De Universiteit van Nederland Podcast

Als al het ijs van Antarctica smelt, stijgt de zeespiegel 57 meter. Dat zou Nederland bijna volledig onder water zetten. Gelukkig verwachten we niet dat de hele Zuidpool verdwijnt, maar... de Zuidpool is wel degelijk aan het smelten. Lange tijd dachten wetenschappers dat dit onmogelijk was: de Zuidpool leek onaantastbaar. Dat blijkt toch anders. Sophie de Roda Husman van de TU Delft onderzoek hoe het écht zit en legt uit dat één afbrekende ijsplaats een reeks aan gebeurtenissen in gang zet die het smeltproces alsmaar versnellen.Disclaimer: aan het eind van deze video wordt vermeld dat de aarde met 1,4 graden Celsius is opgewarmd ten opzichte van pre-industriële niveaus. Dit is echter geen gemiddelde, maar een piek gemeten in het warme jaar 2023. Volgens het laatste rapport van het IPCC is de gemiddelde wereldwijde temperatuurstijging tussen 2011-2020 in werkelijkheid ongeveer 1,1 graden Celsius. Sindsdien zien we echter wel een stijgende lijn in de opwarming van de aarde, waardoor 2024 rond de 1.4-1.5 graden warmer zou kunnen worden dan pre-industriële levels. Bedankt voor jullie begrip, en we blijven ons best doen om nauwkeurige informatie te delen!Wil je meer informatie over het onderzoek naar de Zuidpool?► IPCC Het zesde klimaatrapport (AR6): https://www.ipcc.ch/report/ar6/syr/IPCC rapport. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is opgericht door de Verenigde Naties. Hun doel is de beschikbare kennis op het gebied van klimaat, klimaatverandering en de gevolgen in kaart te brengen.Om de vijf à zes jaar brengen ze een klimaatrapport (Assessment) met de laatste stand van zaken uit in vier delen. Het zesde klimaatrapport (AR6) kwam uit in 2023, en bevat een uitgebreide beschrijving van het hele klimaatsysteem, waarin er ook veel aandacht is voor de Zuidpool.► Special report on the ocean and cryosphere in a changing climate (SROCC): https://www.ipcc.ch/srocc/In 2019 bracht de IPCC een speciaal rapport uit over de oceaan en cryosfeer (een verzamelnaam voor alle gebieden op aarde waarin water voorkomt in de vorm van sneeuw, ijs of permafrost). Hoofdstuk drie van het rapport is volledig gewijd aan de Noord- en Zuidpool.► European state of the climate. Report 2023: https://climate.copernicus.eu/esotc/2023Het European State of the Climate Report 2023 geeft een overzicht van het klimaat en weer in dat jaar. 2023 werd gekenmerkt door extreem weer in Europa, en het rapport biedt een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen en hun oorzaken. Twee punten uit het rapport over de opwarming van de aarde:- 2023 gaat de boeken in als het warmste jaar sinds het begin van wereldwijde metingen in 1850;- Het was 0.60°C warmer dan het gemiddelde van 1991-2020 en 1.48°C warmer dan 1850-1900 ('pre-industriële niveaus').► Een paar interessante publicaties over de Zuidpool:Overzicht van hoe en waar het landijs op Antarctica veranderde de afgelopen 25 jaar: https://www.nature.com/articles/s41586-018-0179-y.► En hoe de ijsplaten van Antarctica veranderde de afgelopen 25 jaar: https://www.science.org/doi/full/10.1126/sciadv.adi0186► Hoe ijsplaten dunner worden door het warmere oceaanwater: https://www.nature.com/articles/nature10968► En hoe smeltwater aan het oppervlakte ijsplaten instabiel kan maken: https://www.nature.com/articles/s41586-020-2627-8.► Waarom de Larsen B ijsplaat in 2002 afbrak (https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/2013GL057694)► ... en hoe dat het achterliggende landijs versnelde (https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2004GL020697)Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Neanderthalers waren harig, barbaars en onderontwikkeld. Dat is ongeveer hoe wij over ze denken. En ‘wij’ dat zijn dan de ‘homo sapiens’, de wijze denkende mens, wél slim genoeg om te overleven. Archeoloog Gerrit Dusseldorp van Universiteit Leiden legt in deze aflevering de twee neefjes naast elkaar: de homo sapiens versus neanderthaler. En spoiler: zo verschillend zijn we niet.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Het Noorderlicht is de laatste tijd vaker te zien in Nederland, en dat blijft zo in 2024 en 2025. Dit spectaculaire natuurverschijnsel komt door een zonnecyclus die elke 11 jaar een piek bereikt. Maar wist je dat de veroorzaker van dit prachtige fenomeen ook gevaarlijk kan zijn?Aardwetenschapper Lennart de Graaf (Universiteit Utrecht) legt in deze aflevering uit hoe zonnestormen, die het Noorderlicht veroorzaken, veel meer invloed hebben dan je denkt. In 1967 was de Derde Wereldoorlog er bijna door uitgebroken, miljoenen mensen zaten weken zonder stroom, en recent kwamen satellieten van Elon Musk in de problemen. Kan zo’n zonnestorm ook Nederland platleggen? Je hoort het in deze aflevering.Tips voor Noorderlichtjagers: 1. Zoek een plek waar je vrij uitzicht hebt richting het noorden 2. Hoe dichterbij middernacht hoe groter de kans is dat je het noorderlicht kan zien 3. Zoek een plek waar weinig lichtvervuiling is; dus het liefst geen straatverlichting of ander licht 4. Het moet onbewolkt zijn 5. Via een camera kan je het Noorderlicht vaak makkelijker zien dan met het blote oog, dus pak je telefoon erbijZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Stel je voor: een muis die recht op de klauwen van een kat afrent of een rups die ineens omhoog klimt in een boom om daar te sterven…Het klinkt bizar, maar bij deze dieren is de controle volledig overgenomen door een virus of parasiet. Wetenschapper Vera Ros van de Wageningen Universiteit onderzoekt deze zombie-beesten en hun indringers. Want ook al lijkt het op science fiction, zoals in The Last of Us- het is het echt! Gelukkig gebeurt dit niet bij mensen... toch?604: Waarom kom je nooit van een koortslip af? https://open.spotify.com/episode/4E6cYsD3DGGyvIw68ghlon?si=f5daa43ba8a04997Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Waar denk jij aan als je aan een ster denkt? Een lichtbol waarschijnlijk, maar weet je ook waar die van gemaakt is? Sterrenkundige Marijke Haverkorn (Radboud Universiteit Nijmegen) laat aan de hand van een suikerspin zien hoe een ster ontstaat. Leuker nog: ze legt uit hoe je voorspelt waar een ster gaat ontstaan.Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Nederland liep in de jaren negentig voorop om natuurbeleid op Europees niveau in te richten. Want een trekvogel ziet helemaal geen grenzen. Sindsdien dragen de best beschermde natuurgebieden het stempel 'Natura 2000'. Maar dat stempel blijkt in Nederland vaak een loze huls. De afgelopen twintig jaar hebben we succesvol geprobeerd de kantjes er vanaf te lopen. Door bijvoorbeeld landbouwgrond ook natuurgebied te noemen. Raoul Beunen, milieuwetenschapper aan de Open Universiteit, weet wie daar de dupe van is: de natuur natuurlijk!606: Waarom ons stikstof-probleem ooit juist een oplossing was. https://open.spotify.com/episode/5LMnzCOBhDImAsEsESX48Y?si=c787f35d1c084a9eZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In Rare Jongens bekijken historicus Olivier Hekster (Radboud Universiteit) en Merijn Doggen onze tijd door de bril van de Romeinen. In deze aflevering reizen we naar Amerika waar binnenkort verkiezingen zijn. In hoeverre lijken die op de verkiezingen die de Romeinen hielden? Welke campagnestrategie hadden ze? Kon je een kandidaat ook 'endorsen'? En...huh... hebben de Romeinen hun capitol ook ooit bestormd? Allemaal vragen waar je antwoord op krijgt deze aflevering.Meer Rare Jongens vind je op Spotify, Apple Podcasts of in je favoriete podcast-app.Helpdesk Rome: Heb je een persoonlijk probleem? Misschien heeft Olivier een Romeinse oplossing voor je. Laat je probleem achter in de comments of via deze link: https://forms.gle/rFdegka25rzwHczR9Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Heb jij weleens moeite met het aanleren van nieuwe dingen? Taalwetenschappers Monique Flecken en Rosa Zaaijer (Universiteit van Amsterdam) kunnen je daar misschien bij helpen! Zij onderzoeken hoe taal, en zelfs willekeurige woorden, je kunnen helpen om sneller en beter te leren. Op Lowlands deden ze dit met een uniek experiment... linedancen! Kunnen woorden als 'gol' en 'zam' ervoor zorgen dat je de dansmoves beter onthoudt? Ze zoeken het uit in deze gloednieuwe aflevering. Dus trek je cowboylaarzen aan en ontdek of dit taalexperiment dé lifehack is om nieuwe skills onder de knie te krijgen. Yeehaw!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Eiwitshakes, pre-workout drankjes en eiwitsupplementen. In de sportschool kan het niet gek genoeg als het gaat om extraatjes om beter te sporten. Maar hebben die shakes en supplementen wel nut? Of is het eigenlijk grote onzin? Mirwais Mehrab, sportarts i.o. aan de Universiteit Utrecht, legt het uit. (spoiler: atleten kunnen er baat bij hebben, maar voor de casual sporter is het allemaal overbodig).557: De perfecte work-out volgens de wetenschap (in 10 minuten): https://open.spotify.com/episode/19wKbvIH39ZS1BdV8KRoJj?si=9b7d0f21a9104985Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Een goede baan, een groot huis of de beste cijfers - we willen allemaal succesvol zijn. Maar kun je succes echt afdwingen door hard te werken of speelt geluk een grotere rol? Socioloog Thijs Bol (UvA) onderzoekt hoe wij naar succes kijken en welke gevolgen prestatiedruk heeft. Dit doet hij met proefpersonen op een plek waar je het misschien niet zo snel zou verwachten: op Lowlands!00:00 Kun je succes afdwingen?00:50 Waarom experimenteren op Lowlands? 01:26 Prestatiedruk bij jongeren02:01 Gevolgen prestatiedruk02:29 Prestatiedruk experimenten 04:07 Ervaart iedereen prestatiedruk hetzelfde?05:20 Hebben succesvolle mensen meer geluk?06:48 De twee soorten geluk09:56 Hoe kijken we naar succes en falen?Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.