Betrouwbare Bronnen

In de tweede helft van 2020 is Duitsland voorzitter van de EU. Hadden de Kroaten door de begrotingsperikelen en corona al een lastig voorzitterschap, de Duitsers kunnen een uitermate ingrijpend en geopolitiek fascinerend halfjaar tegemoetzien. Nog nooit waarschijnlijk kwam het zo goed uit dat met Angela Merkel een door de wol geverfde en wereldwijd hooggeachte leider aan het Europese roer zal staan.En dat terwijl de Duitsers eerst uitgingen van een tamelijk relaxt halfjaar. Veel ceremonies om 30 jaar 'Wiedervereinigung' te vieren, om te herdenken hoeveel we danken aan Solidarnosc en Vaclav Havel en zo meer. Maar niets en niemand had kunnen voorzien wat er nu op Europa af komt.Jaap Jansen en PG Kroeger gaan de reeks van wereldwijde en economische uitdagingen na waar dit halfjaar door bepaald zal worden. Van post-corona investeringen, reddingspakketten, de West-Balkan, de gevolgen van de presidentsverkiezingen in de VS tot stevige besluiten over de rechtsstaat in Hongarije en Polen.PG kijkt daarbij in de historie naar hoe Duitsers dat doen, voorzitten. Hij identificeert drie grote tradities en stijlen daarin, waarin zowel het keizerlijk gezag van de Middeleeuwen als de werkwijze van Otto von Bismarck en Konrad Adenauer een grote rol spelen.Om dit uit te diepen is in het derde deel van deze aflevering een Duitse voorzitter van hoog niveau te gast. De eerste niet-Nederlandse voorzitter van een universiteit, Martin Paul van Maastricht University. Hij vertelt kleurrijk en met veel humor hoe het is om als Duitser in Nederland chef te zijn van een complexe organisatie van heel veel slimme en eigenwijze mensen. Over het wennen aan 'bijpraten'. Over leren polderen. Over de neiging besluiten te zien als start van een nieuwe discussie. En over de uiteindelijk hoge kwaliteit van onze besluiten.Hij spiegelt zich daarbij een beetje aan Helmut Kohl. Die zei altijd: "Ich bin ein Nassrasierer." 'Ik scheer me nat en dus moet ik mezelf elke ochtend weer aan kunnen kijken.' Voorzitten vereist zelfkennis en bereidheid tot een open vizier, zegt Paul.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Commissie, Weee Nederland en door donaties van luisteraars via Vriend van de Show*** Verder lezen Gemeinsam. Europa wieder stark machen. Programm der deutschen EU-Ratspräsidentschaft 1. Juli bis 31. Dezember 2020***Verder luisterenBB 109 – Mathieu Segers: Sterke lidstaten maken Europa sterkBB 71 – Caroline de Gruyter: De EU als het Habsburgse Rijk van onze tijdBB 20 – Peter Altmaier over Nederland in Europa, Brexit en opvolging MerkelBB 16 – Hoe Angela Merkel haar afscheid voorbereidt*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:02:37 – Deel 100:31:37 – Deel 201:17:13 – Deel 3 (Martin Paul)01:33:09 – Uitro01:34:00 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

4th of July! Independence Day in de Verenigde Staten van Amerika. Op weg naar de presidentsverkiezingen op 3 november. In Betrouwbare Bronnen kijkt Jaap Jansen met PG Kroeger naar de historie van een bepaald type president: de zakenman, ceo, miljardair die de natie wel even krachtdadig en businesslike zou gaan leiden.Zo'n man heeft in dat paradijs van de selfmade man en het kapitalisme natuurlijk vanzelf een streepje voor bij de kiezers. Zou je denken. Maar PG laat zien dat het meestal helemaal anders ging. Donald Trump is zo'n president met het profiel dat ook Herbert Hoover en Jimmy Carter hadden. En die werden voor hun enkelvoudige ambtstermijn in het Witte Huis nu niet bepaald bewonderd.En dan waren er nog de kleurrijke egomane ondernemers die een gooi naar het presidentschap deden. Heel Trumpiaans. Henry Ford probeerde het in 'the Jazz Age', de jaren 20. Zijn politieke programma was doodeng. Ross Perot verwoestte met zijn financiële vermogen en Texaanse bluf de kans op een tweede termijn van die andere ondernemer uit Texas, George HW Bush.Waarom ging het steeds mis met zulke ceo's in de politiek? Waarom werd ‘drain the swamp’ nooit waargemaakt? Ook daarover leert de geschiedenis ons veel.Toch hebben in de historie van de VS twee uitzonderlijk succesvolle en begaafde ceo’s wel degelijk een grote rol gespeeld aan de top. PG Kroeger vertelt over deze zeer ondernemende vrouwen die hun stempel op de politieke geschiedenis drukten: Martha Washington en Lady Bird Johnson. First Ladies van de buitencategorie.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via Vriend van de Show.***Verder lezen (boeken)Lady Bird Johnson – A White House Diary (2007)John Bolton - The Room Where It Happened: A White House Memoir (2020)***Verder kijkenC-Span video: talking about the life and influence of Lady Bird Johnson***Verder luisteren95 – Grote speeches in tijden van crisis (deel 2) met LBJ44 – Amerika special: Michael Wolff over Donald J. Trump / PG over Franklin D. Roosevelt03 – Julia Wouters en PG Kroeger over vrouwen in de politiek***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:05:33 – Deel 100:54:12 – Deel 201:21:51 – Uitro01:22:55 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

De overheid gaat ongemakkelijk om met fouten. Ze worden vaak ontkend of gebagatelliseerd. Roel Bekker schreef er een boek over: Dat had niet zo gemoeten! Fouten en falen van de overheid onder het vergrootglas.Bekker is oud-topambtenaar: hij was onder meer plaatsvervangend secretaris-generaal bij het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, negen jaar secretaris-generaal op Volksgezondheid, Welzijn en Sport en programma-sg Vernieuwing Rijksdienst. Ook was hij bijzonder hoogleraar Arbeidsverhoudingen aan de Universiteit van Leiden.Jaap Jansen en PG Kroeger praten met hem over wat er vaak fout gaat bij de overheid en waarom. Heel specifiek komen aan de orde: de Belastingdienst, het Ministerie van Justitie, VWS, de aanpak van de coronacrisis en ook de rol van de rechter.Bekker pleit voor minder haast, minder beleid, minder beleidsambtenaren, meer aandacht voor uitvoerbaarheid en een beter personeelsbeleid. “Er moet een beperkt aantal beleidsambtenaren zijn. Toen ik vertrok bij de rijksoverheid waren het er 10.000. Het plan van de secretarissen-generaal waar ik toen verantwoordelijk voor was, wilde het terugbrengen naar 7.500. En nu zijn het er 12.000. Er is geen moer van terechtgekomen.”***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via Vriend van de Show***Verder lezenRoel Bekker - Dat had niet zo gemoeten! Fouten en falen van de overheid onder het vergrootglas (Boombestuurskunde)Rijksjaarverslag 2019***Verder luisteren112 - Snels en Sneller: Tweede Kamer moet uitgaven strenger controleren92 – Yes minister! Bezuinigen bij de overheid, hoe doe je dat en hoe ontloop je het – met Eduard Schmidt68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis17 - Hoe Rekenkamerpresident Arno Visser de overheid controleert***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:01:33 – Deel 100:53:21 – Deel 201:29:42 – Uitro01:30:30 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het CDA zoekt een lijsttrekker. Dat is in de historie van die partij altijd een fase van de meest merkwaardige toestanden. Wat leren we hiervan voor de situatie van nu? En wat is er de vorige week nu eigenlijk écht gebeurd? Jaap Jansen praat in deze aflevering met 'de partijhistoricus' en vaste geschiedenisverteller van betrouwbare Bronnen, onze eigen PG Kroeger.Nog voor het CDA als partij bestond ging het al alle kanten op. Het vinden van een aanvoerder voor de Kamerverkiezingen van 1977 was al een hele hijs en toen moest de definitieve fusie tot één club (in 1980) nog komen. Dries van Agt wilde beslist niet, hij had al een andere baan nota bene. En zo ging het steeds weer.De komst van Ruud Lubbers was het gevolg van een manoeuvre van de hogeschool der politiek door Jan de Koning, de man die eigenlijk naar voren geschoven zou worden. Lubbers maakte jaren later van zijn eigen opvolging een soort operadrama in vele bedrijven. Ook het aantreden van Jan Peter Balkenende was een drama. En zijn vertrek ook.PG Kroeger vertelt over deze crisistoestanden uit eigen waarneming en dat maakt zowel de beschrijvingen ervan als de onbekende aspecten extra smeuïg. Veel ervan is ook voor het CDA van vandaag herkenbaar. Dat helpt ook doorgronden waarom bijvoorbeeld Wopke Hoekstra op het laatste moment terugschrok en Hugo de Jonge zo'n ongebruikelijk profiel heeft voor een CDA-lijsttrekker.Ruud Lubbers werd aanvoerder na eerst ‘een positieve grondhouding’ te hebben ingenomen. Maar wie was Madeleen? En wat is ‘een Madeleen-gesprek’? En wie was ‘Mol die de bui al zag hangen’?Leiderschap, twijfels en strijd in de binnenste binnenkant van een machtspartij. PG: “Politiek is een spijkerhard vak zonder mededogen.”***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via Vriend van de Show***Verder lezenPG Kroeger & Jaap Stam, De rogge staat er dun bij. Macht en verval van het CDA ,1974-1998 (Balans, 1998)***Verder luisteren117 – Tien wetten die elke lijsttrekker zich moet inprenten83 – Het CDA, lastige coalities en gedogen46 – De koers van CDA-vicepremier Hugo de Jonge38 – Elco Brinkman: ‘Het incident regeert’23 – Ruth Peetoom (CDA) en politicoloog Yascha Mounk over de kwetsbare democratie14 – Jan Peter Balkenende en Wopke Hoekstra: een nieuwe agenda voor Nederland en Europa***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:01:27 – Deel 100:44:32 – Deel 201:17:02 – Uitro01:17:52 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

We kijken zwartgalliger naar Nederland dan gerechtvaardigd is, zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het ging vlak voor corona hartstikke goed en de uitgangspositie is nog altijd goed. Jaap Jansen praat met hem naar aanleiding van zijn nieuwe boek.Van Mulligen begrijpt dat mensen altijd wel zorgen hebben, maar Nederland was er in de vorige crisis (vanaf 2008) veel ernstiger aan toe, in de jaren ’80 hing er een grauwsluier over Nederland. “Tijdens de oliecrisis in de jaren ’70 zei Den Uyl: het wordt nooit meer zoals het was. En kijk eens hoe Nederland er nu bij ligt! Nederland is nu een veel fijner land om in te leven dan toen.”Hij heeft kritiek op het boek ‘Fantoomgroei, waarom we steeds harder werken voor steeds minder’ van Sander Heijne en Hendrik Noten. Werkenden zagen de economische groei nauwelijks terug in hun portemonnee, is hun stelling. “Er is niets dat daarop wijst”, zegt Van Mulligen.Ook spaart hij Thomas Piketty niet, die stelt dat de kloof tussen een zeer rijke bovenlaag en de rest fors is toegenomen: “Hij maakt een aantal goede punten, maar hij haalt ook verschillende zaken door elkaar. Met de meeste mensen op de wereld gaat het veel en veel beter dan voorheen.” De inkomensongelijkheid in Nederland behoort tot de laagste ter wereld, de helft van de inkomens wordt via de overheid herverdeeld.Met de ouderen in ons land gaat het zelfs heel goed. In geen enkele groep is de armoede zo laag als onder gepensioneerden. Slechts 3 procent is echt arm.‘Het multiculturele drama’, waar Paul Scheffer in het jaar 2000 een essay over schreef, is volgens Van Mulligen de afgelopen 20 jaar een nationale obsessie geweest. “Het gaat steeds beter met de integratie. Kijk naar de arbeidsparticipatie, het onderwijsniveau en de daling van de misdaad onder mensen met een niet-westerse achtergrond. Van tienerjongens kennen we allemaal wel voorbeelden van rottigheid die ze uithalen. Tienerjongens met een niet-westerse achtergrond zijn nu minder crimineel dan jongens met een Nederlandse achtergrond tien jaar geleden. Er wordt wel eens gesproken over ‘de islamisering van de samenleving’, maar ik denk dat het eerder andersom is: moslims nemen Nederlandse gebruiken over.”Tot slot bespreken Jaap en Peter Hein van Mulligen wat er beter kan, want Nederland is zeker nog niet af. “Door de bevolkingsdichtheid en de intensieve landbouw is het met de kwaliteit van de natuur, de biodiversiteit, hier niet erg gunstig gesteld”, zegt hij. En er is een forse achterstand bij vrouwen op de arbeidsmarkt. “Nederland heeft heel veel hoogopgeleide jonge vrouwen, maar die doen daar minder mee dan hun mannelijke collega’s. Ze werken veel minder uren dan in andere landen.”Jaap belooft de bevindingen van Van Mulligen de komende tijd mee te nemen naar zijn gesprekken met lijsttrekkers en auteurs van verkiezingsprogramma’s. Van Mulligen: “Ik denk dat elke politicus zaken uit het boek kan halen die heel erg in zijn agenda passen en ook zaken die hij liever negeert.”*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars op Vriend van de Show*** Verder lezenPeter Hein van Mulligen – Met ons gaat het nog altijd goed. 8 sombere mythes over Nederland ontrafeld (Prometheus, 2020)Hans Rosling – Feitenkennis. 10 redenen waarom we een verkeerd beeld van de wereld hebben en waarom het beter gaat dan je denkt (Spectrum, 2018)De website van het CBSSteven Pinker – Verlichting nu (Atlas Contact, 2019)Branko Milanovic – Wereldwijde ongelijkheid (Spectrum, 2017)Paul Scheffer – Het multiculturele drama (NRC, 2000)Rapport Parlementair Onderzoek Integratiebeleid (2004) Sander Heijne & Hendrik Noten – Fantoomgroei (Atlas Contact, 2020)***Verder luisterenBetrouwbare Bronnen afl. 25 - Kim Putters: Smeulende kwesties in een welvarend land*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:01:28 – Deel 100:45:45 – Deel 201:26:27 – Uitro01:27:14 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Politieke partijen bereiden zich voor op 17 maart 2021. Corona of geen corona, de Tweede-Kamerverkiezingen komen eraan. En dus zoeken ze naar kandidaten voor hun kieslijsten. En bovenal naar de vrouw of man die op 1 moet komen staan als lijsttrekker, het smoel van de club.Sommigen hebben de aanvoerdersband al om hun arm geknoopt, zoals Lodewijk Asscher, Jesse Klaver, Gert-Jan Segers en Henk Krol. Bij D66 en CDA is de kandidaatstelling geopend. De VVD hoopt dat Mark Rutte nog een keer wil.Lijsttrekker zijn en dat met succes voltooien is geen sinecure. Jaap Jansen bespreekt met PG Kroeger welke lessen hiervoor uit de rijke parlementaire historie te trekken zijn. In Nederland en in landen om ons heen: het politiek leiderschap en de slaagfactoren bij mensen als Willy Brandt, Richard Nixon en François Mitterrand.Wat kan Rob Jetten leren van Bill Clinton? Of Sigrid Kaag van Joop den Uyl? Wat maakte de snaakse Dries van Agt tot zo'n politieke duivelskunstenaar? Waarom kun je van ook Job Cohen in 2010 veel opsteken? Welk groot gevaar bedreigt Rutte in de komende campagne?PG Kroeger komt met tien wetten die elke lijsttrekker en elke campagnechef zich moet inprenten. Van 'Don't do stupid shit' (Barack Obama) tot 'Laat je schoppen' (Alexander Pechtold). PG neemt je mee naar een bloembollenhal in Lisse en vertelt ons over het liefdesverhaal van Mary Matalin en James Carville tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 1992.Wet 1: Wil het - be hungry!Wet 2: Ken je beperkingenWet 3: Pak je themaWet 4: U kent mijWet 5: Don't do stupid shitWet 6: It's the economy, stupid!Wet 7: Wees niet te gewoonWet 8: Nederland telt met mij weer meeWet 9: Laat je schoppenWet 10: Durf de verrassing te zijn*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via Vriend van de Show*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:50 – Deel 100:55:06 – Deel 201:29:24 – Uitro01:30:09 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlandse economie is kwetsbaar, zei Mariette Hamer van de Denktank Coronacrisis in aflevering 114. We zijn in hoge mate afhankelijk van Europa en de rest van de wereld.Over die afhankelijkheid van de rest van de wereld gaat deze Betrouwbare Bronnen. Jaap Jansen praat met drie gasten over het continent waar we niet zoveel van horen de laatste tijd: Afrika. Hoe belangrijk is onze economische relatie met Afrika?Te gast zijn:Mirjam van Reisen, hoogleraar Internationale Betrekkingen en Innovatie aan de Universiteit van Tilburg en de Universiteit Leiden. En ook voorzitter van de Commissie Ontwikkelingssamenwerking van de Adviesraad Internationale Vraagstukken.Marc Engel, de baas van alle inkoop van Unilever wereldwijd en van 2014 tot 2016 directeur Oost-Afrika.Joost Oorthuizen, directeur van het Initiatief Duurzame Handel, een samenwerkingsverband van 600 bedrijven, wetenschap en overheden.De drie pleiten voor extra hulp voor Afrika. Mirjam van Reisen schreef als lid van de Adviesraad Internationale Vraagstukken een spoedadvies aan het kabinet. De conclusie: Nederland moet 1 miljard euro extra beschikbaar stellen voor Afrika, bovenop het bestaande budget voor ontwikkelingssamenwerking van minister Sigrid Kaag. In deze Betrouwbare Bronnen legt Van Reisen uit waarom. *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars*** Verder lezenMark Rutte e.a. in Financial Times: Only victory in Africa can end the pandemic everywhereAdviesraad Internationale Zaken: Nederland en de wereldwijde aanpak van COVID-19***Verder luisterenBB 13 - Minister Sigrid Kaag over hulp, handel en haar toekomst in D66*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:01:38 – Deel 100:34:40 – Deel 201:01:57 – Uitro01:02:42 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze dagen van discussies en demonstraties over burgerrechten, racisme en geweld in de Verenigde Staten en in Europa bespreken we een zeer relevant boek uit 1791. In Betrouwbare Bronnen praten Jaap Jansen en PG Kroeger over het net vertaalde 'De rechten van de mens' van Thomas Paine. Ze duiken met Amerika-kenner Pirmin Olde Weghuis in leven en werk van deze uitzonderlijke man uit de tweede helft van de 18e eeuw.Paine en zijn boeken, artikelen en pamfletten waren in het Amerika en Europa van zijn tijd een begrip. Zijn bestsellers over vrijheid, democratie, burgerrechten en onafhankelijkheid en zijn tirades tegen koningen, rechteloosheid, slavernij en ook tegen zijn critici vlogen de winkel uit. Thomas Paine was een echt 'enfant terrible'. Hij maakte zelfs ruzie met ongeveer iedereen die hem bewonderde, zodra deze niet radicaal genoeg bleek. Het kostte hem bijna het leven.Pirmin Olde Weghuis en PG Kroeger vertellen het ene na het andere verhaal over de conflicten, debatten en avonturen die het leven van Paine tot een razend spannende film maakten. Maar bovenal gaat het om zijn gedurfde ideeën, zijn gedrevenheid voor meer vrijheid, mensenrechten en geluk voor iedereen. Vrouwen, slaven, berooide bejaarden, verschoppelingen en werklozen vonden in Paine iemand die nooit ophield te pleiten voor een beter lot en levenskansen.Zijn boek 'The Rights of Man' is na ruim 200 jaar nu in eigentijds Nederlands vertaald. Zeer lezenswaardig en vaak verbluffend actueel. PG Kroeger doet dan ook meteen de oproep om Paines kleinere boekje 'Common Sense' ook snel te vertalen. Zonder dat pamflet was Amerika misschien niet onafhankelijk geworden van de Britten.Het werd aangehaald door de presidenten Barack Obama en Franklin Delano Roosevelt in enkele van hun grootste toespraken en als radicaal democraat en politiek denker pas later in de 19e eeuw herontdekt en erkend als een van de ‘founding fathers’. Alles wat in het Amerika van nu aan woede, verzet en verlangen naar burgerrechten en respect te horen is, heeft zijn wortels in het denkwerk van Thomas Paine.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland***Verder lezenThomas Paine – De rechten van de mens (Uitgeverij Wereldbibliotheek, vertaling en inleiding: Jabik Veenbaas)***Verder kijkenInauguratierede president Barack Obama (2009)***Verder luisterenFDR fireside chat 20BB afl. 90 – Opmerkelijke voorverkiezingen in de Amerikaanse historie (ook met Pirmin als gast)BB afl. 57 – Alexis de TocquevilleBB afl. 48 – Adam Smith en ‘De Welvaart van Landen’ (ook vertaald door Jabik Veenbaas)***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:11:16 – Deel 100:38:30 – Deel 201:31:56 – Uitro01:33:04 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

We hebben geen tijd te verliezen, zegt Mariëtte Hamer van de Denktank Coronacrisis in een gesprek met Jaap Jansen en PG Kroeger. Als voorzitter van een indrukwekkend gezelschap knappe koppen adviseert ze het kabinet hoe Nederland ‘intelligent’ uit de crisis kan komen.Zonder Europa gaat het niet, waarschuwt ze. Premier Mark Rutte moet snel een akkoord sluiten over een Europees herstelplan, zegt ze, want Nederland is heel kwetsbaar.Ook moeten we niet de fout maken van de vorige crisis, toen te weinig werd geïnvesteerd en de regering al snel weer overging tot bezuinigen. Juist nu moeten we versneld doen wat we toch al van plan waren: Nederland verduurzamen en digitaliseren.Extra aandacht is nodig voor kwetsbare groepen, zegt Hamer. Jongeren dreigen nu een valse start te maken, vrouwen verdwijnen weer van de arbeidsmarkt en discriminatie was al voordat de crisis uitbrak een groot probleem. “Je moet racisme veroordelen maar je moet er ook concreet iets aan doen. Want praten alleen helpt niet.”***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland***Verder lezenDenktank Coronacrisis: De contouren van een intelligent herstelbeleidAdvies Mobiliteit en Coronacrisis***Verder luisterenAfl. 110 – Overleggen in crisistijd. Hans de Boer en Han Busker, voorzitters van de Stichting van de ArbeidAfl. 108 – De universiteiten willen weer voluit aan de slagAfl. 46 - Mariëtte Hamer en Luce van Kempen strijden tegen stress bij jongeren***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:12:35 – Deel 100:30:52 – Deel 200:49:47 – Uitro00:50:31 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Na corona kijkt de wereld in een diep ravijn. Veel mensen zijn in de greep van somberheid over economie en welvaart na deze pandemie. In deze editie van Betrouwbare Bronnen kijkt Jaap Jansen met PG Kroeger naar een eerdere periode waarin veel landen - zeker in Europa - moesten zien te overleven na jaren van grote klappen en epidemische golven: de jaren ’20 van de twintigste eeuw.Terwijl in Europa de jaren 1918 en 1919 – meteen na de Eerste Wereldoorlog - te boek staan als rampzalig door de Spaansche Griep, het Verdrag van Versailles en allerlei burgeroorlogen, is het beeld van het decennium daarna opvallend anders. De jaren ’20 bleken in veel opzichten een tijdperk van vernieuwingen, culturele bloei, emancipatoire kansen voor vele groepen mensen en economische en technologische innovaties en herstel. Van de nieuwste media en kunstvormen vanuit Hollywood, Babelsberg en Moskou tot de opmars van nieuwe producten en diensten rond mobiliteit, huishouden en efficiëntere en schonere industrie waren die 'Roaring Twenties' de bron van nieuw optimisme en gedurfde experimenten op alle terreinen. Na de pandemie kwam een golf van optimisme en nieuwe vitaliteit.Veel nu heel gewone maatschappelijke verschijnselen werden voor het eerst werkelijkheid. Van de individualistische, hoger opgeleide jonge vrouwen in hightech beroepen tot het kiesrecht voor hen en hun zusters, de opkomst van massamedia en massacultuur, de wereldwijde roem van 'celebreties' uit sport, mode en media, de jazz en satirische cabarets en de atonale muziek en opera's van mensen als Berg, Brecht, Sjostakovitsj en Schreker.De ondergang van de imperia sinds 1650 zorgde voor een 'tabula rasa' in macht, culturele en sociale normen en kansen op sociale mobiliteit voor veel onverwachte groepen. De Verenigde Staten en Sovjet-Unie waren ineens de nieuwe, revolutionaire voorbeelden. Burgers en arbeiders kregen de kans oude feodale gemeenschappen en nieuwe landen te besturen. En de jeugd greep haar kans. Steden als New York, Moskou en 'Das lasterhafte Berlin' werden brandpunten van een nieuwe urbane cultuur. De links-anarchistische kunstenaars Brecht en Weil werden schatrijk door hun 'Dreigroschenoper'. 'The Jazz Age' werd een begrip. Klaus Mann - zoon van - werd het symbool van de artistieke, hedonistische jeugd die alles wilde beleven en overal heen wilde kunnen. Hoe dat kon na al die rampen en ziekte? Voor een 'economie na corona' en een 'cultuur na corona' zijn deze 'Goldene Zwanziger' verrassend actueel en leerzaam. PG Kroeger gaat in zijn analyse van de Grosse Funskausstellung van 1928 via de aanleg van Autobahnen, Lenins elektrificatiedromen en het Dawes Plan voor kredieten uit de Verenigde Staten naar de lessen voor onze tijd. Door schade en schande - ook in de jaren na die fascinerende jaren - kon Europa die al eerder trekken. En nu opnieuw - precies een eeuw later.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland*** Verder kijken Film: Cabaret (1972)***Verder luisterenAfl. 91 – Van Zwarte Dood tot Spaansche Griep: pandemieën in de historieNina Hagen, Kurt Weill, Heinz Karl Gruber - Weill/Brecht - Die Dreigroschenoper (dubbel cd)*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:06:00 – deel 100:46:32 – Deel 201:23:04 – Deel 301:39:42 – Uitro01:40:24 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.