Betrouwbare Bronnen

In deze tweede en laatste aflevering van Betrouwbare Bronnen over het boek van Wilma Kieskamp Sigrid Kaag, de schaduwpremier duiken Jaap Jansen en PG Kroeger met de auteur in de fase na haar bijzondere loopbaan te midden van gruwelijke internationale conflicten.Het eerste wat opvalt is hoe de VN-diplomaat opnieuw heel methodisch haar overstap naar de nationale politiek voorbereidt. De anders altijd zo ingetogen, haar privéleven afschermende Sigrid Kaag liet zelfs een daarnaar zeer gretige Ivo Niehe binnen komen in haar huis in Jeruzalem. Bij de beeldvorming werd niets aan het toeval overgelaten.Zeker zo opmerkelijk is de rol die CDA-prominent en oud-minister Ernst Hirsch Ballin in deze fase speelde. Het valt op dat zij zich als kersverse D66-minister in een reeks van lezingen en optredens profileert op onderwerpen die dicht tegen zijn denken aan zitten. Het belang van waarden als draagzuilen van de rechtsstaat bijvoorbeeld.Het ministerschap van Buitenlandse Handel en ontwikkelingssamenwerking maakte van Kaag geen bekende persoonlijkheid. Daarvoor was die portefeuille te specifiek en moest zij te veel buiten ons land onderhandelen en bezoeken afleggen. Door daar overheen te springen met haar meer ideologische en abstracte betogen gaf zij D66 een nieuwe thematiek na de jaren waarin Alexander Pechtold zich profileerde als bedreven en pittige debater in het Haagse spel. En daar sloot haar claim van het brengen van nieuw leiderschap goed op aan.Net als bij de VN, zo laat Kieskamp zien, durfde Kaag aan het Binnenhof forse risico’s te lopen. Haar gooi naar het lijsttrekkerschap was vanuit haar post en geringe Haagse ervaring al gewaagd. Het openlijk uitdagen van Mark Rutte - zelfs fysiek met het zich openlijk fotograferen met zicht op 'zijn' Torentje - was dat niet minder. Ook de heel andere manier van het omgaan met Wilders was zo'n scherp gecalculeerd risico.De kabinetsformatie van 2021 liet zien dat bij alle berekening het gebeuren in Den Haag zeer onberekenbaar kan blijven. Kaag claimde een moreel kompas, maar moest erg vaak haar ook sterk aanwezige pragmatische kant voorrang geven. Haar weg scheidde zich dan wel van die van Rutte, maar zij gaf hem de kans te herstellen en de coalitie te leiden die hij graag wilde. Met de interne troebelen binnen D66 in de affaire-Van Drimmelen leek zij te schipperen tussen ‘nieuw leiderschap’ en afstand houden. Is zij dan toch meer diplomaat en bestuurlijk ingesteld en minder de raspoliticus met de trefzekere intuïtie?Kieskamp kent het eind van het Kaags verhaal ook nog niet, maar houdt vast aan de les dat ze bereid is tot grote risico's en daarin vrijwel altijd doeltreffend blijkt te zijn.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Onder vrienden van de show worden een aantal exemplaren van het boek verloot. Ook meedingen? Word snel vriend van de show!Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenWilma Kieskamp – Sigrid Kaag. De schaduwpremier (Prometheus, 2022)***Verder kijkenIvo Niehe, Tros TV Show 14-12-2014 Buitenhof, 4 sep 2016, seizoen 11, afl. 27***Verder luisterenBB 270 - Hoe Sigrid Kaag de hoogste Nederlander werd bij de Verenigde Naties BB 13 - Minister Sigrid Kaag over hulp, handel en haar toekomst in D66***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:35:04 – Deel 200:58:08 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Trouw-journalist Wilma Kieskamp schreef een boek over Sigrid Kaag, minister van Financiën en politiek leider van D66. In Betrouwbare Bronnen vertelt zij over een vrouw van wie iedereen van alles vindt, maar die zich eigenlijk maar moeilijk laat kennen. Jaap Jansen en PG Kroeger gaan in deze eerste van twee afleveringen met Kieskamp naar de wereld waarin Kaag uiteindelijk de hoogste Nederlander werd bij de Verenigde Naties.Het lijdt geen twijfel dat de loopbaan van Sigrid Kaag in vele opzichten ongebruikelijk is. Zo was het binnen de organisaties van de Verenigde Naties allerminst vanzelfsprekend dat vrouwen topfuncties kregen terwijl zij deze combineerden met het moederschap. Je kon maar beter de handen vrij hebben 'thuis' om de wereld rond te kunnen reizen en op allerlei plaatsen enige tijd werk te verrichten in projecten, onderhandelingen en bij het dempen van conflicten. Kaag haalde daarover haar schouders op en trok haar eigen plan.Zo kreeg ze opmerkelijke rollen in enkele van de meest gruwelijke regio's op het wereldtoneel. Bij de vredesregeling tussen Soedan en het afgesplitste Zuid-Soedan bijvoorbeeld. En vooral bij het weghalen van de chemische wapens bij het dictatoriale regime van Assad in Syrië.Jaap en PG bespreken met Wilma Kieskamp hoe het in zulke omstandigheden overleven en doen slagen van je opdracht zowel de stijl als de aanpak van Kaag hebben gevormd.De volgende aflevering: Hoe Kaag besluit politicus en partijleider te worden***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Onder vrienden van de show worden een aantal exemplaren van het boek verloot. Vrienden krijgen daarover dit weekend een bericht. Ook meedingen? Word snel vriend van de show!Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Verder lezenWilma Kieskamp – Sigrid Kaag. De schaduwpremier (Prometheus, 2022)***Verder kijkenBuitenhof, 1996: Sigrid Kaag en Wiesje de Lange in gesprek olv Paul Witteman Anis Al-Qaq about the Middle East peace processSigrid Kaag (Joint OPCW-UN Mission) on Syria - Security Council Media Stakeout (6 February 2014)***Verder luisterenBB 161 - Hans van Mierlo, een politieke popsterBB 60 - Coen Brummer & Daniël Boomsma: De canon van het sociaal-liberalismeBB 27 - Rob Jetten wil muren slopenBB 13 - Minister Sigrid Kaag over hulp, handel en haar toekomst in D66BB 1 – D66 moet linkser, vindt oud-partijleider Jan Terlouw***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:43:36 – Deel 201:09:34 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Veel mensen zijn zich er niet van bewust, maar op 9 mei vieren we de Dag van Europa. In deze aflevering daarom aandacht voor een vijftal boeiende boeken die je Europa beter leert begrijpen.Allereerst een grote cultuurhistorische studie van wat Europa nu toch eigenlijk is. De Duitse literatuurwetenschapper Jürgen Wertheimer schreef een gedurfde analyse van 2500 jaar beschavingsgeschiedenis: 'Europa, eine Geschichte seiner Kulturen'. Hij laat zien hoe in ons werelddeel al vanaf de klassieke oudheid een voortdurende balans bestond tussen een gemeenschappelijk gedragen identiteit en een grote diversiteit van talen, volkeren, regio's, steden, naties, kunsten en wetenschappen. Het opvallende van Europa is hoe in die grote verscheidenheid voortdurend contacten werd gelegd en verdiept. Er was een permanente uitwisseling van handel en ideeën. Het Europa van onze tijd heeft deze kenmerken nog steeds en zelfs de wijze waarop de instituties van de EU werken wordt er sterk door bepaald.De grootste rivier van Europa stroomt door Rusland, volgens velen is zij zelfs het wezen van dat land: de Wolga. Over de historie en de rol van deze grote waterstroom schreef Janet Hartley een magnifiek boek: 'The Volga'. Van haar reis door de tijd, langs de oevers van de rivier leer je heel veel over de grote rol en betekenis daarvan. En je ontmoet hier onbekende volken en mensen, van de Chumash tot de Khans. De Wolga was door de verbinding met de Kaspische Zee - een reusachtig binnenmeer - meteen ook de vaarroute naar de Kaukasus en landen in de Levant en Midden Azië. Zo ontmoetten ook West- en Noord-Europese handelaren en reizigers via deze rivier hun contacten en klanten uit andere werelddelen.Een Europeaan die zelf over de hele wereld handel dreef en contacten onderhield, schreef boeiende 'Mémoires': cognacmaker en topmanager Jean Monnet, die uitgroeide tot 'le Père de l'Europe'. Zijn herinneringen vertellen over het ongekend drukke en invloedrijke leven van een man die eigenlijk iedereen kende die er toe deed en met hen geschiedenis schreef. PG noemt het boek een soort masterclass in succesvol organiseren en leiding geven. Monnet beschrijft heel helder hoe hij zijn pionierswerk bij de opbouw van het nieuwe Europa concreet inrichtte en aanpakte. Af en toe wat mopperend op die eigenwijze Hollanders.Wie de actuele worstelingen in Duitsland met de oorlog in Oekraïne en met Poetin wil begrijpen, moet 'Republik der Angst. Eine Andere Geschichte der Bundesrepublik' van Frank Biess lezen. Bies analyseert de recente West-Duitse geschiedenis aan de hand van golven van vreesachtige visioenen die het publieke debat beheersten. Ondanks het Wirtschaftswunder en de succesvolle integratie in Europa drukten het verleden en de catastrofes van de twintigste eeuw een zwaar stempel op de Duits samenleving. Biess wijst op angsten zoals voor het 'Waldsterben', het communisme, de terugkeer van de Nazi’s, kernenergie en automatisering. Existentiële onzekerheden waren nooit ver weg en dat is ook nu weer duidelijk te merken.Wie in onze tijd Poetin ziet optreden en QAnon en andere complotdenkers, kan veel hebben aan het boek 'LTI' van de Duitse taalkundige Viktor Klemperer. Door zijn observatie van de invloed van het Nazibewind op de taal en de communicatie van zijn tijdgenoten werd dit boek een echte klassieker. En het Europa en Rusland van nu maken het weer heel actueel.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder luisteren107 - Jean Monnet, de vader van Europa105 - 75 jaar bevrijding: Dagelijks leven in Nazi-Duitsland (oa over Viktor Klemperer)***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:06:58 – Jürgen Wertheimer – Europa, die Geschichte seiner Kulturen00:20:57 – Janet Hartley – The Volga00:34:20 - Frank Biess – Republik der Angst00:53:01 – Jean Monnet – Mémoires01:05:29 – Viktor Klemperer – L T I01:22;$8 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

13 april 2022 zou wel eens de geschiedenis in kunnen gaan als de dag van een grootscheepse staatkundige vernieuwing die in eerste instantie bijna niemand opviel. In deze aflevering duiken Jaap Jansen en PG Kroeger in de inhoud, betekenis en gevolgen van het plan van minister Sigrid Kaag (Financiën) om de begrotingsprocedure radicaal te veranderen.In haar ‘Kamerbrief begrotingsproces’ stelt Kaag voor de manier waarop regering en parlement de rijksbegroting van uitgaven en inkomsten voorbereiden, opstellen, bespreken, concluderen en verantwoorden ingrijpend te veranderen. Daarbij benadrukt zij dat Tweede en Eerste Kamer meer tijd gaan krijgen voor hun controle. Hun 'budgetrecht' wordt versterkt. Dat gebeurt in het bijzonder doordat in het voorjaar een geheel nieuw begrotingsdocument zal worden ingediend waarmee ministers en parlement zowel de uitvoering van de lopende begroting, de hoofdlijnen van de komende en het meerjarenoverzicht van uitgaven, lasten, investeringen, kansen en risico's van de Rijksbegroting kunnen analyseren en bespreken.Op basis van dit document en de debatten daarover - een nieuwe vorm dus van de Algemene Politieke en Financiële Beschouwingen die nu nog na Prinsjesdag worden gehouden - zal het kabinet dan de verschillende begrotingen, de hieraan gekoppelde fiscale maatregelen en koopkrachtreparaties meer en detail invullen en bijvoorbeeld ook met de samenleving en de uitvoeringsorganisaties kunnen bespreken. In augustus kan dit dan gereed zijn. Prinsjesdag en 'het koffertje' blijven als traditie in stand, schrijft Kaag, maar elders in haar brief erkent ze dat het karakter van de troonrede verandert omdat er eerder al een eerste debat is geweest over de beleidsvoornemens.Jaap en PG analyseren zowel de inhoud als het tijdschema dat in enkele varianten door Kaag wordt geschetst. Dan valt op dat premier Mark Rutte zich uitput in bezweringsformules om de indruk weg te nemen dat er aan Prinsjesdag ook maar iets zou veranderen. "De hoedjes blijven!" Maar klopt die indruk wel?In het stuk van het kabinet wordt ook gememoreerd dat het Belastingplan meer tijd voor behandeling gaat krijgen en dat is pikant. Want feitelijk zal dit beleidsstuk gewoon verdampen. En dat is precies wat Wopke Hoekstra toen hij nog Eerste-Kamerlid was als nadrukkelijke wens al in een motie uitsprak die algemene steun kreeg. Ook andere aspecten van de voorstellen wijzen erop dat het kabinet hier met een majeure hervorming komt die inspeelt op het advies van de Venetië Commissie en aansluit bij de roep om een 'nieuwe bestuurscultuur'. Alleen schrijft minister Kaag dat nergens expliciet.Dat is ook het geval met de ingrijpende interactie van deze nieuwe opzet met de wijze waarop binnen de Europese Unie begrotingen en lange termijn financiering tot stand komen. Wie goed kijkt, ziet dat Kaags voorstellen het mogelijk maken dat Nederland daarop veel beter kan inspelen en zo met veel meer impact invloed uitoefent. Maar in haar brief is ze hierover opvallend zwijgzaam. Zo lijkt bijna achteloos een majeure staatkundige en financiële hervorming te worden doorgevoerd. Maar om met Rutte te spreken: de hoedjes blijven!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenWopke Hoekstra - Staat van de Unie 2022EenVandaag Peilingtrends: Europese Unie***Verder luisteren232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan?219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!129 - De rommelige historie van Prinsjesdag36 - Wopke Hoekstra: EU moet geopolitieke machtsfactor worden***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:40:46 – Deel 201:18:15 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Oekraïne is nu al tien weken gaande en de beelden van volledig vernietigde steden zijn vreselijk. Toch houdt de regering-Zelenski stand, mede dankzij steun uit de westerse wereld, waarvan landen inmiddels zware wapens leveren. Hoe is de situatie daar – en in omringende landen – economisch en hoe kan Oekraïne er als de oorlog voorbij is weer bovenop komen? De man bij uitstek die daar alles over kan vertellen is Caspar Veldkamp, lid van het dagelijks bestuur van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling. Jaap Jansen praat met hem.De bank werd na de val van de Muur opgericht om voormalige Sovjet- en Oostbloklanden te helpen versneld aansluiting te vinden op de West-Europese economie. Ze verstrekt leningen en neemt aandelen in kleine en middelgrote Oekraïense bedrijven. Dit gaat ook door tijdens de invasie, zegt Veldkamp. “Ook al is het oorlog, we proberen Oekraïne economisch zoveel mogelijk overeind te houden. Behalve het militaire front dat alle voorpagina’s beheerst, is er ook een economisch front: je moet het land zo weerbaar mogelijk houden, ook voor de wederopbouw straks. Die zou vele malen kostbaarder worden als we de economie nu niet onderhouden en stutten. Het land moet zo goed mogelijk doordraaien.”Caspar Veldkamp vertelt in het gesprek over de economische schade, maar ook over het perspectief voor snel herstel en zelfs verbetering van de Oekraïense economie, die toen de oorlog uitbrak nog altijd veel last had van corruptie – 50 miljard van de economische waarde is in handen van een honderdtal oligarchen – met een industrie die relatief veel Co2 uitstoot en energie verslindt.Veldkamp was al eens te gast in Betrouwbare Bronnen. Dat was toen hij tijdens de financiële crisis namens Nederland ambassadeur was in Griekenland. Ook in zijn vroegere functies – hij was onder meer directeur Oost-Europa op Buitenlandse Zaken – had hij veel contact met Rusland. Als vertegenwoordiger van Nederland werd hij prominent ontvangen door Russische ministers. Hij kent Lavrov en zijn onderminister (die Nederlands spreekt!) al jaren en vertelt ook daarover: ‘Poetin weet uit zijn eigen verleden als middenkaderambtenaar dat je naar boven veel positiever rapporteert dan de werkelijkheid rechtvaardigt. Daarvan is hij nu als president zelf slachtoffer geworden.’***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenDe EBRD over Oekraïne***Verder luisteren265 - Toetreding tot de NAVO, de reuzensprong van Finland260 - De toesprakentournee van Volodimir Zelenski en de worsteling van de SPD met de erfenis van Brandt en Schröder259 - De omgevallen boekenkast: leestips van PG! (oa over Poetin)258 - De kille vriendschap tussen Rusland en China257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'254 - Frank Heemskerk: dineren met Poetin, bij de Wereldbank Oekraïne helpen opbouwen en nu Europa economisch versterken253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:34:49 – Deel 201:29:57 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

'Je moet niet wrijven in een vlek,' zei premier Ruud Lubbers graag als er op het Binnenhof iets misging en voorkomen moest worden dat het probleem verergerde. Hoewel die uitspraak vaak geciteerd wordt, handelt men er zelden naar. Jaap Jansen en PG Kroeger bekijken vier recente voorbeelden.Ten eerste de wijze waarop binnen D66 de pijnlijke affaire rond de chef-talentscouting werd aangepakt. Of misschien vooral ook niet werd aangepakt. Dit leidde ertoe dat steeds weer nieuwe onthullingen en misverstanden naar buiten kwamen en de argwaan over motieven, daadkracht, integriteit en vriendjespolitiek binnen de partijleiding keer op keer gevoed werd. Jaap en PG bespreken welke mechanismen in zo'n situatie een soort 'selffulfilling prophecy' van aanhoudend gedoe opleveren.Die mechanismen zie je ook bij het tweede recente geval, de scheuring annex #metoo in de jonge partij Volt. Een partijcongres dat feitelijk geen leiding kent. Een discussie waarbij de centrale figuur niet aanwezig is. Procedurele afleidingsmanoeuvres die argwaan verhogen en daadkrachtige aanpak verhinderen. De fractieleider die een poging doet via de net benoemde regeringscommissaris Mariëtte Hamer zijn gelijk te krijgen. Hoe dit in zijn gezicht ontploft is een pijnlijk voorbeeld van wrijven in de vlek.Ook het Kamerdebat van 1 april 2021 hoort in deze rij van klassieke misverstanden. Daar zagen we hoe Mark Rutte door te wrijven in de vlek van 'functie elders' steeds mistiger werd over wat hij nu wel of niet wist of zich ervan herinnerde, dan wel door wie hij wanneer waaraan herinnerd werd, en zo de hele discussie naar volledige verwarring voerde. Ook hier kwamen de bekende mechanismen die zo'n situatie ongrijpbaar en onhoudbaar maken een voor een aan de oppervlakte.De afwezige hoofdpersoon op 1 april was Pieter Omtzigt. PG laat zien hoe na dat debat binnen het CDA het wrijven in de vlek nog een tijdje doorging. Daarbij liet de door een burn-out gevelde parlementariër zelf zich evenmin onbetuigd. Een opeenstapeling van misverstanden, machtsvacuüm en groeiende argwaan leidde tot lekken van vertrouwelijke documenten en Omtzigts besluit de CDA-fractie te verlaten. Niemand had er nog enige greep of regie op.Tot slot gaan Jaap en PG terug naar de meest klassieke 'wrijven in een vlek' uit de moderne geschiedenis. Precies vijftig jaar geleden vond die plaats: de Watergate-affaire. Die ging uiteindelijk helemaal niet meer om een wat sullige inbraak in het hoofdkantoor van de tegenpartij. Watergate ging over Richard Nixon, de man in het Witte Huis die door zijn pogingen zelf de vlek weg te poetsen de zaak erger en erger maakte.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie. *** Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier*** Verder lezenHet lobbyweb van Jack de Vries: hoe de oud-staatssecretaris profiteert van zijn contactenVerklaringen Kaag, Everhardt en Bing***Verder luisteren232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren*** Tijdlijn00:00:00 – Deel 1 (D66, Volt)00:37:25 – Deel 2 (Het 1 april 2021 debat, Omtzigt uit het CDA, Watergate)01:09:49 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Europa beleeft dezer dagen veranderingen die niemand nog maar kort geleden had durven voorspellen. In deze editie van Betrouwbare Bronnen duiken Jaap Jansen en PG Kroeger in enkele van de meest verrassende. Niet alleen steekt Duitsland €100 miljard in expansie van de Bundeswehr, maar kanselier Olaf Scholz krijgt ook nog kritiek dat hij te slap en passief is. Niet alleen doen de Zwitsers mee met sancties tegen Russische oligarchen, ze blijken ook bereid hun eeuwenoude ‘neutraliteit’ fors te relativeren.De geopolitiek meest ingrijpende omwenteling voltrekt zich in het noorden, aan de rand van Europa. Het reusachtige, dunbevolkte Finland gaat binnen enkele weken formeel vragen om toetreding tot de NAVO. En buurland Zweden wil zich daar bij aansluiten, kondigden de premiers Sanna Marin en Magdalena Andersson op 13 april aan. Wie zich verdiept in de Finse geschiedenis en in de unieke cultuur en tradities van dit land dichtbij de Noordpool beseft wat voor 'Zeitenwende' dit is. Een reuzensprong.Het grootste deel van deze aflevering gaat daarom over Finland. Een volk dat afstamt van de herdersvolkeren in het noorden van Siberië. Een land dat eeuwenlang een soort kolonie van Zweden was en daarna door de Russische Tsaar Alexander I werd onderworpen. Misschien wel daardoor ontwikkelden de Finnen een eigenzinnige, onafhankelijke geest en cultuur en werden zo een van de sterkste democratische rechtsstaten ter wereld.Juist die zeer kwetsbare plek op de aardbol tussen grote buurman Rusland en de rijke, hoogontwikkelde buren in Scandinavië zorgde ervoor dat Finland een heel eigen koers moest varen om te overleven. Helsinki werd een cruciale stad in de wereldpolitiek. De Sovjet-Unie kon om vele redenen niet meer zonder die kleine, neutrale maar onafhankelijk buur.Na de val van de Muur begon een grote opgang en bloei, al moest het eerst door de jonge premier Esko Aho uit een diepe economische depressie worden gesleurd. PG vertelt over zijn gesprek met Aho daarover en hoe onder zijn leiding de Finnen heel snel lid van de EU konden worden. Maar lid worden van de NAVO was voor velen toch een stap te ver. Ze wilden het Kremlin niet ontrieven.Zie daar de grote wending nu. Om zichzelf en broedervolk Estland te kunnen beschermen wil Finland nu opeens volledig lid worden van het Atlantisch bondgenootschap. PG en Jaap schetsen hoe ongekend deze breuk met traditie en geopolitiek van Noord- en Oost-Europa is.Deze Finse sprong voorwaarts is voor Rusland net zo'n politieke ramp als de mislukking van de 'speciale operatie' in Kyiv.En tot slot laat PG nog een stukje opera horen!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenBundeskanzer Scholz: »Es darf keinen Atomkrieg geben«Esko Aho kijkt na 90 jaar vooruit (30 november 2007)***Verder kijkenDienaar van het volk (tv-serie met Volodimir Zelenski, Engels ondertiteld)***Verder luisteren257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:51:08 – Deel 201:20:11 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet Rutte IV is honderd dagen aan de macht. Na een tergend trage kabinetsformatie – de langste ooit – met bovendien opnieuw veel klachten over de oude bestuurscultuur. Maar er zou nieuw elan komen, met nieuwe namen en kwaliteiten.Het kabinet was amper gestart of alles werd anders. De politieke, geopolitieke en financieel-economische fundamenten van de nieuwe ploeg waren binnen de kortste keren volledig achterhaald. Hoe gaat Rutte IV hiermee om, vragen Jaap Jansen en PG Kroeger zich af. Ze analyseren de turbulente eerste honderd dagen.[Let op! Op Apple en sommige andere podcastapps kun je soms niet alles lezen. De complete tekst plus links naar eerdere afleveringen waarna we verwijzen vind je altijd hier]We kwamen uit de coronacrisis en kampten al met de klimaat- en energiecrisis. De Russische inval in Oekraïne zorgt nu voor de grootste omwenteling van de verhoudingen in Europa sinds de val van de Berlijnse Muur. Ook toen – in 1989 - was de inkt van het regeerakkoord nauwelijks droog. Maakt Rutte nu dan ook maar meteen dezelfde fouten die Lubbers en Kok toen maakten? Wat zijn de gevolgen voor de positie van de Europese Unie in de wereld en die van Nederland daarbinnen? Hoe vangt het kabinet de totaal onvoorziene financiële consequenties op? En wat zeggen de personele perikelen binnen de ministersploeg en in de oppositie over de stabiliteit van ons land?Opvallend is dat het kabinet Europees en geopolitiek zijn mannetje staat. Minister Kajsa Ollongren van Defensie liet zich van een daadkrachtige no nonsense kant zien. Opvallend is ook hoe minister Sigrid Kaag (Financiën) met haar socialistische collega uit Spanje tot voorstellen komt over de Europese economie en staatsschulden die rechtstreeks uit de koker van Mario Draghi lijken te komen en in niets doen denken aan ‘de Vrekkige Vier’ uit de vorige periode. Zeker zo opvallend is het optreden van Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) in Washington. Hij is niet meer afhoudend over Europa. Zijn geopolitieke speech deed denken aan zijn gedurfde 'Humboldt-rede' in 2019 in Berlijn.De financiële grondslag van de coalitie is door de gevolgen van de oorlog in Oekraïne volledig weggeslagen. Bovendien doemen hier andere grote tegenvallers op. Zo heeft Ollongren hier een groot probleem. Niet Poetin, maar gebrek aan personeel.En één minister moet nu al meemaken dat hem een kool gestoofd wordt. Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) dacht fors te mogen investeren in kennis en vernuft, maar bijna niets van die beloften kan feitelijk worden waargemaakt. Staatssecretaris Marnix van Rij (Belastingen) daarentegen gaat meer geld uitgeven dan iedereen ooit had kunnen denken. Niet dat hij dat wilde, maar als Nederland een fatsoenlijke rechtsstaat wil zijn zal hij wel moeten. Het is niet alles kommer en kwel. Eén minister kan dankzij Poetin onverwacht de onbetwiste nummer één van dit kabinet worden. Wat in Duitsland zijn collega Robert Habeck (van de Groenen) lukt, zou bij ons het huzarenstukje van Rob Jetten kunnen zijn. Maar slaagt hij daarin? Jaap en PG analyseren hoe Habeck een soort polderkoning werd, terwijl Rutte IV zich nog weinig laat zien en horen. En dat terwijl energiebeleid nu meer dan ooit de geopolitiek domineert.Dit wijst erop dat de aanvoerder van het team onvoldoende zijn rol speelt. Mark Rutte lijkt hier op de schuchtere bondskanselier Olaf Scholz. Rondom het Kamerdebat over ‘de mondkapjes van Sywert en minister Hugo de Jonge’ trad de premier niet op als de ervaren en effectieve crisismanager die de zaak op koers houdt. Heeft Rutte nog wel goesting in zijn karwei?Lilianne Ploumen in elk geval niet, zo werd afgelopen week duidelijk. Dit stelt de PvdA voor existentiële vragen. Datzelfde geldt voor anderen in de oppositie, zoals Volt en FvD die bevangen lijken door het zelfvernietigingsvirus.Dit alles brengt PG tot een opmerkelijke conclusie.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie. ***Verder luisteren260 - De toesprakentournee van Volodimir Zelenski en de worsteling van de SPD met de erfenis van Brandt en Schröder247 - Belastingheffing in box 3: hoe de Hoge Raad de wetgever op de vingers tikt en opzadelt met een hels karwei238 - Kabinetsformatie 2021: Een opmerkelijk coalitieakkoord en de Kamer op zoek naar haar rol237 - Kabinetsformatie 2021: do's en don'ts voor nieuwe bewindslieden234 - Kabinetsformatie 2021: Nieuw elan met nieuwe ministeries en nieuwe ministers233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering223 - De degelijke daadkracht van Mario Draghi's Italië36 - Wopke Hoekstra: EU moet geopolitieke machtsfactor worden*** Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:38:49 – deel 201:21:41 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Veel wat er in de 21e eeuw in de Verenigde Staten gebeurt, begrijp je pas echt als je je verdiept in de grote gebeurtenissen die daar in de 19e eeuw plaatsgrepen. Met Amerika-expert Pirmin Olde Weghuis duiken Jaap Jansen en PG Kroeger opnieuw in de dramatische historie van de Burgeroorlog en de bloedige nasleep daarvan. In Betrouwbare Bronnen aflevering 185 (23 april 2021) en 228 (11 november 2021) ging het over de aanloop naar de scheuring van 'the Union', het debat over de slavernij en over de gruwelen van die oorlog en het unieke leiderschap van president Abraham Lincoln.In deze derde en laatste aflevering van deze serie beleven we de dramatische gebeurtenissen van de jaren 1864 en 1865. In april capituleren de legers van het Zuiden onder generaal Robert E. Lee en wordt Lincoln vermoord in een theater waar hij zit te genieten van een malle komedie. De sleutelfiguur in deze jaren is Ulysses S. Grant. Hij was de militair aan wie Lincoln het tovertrouwde de legers van de Unie aan te voeren naar de overwinning. En in zeer turbulente omstandigheden werd hij vervolgens in 1868 zelf president.Grant krijgt de voorbije 20 jaar steeds meer waardering van historici voor de wijze waarop hij zijn ambt uitoefende, bij alle besef van de vele kwetsbaarheden van zijn bewind. Wat maar weinig staatslieden lukt, kreeg Grant voor elkaar. Hij slaagde erin de terreurbeweging Ku Klux Klan te vernietigen en de zwarte bevolking in het Zuiden een begin van gelijkberechtiging en democratisch burgerschap te schenken. Wat op papier al was geregeld, ging Grant concreet realiseren.Na zijn presidentschap werden Grants verdiensten stukje bij beetje teruggedraaid. PG en Pirmin analyseren hoe Lincolns opvolger Andrew Johnson al begon met het afbladderen van de erfenis van zijn grote voorganger. Ook Grant moest meemaken hoe zijn eigen partij die verworvenheden in compromissen met de planterselite van het Zuiden verkwanselde. Ging in zijn jaren nog 70% van de zwarte bevolking naar de stembus, rond 1900 kon nog maar 2% zijn stem uitbrengen.Het was pas die andere vicepresident Lyndon Johnson die na de moord op een president de burgerrechten zou herstellen. LBJ's Voting Rights Act wordt nu onder Joe Biden herzien om de rechten van minderheden te versterken. De strijd hierover is dan ook uitermate actueel, controversieel en geworteld in de duisterste periode van de Amerikaanse geschiedenis.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur hiervoor een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenRon Chernow - Grant (biografie)***Verder kijkenGone with the wind (official trailer, 1939)John Lewis: Full speech in Selma (2015)***Verder luisteren185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt228 - De Amerikaanse Burgeroorlog (2): hoe Abraham Lincoln onvoorbereid de strijd in gingTennessee Ernie Ford - Marching Through Georgia (liedje uit de Burgeroorlog)President Lincoln: Second Inaugural Adress***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:40:11 – Deel 201:18:57 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

De wereldpolitiek verkeert in een stroomversnelling. Europa is nu gedwongen een eigen, zelfstandige rol te spelen. En er is onmiskenbaar een nieuwe, cruciale wereldmacht die zich aandient: India. De president van dit in bevolking inmiddels grootste land ter wereld, Ram Nath Kovind, was afgelopen week in Nederland. En dat is bepaald geen toeval, vertellen Jaap Jansen en PG Kroeger in deze aflevering van Betrouwbare Bronnen.India is een steeds belangrijker speler op het wereldtoneel. En Nederland is voor dat enorme land van 1,4 miljard mensen een wezenlijke partner. Niet alleen omdat India met de EU graag en nauw wil samenwerken, maar ook omdat ons land daar tot de grootste handelspartners en investeerders behoort. Dit maakt dat beiden belang hechten aan wederzijds begrip en intensieve dialoog. PG vertelt over zijn indringende gesprek met een vorige president van India, Abdul Kalam, die de samenwerking op het terrein van wetenschap, onderzoek, innovatie en ruimtevaart hoog op zijn agenda had staan.Jaap en PG analyseren hoe India er nu voorstaat. Het is een kernmacht met eigen ruimteraketten. Het heeft het grootste staande leger op aarde en een vloot die van grote betekenis is voor de ‘Indo-Pacific regio’ waarop de geopolitiek zich meer en meer concentreert. Ook economisch is India inmiddels een reus. In de hightech is het een gigant. Zijn economie is twee keer zo groot als die van Rusland en drie keer zo groot als de Nederlandse. Door zijn jonge, hoogopgeleide middenklasse en zijn cultuur van democratische ontwikkeling, diversiteit en Engelstalige communicatie is India op vele fronten tegelijk een aantrekkelijke partner.Dat de Indiase regering in de actuele spanningen zich een beetje afhoudend opstelt en de oude band met Moskou niet wil verbreken is vanuit de historie van de afgelopen 75 jaar niet zo vreemd. Voor zowel de olie als de defensie was India al heel lang nauw verbonden met de Sovjet-Unie en daarna met Rusland. Hierbij speelden de permanente spanningen met grote buur China en de grensoorlogen met hen en met westerse bondgenoot Pakistan een grote rol. Na ‘9/11’ kwam er een wending naar het westen. Het was president George W. Bush die hier een wezenlijke rol speelde, wat door Obama krachtig werd voortgezet.PG Kroeger vertelt over die ene eerdere keer dat India een echte supermacht was. In de eeuwen tussen 1550 en 1700 kon geen heerser op aarde, laat staan een Europese vorst, tippen aan de macht en rijkdom van de Mughal-heersers op de troon in Agra. Wie waren zij? Wat was hun geheim? Waarom zijn juist deze ‘koningen der koningen’ en ‘schaduw van de rechterhand van Allah’ zo eindeloos fascinerend? Twee van licht PG eruit.Allereerst Akbar, die het Mughal-imperium definitief grondvestte, een tijdgenoot van Willem van Oranje, Elizabeth I en Filips II. Hij regeerde bijna 50 jaar en deed een opmerkelijke poging te komen tot wereldvrede tussen alle volkeren en religies. En vervolgens Mumtaz Mahal, de innig beminde vrouw van keizer Shah Jahan die haar als keizerin liet regeren zodat hij zich kon wijden aan kunsten, mystiek en het voeren van succesvolle veroveringscampagnes. In de wereldgeschiedenis kent hun liefdesverhaal weinig gelijken. Toen zij stierf beloofde Shah Jahan voor haar het allermooiste gebouw te zullen ontwerpen dat als monument voor hun liefde de eeuwen zou trotseren. Hij hield woord. Ze is begraven in de Taj Mahal in Agra.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder luisteren258 - De kille vriendschap tussen Rusland en China257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland250 - Nixon in China: de week die de wereld veranderde225 - Nixon in China: Henry Kissinger's geheime (en hilarische) trip naar Beijing127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers (oa over zijn band met Rajiv Gandhi)***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:32:42 – Deel 201:18:53 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.