Podcast Filosofie

Hartmut Rosa is een Duitse filosoof en socioloog, beroemd om zijn inzichten over versnelling en resonantie. Samen met Peter Sas, filosoof en schrijver, duiken ze in de effecten van moderne versnelling op vervreemding. Rosa legt uit dat resonantie de sleutel kan zijn voor onthaasting en betekenisvolle connecties. Ze onderzoeken hoe horizontale, verticale en diagonale resonantie bijdragen aan ons welzijn. De impact van kapitalisme en de dringende behoefte aan authentieke ervaringen in een gesimuleerde wereld komen ook aan bod.

“Politiek heeft ten minste twee uitgangspunten van beslissende betekenis: het van de Griekse polis uitgaande concept van de staatspolitiek; en het Chinese tianxia-concept van een wereldpolitiek” Op deze manier drukt de hedendaagse Chinese politiek-filosoof Zhao Tingyang uit dat in het Chinese denken boven de orde van staten nog een andere orde bestaat. Hoe is “alles onder de hemel” volgens Zhao Tingyang een alternatief voor het westerse denken van binnen vs. buiten?Waarom is het belangrijk om de aarde als subject zien?En hoe is tianxia het antwoord op de uitdagingen waar we nu als mensheid voor staan? Te gast is Haroon SheikhDe denker die centraal staat: Zhao Tingyang

De unieke rol van muziek in het uitdrukken van menselijke gevoelens wordt besproken. Het verschil tussen 'feeling' en 'gevoel' komt aan bod, evenals de uitdagingen die vrouwelijke filosofen als Susanne Langer tegenkwamen. De connectie tussen kunst, symboliek en onze ervaringen wordt verkend, met aandacht voor de rol van muziek in deze dynamiek. Ook de betekenis van muziek tijdens Sinterklaas en de impact van virtuele werelden in kunst en architectuur worden belicht. Een fascinerende kijk op hoe kunst onze werkelijkheid beïnvloedt.

“Veel betekent het te vechten terwijl men de oorlog verafschuwt, de nederlaag te accepteren terwijl men het verlangen naar het geluk bewaart, tegenover de vernietiging te staan terwijl men het idee van een hogere beschaving koestert. Daarin volbrengen wij meer dan jullie omdat wij onszelf moeten overwinnen. (…) Wij hadden veel te bedwingen, en misschien in de eerste plaats de eeuwige verleiding om op jullie te lijken.” Met deze woorden drukte Albert Camus in Brieven aan een Duitse vriend uit dat het kwaad allereerst in onszelf bevochten moet worden, maar dat er ook een noodzaak tot verzet tegen geweld en ontmenselijking bestaat.  Wat is de hogere liefde waar Camus van spreekt? Op welke manier reageert hij anders dan zijn “Duitse vriend” op de absurditeit van het bestaan? En waarom zijn deze brieven een sleutelwerk in het oeuvre van Camus?  Te gast is Bas Heijne Het werk dat centraal staat: Brieven aan een Duitse vriend

De discussie onderzoekt de overgang naar een zelfregulerende samenleving, waarbij controle intern is opgenomen. Byung-Chul Han bespreekt de 'vermoeide samenleving' en de druk om constant te presteren. Sociale media en technologie hebben onze identiteiten en relaties veranderd, met vaak schadelijke gevolgen. Er wordt gekeken naar de oppervlakkigheid van moderne verhalen en de zoektocht naar betekenis in ons leven. De filosofie van vrijheid wordt belicht, evenals de psychologische druk die leidt tot burn-out en depressie, vooral onder jongeren.

“Het doel van de wetten is niet om af te schaffen of te beperken, maar om vrijheid te behouden en te vergroten.”  Op deze manier drukte John Locke een van de basisbeginselen van zijn klassieke liberalisme uit.  Waarom is voor de samenleving die Locke voor ogen had, persoonlijke matiging onmisbaar? Wat is de tragedie van het liberalisme? En waarom is Locke in zekere zin een slachtoffer van zijn eigen succes?  Te gast is Bert van den Brink De denker die centraal staat is Locke

Deze aflevering nodigt Frank Mulder uit, een journalist en schrijver die diepgaand onderzoek doet naar Jacques Ellul. Mulder onthult Elluls kritische visie op technologie en hoe deze onze vrijheid uitholt. Hij bespreekt de transformatie van de mens tot een middel binnen economisch en staatkundig jargon. Bovendien wordt de spanning tussen persoonlijke keuzes en sociale structuren onderzocht, evenals de relevantie van Elluls ideeën over geweldloos verzet in de moderne tijd. Een scherpzinnige blik op de impact van techniek op onze waarden.

“Aangezien de ervaring ons toont dat zij die in een hemel en hel geloven tot elk soort misdaad in staat zijn, is het evident dat de neiging tot het kwade niet voortkomt uit onwetendheid van het bestaan van God en niet gecorrigeerd wordt door de kennis die men verwerft van een God die straft en beloont. [...] We hebben geen enkel recht om te beweren dat een atheïst noodzakelijk losbandiger moet leven dan een afgodendienaar.”  Op deze manier brak de 17e eeuwse filosoof Pierre Bayle een lans voor de atheïst.  Waarom ging Bayle nog veel verder in zijn tolerantie en godsdienstvrijheid dan zijn vooruitstrevende tijdgenoten als John Locke? Hoe balanceert hij tussen scepsis en geloof? En waarom gelooft hij dat juist absolutisme de juiste staatsvorm is voor tolerantie?  Te gast is Patrick Loobuyck De denker die centraal staat: Bayle

“Als het één van de taken van de filosofie is om de heerschappij van het woord over de menselijke geest te verbreken - ten eerste door misverstanden over de relaties tussen concepten te verhelpen die bijna onvermijdelijk ontstaan door ons taalgebruik, en, ten tweede, door onze gedachten te bevrijden van datgene waarmee zij door de uitdrukkingsmiddelen van de alledaagse taal worden opgezadeld - dan kan mijn Begriffsschrift een nuttig werktuig zijn voor de filosoof” Zo beschrijft Gottlob Frege het belang van zijn filosofische project: het opschonen van de wiskundige en filosofische taal.  Waarom was de introductie van onder meer de kwantor zo’n revolutie in wiskunde en filosofie?Op welke manier kwam hij met een antwoord op de oude filosofische droom van onder andere Leibniz?En hoe bracht hij de linguistic turn in gang? Te gast: Wim VanrieDe denker die centraal staat: Frege

Met wat zal Ik de wereld vergelijken? Maanlicht, gereflecteerd In dauwdruppels, vallend van een Kraanvogelsnavel  Op deze manier drukt de 13e eeuwse Japanse denker Zenmeester Dōgen uit dat alle dingen verbonden zijn in vergankelijkheid en daarmee tegelijk iets onvergankelijks bevat. Hoe verwerft Dōgen niet via, maar ín meditatie inzicht in de verlichting?Wat is voor hem uiteindelijk de weg om gestalte te geven aan de compassie met de tienduizend dingen? En op welke manier is Heidegger met zijn grote werk Sein und Zeit schatplichtig aan het Japanse zenboeddhisme van Dōgen? Te gast is Michel DijkstraDe denker die centraal staat: Zenmeester Dōgen