, Bruno Bruins, Jaap Burger en Roger van Boxtel hoor je in deze aflevering over de ministersposten van Frans Teulings (KVP, Drees I), Guus Albregs (KVP, Drees I), Adrianus de Bruijn (KVP, Drees II), Theo Bot (KVP, Cals), Hilbrand Nawijn (LPF, Balkenende I), Rita Verdonk (VVD, Balkenende II), Thom de Graaf (D66, Balkenende II), Alexander Pechtold (D66, Balkenende II), André Rouvoet (ChristenUnie, Balkenende IV), Ella Vogelaar (PvdA, Balkenende IV), Eberhard van der Laan (PvdA, Balkenende IV), Gerd Leers (CDA, Rutte I), Stef Blok (VVD, Rutte II), Arie Slob (ChristenUnie, Rutte III), Sigrid Kaag (D66, Rutte III), Sander Dekker (VVD, Rutte III) en Stientje van Veldhoven (D66, Rutte III).***Verder lezenElla Vogelaar en Onno Bosma – Twintig maanden knettergek (Balans, 2009)***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:11:08 – Deel 100:54:18 – Deel 201:34:28 – Uitro01:34:54 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Jaap Jansen praat met Peter de Waard, redacteur economie en columnist van de Volkskrant, over de plotselinge ineenstorting van de wereldeconomie.Nederland krijgt hoe dan ook een recessie, stelde het Centraal Planbureau deze week. De scenario’s die het CPB uitwerkte lijken heel erg op de modellen waar De Waard al van uit ging. Een V, een U of een L. De V is waar minister van Financiën Wopke Hoekstra op hoopt: een scherpe, maar korte terugval en daarna herstel. Bij een U duurt de ellende wat langer en bij een L zijn we pas echt ver van huis, dan kom je in de buurt van een jaren ’30-scenario: een depressie. Dat gaat zelfs verder dan het zwartste CPB-scenario.Kunnen bedrijven en werkenden deze economische crisis uitzieken met de vaccins van Wopke Hoekstra en de Europese Centrale Bank? En helpen Amerika en China ook een beetje mee? Wat betekent deze crisis voor een freelancer, voor iemand in vaste dienst, voor onze aandelen en onze pensioenen? Op al die vragen krijg je in deze podcast een antwoord.“We hebben onvoldoende geleerd van de vorige economische crisis”, zegt Peter de Waard. De banken zijn structureel onvoldoende verbeterd en heel veel zwakke landen hadden bij het uitbreken van de coronacrisis hun economie en hun financiën nog niet op orde. Een systeemcrisis ligt op de loer. “De banken zijn wat beter gekapitaliseerd, maar de structuur van veel producten is niet veranderd. Als in de Verenigde Staten de huizenmarkt instort, zullen opnieuw banken eraan gaan. Ook bij ons staan nog veel huizen onder water. Als de vastgoedmarkt instort hebben we een groot probleem.”De Waard wijst er op dat er nog altijd slechte financiële producten worden aangeboden. “Er had een financiële transactiebelasting moeten komen. Een kleine belasting op flitskapitaal. Dat niet iemand in tien seconden met zijn kapitaal naar vijf continenten kan gaan om zo te speculeren. Helaas is dat niet gelukt.”Europa moet nu opnieuw zwakke landen als Italië te hulp schieten, want Italië kan zelf eigenlijk niet meer op de financiële markt terecht, zegt De Waard. “Ook in die zin hebben we onvoldoende geleerd van de vorige crisis. Heel veel landen hebben geen schoon schip gemaakt. De schulden zijn alleen maar verder opgelopen. Voor Italië dreigt een Griekenland-scenario.”Volgens Peter de Waard is het de vraag of het Wopke/Wiebes-fonds er nog komt, een fonds van tientallen door de overheid geleende miljarden om te investeren in innovatie. “De regering heeft nu heel veel geld nodig om de economie overeind te houden. Als dat geld straks niet meer beschikbaar is, zal het heel veel moeite kosten om het idee van dat fonds overeind te houden. Want als de staatsschuld oploopt naar 74 procent, zoals het CPB in het zwartste scenario uitrekent, dan zullen we straks weer moeten bezuinigen.”***Verder lezenAlle artikelen van Peter de Waard in de VolkskrantDe scenario’s van het CPB, 26 maart 2020***Verder luisterenAfl. 91 – Van Zwarte Dood tot Spaansche Griep – pandemieën in de historieAfl. 02 – Jeroen Dijsselbloem en Coen Teulings over de Eurocrisis***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:04:24 - Deel 100:24:47 - Deel 200:55:11 - Uitro00:55:59 - EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Grote speeches op grote momenten van ingrijpende gebeurtenissen. In deze tweede aflevering - na de toespraak van premier Mark Rutte en daarna koning Willem-Alexander over de coronacrisis - kijken Jaap Jansen en PG Kroeger naar speeches die geschiedenis schreven.De koning kent in onze eigen historie een bijzondere voorgangster, zijn overgrootmoeder Wilhelmina. Haar radiotoespraken vanuit Londen werden een begrip. Toon en taal waren natuurlijk nog helemaal die van een vorstin die was opgegroeid in een 19e-eeuws feodaal milieu. Daardoor sloeg het enorm in als zij een onverwachte, bijna volkse oneliner gebruikte.PG Kroeger analyseert haar allereerste toespraak via Radio Oranje en laat zien hoe buitengewoon die was. Ze was nog maar nauwelijks in Londen aangekomen of ze schetste al een visioen van de wereld na 'de eindoverwinning'. Waar kwam dat vandaan?Een van de beroemdste en meest invloedrijke speeches in een nationale crisis is die van president Lyndon Johnson in maart 1965. Nadat de wereldwijde verontwaardiging over het geweld van de politie in Alabama met demonstranten voor gelijke rechten voor blank en zwart, sprak Johnson het Congres en de natie toe. Die redevoering is opgebouwd uit een reeks van mokerslagen, die PG Kroeger analyseert en in hun historische en politieke context plaatst. Van het Texaanse dorpje Cotulla tot de gospels van Martin Luther King.Minstens zo invloedrijk – en veel minder bekend - is een speech uit december 1978 in Beijing. Toch is dat betoog en zijn spannende voorgeschiedenis de grondslag waarop het China van vandaag is gebouwd. Dit fundament legde de bejaarde leider Deng Xiao Ping. De lijnen naar de toekomst die hij trok, vlak na de dood van Grote Roerganger Mao, zijn onverminderd actueel: 'Seek truth from facts.'Tot slot bespreken we een van de grote inspiratiebronnen van Mark Rutte: Thomas Mann.PG vertelt over de 55 radiotoespraken die hij als balling vanuit Amerika hield tot het Duitse volk in nazitijd. Hij geselde Hitler en zijn trawanten striemend, zoals alleen een romanschrijver en essayist van wereldformaat dat kon. Hij hield zijn landgenoten ook een spiegel voor en onthulde gruwelen die hen door Goebbels niet verteld werden. Onder meer over het lot van de Joden in Amsterdam, een stad en een land waar hij zielsveel van hield.***Verder lezen en luisterenTekst toespraak koningin Wilhelmina, 28 juli 1940Tekst speech president Johnson, 15 maart 1965Audio speech president Johnson, 15 maart 1965 De radiotoespraken van Thomas Mann zijn verkrijgbaar op cd***Eerdere afleveringen van Betrouwbare BronnenAfl. 94 - Grote speeches in tijden van crisis (deel 1)***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:02:25 – Deel 101:00:27 – Deel 201:51:55 – Uitro01:52:41 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het zijn de dagen van de grote crisisspeeches. Van koning Filip tot Angela Merkel en van Mark Rutte tot Emmanuel Macron, ze doen allemaal hun best een duidelijke, verbindende en gezaghebbende boodschap te verkondigen over de aanpak van de coronacrisis.In deze aflevering kijkt Jaap Jansen met PG Kroeger naar iconische voorbeelden van zulke redevoeringen en hoe sommige daarvan - bijvoorbeeld - het betoog van Rutte merkbaar beïnvloedden.Inspiratie halen bij grote voorbeelden is niet nieuw. Zo waren Churchills grootse speeches in 1940 schatplichtig aan die ene rede van The Virgin Queen in 1588. Elizabeth I sprak de soldaten toe die wachtten op de landing van het enorme leger en de nog grotere vloot van Filips II van Spanje, de Armada. Meeslepend en iconisch werden haar woorden, tot in het Hollywood van vandaag.Ook in deze aflevering: de eerste radiotoespraak van Franklin Delano Roosevelt uit 1933 tijdens The Great Depression, de ‘Moonshot speech’ van John F. Kennedy (1962) en George W. Bush na 9/11 in de National Cathedral.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland***Verder kijkenTV-toespraak Mark Rutte, 16 maart 2020TV-toespraak J.M. den Uyl, december 1973TV-toespraak koning Juan Carlos, februari 1981Elizabeth I, Tilbury Speech 1588 - The Virgin Queen, BBC 2005Eerste radiotoespraak FDR, 12 maart 1933JFK Moonshot speech, 12 september 1962Toespraak George W. Bush, 14 september 2001***Verder luisterenAfl. 91 – Van Zwarte Dood tot Spaansche Griep: pandemieën in de historieAfl. 49 – De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerdAfl. 44 – PG over Franklin Delano RooseveltAfl. 19 – Europa loopt voorop in ruimtevaartstrategie, waar blijft Amerika?***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:08:10 – Deel 100:54:48 – Deel 201:55:38 – Uitro01:57:16 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Betrouwbare bronnen aflevering 93 vervolgt de serie waarin we terugblikken op de historische gebeurtenissen van 30 jaar geleden, toen de Berlijnse Muur viel en Europa en de wereld ingrijpend veranderden. In deze 6e editie kijkt PG Kroeger in gesprek met Jaap Jansen terug op de gebeurtenissen in de supermacht van het Kremlin in de winter en lente van 1990.Terwijl in het westen iedereen meegesleept werd door de revolutionaire ontwikkelingen in Midden- en Oost-Europa, was dat in Rusland en zijn vele vazalstaten binnen de Sovjet Unie allerminst het geval. Natuurlijk volgden de communistische elites in Moskou - en de intelligentsia - de gebeurtenissen in de 'broederstaten' van het Warschau Pact, maar zelfs partijleider Michail Gorbatsjov kon daar feitelijk maar heel beperkt aandacht aan besteden. Andere zaken slokten zijn aandacht en energie op.Twee in het bijzonder. De economische chaos in het grootste land op aarde zorgde voor steeds grotere onrust. Gorbatsjovs 'perestrojka' - hervorming - leverde niet de dynamiek en welvaartsimpuls op die hij had voorgespiegeld. Integendeel: de meest basale levensbehoeften, van kaas tot zeep, van worst tot schoolschriftjes waren nergens meer te krijgen. Tot dan toe geheimgehouden data over de staatsfinanciën en de prestaties van de sovjet-economie bleken apocalyptisch.Het tweede vraagstuk dat de partijleiding deed wankelen was het effect van de 'glasnost' campagnes voor meer openheid, publiek debat en pluriformiteit. Die lukten heel erg goed, tot ontzetting van de oude hap van de partij-nomenklatura. Stakingen, protesten en eisen alom van onderdrukte volkeren die hun cultuur, geloof en eigen toekomst wilden beleven.Toch zette Gorbatsjov door met zijn programma, ondanks steeds feller van veel partijbonzen. PG Kroeger analyseert wat hem daartoe bracht en de opmerkelijke ideologische en historische wortels daarvan. Maar ook de rol die zijn vrouw Raisa Maksimovna daarbij speelde. Zij was zeer intelligent en vasthoudend, wat haar in eigen land impopulair maakte en ook leidde tot een epische slechte verstandhouding met de Amerikaanse first lady Nancy Reagan.Het waren uiteindelijk 'gewone mensen' in Jerevan en fabrieken in Vilnius die Gorbatsjov confronteerden met het onbedoelde effect van zijn beleid van openheid en economische hervorming. Dat hij rekening moest houden met geheel nieuwe verhoudingen in een nieuwe kenniseconomie van data-innovatie was hem in de jaren daarvoor al helder gemaakt uit wel heel onverwachte bron. Het mocht zijn perestrojkavisioenen niet meer helpen.Voordat PG over Gorbatsjov vertelt, praat hij nog even over de historische DDR-verkiezingen van 18 maart 1990. Dat was het begin van de grootste klus die Wolfgang Schäuble in zijn leven te doen kreeg. Over zijn werk aan het verdrag dat de 'Wiedervereinigung' moest verwezenlijken blijkt een hoop onverwachts en onbekends te vertellen. Moest Duitsland niet een nieuwe naam krijgen? Een ander volkslied, een vernieuwde Grondwet?***Verder lezenWilliam Taubmann – Gorbatsjov, de man en zijn tijdperk (Overamstel, 2017) ***Verder kijkenNancy Reagan geeft Raisa Gorbatsjov tour door het Witte Huis op 9 december 1987***Verder luisterenAfl. 84 – Hoe Kohl met Gorbatsjov de Duitse eenwording regeldeAfl. 72 – ‘Wir sind ein Volk’, December 1989: Helmut Kohl spreekt in Dresden + Geheim gifwapen Sovjet-UnieAfl. 61 – PG Kroeger over de val van de Berlijnse MuurAfl. 53 – PG en de viering van 40 jaar Deutsche Demokratische RepublikAfl. 42 – Merkels vertrouweling Elmar Brok: 40 jaar Europese geschiedenis***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Commissie en door Weee Nederland***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:55 – Deel 100:37:40 – Deel 201:21:37 – Uitro01:22:40 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.