Betrouwbare Bronnen 190 - Napoleon, 200 jaar na zijn dood: zijn betekenis voor Nederland en Europa
Op Bevrijdingsdag schreed president Emmanuel Macron in de Dôme des Invalides naar de enorme marmeren baar van de man die ook in Nederland een tijdlang staatshoofd en keizer was, Napoleon Bonaparte. Hij kwam ‘de kleine korporaal’ van Corsica ‘verlicht herdenken’ en niet slechts eer betonen nu hij precies 200 jaar geleden stierf, onderstreepte het Elysée.
In zijn speech zei de president: “De ware veroveringen, de enige die nooit spijt geven, zijn die op de onwetendheid.” Daarmee citeerde hij uiteraard Napoleon zelf en noemde daarom de herdenking een bewuste daad van “Strijd tegen de onwetendheid. De liefde voor kennis en geschiedenis. De wil om nimmer te zwichten voor wie het verleden willen wegpoetsen omwille van het idee dat dit niet past bij wat in het heden zou passen. Nee, Napoleon is deel van ons.”
In deze editie van de podcast kijken Jaap Jansen en PG Kroeger daarom naar het leven, het werk en de erfenis van Napoleon die door de grote filosoof Hegel niets minder dan de ‘Weltgeist’ genoemd werd. Allereerst: de uitzonderlijke moderniteit van deze jonge artillerist die als militair en strateeg zijn tijdgenoten verbijsterde met zijn prestaties, durf en hubris. Napoleon is de selfmade man par excellence, de autodidact die geopolitiek dacht. Hij keek naar de wereld als een kind van de Verlichting én als commanderend soldaat.
Hij dacht Europees, continentaal en had een wereldwijde blik en strategie - als eerste heerser sinds koning Philips II. Zijn succes én zijn mislukking inspireerden Alexis de Tocqueville in Amerika te gaan kijken en Charles de Gaulle om juist die fouten niet nog eens te maken.
PG schetst waar wij Napoleon nog dagelijks tegenkomen. Zonder hem was er bij ons geen ‘eenheidsstaat’ in plaats van die particularistische Republiek van de 16e eeuw. Zonder hem geen besef dat er bovennationale normen van vrijheid en burgerrechten zijn, ook voor minderheden. Zonder Napoleons aanpak geen modern koningschap, Amsterdam niet als hoofdstad, geen Rijksmuseum, nationaal onderwijs en kennissysteem en zelfs geen nationale feestdag. Bovendien is de politieke stijl van veel populistische leiders zonder het ‘bonapartisme’ niet te begrijpen. Het Europa en Nederland en zeker het Frankrijk van 2021 zijn evenmin te begrijpen en doorgronden zonder besef van diens nalatenschap op alle mogelijke terreinen.
En er is nog zo veel van deze man dat ons juist nu nog verrassen kan. PG wijst bijvoorbeeld naar de vitrine waar je zijn iconische punthoed kunt zien die hij in paniek verloor bij zijn vlucht uit Waterloo. Maar ook zijn bewondering en diepe kennis van het poëtische werk van Goethe en hun gesprek daarover, evenals Napoleons opvallende afkeer van en zelfs dreigement naar diens vriend Alexander von Humboldt. En wat deed hij met de pretenties van de Oranjes en hun geklaag over compensatie voor hun verloren macht en eigendommen? En wat fluisterde hij toen hij in de Notre Dame tot keizer gekroond was tegen zijn broer?
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!
***
Verder lezen
Seibt, Gustav - Goethe und Napoleon, einde historische Begegnung (2008)
***
Verder kijken
Commémoration de Napoléon: le discours d'Emmanuel Macron
***
Verder luisteren
115 - Thomas Paine en De Rechten van de mens
40 – De geniale broers Von Humboldt
***
Tijdlijn
00:00:00 – Intro
00:04:50 – Deel 1
00:42:18 – Deel 2
01:29:14 – Uitro
01:29:52 – Einde
See omnystudio.com/listener for privacy information.