Betrouwbare Bronnen

De ‘Fourth of July’ is in de Verenigde Staten een echte nationale feestdag. En terecht, want op die dag in in 1776 werd op de trappen van het toenmalige hoofdkantoor van de Britse kroonkolonie Pennsylvania de Onafhankelijkheidsverklaring voorgelezen.Met Betrouwbare Bronnens vaste Amerikakenner Pirmin Olde Weghuis duiken Jaap Jansen en PG Kroeger in die heel eigen wijze waarop de Amerikanen hun verleden vieren en koesteren, levend houden en bewust benutten om hun gezamenlijke identiteit als natie van immigranten te verstevigen en verrijken. En je krijgt er als reiziger en toerist een heleboel tips en verrassende suggesties bij!Als eerste gaan we op bezoek bij enkele van de iconische plekken die de historie van deze wereldmacht hebben bepaald. Natuurlijk uit de 18e eeuw Independence Hall in Philadelphia. Maar ook juist naar het daar tegenover gelegen, veel jongere Constitution Center. Want daar diepen historici de betekenis van de Grondwet van 1787 uit die in diezelfde Hall is opgesteld onder leiding van George Washington.Zeker zo iconisch zijn het advocatenkantoor en woonhuis van Abraham Lincoln in het stadje Springfield (Illinois), waar je heel dichtbij het kleinsteedse maar zeer politieke leven komt van het Amerika van 'het wilde westen' van rond 1850. In Atlanta (Georgia) kun je op bezoek in het geboortehuis van domineeszoon Martin Luther King en de kerk daarnaast waar hij en zijn vader beide preekten als voorgangers. Het indrukwekkende graf van de vermoorde burgerrechtenleider vind je er direct naast.Even gruwelijk was het lot van de jonge president Kennedy. In Dallas is een museum ingericht op de zesde verdieping van de gemeentelijke schoolboekenopslag van waaruit Lee Harvey Oswald de president doodschoot. PG vertelt over de huiveringwekkende objecten daar en complotgelovigen die buiten bezoekers lastigvallen. In diezelfde stad is de meest recente van die instituten die wij hier niet kennen: de presidentiële bibliotheek. Jaap en PG nemen je mee naar een hele serie die zij hebben bezocht, van Bill Clinton tot LBJ en van Richard Nixon, Gerald Ford en Ronald Reagan naar Bush senior en junior.Wat zijn dat voor instellingen? Wat doen ze daar? Is het historische profiel van de te eren president daar wel objectief te noemen? Wat kun je er eigenlijk zien en wat doet die honkbalhandschoen in dat laatje van het bureau van Bush? En waarom is Joop den Uyl een soort eregast in de Ford Library in Michigan? En wat gebeurde toen Helmut Kohl de jonge minister Angela Merkel meenam naar die in California?Eigenlijk overal in Amerika zie je op deze manier de rijke en complexe geschiedenis van dit jonge land. Pirmin Olde Weghuis wandelt met ons door een Frans fort aan de Ohiorivier en even verderop neemt PG je mee naar het museum van een Oekraïens-Slowaakse kunstenaar die een begrip wereldwijd werd. In Gallup, een klein plaatsje in New Mexico, gaan we op bezoek bij lang geheimgehouden oorlogshelden uit de Navajo-stam. Hun voorvaderen bouwden tussen 800 en 1100 in de onherbergzame Chaco Canyon in die staat een reusachtig complex van steden en cultische plekken van waar zij met de Maya in Yucatan contact hielden en naar de hemel keken om de toekomst te ontcijferen in de sterrenhemel.In Texas is alles groter, ook de president die er zijn roots had. Van LBJ komen we in zijn Boyhood Home, zijn Ranch en Space Center en Library. De oprichter van zijn partij, de Democrats, bouwde op een heuvel even buiten Charlottesville (Virginia) zijn eigen paleisje. Die vriend van het Duitse genie Alexander von Humboldt was Thomas Jefferson, de derde president. Zijn uitvindingen, wetenschappelijk vernuft, artistiek talent als architect en zijn liefde voor de natuur kun je daar ontdekken. En hij ontwierp en componeerde begin juli 1776 de Declaration of Independence. "We hold these truths to be self evident that all men are created equal and are endowed by their Creator with certain unalienable rights." Elke politieke discussie in elke democratie gaat sinds die zomer uiteindelijk en ten diepste over de betekenis van die zin.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder luisterenEerdere BB-afleveringen met Pirmin Olde Weghuis:185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt228 - De Amerikaanse Burgeroorlog (2): hoe Abraham Lincoln onvoorbereid de strijd in ging263 - De Amerikaanse Burgeroorlog (3): de overwinning van Abraham Lincoln en Ulysses Grant159 - Washington DC: na de afgang van Trump optimisme over Biden en Harris146 - Amerikaanse presidentsverkiezingen: de machtsoverdracht115 - Thomas Paine en De Rechten van de mens90 - Opmerkelijke voorverkiezingen in de Amerikaanse historieOok interessant:206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago202 - 4th of July: Joe Biden in het spoor van LBJ (met als gast: Jan Paternotte)150 - De memoires van Barack Obama138 - In het voetspoor van Amerikaanse Presidenten in Nederland (met Jan Paternotte)133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je volgens PG móet lezen!121 - 4th of July special: Zakenlui als president van Amerika***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:36:10 – Deel 201:25:21 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Per 1 juli volgt Tsjechië Frankrijk op als halfjaarlijkse voorzitter van de Europese Unie. Werd het Franse halfjaar al van grote historische betekenis, dat van de Tsjechen zal dit niet minder worden. Zoals elk halfjaar duiken Jaap Jansen en PG Kroeger in de politiek, de historie en de cultuur van het presiderende land om zowel hen, Europa als onszelf beter te leren kennen.Verrassend is alvast hoe premier Petr Fiala het ijzer wil smeden nu het nog heet is. Samen met Emmanuel Macron wil hij in Praag meteen een top organiseren van het door de Fransen gelanceerde idee voor een nieuwe verband van EU-lidstaten met anderen in Europa die zich als EU-partners zien en nauwer en intensiever willen samenwerken. Uiteraard sluiten Oekraïne en Moldavië zich daarbij nu direct aan. Hiermee schrijven de Tsjechen sowieso al geschiedenis.PG vertelt over de uitzonderlijke historie van Tsjechië dat in de Middeleeuwen als ‘Bohemen en Moravië’ in Europa een sleutelrol speelde. De ligging in het hart van het continent, het kruispunt van handelsroutes, rivieren en wegen en de rijkdom aan edele metalen, vruchtbare streken en rijke steden maakten dit gebied en zijn hoofdstad Praag een machtig centrum van politiek en cultuur. De meest uitzonderlijke figuur was keizer Karl IV, de Boheemse prins Vaçlav die in Parijs opgevoed werd en in de 14e eeuw als Duits keizer decennialang met vaste hand regeerde. Zijn erfenis heeft vele eeuwen een stempel gedrukt op Europa.Eeuwen later was Praag nog eens het centrum van macht en cultuur, toen keizer Rudolf II als Habsburger rond 1600 regeerde vanuit de Burcht boven de Moldaurivier. Hij was een van de grootste mecenassen in de Europese geschiedenis en poogde tegen de klippen op het losbarsten van godsdienstoorlogen te vermijden. Toen zijn opponenten - ook in de eigen dynastie - na zijn dood deze koers loslieten, leidde dit tot een van de gruwelijkste perioden in de geschiedenis.Ook in later eeuwen hoorden Praag en Tsjechië bij de belangrijkste centra van cultuur en macht. Van Mozart tot Kafka en van Janáček tot Havel drukte dit land een krachtig stempel op Europa. Dat is ook nu weer merkbaar. Fiala en zijn opmerkelijke regering van ‘conservatieven’, 'CDA'ers', 'D66'ers', Piratenpartij en anti-corruptie-activisten komen met een paar duidelijke eigen profielpunten, zoals nauwe strategische samenwerking van EU en Verenigde Staten om nu al lange-termijnplannen te maken om Oekraïne weer op te bouwen.Dat de rijke cultuur van Tsjechië PG verleidt gloedvol te vertellen over de bloeiende operatraditie, kan dan niet verbazen!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en met donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenCzech Presidency of the Council of the European UnionPOLITICO’s Guide to the Czech EU Presidency***Verder kijkenExcerpt from Rusalka's aria from Act I of Dvořák's opera. Renée Fleming***Verder luisteren279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa267 - Hoe je tijdens de oorlog de Oekraïense economie overeind houdt - een gesprek met Caspar Veldkamp242 - Adrianus van Utrecht, de Nederlandse Paus240 - Het Franse EU-voorzitterschap als uitdaging voor Rutte IV236 – Václav Havel, de dissident die president werd71 - Caroline de Gruyter: de EU als het Habsburgse Rijk van onze tijd70 - 'Voorzitter, het is Kafka!' - PG Kroeger over leven en werk van Franz Kafka63 - Judit Varga, minister van Justitie van Hongarije: lessen uit de geschiedenis49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd43 - Binnenhof: eeuwenoud ratjetoe - oa over graaf Albrecht***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:49:37 – Deel 201:22:43 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is oorlog in Oekraïne en de relatie met Rusland bevindt zich op het diepste dieptepunt sinds de val van de Muur. De NAVO, enkele jaren geleden volgens Emmanuel Macron nog ‘hersendood’, houdt komende week haar top in Madrid. De Europese Unie ziet sterker dan ooit dat ook zij steeds vaker een militaire rol heeft te spelen. En ondertussen maakt China zich op voor werelddominantie. Geen beter moment voor Jaap Jansen en PG Kroeger om te gaan praten met de voormalige secretaris-generaal van de NAVO, Jaap de Hoop Scheffer.Een uur lang praten zij over olifanten die het gras vertrappen – “En dat gras was ik” – over een woedende Angela Merkel, een formidabele president van Letland, de moedige president Volodimir Zelensky en vooral ook over zijn ontmoetingen met Vladimir Poetin.De Hoop Scheffer ziet voor de EU en de NAVO één glasheldere opdracht. "Solidariteit uitstralen en ondubbelzinnige eensgezindheid." En dat zal nog niet eens meevallen. Want niet alleen doet president Erdogan welbewust moeilijk aan het doen over Zweden en Finland als nieuwe NAVO-lidstaten, nog veel complexer dat de NAVO-landen geen gezamenlijke Rusland-strategie hebben. Die was er al niet sinds de val van De Muur en dat wreekt zich nu. En zeker ook, omdat hoe dan ook ‘op een dag de diplomatie toch weer aan zet is’.De Hoop Scheffer houdt er nadrukkelijk rekening mee dat ‘Poetin op een bepaald moment zal beseffen dat hij tijd nodig heeft om zijn aangeslagen troepen te hergroeperen’. “Dan gaat hij een staakt het vuren of iets dergelijks aanbieden. En wat doen wij dan?"De oud NAVO-topman haalt persoonlijke herinneringen op aan gesprekken over Oekraïne met mensen als Condoleeza Rice, Bob Gates, George W. Bush, Merkel, Dmitry Rogozin en Poetin. Hun grote confrontatie op de NAVO-top in 2008 in Boekarest zat hij zelf voor. “Not NATO's finest hour”, zegt hij met understatement.Hij onderstreept dat in ons land kennis, besef en begrip voor de partners in Midden- en Oost-Europa bijna afwezig lijkt, evenals het besef hoe wezenlijk het is dat op de aanstaande NAVO-top landen als Zuid-Korea, Japan, Australië en Nieuw-Zeeland actief meedoen en wat dit betekent voor de wereldpolitiek.Al deze ontwikkelingen en de noodzakelijke expansie van de EU moeten wat hem betreft leiden tot ‘een fundamentele herziening van wat de EU nu is’. Europa moet een van de polen in de multipolaire wereld van de 21e eeuw zijn. We beseffen nog nauwelijks wat dit van ons kan vragen en wat dit voor elk land in Europa gaat betekenen, zegt hij.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezen2022 NATO Summit***Verder luisteren276 - 30 jaar politiek, 16 jaar bondskanselier en de hond van Poetin: Angela Merkel blikt terug272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa260 - De toesprakentournee van Volodimir Zelenski en de worsteling van de SPD met de erfenis van Brandt en Schröder256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'254 - Frank Heemskerk: dineren met Poetin, bij de Wereldbank Oekraïne helpen opbouwen en nu Europa economisch versterken253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft252 - Guy Verhofstadt over Oekraïne, Rusland en zijn ontluikende vriendschap met Poetin, die plots voorbij was248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland244 - Frans Timmermans over onder meer Rusland en Oekraïne218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann151 - Terug naar Uruzgan22 - Jaap de Hoop Scheffer wil kernwapen onder F-3519 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:33:18 – Deel 200:58:04 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

“Belazerd.” Frans Leijnse heeft maar één woord nodig om te kwalificeren hoe Nederland ervoor staat met gelijke kansen in het onderwijs.Frans Leijnse was onder meer Tweede-Kamerlid, senator, hoogleraar en voorzitter van de HBO-raad. Hij was en is zeer betrokken bij discussies over onderwijs, vernieuwingen in het hoger onderwijs en het beroepsonderwijs, de arbeidsmarkt en de staat van zijn partij, de PvdA. Jaap Jansen en PG Kroeger praten met hem naar aanleiding van zijn nieuwe boek Standenonderwijs – Hoe afkomst nog steeds onze schoolloopbaan bepaalt.Kern van Leijnses analyses is dat in ons onderwijssysteem twee dingen elkaar versterken die kansenongelijkheid vergroten. Ten eerste sorteert Nederland kinderen op een veel te vroeg en weinig doordacht moment uit door te bepalen wat hun niveau is in plaats van te kijken waar ze nog beter zouden kunnen. Ten tweede krijgen schooltypen waar jongeren met veel kansen naartoe gaan veel ruimere middelen en hoger opgeleide docenten.Daarbij komt dat ons land bij 'Leven Lang Ontwikkelen' bepaald niet vooroploopt en zo de essentiële 'levensloopbaan' van mensen in een hoogontwikkelde kenniseconomie veel te weinig aanmoedigt en versterkt. Zouden we dat wel doen, dan konden veel maatschappelijke dilemma's en bijvoorbeeld ook de grote tekorten aan getalenteerde, goed opgeleide mensen beter aangepakt worden.Leijnse wijst erop dat een wijdverspreide 'deeltijdcultuur' dit nog verergert, ook in het onderwijs. Effectieve oplossingen – met name in de fiscale sfeer - blijven achterwege. De Nederlandse aanpak is verrassend ondoelmatig, talent-verspillend en conservatief, zegt Leijnse.Hij verhaalt kleurrijk vanuit zijn eigen ervaringen als jongen uit een Rotterdams havenarbeidersmilieu.Met harde cijfers hekelt hij het beleid van de nieuwe minister Robbert Dijkgraaf, die opnieuw vooral geld steekt in extra's waar al veel investeringen terecht kwamen en weinig in tekorten waar juist extra impulsen nodig zijn.In het tweede deel van het gesprek spreekt Leijnse zich nadrukkelijk uit voor verregaande samenwerking tussen PvdA en GroenLinks. Hij onthult bijna achteloos dat de partijtoppen al bezig zijn met het vormen van één lijst en één program bij komende Kamerverkiezingen. Leijnse hoopt daarbij op een ‘veel minder technocratische en zielloze koers’ dan de PvdA onder Wim Kok begon te varen en waarover hij uit de binnenkamer vertelt.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenStandenonderwijs. Hoe afkomst nog steeds onze schoolloopbaan bepaalt (Uitgeverij Eburon, 2022)Onderwijsraad - Doorgeschoten differentiatie in het onderwijsstelsel (2021)Lezing Geert ten Dam bij afscheid Kim Putters (2022)Robbert Dijkgraaf - Beleidsbrief hoger onderwijs en wetenschap (2022)WBS Jaarboek (2006), pp. 78-100***Verder luisteren216 - Crisis op komst: Nederlandse economie loopt vast door tekort aan technisch geschoolde arbeidskrachten201 - Het geheim van het hbo-succes183 - Samen slimmer worden: het Leidse kennisecosysteem als aanjager van duurzame groei181 - Voor nieuwe Kamerleden en bewindslieden: lessen uit de politieke praktijk van Jet Bussemaker126 - De kracht van hoger onderwijs123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme88 - Leven en werk van onderwijsvernieuwer Jos van KemenadeBB 64 – Wim Kok, een leven op eigen kracht, gesprek met biograaf Marnix KropBB 50 - Vrijheid van onderwijsBB 34 – Lodewijk Asscher over zijn PvdABB 09 – Special: leven en werk van Wim Kok. Met Jeltje van Nieuwenhoven, Joop van den Berg, Gijs van Dijk en PG Kroeger***Tijdlijn00:00:00 – Deel 1 (het onderwijs)01:12:00 – Deel 2 (de PvdA)01:46:23 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op 2 augustus is Mark Rutte de langst dienende premier van Nederland. Daarmee passeert hij Ruud Lubbers. Zijn vierde kabinet zit nu bijna een half jaar.Jaap Jansen en PG Kroeger leggen Rutte en zijn VVD onder het vergrootglas. Hoe vergaat het de premier en de VVD als grootste partij?Met de VVD meedenkend zijn Jaap en PG er niet gerust op. Hoe is het mogelijk dat een geoliede, scherp afgestelde machtsmachine zich op haar eigen partijcongres geheel liet overrompelen door ophef en onmin onder de eigen leden? Hoe kon het zijn dat men de eigen minister, oud-partijvoorzitter Christianne van der Wal zo liet spartelen en zwemmen met de stikstofcrisis?Dat binnen de VVD geworsteld wordt met de verschillende rollen en inhoudelijke zwaartepunten is niet zo vreemd als je ziet hoe zij aan deze nieuwe kabinetsperiode begon. De verkiezingscampagne ontbeerde inhoudelijke perspectief, ideeën en ambities. Het enige doel - Rutte moet premier blijven - raakte bij de start van de kabinetsformatie bijna fataal beschadigd. Het opstellen van een inhoudelijk program kwam maar niet van de grond. En uiteindelijk koos de VVD voor weinig relevante, politiek minder ambitieuze en laag-profilerende posten.En de enige VVD-bewindspersoon die een grote crisis moet oplossen werd op het congres in feite politiek gekielhaald. Ze werd niet krachtig en vanuit de inhoud van beleid of vanuit de liberale beginselen gesteund. Jaap en PG diepen uit waarom dat gebeurde en hoe het komt dat de VVD verder onzichtbaar blijft als cruciale regeringspartij. Bovendien is Rutte met het vertrek van Angela Merkel zijn politieke anker in de EU kwijtgeraakt.Dit doet de vraag rijzen of Rutte na twaalf jaar niet een beetje is gaan lijken op de man wiens record hij zo graag wil breken. Eigenaardige patronen uit Lubbers' nadagen beginnen ineens op te vallen binnen de VVD en in Ruttes eigen optreden.***Deze aflevering is mogelijk dankzij een advertentie van Nextory, een app voor luisterboeken en e-books. Betrouwbare Bronnen-luisteraars kunnen Nextory 50 dagen gratis proberen. Ga daarvoor naar nextory.nl/betrouwbarebronnenEn deze aflevering is uiteraard ook mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder luisteren180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd173 - Onder de pragmatische Mark Rutte werd de VVD de grootste, maar ook kwetsbaar52 - Gerry van der List waarschuwt fletse VVD: Wacht Rutte het lot van Balkenende?41 - Klaas Dijkhoff over VVD, coalitie en FVD32 - Frits Bolkestein over Thierry Baudet en de VVD ***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:35:08 – Advertentie Nextory00:37:54 – Deel 201:26:41 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Toen Angela Merkel voor het eerst met Vladimir Poetin sprak, had hij een cadeautje voor de bondskanselier die bang is voor honden. Een pluche speelgoedhond. Dit detail en tal van verrassende en soms aangrijpende inzichten kwamen aan de orde in haar eerste interview sinds ze precies een half jaar gelden vertrok. Jaap Jansen en PG Kroeger volgden het interview, dat plaatsvond in het oude theater van Bertolt Brecht in het oosten van Berlijn.Dat Merkel zich daar uitvoerig liet ondervragen toont dat zij ook nu nog die vrouw uit 'het oosten' is, uit het Berlijn van de DDR waar zij studeerde en werkte als wetenschapper. Dat bleek ook bij haar verhaal over hoe zij na haar terugtreden was gaan 'auslüften' aan de Oostzee, in haar vroegere kiesdistrict van het eiland Rügen en de Hanzestad Stralsund.Jaap en PG analyseren vooral haar verhaal hoe zij zestien jaar lang met Poetin moest 'wirtschaften'. Duidelijk wordt dat deze relatie veel energie, vasthoudendheid en ook emoties vergde. En er bleef altijd een kloof: “Ein grosser Dissens.”Over haar eigen politieke koers richting Kremlin en Kyiv is Merkel openhartig en genuanceerd. Bijna methodisch legt zij uit hoe ze vanaf haar aantreden een lange-termijnblik had en daarbij zelfs haar politieke bondgenoot president George W. Bush de voet durfde dwars te zetten. Als zijn wens om Kyiv het NAVO-lidmaatschap aan te bieden was doorgezet, zou Poetin al veel eerder hebben doorgezet, redeneert Merkel.Het keerpunt werd 2014. Toen kreeg zij het vertrouwen dat de mensen in Oekraïne echt verlangden naar een Europees perspectief. Door toen te dealen met Poetin, maakte zij ruimte voor de verdere ontwikkeling van Oekraïne in democratische richting. Fel verdedigt zij daarbij haar politieke realisme. En ze toont bitterheid over de beperkingen waaraan zij - ook door coalitiepartner SPD - gebonden bleef.De conclusies die Merkel hieruit trekt zijn ingrijpend en hoogst actueel. Ze onderstreept dat ze altijd beseft heeft hoezeer Poetin de Europese Unie vreest als gevaarlijk succesmodel dat de vroegere vazallen van Rusland kansen biedt als deelgenoot van het westen. Daarom doet Poetin wat hij maar kan om dat Europa te beschadigen.***Deze aflevering is mogelijk dankzij een advertentie van Nextory, een app voor luisterboeken en e-books. Betrouwbare Bronnen-luisteraars kunnen Nextory 50 dagen gratis proberen. Ga daarvoor naar nextory.nl/betrouwbarebronnenEn deze aflevering is uiteraard ook mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Verder lezenRalph Bollmann – Angela Merkel, een kanselier in haar tijd (De Arbeiderspers, 2021)***Verder kijkenAltkanzlerin Merkel im Live-Gespräch mit Schriftsteller Alexander OsangPoetin spiegelt zich aan Peter de Grote***Verder luisteren218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann260 - De toesprakentournee van Volodimir Zelenski en de worsteling van de SPD met de erfenis van Brandt en Schröder253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft252 - Guy Verhofstadt over Oekraïne, Rusland en zijn ontluikende vriendschap met Poetin, die plots voorbij was248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 1 en spotje voor Nextory00:56:22 – Deel 201:28:44 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

De kindertoeslagaffaire waarin sprake is van ‘institutioneel racisme’, eerder al de leegloop van het apparaat en nu het gedoe rond de spaartaks: de problemen bij de Belastingdienst zijn zo groot dat al op bladzijde 1 van het coalitieakkoord van Rutte IV staat dat onorthodoxe maatregelen noodzakelijk zijn.Om burgers beter te beschermen zou Nederland naar Amerikaans voorbeeld een ‘Taxpayer Advocate’ moeten krijgen. In Amerika een instituut met 2000 medewerkers en in elke staat een of meer vertegenwoordigingen.Als we in ons land zo’n Taxpayer Advocate al hadden gehad, dan had de kindertoeslagaffaire hoogstwaarschijnlijk voorkomen kunnen worden. Dat zegt Nina Olson, die van 2001 tot 2019 de Taxpayer Advocate was. Jaap Jansen en PG Kroeger praten anderhalf uur met haar over haar ervaringen in Amerika, die vaak opvallend lijken op wat er in Nederland mis is bij de belastingheffing en de uitkering van toeslagen.Wat Olson als aanpak in vele jaren kon ontwikkelen is buitengewoon relevant en leerzaam voor politiek Den Haag. Zij schetst in de kern een leerproces voor alle betrokkenen op weg naar die veelgenoemde 'nieuwe bestuurscultuur'.Enkele wezenlijke elementen daarin zijn:- Een dienst die inkomsten voor de staat moet innen heeft zelden de cultuur en expertise in huis om burgers tegelijkertijd te voorzien van sociale inkomensondersteuning- Een dienst die alert is op ontwijking en fraude moet geen repressieorgaan zijn- Een Taxpayer Advocate-organisatie moet individuele gevallen onderzoeken en ondersteunen en daarnaast systemische analyses maken en lessen trekken voor beter beleid- De rolopvatting van de volksvertegenwoordiging en van de beleidsmakers op ministeries is hierbij essentieelOlsons ervaringen van het lokale niveau van rechtsbescherming van burgers tot en met het werken met een krachtig mandaat in Washington DC zijn beeldend en instructief.Ook zij zag 'institutioneel racisme' bij de filtering van data over burgers. Maar ook een trend waarin argwaan rond fraude heel het apparaat bijna kopje onder deed gaan.Wat in ons land niet bestaat, maar in Amerika van levensbelang blijkt is een helder overzicht van de fundamentele rechten op dit terrein van burgers. 'The Taxpayer Bill of Rights' als fundament van een nieuwe bestuurscultuur in Washington.Nina Olson sprak eerder deze week met de commissie Financiën van de Tweede Kamer en met een aantal deskundigen, onder wie de onlangs aangetreden inspecteur-generaal belastingen, toeslagen en douane Bart Snels***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Verder lezenBooij en Van der Velde - Taxpayer Advocate Service in Nederlandrapport 'Burgers beter beschermd'Coalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst'***Verder luisteren226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:56:02 – Deel 201:32:14 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op 4 juni 1872, overleed Johan Rudolf Thorbecke. 150 jaar geleden, maar zijn naam klinkt nog dagelijks in bestuurlijk Nederland in discussies over grondrechten, vrijheden en liberale ideeën. Thorbecke was "ontegenzeggelijk een niet gewone man, de leegte zal zeer groot zijn”, schreef een van zijn opvolgers als minister-president in zijn dagboek. Maar wat weten we eigenlijk van hem?Jaap Jansen en PG Kroeger gaan daarom op zoek naar de minder bekende feiten en karakteristieken van deze staatsman die leefde van 1798 tot 1872. Dus van de tijd van Napoleon tot die van Bismarck, van Goethe tot Wagner.Het eerste dat Thorbecke sterk onderscheidt van zijn tijdgenoten, collega's en eigenlijk al zijn opvolgers is dat hij een allochtoon was uit een in die tijd marginale 'culturele minderheid'. Zijn Duitse afkomst en Lutherse opvoeding maakten hem iemand met een veel bredere bagage en blik, zowel als wetenschapper als in zijn politieke en bestuurlijke rollen. Zijn herkomst bleek een krachtig pluspunt.En die achtergrond maakte Thorbecke onmiskenbaar een Europeaan, zowel in culturele en geestelijke zin als in zijn politieke en wetenschappelijke werk. De contacten met zijn familie en met die van zijn Duitse echtgenote zorgden ervoor dat hij eigenlijk permanent over de grenzen heen keek en ook veel bezoeken bracht aan Dresden. Heel bijzonder was daarbij zijn sterke band met de nummer één van de vorsten van zijn tijd, de ruimdenkende koning Leopold van het nieuwe land België.De historische betekenis van Thorbeckes werk aan de Grondwet van 1848 staat buiten kijf, maar de echte gebeurtenissen van die fase laten zien dat hij veel minder 'de maker' ervan was dan vaak gedacht. Niettemin was het meer dan wie ook Thorbecke die de nieuwe constitutie overeind hield en zo grondvestte dat felle tegenstanders als koning Willem III het onderspit moesten delven. Hun strijd was ongekend scherp en zelfs de paus werd in dat conflict partij!Met de nieuwe Grondwet en de energieke uitwerking van de nieuwe bestuurlijke en politieke principes werd Thorbecke een van de grootste emancipatoren in onze geschiedenis. Het maakte hem geliefd en bewonderd, niet alleen bij 'partijgenoten', maar bijvoorbeeld ook bij de katholieken die dankzij hem gelijkberechtigde burgers werden. Hij schafte de slavernij af en op zijn sterfbed tekende hij nog het besluit dat voor het eerst een jonge vrouw toeliet aan de universiteit: Aletta Jacobs.Hij was een echte doener, een man van concrete daden. Hij maakte het Torentje heel bewust de cockpit van macht. Zo werd hij 'de Humboldt der Nederlanden', een groot innovator van de modernste infrastructuur en mobiliteit. Het is dan ook geen wonder dat iemand met zoveel daadkracht en vernuft niet alleen maar vrienden maakte. Daarbij kwam dat Thorbecke een zeer fel en emotioneel mens was.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Verder lezenRemieg Aerts - Thorbecke wil het (Uitgeverij Bert Bakker)Matthijs van de Waardt - De man van 1848, Dirk Donker Curtius (Uitgeverij Vantilt)***Verder luisteren249 - Gedrag en omgangsvormen in de Tweede Kamer200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel80 - Rutte en de ministeriële verantwoordelijkheid60 - Coen Brummer & Daniël Boomsma: De canon van het sociaal-liberalisme50 - PG Kroeger over de vrijheid van onderwijs43 - Het Binnenhof, een eeuwenoud ratjetoe***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:47:16 – Deel 201:26:00 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken generaal George C. Marshall kreeg op 5 juni 1947 een eredoctoraat van Harvard University in Cambridge, Massachusetts. Nu precies 75 jaar geleden. Hij maakte van die gelegenheid gebruik om geheel onverwacht een toespraak te houden over de actuele situatie in Europa. Die speech schreef geschiedenis, het was de voorbode van wat de geschiedenis in zou gaan als het Marshall Plan. Jaap Jansen en PG Kroeger verdiepen zich in dat plan en de buitengewone actualiteit ervan in onze 21e eeuw.Marshall stelde voor dat de VS de landen in Europa zou bijspringen bij het geven van krachtige lange-termijn impulsen voor de haperende wederopbouw in die naoorlogse jaren. In hoog tempo zorgden hij en zijn medewerkers voor een langere termijn, strategische aanpak die in elk land de grootste noden en zwakke plekken in economie en organisatie hielp aanpakken. De manier waarop ze dit deden werd toonaangevend voor dit soort van internationale samenwerking, zowel in wat later de Europese Unie werd als ook in de OECD, die voortkomt uit dat Marshall Plan.Politiek pakten president Harry Truman en Marshall dit gedurfde plan zeer behendig aan. Daarbij werden zij onbedoeld erg geholpen door de leider in het Kremlin, Josef Stalin. Truman gaf Marshall alle eer en maakte het plan op die manier iets dat 'boven de partijen' stond, terwijl het hem wel degelijk hielp bij zijn voor velen totaal onverwachte herverkiezing in 1948.George Marshall was allerminst een beroepspoliticus, maar bovenal een briljant militair strateeg en organisator. Zijn verstandhouding met de president die hem de hoogste militair maakte, Franklin Delano Roosevelt, was niettemin complex en spanningsvol. Toch konden zij niet zonder elkaar.Het Marshall Plan staat nu ineens weer volop in de schijnwerpers. Nu dankzij Poetin en zijn oorlog in Oekraïne. Minister Pete Buttigieg sprak bij de herdenking van Marshall in Berlijn niet toevallig nadrukkelijk over de lessen voor de komende wederopbouw van dat getroffen land. Ook de Europese instellingen laten zich duidelijk door de lessen en het succes van Marshall inspireren. Nederland hoorde bij de landen die 75 jaar geleden voor de wederopbouwplannen de meeste steun kregen. Tot de dag van vandaag zijn de effecten ervan heel goed te zien. Bijvoorbeeld in de Rotterdamse haven. De aanpak van Marshall was bovendien een krachtige impuls voor de concrete aanpak van het 'polderen'. In 1953 kreeg de generaal voor zijn werk – geheel terecht - de Nobelprijs voor de Vrede.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie. *** Verder lezenOver Lincoln Gordon, de topambtenaar met wie PG sprak*** Verder kijken Seeing the victory through (overzichtsfilmpje bij 50 jaar Marshall Plan, met oa Lincoln Gordon)1948 De Noordam brengt de eerste Marshall goederenMarshall Speaks Before The House Foreign Affairs Committee (1949)***Verder luisteren269 - Vijf boeken die je moet lezen om Europa beter te begrijpen267 - Hoe je tijdens de oorlog de Oekraïense economie overeind houdt - een gesprek met Caspar Veldkamp107 - Jean Monnet, de vader van Europa101 - 75 jaar bevrijding: De laatste dagen van Franklin D. RooseveltAfl. 44 – PG over Franklin Delano RooseveltAfl. 32 - Churchill en Europa, met Andrew Roberts en Felix Klos*** Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:32:07 – Deel 201:30:09 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een onverwacht effect van het optreden van Vladimir Poetin: het ineens oplaaiende debat over de toekomst van de Europese Unie, debatten over nieuwe bevoegdheden en zelfs het taboe op verdragswijziging lijkt te kunnen verdwijnen. Hierover praten Jaap Jansen en PG Kroeger in deze aflevering van Betrouwbare Bronnen.Hoe opmerkelijk deze doorbraak toont het recente verleden. De voorbije 15 jaar was er - na de afwijzende Franse en Nederlandse referenda over de ‘Europese Grondwet' - vooral aandacht voor pogingen de Europese regels te verminderen, vereenvoudigen en te ‘ontbureaucratiseren’. Pogingen om dat concreet te maken van onder meer de toenmalige Britse premier David Cameron en CDA-aanvoerder Sybrand Buma lieten uiteindelijk vooral zien dat dit zelden iets praktisch opleverde. Cameron verloor hierdoor zelfs het Brexit-referendum.Met de Conferentie over de toekomst van Europa en Poetins oorlog in Oekraïne beseft iedereen ineens dat Europa zichzelf moet kunnen beschermen en dat krachtige eensgezindheid daarvoor essentieel is. Jaap en PG analyseren de reeks van recente voorstellen die op tafel zijn gelegd. De Italiaanse premier Mario Draghi stak hierbij al zijn collega's de loef af. Vervolgens sprak de net herkozen Franse president Emmanuel Macron de Toekomstconferentie toe bij de afronding van haar werk en zette in Maastricht presenteerde minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) de uitgangspunten van ons land.PG noteert dat Macrons speech heel vernieuwend klonk, maar toch door en door klassiek Frans was. De grote lijn was ronduit 'gaullistisch' en bevatte voor de EU een langetermijnstrategie die ook door Francois Mitterrand al eens was geagendeerd. Geen wonder dat 13 premiers van kleinere lidstaten snel na die speech met een serie kritische kanttekeningen kwam - een zelden vertoond iets in Europa. Het taboe op de discussie is hiermee finaal weg.Tegelijkertijd komt de Europese Commissie in Brussel met een pakket zeer gedurfde voorstellen voor een de facto 'Energie Unie'. Daarin zou de EU meteen en heel praktisch een veel bredere confederatie gaan vormen met buurlanden die geen lid zijn, zelfs met Oekraïne. En rond de wezenlijke zeldzame grondstoffen (voor onder meer smartphones) wordt zelfs gewerkt aan een nieuw type EU-alliantie met landen als Canada en Australië. Rond defensie zijn de ontwikkelingen sowieso razendsnel en revolutionair te noemen.Hierbij is het belangrijk de aanstaande Franse parlementsverkiezingen scherp te volgen. Deze gaan nu nog nadrukkelijker over de rol die Frankrijk zelf in Europa wil spelen. Wint de president voor zijn ambities een krachtig mandaat? En als hem dat lukt heeft dat aanzienlijke consequenties voor Nederland. Meer dan ooit zien we nu dat Europese politiek binnenlandse politiek is geworden. Met dank aan Poetin!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatieAan het einde van deze aflevering wordt bekendgemaakt wie het boek van Wilma Kieskamp over Sigrid Kaag hebben gewonnen!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenPrime Minister Mario Draghi’s address to the European Parliament (3 may 2022)Speech by Emmanuel Macron at the closing ceremony of the Conference on the Future of Europe (10 may 2022)Minister Hoekstra (BZ) sprak op 9 mei 2022 op de Europadag in MaastrichtBrussels spells out plan to end dependence on Russian energy (Politico, 18 may 2022)EU reform deal: What Cameron wanted and what he got (20 February 2016)European Free Trade Association (Wikipedia)***Verder luisteren256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'254 - Frank Heemskerk: dineren met Poetin, bij de Wereldbank Oekraïne helpen opbouwen en nu Europa economisch versterken252 - Guy Verhofstadt over Oekraïne, Rusland en zijn ontluikende vriendschap met Poetin, die plots voorbij was244 - Frans Timmermans over onder meer Rusland en Oekraïne240 - Het Franse EU-voorzitterschap als uitdaging voor Rutte IV233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering223 - De degelijke daadkracht van Mario Draghi's Italië35 - Charles De Gaulle***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:55:47 – Deel 201:19:13 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.