Betrouwbare Bronnen

De heftige kritiek en zelfkritiek in de kindertoeslagaffaire leverden op 19 januari 2021 niet alleen een meeslepend en indrukwekkend Tweede-Kamerdebat op. Het parlement trok onder leiding van Pieter Omtzigt ook een hoogst opmerkelijke conclusie. De Kamer wil laten onderzoeken hoe het staat met de rechtsbescherming van burgers en hoe het zit met de praktijk van het stelsel van macht en tegenmacht. En dat onderzoek moet het parlement of de regering niet zelf verrichten, maar een zware en gezaghebbende commissie ‘van buiten’: de Venetië-commissie van de Raad van Europa, die eerder rechtsstaat en democratie in landen als Polen en Malta onder de loep nam. Omtzigts uithaal over ons land als ‘bananenmonarchie’ bleef dus niet bij verontwaardiging alleen. Er wordt ook heel concreet iets mee gedaan.Jaap Jansen en PG Kroeger kijken naar de betekenis van dit Kamerdebat en naar enkele opmerkelijke historische feiten en ontwikkelingen erachter. Waar komt die term ‘bananenmonarchie’ vandaan? En wat was een ‘bananenrepubliek’?In deze aflevering legt Pieter Omtzigt uit wat de achtergrond is van zijn deze week aangenomen motie om de Venetië-commissie te vragen ons land van kritische reflectie en aanbevelingen te voorzien. De gedachte dat ‘vreemde ogen dwingen’ heeft de CDA’er ook zelf vanuit die Raad al meermalen kunnen toepassen. Zijn rapportages hadden soms ingrijpende gevolgen.“Rechter en Tweede Kamer kunnen alleen besluiten nemen als ze de juiste informatie hebben. Op dit punt is Nederland een bananenmonarchie", legt hij uit. "Hier functioneert de Staat niet goed. De commissie-Van Dam die onderzoek deed naar de Kinderopvangtoeslagaffaire concludeerde dat de rechtsstaat is geschonden. Dat lijkt mij een behoorlijk zware kwalificatie.”PG Kroeger vertelt over historie en achtergronden van deze zware club vol rechters en andere grondwetkenners. De oorsprong en de oprichters van de commissie zijn gedurfd en kleurrijk. En waarom ‘Venetië-commissie’? Welke geschiedenis schuilt hier achter? PG neemt je mee naar een eiland tegenover de San Marco met nog weer een andere, zeker zo sublieme kerk van een groot bouwmeester uit de Renaissance; naar het Paleis van de Doges van ‘La Serenissima’ die op zijn reusachtige praalschip zijn jaarlijkse huwelijksceremonie liet voltrekken. En natuurlijk komen Richard Wagner, Thomas Mann en Gustav Mahler ook nog even langs.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show*** Verder lezenTweede Kamer, 45e vergadering, 19 januari 2021Pieter Klein - Welkom in de documentloze bananenmonarchie (4 december 2018)Brief minister Klaas de Vries - Reikwijdte van artikel 68 Grondwet (2002) H.J.A. Hofland - Tegels Lichten (Querido)*** Verder kijken Gustav Mahler - Symfonie nr. 5 in cis kl.t. - Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Bernard Haitink, Amsterdam, Concertgebouw, 25 december 1986***Verder luisterenBB 161 - Hans van Mierlo, een politieke popsterBB 147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgevingBB 70 - 'Voorzitter, het is Kafka!' - PG Kroeger over leven en werk van Franz KafkaBB 68 - De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerdeBB 18 - Pieter Omtzigt strijdt tegen corruptie in de Raad van Europa*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:47 – Deel 100:30:44 – Deel 2: gesprek met Pieter Omtzigt01:07:24 – Deel 301:50:14 – Uitro01:50:48 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hans van Mierlo, oprichter en oerleider van D66, was een twijfelaar die dacht in dilemma’s en sprak in paradoxen. Twee keer in zijn politieke leven liet hij zien dat hij wel degelijk ook een machtspoliticus was. Zonder hem geen kabinet-Den Uyl (1973) en geen Paars (1994).Jaap Jansen praat ruim twee uur met Hubert Smeets, auteur van de biografie Een wonderbaarlijk politicus, Hans van Mierlo 1931 – 2010. Een gesprek over wat hij bereikt heeft, zijn fouten, wat er uitkwam van zijn vermoedens en wat misschien juist heel anders liep. Van Mierlo bepleitte een Progressieve Volkspartij, maar juist de christendemocraten die hij wilde bestrijden kwamen sterk terug. Van Mierlo forceerde de komst van Paars, maar daarna volgde onverwacht het nationaalpopulisme en nog later werd de VVD de dominante partij.Een gesprek ook over ‘de Mensch’ Van Mierlo, de romanticus, die altijd in was voor een goed gesprek, zoals Jaap als jong journalist zelf heeft ervaren - al schrok Van Mierlo toen hij kort na de start van Paars in een artikel in Elsevier teruglas wat hij in een interview met Jaap en Willem Wansink had gezegd: dat het niet waarschijnlijk was dat hij na Paars I nog een keer lijsttrekker zou zijn.In dat kabinet koos Van Mierlo voor een ministerschap op Buitenlandse Zaken. Voor Smeets – die honderd bronnen sprak en 20 meter privé-archief doorspitte – bleef het een raadsel waarom hij niet voor Binnenlandse Zaken koos, Want dáár had hij de typische D66-agenda van staatsrechtelijke en bestuurlijke hervormingen kunnen waarmaken.En waarom verzette Van Mierlo zich zijn hele politieke leven tegen het etiket 'sociaal-liberaal'?Hans van Mierlo was 'een politieke popster', zegt Smeets, een zeldzaam charismatische politicus. En veel van de analyses waarmee Van Mierlo in 1966 en later indruk maakte, blijkt nog verrassend actueel. Hij zag als een van de eersten dat de politieke en maatschappelijke verzuiling erodeerde en dat er iets voor in de plaats moest komen. Toen dat niet - of te weinig - gebeurde raakte het politieke landschap pas helemaal op drift. Een situatie waar we in 2021 nog middenin zitten.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show***Verder lezenHet boek: Een wonderbaarlijk politicus, Hans van Mierlo 1931 – 2010Recensie: Daniël Boomsma - De ontheemde erfenis van een burgerlijk revolutionairRecensie: Thijs Kleinpaste - Hamlet in de politiek: authenticiteit en twijfel als strategieHubert Smeets op Twitter***Verder kijkenIscha Meijer - Interview Hans van Mierlo (RTL, 1994)Hans van Mierlo – Wat ik nog steeds te schrijven droom (Hans Fels en Edmond Hofland, VPRO 2006)***Verder luisterenBB 157 - 2021: het jaar van bijzondere verkiezingen, een partijcoup en een opmerkelijke dame van adel (oa over de verkiezingen van 1946 en het schaduwkabinet-Den Uyl)BB 127 - De geheime politieke memoires van Ruud LubbersBB 60 - Coen Brummer & Daniël Boomsma: De canon van het sociaal-liberalismeBB 1 – D66 moet linkser, vindt oud-partijleider Jan Terlouw***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:18:17 – Deel 201:09:02 – Deel 302:20:52 – Uitro02:21:50 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet Rutte III trad af. Hoe bijzonder is dat eigenlijk? In deze editie van Betrouwbare Bronnen kijken Jaap Jansen en PG Kroeger naar de politieke actualiteit rond de kindertoeslagaffaire met een blik op de parlementaire historie en de discussie over aftreden, optreden, staatsrecht, de ‘Rutte Doctrine’ en het vraagstuk van de ministeriële verantwoordelijkheid sinds Thorbecke.Moest het kabinet wel weg? Moest minister Eric Wiebes wel meteen helemaal vertrekken als minister? En wat deed Lodewijk Asscher en zijn PvdA? Had Herman Tjeenk Willink gelijk met zijn kritiek op de Tweede Kamer. En hoe beoordelen we Klaas Dijkhoff met zijn achteloos opzijschuiven van de optie van vertrekken als ‘een gebaar van hoogst symbolische waarde’?PG herinnert eraan hoe in ons land kabinetten eerder struikelen dan vallen. Dat gaat soms nogal kolderiek. Van de jeneverbladen die Jan de Quay de kop kostten tot de woede van gereformeerden over de Paus in 1925 en van Limburgse ruzies over een lunch tot de VVD-woede over een luttele f1,65 forensentaks. Bij die laatste kabinetscrisis verblufte premier Ruud Lubbers niet alleen zijn mopperige coalitiepartner Joris Voorhoeve, maar misschien nog wel het meest zijn CDA-partijgenoten die hem het beste dachten te kennen.Maar soms vallen kabinetten wel degelijk op grote en principiële zaken, zoals Rutte III nu. Toch doe je er ook dan goed aan, heel scherp te kijken of het beeld aan de buitenkant hetzelfde is als het gedoe in de binnenkamers en de wandelgangen van het Binnenhof. Zo viel een kabinet over de Omroepwet, terwijl het vooral een zaak bleek van intern gedoe binnen de KVP, de partij van de premier, en de wens die man snel te dumpen. Zoiets speelde ook bij de epische drama’s in het kabinet Van Agt/Den Uyl/Terlouw, nu 40 jaar geleden, en bij de ondergang van Wim Kok als premier van Paars II.Duidelijk wordt dan ineens dat de aanleiding van een crisis meestal niet de reden van zo’n politieke explosie is. En daarom komen Jaap en PG tot een opvallende analogie van Rutte III met de instorting van een eerdere ministersploeg waarin ministers zich ook pijnlijk moesten verantwoorden voor een groot drama waarin hun apparaten vele steken hadden laten vallen.Dit laat nog eens zien dat er een fijnzinnig onderscheid bestaat tussen het beginsel van Thorbecke over ‘de ministeriële verantwoordelijkheid’ voor zowel het maken van beleid als het concreet toepassen en uitvoeren van beleidsplannen en het politiek essentiële vraagstuk van het vertrouwen dat een kabinet en een minister wel of niet geniet bij het parlement. Vaak worden die twee wezenlijke aspecten verward en zoiets is dan nogal eens reden tot politieke en staatsrechtelijke fouten en loze beweringen. PG heeft een dramatisch voorbeeld uit eigen belevenis in een indringend Kamerdebat, waarin het lot van een zeer stevig bewindsman toch aan een zijden draadje leek te hangen.Minstens zo opmerkelijk is het feit uit de politieke geschiedenis dat het nergens is ‘verplicht’ dat een kabinet zou moeten opstappen in een naargeestige situatie als die waarin Rutte III verzeild was geraakt met de kindertoeslagaffaire. Heel wat kabinetten bleven gewoon aan nadat zich politieke rampen voltrokken waarvoor zij toch echt geheel verantwoordelijk waren geweest. Ook in het recente politieke verleden! Het geheugen blijkt in Den Haag vaak opvallend kort.En hoe nu verder? PG doet de Kamer en de bewindslieden twee krachtige aanbevelingen. Ten eerste: een staatcommissie die de actuele omgang en betekenis van artikel 68 van de Grondwet snel en met groot gezag definieert. Alleen zo kan de politiek komen tot een breed aanvaarde wijze van handelen met openheid, transparantie en de soms noodzakelijke discretie bij het geven van advies door onafhankelijke experts en ambtenaren.En ten tweede: een soort onafhankelijke ‘tsaar’ die met een beperkt, uitermate slim ‘crisisteam’ de Belastingdienst en de uitvoeringspraktijk volledig op de schop neemt. Deze verantwoordt zich direct aan het kabinet en zorgt ervoor dat interne blokkades en ambtelijk gehannes worden opgeruimd. Zo’n in zulke apparaten gevreesde en gehate ‘gedelegeerd bestuurder’ heeft destijds de chaos bij de studiefinanciering binnen een half jaar opgelost. Zeg dus niet dat het niet kan: Roel in ’t Veld maakte dit huzarenstukje wel degelijk waar.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show***Verder lezenVerklaring van minister-president Mark Rutte over het aftreden van het kabinetKamerbrief met reactie kabinet op rapport 'Ongekend onrecht'Herman Tjeenk Willink - Kamer moet bij Toeslagen zelf in de spiegel kijken***Verder luisteren naar eerdere afleveringen van Betrouwbare Bronnen147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving141 – Hans Vijlbrief: een nieuwe relatie overheid-burger in de strijd tegen het populisme80 - Rutte en de ministeriële verantwoordelijkheid68 - De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:06:31 – Deel 100:35:28 – Deel 201:25:44 – Uitro01:26:37 – Einde    See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nooit eerder kreeg een Amerikaanse president twee keer achtereen miljoenen stemmen minder dan zijn opponent. Nooit eerder weigerde een president de uitslag te erkennen en hitste hij zijn aanhangers op daartegen in opstand te komen. Nooit eerder werd Capitol Hill bestormd door een woedende meute.Jaap Jansen en PG Kroeger blikken in deze editie van Betrouwbare Bronnen terug op de afgelopen weken en vooral ook vooruit naar het Amerika na Donald Trump. Ze belichten de inauguratie van de nieuwe president Joe Biden en zijn vice-president Kamala Harris op 20 januari, hun nieuwe beleid en hun benoemingen.Twee gasten diepen dit uit op basis van hun eigen kennis en ervaring in Washington DC. Pirmin Olde Weghuis is voor de vierde maal erbij en hoofdgast is deze keer Bob van Heuvelen, al decennia een spin in het web van de Amerikaanse politiek. Hij was bijna tien jaar chef-staf van senator Kent Konrad, een Democraat uit North Dakota die de Begrotingscommissie leidde. Hij werkte dagelijks met senatoren en leden van het Huis van Afgevaardigden – Democraten en Republikeinen. Tegenwoordig leidt hij een politiek en strategisch adviesbureau.De bestorming van het Capitool gebeurde om de hoek van Van Heuvelens kantoor; de taferelen die hij zag schokten hem diep. Dat brengt hem ertoe de opdracht van Biden scherp te duiden. Het zal een grote opgave zijn zowel de binnenlandse politiek als de samenleving weer tot wederzijds respect en verzoening te brengen. Uit eigen ervaring vertelt hij welke eigenschapen van Biden en Harris daarbij van groot belang kunnen zijn.Opmerkelijk is zijn analyse van de volstrekte mislukking van het presidentschap van Donald Trump, dat tragische kenmerken vertoont. Van Heuvelen laat zien hoe Trump als relatief kleine vastgoedmakelaar geen enkele relevante bestuurlijke ervaring of het afleggen van verantwoordelijkheid kende. Dat bepaalde zijn hele presidentschap en leide mede tot zijn politieke ondergang.Joe Biden is in alle opzichten het complete tegendeel van Trump. Van Heuvelen geeft een scherpe analyse van de ploeg die hij om zich heen verzamelde. Dat het soms lijkt op een ‘derde kabinet-Obama’ acht hij in de huidige crisissituatie een pluspunt. Biden en zijn mensen kunnen nu meteen goed ingewerkt aan de slag. Van Heuvelen schetst Bidens prioriteiten. Hij ziet de Europese Unie als partner, kent Xi Jinping nog van vroeger, zal hard omgaan met Vladimir Poetin en gaat pas naar Noord-Korea als het zich met Zuid-Korea verenigt. Jaap, PG en Pirmin vragen hem ook nog of Michelle Obama benoemd wordt in het Supreme Court (het antwoord is verrassend), of Mitch McConnell zijn Republikeinen bij elkaar kan houden en wat de gematigde Biden gaat doen met de radicale linkervleugel van zijn partij.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show***Verder lezenVH Stategies – Bob van Heuvelen***Eerdere afleveringen van Betrouwbare Bronnen die inhoudelijk aansluiten op deze146 - Amerikaanse presidentsverkiezingen: de machtsoverdracht51 - Nixon, Clinton, Trump - PG en de historie van het fenomeen 'Impeachment'44 - Amerika Special: Michael Wolff over Donald J. Trump***Tijdlijn00:00:00 – Intro en deel 100:14:33 – Deel 2 (Bob van Heuvelen)00:44:57 – Deel 3 (Bob van Heuvelen)01:06:12 – Deel 401:11:02 – Uitro01:11:46 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Midden in de coronacrisis treedt een nieuw land aan als voorzitter van de Europese Unie. Na Duitsland is dit half jaar de beurt aan Portugal. In deze aflevering zet Betrouwbare Bronnen de serie voort over de EU-voorzitterschappen: hoe doen de voorzittende landen dit? Welke ambities hebben ze?Jaap Jansen analyseert met PG Kroeger hoe de bijzondere historie van Portugal en de eigen politieke cultuur dit voorzitterschap inhoud en kleur gaat geven. President Marcelo Rebelo de Sousa (een christendemocraat) bouwt met nadruk voort op het werk en de visie van zijn voorganger die Portugal 35 jaar geleden de EU in wist te leiden, de socialist Mario Soares.In deze analyse komt ook aan snee hoe Portugal er zelf momenteel aan toe is en hoe het zich politiek opstelt in Europa. Zo blijkt het land zo’n stabiele democratie te zijn geworden dat de presidentsverkiezingen van 24 januari helemaal geen lastige afleiding vormen voor het veeleisende Europese werk.Portugal is het land van de gedegen aanpak. Dat, en de eeuwenoude wereldwijde blik valt ook nu weer op bij het programma van de Portugezen voor dit half jaar. Hun ‘global agenda’ voor de Unie is bepaald gedurfd. Premier António Costa sluit daarmee aan op de wereldwijde initiatieven die vertrekkend EU-voorzitter Angela Merkel in gang zette, en op de ‘geopolitieke’ visie van Europese-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.De Portugezen willen in hun half jaar de aanpak van de coronacrisis ook politiek gaan verdiepen. Centraal daarin staat het nadrukkelijk invullen van ‘de sociale pijler’ van de economische aanpak en strategie van de EU. Hiervoor wordt in mei een speciale Eurotop georganiseerd, waarin niet alleen de politieke leiders maar ook de ‘polder’ van de verschillende lidstaten hun inbreng moeten gaan geven. Europa is meer dan ‘politiek’, zo benadrukken de Portugezen, want de crisisaanpak moet ‘groen, fair en sociaal’ worden versterkt en daarmee moeten alle maatschappelijke verbanden gaan meedoen.Een belangrijk nieuw accent in dit geheel vormen de lessen uit de eerste crisisfase van de pandemie. De Portugezen komen met voorstellen om in het kader van die Sociale Pijler een ‘Europese Gezondheid Unie’ in te richten, waarin de lidstaten noodsituaties voortaan gezamenlijk aanpakken.Portugal heeft een rijke cultuur. PG Kroeger schetst wat op dit terrein aan mooie initiatieven genomen wordt, van ‘de film en de zee’ tot een eerbetoon aan de koningin van de fado, Amalia Rodrigues. En PG sluit zijn verhaal af met een historisch moment waarin Lissabon voor elke muziekliefhebber onvergetelijk werd…*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show*** Verder lezenPresidency Programme Portugal Website Portugese EU-voorzitterschap Ngozi Okonjo-Iwaela - Globalizing the COVID Vaccine (4 januari 2021)*** Eerdere afleveringen die in worden vermeld in deze Betrouwbare Bronnen156 – 2020: een historisch jaar voor Europa en EU-voorzitter Angela Merkel154 - Watergezant Henk Ovink: 'Negentig procent van alle rampen in de wereld heeft met water te maken'140 – Covid-19: samen werken aan vaccins. En: de langdurige wereldwijde sociaaleconomische gevolgen130 - Joost Korte, een Nederlander aan de top van 'Het sociaal Europa'124 - 95 jaar Jacques Delors122 - De EU in de tweede helft van 2020: Voorzitten op z'n Duits77 - De Hollanders van de Balkan: PG introduceert EU-voorzitter Kroatië24 - Ties Dams over China's ‘nieuwe keizer’ Xi Jinping***Verder luisterenDe Rode Draad, podcast-serie over China met oa Ties Dams *** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:06:56 – Deel 100:28:37 – Deel 201:19:51 – Uitro01:20:22 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het mag een traditie heten inmiddels. In de laatste aflevering van 2020 kijkt Betrouwbare Bronnen vooruit. Dat doen we vanuit de geschiedenis die in het komende jaar een bijzondere herinnering verdient. Jaap Jansen en PG Kroeger gaan naar historische plekken, mensen en momenten. Van Worms in de Renaissance tot het Oude Egypte in de muziek, van heibel in München tot Washington DC tijdens bittere kou en onverwachte blizzards.Al in januari 2021 wordt Joe Biden ingehuldigd als president van de Verenigde Staten. Vanwege het coronavirus zonder groot publiek op de Mall.Een unicum in de geschiedenis? Nou nee, vertelt PG. En zo blijken nog veel meer momenten uit het komende jaar goed voor verrassingen uit het verleden. Bijvoorbeeld het vertrek van Angela Merkel als Bundeskanzlerin na de verkiezingen van 26 september. Die politieke stap is nogal uniek in de moderne Duitse historie.In 2021 is het 500 jaar geleden dat een van de beroemdste toespraken in de geschiedenis van Europa werd gehouden. Die van een Augustijner monnik tot de Keizer van het ‘Heilig Roomsche Rijk der Duitse Natiën’ en alle rijksvorsten, steden en pauselijke afgevaardigden. Maarten Luther zette uiteen waarom hij een fundamentele hervorming van de kerk noodzakelijk achtte – zowel in spirituele als in wereldlijke en politiek-organisatorische zin – en zette daarmee zowel een religieuze als machtspolitieke en culturele revolutie in gang. De ‘Koning van Hispanje’ die wij altijd hebben geëerd zat als jong heerser die Rijksdag voor en moest meteen polderen, lobbyen en een politiek behendige oplossing zien te vinden. Hoe deed hij dat?Het is in 2021 ook 75 jaar geleden dat de Nederlanders na de bezetting voor het eerst weer als democratische burgers hun stem konden uitbrengen. Bij de verkiezingen van 1946 gebeurde van alles wat bijna niemand verwachtte. De gedoodverfde winnaar – de PvdA – bleek een verliezer en de winnaar van toen is bijna vergeten. En een opmerkelijke dame van adel werd Tweede-Kamerlid en bleef dat heel lang. ‘Tante Bol’ - aldus de prinsesjes op Soestdijk haar noemden – zou op geheel eigen manier geschiedenis schrijven.En zo zit ook deze Betrouwbare Bronnen weer vol onverwachte en eigenzinnige momenten en mensen uit de geschiedenis van ons eigen land, van Europa en wereldwijd. In het München van 1921 beleven we hoe een extreemrechtse partij uit elkaar dreigt te vallen en de leider een interne coup pleegt.In 1971 zien we in Den Haag de polarisatie toeslaan en eigenlijk meteen mislukken. En er duikt een hoogst opmerkelijke, briljante, maar wel een tikje onaangepaste politicus op, waarvan iedereen wist: “Die zit hier niet lang.”Natuurlijk komen ook enkele hoogtepunten van kunst en cultuur aan snee. Zo zal in 2021 in Berlijn het lang verwachte Humboldt Forum open gaan. Een herbouwd koninklijk paleis als eerbetoon aan Alexander en Wilhelm von Humboldt en als symbool en stimulans van al het goede, verrijkende en inspirerende van de Duitse en Europese beschaving.Een afsluiting van de podcast en dit jaar zónder een hoogtepunt uit de opera? Nee, dat gaat wat PG betreft natuurlijk niet. Zeker niet nu in 2021 de tachtigste verjaardag van maestro en ‘divo’ Placido Domingo gevierd wordt en de 150e van het zo geliefde Aida van Giuseppe Verdi!*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show*** Verder kijken O terra addio. Domingo-Millo-Zajick. 1989. Metropolitan. Giuseppe Verdi. "AIDA". Atto 4. Scena 2*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:11 – Deel 101:06:47 – Deel 201:39:40 – Uitro01:40:41 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

“Ik heb ervan genoten”, zei Angela Merkel terugblikkend op het Duitse voorzitterschap van de EU, het afgelopen half jaar. Een periode die in vele opzichten dramatisch was: er gebeurde veel wat niemand had kunnen voorzien. Jaap Jansen en PG Kroeger evalueren daarom dat voorzitterschap, het hele Europese jaar 2020 en hoe de grote lijnen voor 2021 en misschien zelfs wel de decennia daarna zijn getrokken.Eigenlijk heeft Merkel meteen al haar plannen in de prullenbak moeten gooien. Corona veranderde alles. De Amerikaanse verkiezingen zetten veel langeretermijn-plannen ‘on hold’. De economische klap dwong tot nationale noodprogramma’s en gezamenlijke actie. Vaak improviserend, op de tast.Wat niemand verwachtte: Merkel kreeg het meteen in juli, bij de start van haar voorzitterschap, flink aan de stok met haar trouwe bondgenoot Mark Rutte. Voordat de vrede getekend was moest nog heel wat water door de Spree vloeien. Waar ook niet op gerekend was: een opstand van de Polen en de Hongaren. Hoe boos hij op Merkel was liet de sluwe Viktor Orbán blijken door ruzie te maken met Mark Rutte.PG Kroeger analyseert vanuit de binnenwereld van de EVP hoe de strijd binnen die partijfamilie gevoerd werd, hoe Europees fractievoorzitter Manfred Weber en partijvoorzitter Donald Tusk daarbij uitgekiend hun rol wisten te spelen om Merkel maximale bewegingsruimte te geven. Dat leidde ertoe dat Orbán en de Polen uiteindelijk door de knieën gingen. Daarbij speelde nota bene de tiran van Belarus Aleksandr Loekasjenko een belangrijke bijrol, omdat de chaos na zijn ‘herverkiezing’ een groot probleem voor Polen werd.De Duitse regering van christendemocraten en sociaaldemocraten agendeerde ook nog drie grote, onverwachte initiatieven met een groot ‘geopolitiek’ gewicht voor de komende jaren. Dat zijn het voorstel om vanuit de EU een langetermijn-agenda van samenwerking met Amerika in gang te zetten, meteen bij het aantreden van de nieuwe president Joe Biden. Ten tweede legt Duitsland om diezelfde reden een initiatief op tafel om een ’Iran Deal 2.0’ tot stand te brengen. En ten derde komen de twee machtigste Franse en Duitse ministers met de voorzet voor een soort Europees ‘Wopke/Wiebes Fonds’, gericht op de meest geavanceerde technologieën en nieuwe industriële sectoren. Het zal voor Nederland van groot belang kunnen zijn om ons Nationaal Groeifonds en dit Frans/Duits initiatief zo creatief mogelijk met elkaar te verbinden.Het Duitse EU-voorzitterschap heeft laten zien dat Angela Merkel – ook al heeft ze haar vertrek aangekondigd - nog lang niet uitgeregeerd is.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via Vriend van de Show.Als je je nog snel even met een donatie – groot of klein - aanmeldt als ‘vriend van de show’, maak je – net als iedereen die ons in 2020 daarmee verblijdde - kans op een exemplaar van ‘Tand des tijds’, het nieuwe boek van PG Kroeger (beschikbaar gesteld door uitgeverij Prometheus)!*** Verder luisterenBB 122 - De EU in de tweede helft van 2020: Voorzitten op z'n DuitsBB 71 - Caroline de Gruyter: 'Brexit maakt Europa sterker' - De EU als het Habsburgse Rijk van onze tijdBB 63 - Judit Varga, minister van Justitie van Hongarije: lessen uit de geschiedenisBB 36 - Wopke Hoekstra: EU moet geopolitieke machtsfactor worden ** Drakendoder Margrethe VestagerBB 24 - Spitzenkandidat Manfred Weber haalt uit naar Rutte*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:05:08 – Deel 100:29:06 – Deel 201:03:09 – Deel 301:27:33 – Uitro01:28:24 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Elke machtswisseling in het CDA loopt uit op een drama. Editie 119 van Betrouwbare Bronnen behandelde dat thema, niet wetend dat 36 afleveringen later die analyse opnieuw volledig bewaarheid zou worden. Jaap Jansen praat erover met de vaste ‘historiegast’ van de podcast, PG Kroeger - een week nadat hij ‘Tand des tijds’ uitbracht, zijn kloeke boek over de geschiedenis van die partij, ‘waarin aldoor niet gebeurt wat kenners, waarnemers en pundits aannamen’, aldus de openingszin het boek.Na het terugtreden van Hugo de Jonge als lijsttrekker zijn alle schijnwerpers gericht op de nieuwe aanvoerder, Wopke Hoekstra. Wat maakte dat hij nu wél beschikbaar was? Wat was de reden? Wat was de aanleiding? En wat is ten diepste het verschil tussen deze twee factoren in deze CDA-crisis?Kroeger schetst hoe fundamenteel anders het CDA, de Haagse politiek, Nederland en Europa er nu voorstaan dan in november 2018, toen Hoekstra als kersverse minister van Financiën zich presenteerde als mogelijke nieuwe voorman. Dat gebeurde nota bene in een live-opname van Betrouwbare Bronnen in Amersfoort. Daar ging Hoekstra in dialoog met oud-premier Jan Peter Balkenende en honderden gasten van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA. Luisterend naar Hoekstra zei Balkenende spontaan: “Ik geniet van zo’n minister.”Leek Nederland en het CDA toen alleen maar opwaarts te kunnen reiken, nu zitten we in een existentiële crisis waarin onze gezondheid, economie, sociaal model en ons Europese huis onder ongekende druk staan. Hoekstra zelf zegt nu: “Het land bevindt zich in een fase waarin je eigenlijk geen ‘nee’ kunt zeggen.”Achter de schermen speelde afgelopen half jaar het nodige gedoe in het CDA. Kroeger maakt als partijkenner van binnenuit van zijn hart geen moordkuil. Hij onthult enkele opmerkelijke aspecten. Van een mislukt ‘Plan B’ tot de wens die Pieter Omtzigt eigenlijk vanaf het begin van deze gang van zaken had doen blijken.De grote vraag betreft natuurlijk de inhoud. Gaat het CDA onder Hoekstra een andere partij worden, met een andere koers en aanpak?Jaap Jansen en PG Kroeger bespreken de met terugwerkende kracht extra opvallende, indringende opvattingen die Hoekstra in 2018 en 2019 al heeft geformuleerd in twee lange gesprekken met Betrouwbare Bronnen. Onder meer over zijn blik op de toekomst van Europa en de rol van Nederland daarin. Bijzonder daarbij is de analyse van de belangrijkste adviseur van Angela Merkel, minister Peter Altmaier, die zijn intensieve gesprekken en politieke afstemming met Hoekstra onthult.Betrouwbare Bronnen kan niet afsluiten zonder enkele opmerkelijke tips voor de komende maanden en wellicht zelfs jaren. Op welke twee vrouwen moeten we op het Binnenhof in het CDA nu nog beter gaan letten als het gaat om de rol en visie van Hoekstra? En met welk boek opent hij de aanval op de aluhoedjes en fake news verspreiders?*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via Vriend van de Show*** Verder lezenPieter Gerrit Kroeger – Tand des tijds, het CDA in de nieuwe eeuw (Uitgeverij Prometheus, 2020)Hans Rosling – Feitenkennis (Uitgeverij Spectrum, 2018)*** Verder kijken Wopke Hoekstra toespraak bij aanvaarding lijsttrekkerschap CDA Rutger Ploum – CDA kiest nummer 1 ***Verder luisterenBB 153 – Het CDA en de tand des tijds BB 119 – Elke machtsoverdracht in het CDA is een dramaBB 117 – Tien wetten die elke lijsttrekker zich moet inprentenBB 36 - Wopke Hoekstra: EU moet geopolitieke machtsfactor wordenBB 20 - Peter Altmaier (Duitse minister van Economie en Energie) over Nederland in Europa, Brexit en opvolging MerkelBB 14 - Jan Peter Balkenende & Wopke Hoekstra: een nieuwe agenda voor Nederland en Europa***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:01:38 – Deel 100:36:47 – Deel 201:14:53 – Uitro01:15:45 - Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Betrouwbare Bronnen praat met Henk Ovink, de Watergezant van de Nederlandse regering. De enige ter wereld.Ovink werd internationaal een begrip toen hij president Barack Obama ging helpen na de verwoestende ‘superstorm’ Sandy die New York en New Jersey ontwrichtte en voor ruim $ 60 miljard aan materiële schade achterliet. Zijn aanpak leidde tot een ingrijpende omwenteling in de aanpak door de VS van grote natuurrampen. Ovink vertelt hoe hij dit deed in Washington en de verwoeste gebieden rond New York en New Jersey, maar ook rond de Westkust en daarna in andere wereldsteden en door klimaatverandering bedreigde gebieden op alle continenten.Uit zijn belevenissen blijkt hoe groot de rol van bedrijfsleven, kennissector, overheden en hun samenwerking in ons land is en hoeveel perspectief daarin zit bij een wereldwijde aanpak van klimaat- en water problemen. Wat Nederland hier weet te bieden is uniek.Om innovatieve Nederlandse initiatieven financieel op te kunnen starten komt het kabinet nu met Invest International, dat leningen kan verstrekken waar de commerciële banken het niet aandurven of te weinig kennis in huis hebben. “Het kost soms een kleine voorinvestering in kennis en ‘governance’ om daarna een project op te kunnen schalen en met partners een succes te maken”, zegt Ovink. “Met een miljoen een miljard realiseren.”Nederland zelf kan hier weer leren van anderen. Waar zij veel hebben aan onze kennis en eigenwijze manier van het stellen van de juiste vragen, is voor ons land het leren omgaan met de manier van denken en doen elders essentieel. Ovink vertelt fascinerende verhalen over de heel andere mentaliteit in Amerika en hoe ze daar leren polderen in ‘Rebuild by design’. Water is een zaak van nationale veiligheid, weten nu ook de Amerikanen. En bij ons in Nederland is water niet alleen maar logistiek, het is cultuur.In 2023 leidt Nederland de eerste wereldwijde VN-Water Conferentie in meer dan een halve eeuw. Samen met het midden-Aziatische land van eindeloze, duizenden meters hoge bergketens en een eindeloze gletsjers, Tajikistan. Twee landen waarvoor de toekomst nauw verbonden is met water en klimaat. Ovink hoopt dat het nieuwe kabinet de internationale wateragenda topprioriteit maakt. Dat is cruciaal voor de duurzaamheidsdoelen. Volgens Ovink is de Europese Green Deal nog onvoldoende ‘waterbewust’. Hij biedt Eurocommissaris Frans Timmermans zijn hulp aan.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via Vriend van de Show***Verder lezenHenk Ovink en Jelte Boeijenga - Rebuild by Design: A Transformative Approach to Climate ChangeHenk Ovink op Twitter***Verder kijkenEarth Day: A Dutch solution may mitigate flood damage (CBS, april 2019)Shaun Donovan Joins Race For NYC Mayor (CBS, December 2020) ***Verder luisterenBB 106 - Diederik Samsom over het Europese klimaatbeleid en het crisisherstelplanBB 82 - Edward Glaeser: Why we should love citiesBB 55 - Ed Nijpels over zijn Klimaatakkoord*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:05 – Deel 100:45:37 – Deel 201:18:16 – Uitro01:19:00 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

PG Kroeger, vaste gast in Betrouwbare Bronnen, heeft zijn grote, ruim 500 pagina’s tellende boek over de geschiedenis van het CDA van 1998 tot 2020 voltooid: Tand des tijds, het CDA in de nieuwe eeuw. Eigenlijk is het deel 2 van de geschiedenis van het CDA. Deel 1 verscheen in 1998: De rogge staat er dun bij, macht en verval van het CDA 1974-1998, dat hij schreef met Jaap Stam, nu alleen nog maar antiquarisch te krijgen.De geschiedenis van het CDA is een relaas waarin aldoor juist niet gebeurt wat kenners en waarnemers aannamen. Een verhaal van het ongedachte, het onvermoede, onvoorspelbare en onderschatte. Dat was al zo in de jaren van Dries van Agt en Ruud Lubbers en het is in de 21ste eeuw niet anders. Ook in de nieuwste CDA-historie val je van de ene verrassing in de andere. Veel van wat men meent te weten of zich herinnert klopt niet, veel andere feiten bleven onder de radar of soms diep geheim. Dat maakt de wederwaardigheden van een op het eerste gezicht toch wat brave partij af en toe ontregelend.Keer op keer is de definitieve ondergang van het CDA aangekondigd, telkens keert die partij onverwacht terug in het hart van de macht. In het Haagse én het Brusselse. Soms lijkt ze onverslaanbaar en stort dan plotseling ineen. Zelden steeg het CDA zo hoog als onder Jan Peter Balkenende in 2002 en 2003. Nu zit de partij met bijna minder Kamerzetels dan ooit toch weer aan de knoppen. Hoe kan dat? Wat is het geheim daarvan en wat kan er nog meer gebeuren?PG Kroeger loopt al een leven lang rond op het Binnenhof en schreef, van binnenuit, het definitieve boek over de minst vanzelfsprekende en misschien toch meest Nederlandse en Europese van al onze politieke partijen. Hij analyseert de feiten en gebeurtenissen en de vele mythes die daar ook binnen het CDA zelf vaak over leven. Over het vermeende zware verlies keer op keer aan rechtse populisten, over ‘de boze burger’ in de ‘Donner-doctrine’, over wat er écht gebeurde tijdens het roemruchte partijcongres in de Rijnhal, over de loopbanen van Camiel Eurlings, Maxime Verhagen en Jan Peter Balkenende in zowel ‘Brussel’ als ‘Den Haag’.Wat vond Lubbers nu écht van zijn opvolgers? Hielpen Pim Fortuyn en het CDA elkaar nu wel of niet? Wat verhinderde op de valreep dat Balkenende de ‘eerste president van Europa’ werd? Wat noemt Verhagen het ergste verraad in heel zijn politieke leven? Waarom hield Mark Rutte bezorgd rekening met zowel een premier Eurlings als een premier Buma? Hoe hielden Sybrand Buma en Ruth Peetoom het acht jaar samen uit?In deze aflevering van Betrouwbare Bronnen grasduint Jaap Jansen bijna twee uur lang met PG door het boek. En nog hebben ze heel veel aspecten van die toch wat merkwaardige partij niet kunnen behandelen, concludeert Jaap aan het slot. "Lees dat boek", zegt hij. ***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show***Verder lezenHet boek van PG***Verder luisterenBB 134 – 40 jaar CDA, 10 jaar CDA-congres in de RijnhalBB 127 – De geheime politieke memoires van Ruud LubbersBB 119 – Elke machtsoverdracht in het CDA is een dramaBB 83 – Het CDA, lastige coalities en gedogenBB 56 – Tien wetten waaraan een succesvolle partijvoorzitter moet voldoenBB 46 – De koers van CDA-vicepremier Hugo de JongeBB 38 – Elco Brinkman: Het incident regeertBB 14 – Jan Peter Balkenende en Wopke Hoekstra: Een nieuwe agenda voor Nederland en Europa***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:05:14 – Deel 101:11:46 – Deel 201:30:33 – Deel 301:50:20 – Uitro01:51:15 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.