Transformatiekracht - de leiderschapspodcast

Ray Klaassens heeft van spion tot theatermaker diverse carrières doorlopen en benadrukt het belang van groei buiten je comfortzone. Hij deelt zijn inspirerende reis van persoonlijke ontwikkeling, waarbij hij leert dat echte groei komt uit doorzettingsvermogen op moeilijke momenten. Klaassens moedigt anderen aan om te geloven in hun eigen potentieel en trots te zijn op hun overwinningen. Met zijn krachtige inzichten over kwetsbaarheid en de kracht van ongemak, laat hij zien hoe deze ervaringen bijdragen aan leiderschap en persoonlijke transformatie.

Plezier en vooruitgang met elke verbinding. Dát is de doelstelling van Jeroen Hoencamp, die al weer zeven jaar de scepter zwaait bij VodafoneZiggo. Vooruitgang betekent voor hem: niemand achterlaten. Verbinding betekent dat afstanden tussen mensen er niet meer toe doen. Met deze doelstelling werd VodafoneZiggo een grote speler op het gebied van mobiele telefonie en marktleider in televisie. Jeroen schroomde niet om heilige huisjes omver te schoppen bij het creëren van het bedrijf, dat is ontstaan na de fusie van twee sterke merken. Hij zette stevig in op een interne cultuurverandering, met focus op leiderschap en mensen. Dat viel op: in 2023 werd VodafoneZiggo uitgeroepen tot bedrijf met de beste reputatie op het gebied van goed werkgeverschap in de sector IT&Telecom. Op het hoofdkantoor op station Utrecht Centraal bruist het. De openheid en de verbinding waar Jeroen voor staat, zijn er merkbaar. Dat dat opvalt, doet hem goed, want het betekent dat de cultuur en de waarden van het bedrijf ook echt door mensen worden doorleefd. 'Cultuur veranderen, doe je persoon voor persoon.' Mét een gedeelde en krachtige visie: 'a plan on a page.' Dat het bedrijf de beste en snelste netwerken biedt, is bijna een vanzelfsprekendheid voor Jeroen. Zijn échte drive zit bij het leveren van de beste zorg voor klanten (de Coolblue norm, noemt hij dat) en een sterke focus op datgene waar die klanten de netwerken voor gebruiken: entertainment. Alleen het leveren van de allerbeste experience voor de klant, is voor hem goed genoeg. Als tech-kenner ziet Jeroen als geen ander de kansen van een digitale samenleving. Maar hij ziet ook dat de ‘digital divide’ steeds groter wordt. Steeds meer mensen zullen moeite hebben om mee te blijven doen. Banen verdwijnen of veranderen fundamenteel. Het is een grote uitdaging voor de maatschappij; reden voor Jeroen om mede-initiatiefnemer te worden van de Digitale Alliantie, die het thema op de agenda houdt. Onlangs kondigde hij zijn vertrek aan, per mei 2024. Hij gaat lekker reizen met zijn vrouw. Gezien de energie en het enthousiasme waarmee hij nadenkt over grote uitdagingen, kan het alleen bijna niet anders of hij zet zijn tanden straks toch weer in een van de grote opgaven in onze samenleving. We kijken er naar uit!

"We hebben het systeem zo ingewikkeld gemaakt, dat we niet meer weten wie we moeten zijn." Dat zegt ervaringsdeskundige Benito Walker over de jeugdzorg in Nederland. Benito verbleef van zijn tweede tot zijn vijftiende in een gezinshuis. Dat ging niet goed. "Een kind in de jeugdzorg krijgt meteen een diagnose. En dan luistert niemand meer naar hem of haar, terwijl dat kind er niets aan kan doen dat zijn ouders niet voor hem kunnen zorgen. Zo'n kind hoeft alleen maar liefdevol opgevoed te worden," aldus Benito.De problemen in zijn eigen gezinshuis zijn volgens hem echt niet het enige voorbeeld van een falende jeugdzorg. Verstrikt in een woud aan jeugdprofessionals is het toezicht op gezinshuizen niet voldoende geregeld. Benito wil de kinderen in de jeugdzorg een stem geven; voor ze op komen waar ze dat zelf nog niet kunnen. Op zijn 22e bewijst Benito dat leiderschap niets te maken heeft met leeftijd. Hij voelt de verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een betere wereld tot in zijn tenen, en spant zich ook in op andere dossiers die op zijn zachtst gezegd ingewikkeld zijn. Hij wil laten zien wat er schort aan het systeem, maar vooral ook meedenken hoe het beter kan. En dat doet hij op vele fronten, en het liefst in verbinding met anderen. Wat hem betreft zijn er iets te veel verschillende bubbels in onze samenleving, die ervoor zorgen dat mensen elkaar niet zien. Dat wil hij doorbreken, op weg naar een betere samenleving. Waar we hem nog allemaal gaan zien, dat weet hij nog niet, maar dat hij ver gaat komen, dat durf ik wel te voorspellen.   

“We zien ze vliegen, maar wat moeten we ermee?” Die vraag hoort Rik Bijl regelmatig als hij praat over de snelle ontwikkelingen in de dronetechnologie. Rik weet precies wat we ermee moeten, en hoe hij een groeiende schare aan klanten kan ondersteunen met zijn drones. Hij was er dan ook vroeg bij en besloot zijn aandeel in zijn eigen IT-bedrijf te verkopen en Euro Drone Inspections op te richten. Zo ontdekte hij een hele nieuwe wereld… vanuit de lucht. Dronevliegen gaat niet zozeer over het vliegen zelf, maar over het verzamelen van data met sensoren die eronder hangen. Denk aan gespecialiseerde, visuele inspecties voor de chemische industrie, emissiemetingen van schepen, opsporingswerkzaamheden of het inmeten van land, bruggen en tunnels. De toepassingsmogelijkheden zijn groot. Helaas wil het feit dat iets technisch mogelijk is, niet zeggen dat het ook altijd mag. Een deel van het pionierswerk bestaat daarom uit het afstemmen met handhavers en inspectiediensten, die volgens Rik aanvankelijk vooral hun best leken te doen om drones uit de lucht te houden.“Ik werd tegengewerkt en dat was frustrerend. Maar iemand moet het doen en het helpt dat je weet dat je met iets bezig bent dat veel potentie heeft. Inspecties met behulp van drones zijn gewoon sneller, veiliger en goedkoper,” aldus Rik. En zo begon hij als een Don Quichot de weg te banen voor deze nieuwe technologie. Hij denkt mee over regelgeving en handhaving, informeerde de Tweede Kamer en ziet als geen ander dat de publieke acceptatie over de inzet van onbemande vliegtuigjes een aandachtspunt is. Er gaan heel wat uren inzitten om van een hobby te komen tot een gecertificeerd dronebedrijf. Gevraagd naar wat er nog aan zit te komen, noemt Rik brandbestrijding op grote hoogte, gevelreiniging van flats, gespecialiseerde bezorgdiensten en natuurlijk de dronetaxi, waar al volop mee wordt geëxperimenteerd. Ook op het gebied van entertainment groeien de toepassingsmogelijkheden. De kers op de taart? De samenwerking met zijn zoons Max en Pim, beiden toppers op het gebied van film- en video, al dan niet met drones. “We maakten samen een prachtige productie op de Maassilo, waarbij we met een drone onder de ellebogen van Afrojack door vlogen.” Tja, iemand moet het doen.

Hard lopen en voorop lopen. Dat kan Marlin van Hal als de beste. Als langeafstandloper haalde ze verschillende medailles op nationale en Europese kampioenschappen en daarbij leerde ze wat het is om pijn te leiden én trots te worden. Vandaag de dag zet ze al haar energie en snelheid in om de veiligheid en weerbaarheid van ons land te versterken. Als algemeen directeur van Triangular Group Academy levert ze opleidings- en trainingscapaciteit voor (met name) geüniformeerde beroepen. Marlin gelooft in de kracht van publieke-private samenwerking. Zo kan bij organisaties als Defensie en de politie versneld worden gewerkt aan capaciteitsopbouw en worden deze organisaties sterker. Internationaal zijn er al vele voorbeelden van zulke strategische partnerschappen en ook in Nederland neemt de samenwerking nu toe. Triangular Group Academy levert een groeiend deel van de flexibele schil rondom de krijgsmacht en ondersteunt Defensie zo bij het verhogen van de gereedstelling. Triangular Group Academy heeft overigens geen problemen met het aantrekken van mensen hiervoor: oud-militairen en -politieagenten blijken graag bij de organisatie te werken. Marlin legt uit waarom. Marlin heeft door de topsport verschillende eigenschappen aangeleerd die ze meeneemt in haar carrière. Zo ziet ze als geen ander de kracht van een team (in je eentje is het nou eenmaal veel minder leuk om successen te vieren) en is ze oké met haar eigen falen en fouten. Tijdens het lopen wist ze dat ze naar zichzelf moest kijken als iets niet lukte; een eigenschap die ze ook in haar huidige werk toepast. Getuige de tientallen opmerkingen die ze maandelijks krijgt over haar geslacht, leeftijd of blonde haren, voldoet Marlin niet aan de norm die we met z’n allen blijkbaar hebben van een directeur. ‘Van wie ben jij de vrouw ook al weer?’, kreeg ze bijvoorbeeld te horen van een klant. Soms kan ze het naast zich neerleggen, soms irriteert het haar, maar het houdt haar op geen enkele manier tegen om impact te maken. De manier waarop ze dat doet valt op, getuige de vermelding in de lijst 35 under 35; een lijst met 35 impactmakers op het gebied van vrede en veiligheid onder de 35 jaar, samengesteld door het Jason Institute for Peace and Security Studies.

Klimaatverandering drukt op meer dan één manier een stempel op ons leven. Het is niet alleen een ecologisch vraagstuk, maar heeft consequenties voor onze economie, de manier waarop we leven, waar we leven, en onze veiligheid. Hoe groot die impact is, zag Tom Middendorp, toen hij als Commandant der Strijdkrachten meer dan twintig crisisgebieden bezocht. In Afghanistan zag hij hoe waterschaarste tot spanningen leidt tussen boeren en hoe de Taliban daar misbruik van maakt. En in Somalië zag hij hoe boeren en vissers de piraterij in gedreven worden. Het raakt hem dat er veel aan symptoombestrijding wordt gedaan, terwijl klimaatverandering het diepere, achterliggende probleem is. Volgens Tom onderschatten we op dit moment absoluut wat de economische, sociale en ook veiligheidsimpact van klimaatverandering is. Dat inzicht leidde ertoe dat hij zich na zijn functioneel leeftijdsontslag bij Defensie bleef inzetten als klimaatgeneraal. De grote vraag die hij zich daarbij stelt, is hoe we om moeten gaan met een toenemende kloof tussen vraag en aanbod in de wereld, nu de bevolking groeit en grondstoffen, water en eten schaars worden. Hoe minder we die kloof kunnen overbruggen, hoe meer dat zal leiden tot conflicten, ontwrichting, extremisme en migratiestromen. Tom is geen doemdenker en denkt volop na over oplossingsrichtingen. Hij heeft een heilig vertrouwen in de menselijke inventiviteit en ziet talloze innovaties en samenwerkingen ontstaan waarover hij glashelder en positief vertelt. Ook heeft hij een wereldwijd netwerk opgericht met politieke en militaire leiders die bij elkaar komen om de bewustwording te vergroten, de urgentie duidelijk te maken en concrete stappen vooruit te zetten. Zijn boek Klimaatgeneraal wordt inmiddels verfilmd. Tom is ervan overtuigd dat een individu of kleine groep het verschil kan maken en impact kan maken in de eigen omgeving. Hoe hij dat zelf doet, komt uitgebreid aan bod. Zijn motto Think Big, Act Small, Start Somewhere helpt hem daarbij. De kunst is om te beginnen. Want vele druppels maken vanzelf een beweging en het geeft een goed gevoel om iets bij te dragen. Hoe groot de benodige transformatie ook is.

Energie was voor veel mensen lange tijd een onderwerp van weinig interesse. Dat veranderde in één klap toen de leveringszekerheid en de betaalbaarheid van energie onder druk kwamen te staan en we te maken kregen met een energiecrisis. Een van de belangrijkste transities van deze tijd, de energietransitie, is daarmee veel meer dan een technisch verhaal. De transitie brengt grote sociaal-maatschappelijke en ecologische uitdagingen met zich mee, waarop we als samenleving in hoog tempo antwoorden zullen moeten vinden.In aflevering 10 van Transformatiekracht - de leiderschapspodcast spreek ik de CEO van Eneco, As Tempelman. Hij gaat voorop in deze transitie, met een bedrijf dat pionier is op het gebied van groene energie. Hij vertelt bevlogen over zijn visie op de toekomst, over concrete stappen op weg daar naartoe en over zijn drive om de wereld beter achter te laten voor volgende generaties.Met bijna drie decennia ervaring in de wereld van energie heeft As het allemaal gezien. Hij ging de wereld rond, van de oliesector naar de gassector en vervolgens door naar duurzame energiesystemen. Zo bewoog hij letterlijk mee met de energietransitie. Als iemand weet wat er moet gebeuren, dan is hij het. Het gaat hem aan het hart dat de wereldwijde vraag naar energie nog steeds stijgt, terwijl we nu al meer uit onze planeet putten dan die kan regenereren. Het klimaatprobleem is urgent en het tempo moet fors omhoog om dat aan te pakken. Daaraan wil hij bijdragen.Hij ziet er ook voldoende kansen toe. Elektrificeren, meer groene stroom opwekken en inzetten op waterstof zijn al volop beschikbaar. De techniek om energie op te slaan in batterijen die voor ieder huishouden beschikbaar zijn, komt eraan. Dat is belangrijk omdat groene energie weersafhankelijk is en de hoeveelheid beschikbare energie dus per dag kan verschillen. Daarnaast zijn er volop mogelijkheden om het energiesysteem slimmer te maken, bijvoorbeeld door veel meer gebruik te gaan maken van data. De energietransitie gaat dan ook hand in hand met een gigantische digitale transformatie.  De drie grote uitdagingen waarmee Eneco zich bezig houdt, zijn: hoe zorgen we voor genoeg energie, voor betaalbare energie en voor duurzame energie. As licht zijn visie hierop toe. Als antwoord op alle drie de vragen zet Eneco honderd procent in op duurzame energie. Het bedrijf verkoopt uitsluitend groene stroom. Bij projecten wordt niet alleen gekeken naar het financiële rendement, maar ook naar het ecologisch rendement, naar klimaat, biodiversiteit en het sociaal-maatschappelijk belang. Volgens As kan dat niet meer anders, in het belang van onze planeet en van toekomstige generaties. As roept alle bedrijven op om niet alleen financiële doelstellingen mee te laten wegen. De vraag moet zijn: waar staan we voor als samenleving en hoe gaan wij als organisatie bijdragen aan die doelstellingen. En vanzelfsprekend mag het dan niet blijven bij visies. Moed en een flinke dosis executiekracht zijn nodig om concrete stappen te zetten richting de toekomst. As zou graag zien dat iedereen intrinsiek gemotiveerd is om bij te dragen aan de klimaatopgaven en een betere toekomst. Voor hemzelf geldt dat hij bij alles wat hij doet, de hoop uitspreekt dat volgende generaties positief zullen oordelen over alles wat hij heeft bijgedragen. 

In aflevering 9 van Transformatiekracht – de leiderschapspodcast ga ik in gesprek met Jan-Willem Vogels, Sustainable Business Manager Energietransitie bij de Rabobank. Hij ontwikkelde een visie Verduurzaming Bedrijventerreinen met bijbehorende uitvoeringsagenda, én hij maakt de dingen graag concreet. Zo zet hij zich in om coalities te smeden op het gebied van de energietransitie en is hij met gemeenten en bedrijven aan de slag met de verduurzaming van bedrijventerreinen. Dat dat belangrijk is, blijkt wel uit de cijfers die Jan-Willem deelt: 25 procent van alle energie wordt gebruikt op deze terreinen, 30 procent van de werkende bevolking werkt op zo’n terrein en 40 procent van het MKB is er gevestigd. Als je dus impact wilt maken in de energietransitie of op het gebied van circulariteit, dan is het belangrijk bedrijventerreinen te omarmen als focusgebieden. Innoveren is belangrijk volgens Jan-Willem, want niemand weet van tevoren hoe het pad naar de toekomst eruit ziet. Een ook doorzettingsvermogen mag niet ontbreken, want zodra de eerste stappen zijn gezet, komen er weer nieuwe uitdagingen. Het is een traject van lange adem; een transitie die diep ingrijpt in de leefomgeving van mensen en bedrijven. Niemand kan aan de zijlijn blijven staan. Iedereen is er onderdeel van.De energietransitie is ook één van de grootste economische veranderingen in de komende tien jaar, waarbij het voor Jan-Willem helder is dat bedrijven die nu verduurzamen, toekomstbestendiger zijn dan bedrijven die dat niet doen. Het is precies de reden dat de Rabobank haar klanten graag met haar kennis, netwerk en met financiering ondersteunt bij het maken van de nodige verduurzamingsslagen. Samenwerken is alles op het gebied van energietransitie. Een mooie trend die Jan-Willem ziet, zijn de deelplatformen. Hierbij schaffen bedrijven bijvoorbeeld gezamenlijk een aantal machines aan, die circuleren in een pool. Ook is Jan-Willem fan van energy hubs, waarbij bedrijven met grote opwekcapaciteit worden gekoppeld aan bedrijven die juist veel energie nodig hebben. En zo ontstaan er momenteel heel veel nieuwe samenwerkingen. Vaak wordt gestart met kleine coalities, waar nodig met een subsidie van de overheid, die achterblijvers inspireren om ook aan te haken.Jan-Willem denkt graag mee om deze energy hubs te helpen omvormen naar echte energiecoöperaties die winsten gaan maken die direct terugvloeien naar de bedrijven. Als vervolgens ook gemeenten, provincies en netbeheerders aanhaken, dan ontstaat lokale publiek-private samenwerking die écht het verschil maakt. Zo kunnen deelnemers samen steeds grotere stappen zetten op we naar een duurzamere toekomst.

Van de auto-industrie tot elektronica en kleding, en van verpakkingen tot de kunstmest die wordt gebruikt om de wereld te voeden… de chemische industrie is overal. SABIC is hierin een wereldspeler van formaat. Als het op twee na grootste petrochemische bedrijf ter wereld maakt het bedrijf kunststoffen voor vrijwel alle producten die wij elke dag gebruiken. We hebben onze huidige levensstandaard te danken aan de petrochemie. Het probleem is alleen dat het ook vervuiling op grote schaal met zich meebrengt. Omdat er momenteel helaas nog te weinig alternatieven zijn die op wereldschaal toepasbaar zijn, is de verduurzaming van de petrochemie topprioriteit. In deze aflevering van Transformatiekracht - de leiderschapspodcast ontmoeten we Frank Kuijpers, General Manager Sustainability bij SABIC. Hij is optimistisch over de mogelijkheden: “als je ziet wat de industrie allemaal heeft ontwikkeld, dan betekent dat dat er meer dan voldoende ontwikkel- en innovatiekracht is om het probleem dat de sector heeft gecreëerd, ook op te lossen.” Of het nou gaat om klimaat, PFAS, verduurzaming, stikstof of circulariteit; het is een bijzonder interessante tijd om te kijken hoe je je daarin als bedrijf kunt profileren en de transformatie op deze gebieden mee kunt inzetten. Wat nodig is, is samenwerking met een scala aan partners, aldus Frank. Te beginnen bij de overheid, die moet zorgen voor wetgeving en infrastructuur. “Op dit moment is het voordeliger om plastic te verbranden dan om het circulair te maken. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn. De overheid moet er dan ook voor zorgen dat de regels voor bedrijven zo worden aangepast dat het ook mogelijk is om veranderingen door te voeren.” Maar ook de industrie moet zijn verantwoordelijkheid nemen, stelt Frank, bijvoorbeeld door duurzame producten te maken, hergebruikopties te ontwikkelen en om ervoor te zorgen dat het gedrag van mensen verandert en producten worden ingeleverd in plaats van weggegooid. Het gebruik en de toepassing van biogrondstoffen moeten naar de schaalgrootte van de fossiele grondstoffen. Bedrijven moeten onderling ook meer samenwerken in plaats van concurreren om de transformatie op gang te krijgen. Zo moeten we denken in waardeketens waarin elke partner het gemakkelijker moet maken voor anderen in de keten om producten eenvoudig uit elkaar te halen en om materialen weer als grondstof te kunnen gebruiken. Positief is in ieder geval dat samenwerking tussen grootbedrijven, supermarkten, afvalverwerkers en grondstofproducenten steeds meer op gang komt. Iets wat jaren geleden nog ondenkbaar was. De polarisatie in de maatschappij is volgens Frank een van de grootste bedreigingen voor transformatie: tegenstellingen moeten worden overbrugd om samenwerking mogelijk te maken en de grote problemen van deze tijd op te lossen. De jeugd enthousiast maken voor moeilijke thema’s, partijen blijven samenbrengen en het grote verhaal blijven vertellen en praktisch maken, zijn voor Frank allemaal onderdeel van de oplossing.

Hugo Goedhart en Alfred van der Klis bedachten jaren geleden het programma Defensity College, waarmee studenten uit alle richtingen worden betrokken bij de krijgsmacht. Na een vraag van de hoogste defensieleiding over hoe de maatschappij meer betrokken kon worden bij veiligheid, stroopten zij als defensiemedewerkers de mouwen op en werkten hun vernieuwende idee uit samen met collega Erik Noordam. Vijf later was Defensity College het nummer-1 werkstudentprogramma in Nederland en momenteel wordt het programma geborgd als splinternieuw defensieonderdeel.Voor Hugo en Alfred tijd om iets nieuws te gaan creëren buiten Defensie; een maatje groter dit keer. Ze bedachten Society College, waarmee ze een brede reservecapaciteit willen bouwen om bijvoorbeeld crises te helpen opvangen en de samenleving weerbaarder te maken. Deelnemers krijgen een vormingsprogramma en kunnen via Society College maatschappelijk relevante werkervaring opdoen en werken aan hun persoonlijke groei. De heren voorzien dat Society College een brede samenwerking wordt tussen de publieke en private sector, omdat alleen op die manier het maximale uit het potentieel in Nederland kan worden gehaald. Hugo en Alfred denken nooit klein, hebben inmiddels al internationale interesse voor hun programma en durven inmiddels al te dromen van een internationaal vervolg. Luister mee naar twee vernieuwende denkers, die sociale innovaties creëren die maar weinigen hen na doen. Ze mogen daarom zeker niet ontbreken in een serie over mensen die voorop gaan in transformaties.