Welkom in het Antropoceen

Jarenlang stond de Vlaamse journalist Sofie Mulders sceptisch tegenover veganisten. Zo extreem, zo radicaal… Maar van de ene op de andere dag besloot ze zelf een plantaardige levensstijl te volgen. Ze bezocht veehouderijen en slachthuizen. Wat ze aantrof, was niet fraai. Sofie schreef er een boek over: ‘Waarom ik 40 jaar biefstuk en kaas at, en toen veganist werd’. Daarin beschrijft ze het leven van landbouwdieren – een hartverscheurend verhaal achter het lapje vlees en het sneetje kaas op ons bord. In deze podcast vertelt ze over haar bevindingen. Hoe is het om ineens veganist te worden? Welke reacties lokt zo’n stap uit? Waarom vergoelijken boeren de praktijken in hun bedrijf? Waarom praten vleeseters hun eetgewoonten goed? Wat is er eigenlijk mis met biologisch vlees of diervriendelijke zuivel? En waarom moet de techno-optimist niet wachten op een innovatie als precisiefermentatie? Bestel het boek: tinyurl.com/mt4nfp5j

Als kernafval wordt hergebruikt als splijtstof in geavanceerde kernreactoren, kan het honderden jaren aan CO2-vrije elektriciteit produceren. Omdat er nog zoveel onbenutte energie in zit, kan kernafval van grote waarde zijn als energiebron in een circulaire economie. Dat is een van de bevindingen uit ‘What a waste’, een rapport waarin RePlanet pleit voor de ontwikkeling van snelle kweekreactoren waardoor recycling van kernafval mogelijk wordt. In deze podcast vertelt co-auteur Joris van Dorp hoe het werkt en wat er voor nodig is. Is kernafval een giftige erfenis voor toekomstige generaties, zoals tegenstanders zeggen? Moet je kernafval opbergen in geologische lagen, diep onder de grond, zoals de politiek en de industrie van plan zijn? Welnee, kernafval is een schat, waarmee we toekomstige generaties eeuwenlang kunnen voorzien van schone energie. Lees het Nederlandstalige rapport: tinyurl.com/2cz9j54v Meer over What a waste: www.replanet.ngo/whatawaste

Vanaf 3 april is de documentaire Paved Paradise te zien in de bioscoop. Daarin gaan microbioloog Hidde Boersma en regisseur Karsten de Vreugd op ontdekkingsreis naar dé oorzaak van de afnemende biodiversiteit: landgebruik. Landbouw neemt ontzettend veel ruimte in, of we dat nu ‘intensief’ doen (met o.a. kunstmest en chemische gewasbescherming) of ‘extensief’ (met biologische alternatieven). Landbouw gaat ten koste van de natuur. Vaak klinkt de wens om voedselproductie te combineren met natuur, maar hoewel biologische akkers meer insecten en vogels aantrekken, is veel meer grond nodig. Daarentegen leidt een concentratie van intensieve landbouw op de meest vruchtbare gronden bij een goed politiek beleid tot grotere natuurgebieden met veel uitbundiger biodiversiteit. Over de tegenstelling tussen ‘land sharing’ en ‘land sparing’ gaat Paved Paradise. In dit gesprek vertellen Hidde en Karsten over hun bevindingen en ervaringen. Ook vertellen de filmmakers over een slimme politieke maatregel die van Costa Rica niet alleen een hotspot van biodiversiteit heeft gemaakt, maar ook ‘s werelds grootste exporteur van tropische vruchten. Meer over Paved Paradise: www.stopthefoodfight.nl

De overgang naar een CO2-vrije samenleving roept de nodige weerstand op. Als de schone stroom moet komen van windmolens, liggen omwonenden dwars omdat ze vinden dat hun omgeving wordt verpest. Moet de schone stroom komen uit een kerncentrale, zul je zien dat actievoerders angst en twijfel gaan zaaien. Oftewel: de energietransitie is leuk, zolang die maar vorm krijgt met onze favoriete technieken, níet met de technieken die we afkeuren. Over dat verzet gaat onze gastheer Marco Visscher, warm pleitbezorger van kernenergie, in gesprek met Rik Harmsen van de Nederlandse WindEnergie Associatie, waar hij zich bezighoudt met ‘participatie en ruimtelijke ontwikkelingen van wind op land’. Over de verschillen én overeenkomsten in het verzet tegen windmolens en tegen kernenergie. Over hoe anders journalisten en politici omgaan met de mensen die tegen windenergie zijn dan tegen kernenergie. Over de boosheid achter de oppositie. Maar ook over hoe de tegenstanders van windenergie eigenlijk best veel lijken op de tegenstanders van kernenergie - ook al zien ze elkaar graag als tegenpolen.

Hamburgers, kippenvleugels, kaas en yoghurt: we zijn eraan gewend geraakt, we vinden het normaal, denken dat het natuurlijk is, of nodig voor onze gezondheid. Maar hoe lang is dit systeem nog houdbaar? Roanne van Voorst is antropoloog en voorziet een toekomst waarin het taboe zal zijn om nog dierlijke producten te consumeren. Over deze culturele omslag én haar eigen worstelingen om veganist te worden, schreef ze Ooit aten we dieren. In gesprek met Marco Visscher vertelt Roanne hoe we ons kunnen voorbereiden op zo’n toekomst. Bestel het boek via tinyurl.com/2yj8e554

De poolkappen smelten. De zeespiegel stijgt. Het water komt. In 2100 kan de zeespiegel in Nederland al een meter zijn gestegen. Wat nu? Worden we overrompeld? Wordt het onbetaalbaar om de voeten droog te houden? Moeten we verhuizen naar hoger gelegen gebieden? Volgens Ties Rijcken, die publiceert en adviseert over waterveiligheid en waternatuur, kun je Nederland zien als één grote ‘watermachine’, waaraan technische experts en instituten voortdurend sleutelen om haar optimaal te laten werken. Ook als de zeespiegel alsmaar stijgt, kan die machine goed functioneren. In deze aflevering vertelt Ties wat er moet gebeuren als het water komt, over ons vermogen om ons aan te passen aan een veranderende natuur, en over vertrouwen in techniek die ons allen beschermt. Lees het artikel van Ties: tinyurl.com/45w69cjv

Een revolutie is gaande in onze voedselproductie. Nieuwe technieken om gewassen te kweken en verbouwen hebben zich aangediend. Dankzij deze technieken kunnen we meer produceren op minder landbouwgrond met een lagere impact op het milieu. Maar: de Europese Unie zit ermee in de maag. Moeten we de technieken toestaan en meegaan in de ontwikkeling, of moeten we ze aan banden leggen, uit voorzorg voor mogelijk schadelijke gevolgen? Wetenschapsjournalist Joost van Kasteren, voedsel- en lanbouwexpert van RePlanet Nederland, legt uit wat er nieuw is aan moderne veredelingstechnieken en hoe ze kunnen bijdragen aan een schoner milieu en een betere gezondheid. Ook vertelt Joost over de ideeënstrijd bij de beleidsmakers die deze technieken binnenkort zullen goedkeuren of afwijzen.

Al ruim twintig jaar wordt in België gewerkt aan het realiseren van MYRRHA, een nieuwe kernreactor. Deze zal energie maken van bestaand kernafval. Hierdoor neemt de hoeveelheid hoogradioactief afval sterk af en hoeft er minder uranium te worden gemijnd. Ook zullen er in de reactor medische radio-isotopen worden geproduceerd die dienen voor diagnose en behandeling bij kankerpatiënten. Geestelijk vader van dit internationale project is Hamid Aït Abderrahim, verbonden aan SCK-CEN, het nucleaire onderzoekscentrum in Mol. In deze aflevering legt Hamid uit waarin MYRRHA verschilt van bestaande kernreactoren en andere innovaties op de tekentafel. Wat is de potentie van MYRRHA? Meer informatie: www.myrrha.be

De mens staat niet naast of boven de natuur, maar is er onderdeel van. En sinds kort is de mens een geologische kracht geworden die meeschrijft aan het verhaal van de aarde. Sterker, de toekomst van de planeet ligt in onze handen. Dat is de boodschap van Manuel Sintubin, hoogleraar geodynamica aan de KU Leuven. In zijn onlangs verschenen boek Wij, aarde legt Manuel uit hoe hij als geoloog aankijkt tegen klimaatverandering en tegen het zogenoemde Antropoceen, het tijdperk van de mens. In dit gesprek legt Manuel uit waarom we waardering moeten hebben voor álle acties die leiden een lagere CO2-uitstoot, óók de kleine, ogenschijnlijk nietige acties in ons dagelijks leven. Hij vertelt waarom we zullen moeten leren leven met klimaatverandering, en waarom er meer waardering moet komen voor het menselijk vermogen om ons aan te passen aan veranderende omstandigheden. Tot slot vertelt Manuel waarom hij zich thuisvoelt bij het ecomodernisme van RePlanet. Bestel het boek op Bol.com: tinyurl.com/5t2rw9hp

Geïnspireerd door onze campagne voor een radicale omwenteling in voedselproductie om ruimte te maken voor natuur, hield Nilüfer Gündoğan onlangs een gloedvol betoog in de Tweede Kamer. Ze bepleitte het terugdringen van veeteelt en gaf haar steun aan de ontwikkeling van precisiefermentatie: een veelbelovende techniek op basis van micro-organismen waarmee dierenleed wordt voorkomen en eiwitten worden geproduceerd op slechts een klein oppervlak. Nilüfer noemde het ecomodernisme expliciet als inspiratiebron. In deze podcast vertelt ze over haar interesse in de ecomodernistische aanpak van milieuproblemen. Ook vertelt ze waarom die aanpak goed aansluit bij de progressieve politieke agenda die Nilüfer nastreeft als onafhankelijk Kamerlid. Het gesprek gaat verder over hoe het ecomodernisme een vertaalslag kan krijgen in de politiek, waarin beide zijden van het politieke midden voldoende kunnen herkennen. Nilüfers toespraak in de Tweede Kamer staat hier (onderaan): tinyurl.com/mjbcr2a3 Een bewerkte, Engelstalige versie staat op de internationale website van RePlanet: tinyurl.com/3sys3v7m