De Wereld | BNR

Turken blijven de straat op gaan tegen het arresteren van de burgemeester van Istanbul Ekrem Imamoglu. Hij wordt gezien als de belangrijkste opponent van president Erdogan. Vanuit Europa zijn de reacties voorzichtig. Oud-correspondent Joost Lagendijk denkt dat Europa te veel te verliezen heeft omdat Turkije zo'n belangrijke NAVO-bondgenoot is. Luister ook | 'Trump was niet voorbereid op Poetins manier van onderhandelen' Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit dat er vanuit de Europese hoofdsteden wel reacties zijn gekomen, maar die roepen Erdogan vooral op om de demonstranten te beschermen. Ze legt uit hoe de relatie tussen Europa en Turkije er nu uitziet. De protesten braken vorige week los nadat Imamoglu werd opgepakt. Volgens Lagendijk wil Erdogan voorkomen dat Imamoglu het tegen hem op kan nemen bij de volgende presidentsverkiezingen. Die moet Erdogan waarschijnlijk voor 2028 al houden, omdat hij anders volgens de grondwet niet meer mee mag doen. Luister ook | China ziet niets in voorstel Trump verkoop TikTok China hoopt op onze investeringen De Chinese economie heeft het nog altijd moeilijk, maar president Xi hoopt te profiteren van de onrust tussen Amerika en Europa. Sinoloog Valérie Hoeks, oprichter van China Inroads, ziet dat het sentiment in China aan het veranderen is. En of er een deal tussen Trump en Xi komt? Daar zijn ze sceptisch over. Lees ook | Signal-gate vergroot politieke twijfel over Amerikaanse steun Geest van 'Signal-gate' nog niet in de fles | Postma in Amerika President Trump steunde tot nu toe de maker van de beruchte Signal appgroep, Mike Waltz. Maar dat gaat niet altijd van harte. Meerdere Republikeinse senatoren eisen nu een onderzoek, legt Amerika-correspondent Jan Postma uit. Luister ook | Amerika PodcastSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is zeer veel ophef over de plannenmakerij voor de recente Amerikaanse aanval op doelen van de Houthi’s in Jemen. Want de politieke hoofdrolspelers deelden hun discussie op Signal, wat in strijd is met de Spionagewet. Maar spannender is dat nationaal veiligheidsadviseur Mike Waltz hoofdredacteur Jeffrey Goldberg  van het maandblad The Atlantic klaarblijkelijk aan de groep had toegevoegd. Schoolvoorbeeld van een lek, maar niet het gevolg van journalistiek graafwerk. Goldberg kon ongevraagd meekijken. De meest logische verklaring is dat Waltz naar buiten wilde brengen dat vicepresident JD Vance tegen de aanval was. Maar 3 procent van de Amerikaanse scheepvaart gaat door de Rode Zee en het Suezkanaal, maar voor Europa is dat 40 procent. Regiefout Vance had daarom zwaar de pest in dat Amerika Europa uit de brand hielp. Minister van defensie Hegseth noemde het ‘bietsende Europa armzalig’ . Dat was de politieke boodschap. Waltz had die boodschap beter anoniem kunnen lekken. We zijn dus vermoedelijk getuigen van een regiefout.  Het heeft alles te maken met het mediabeleid van team-Trump. En daar is behoorlijk wat aan de hand. Zo zijn media als de New York Times, CBS News, NBC en CNN hun vaste plaatsen in de perskamer van het Witte Huis kwijt, want dat zijn ‘fake media’ . Daarvoor in de plaats zitten nu bloggers en podcastmakers met de MAGA-signatuur. Associated Press, een van de beste en zorgvuldigste persbureaus, is eruit gegooid omdat het de Golf van Mexico nog steeds Golf van Mexico noemt, en niet Golf van Amerika, wat Trump eist.  Zwijgen opgelegd De geëxcommuniceerde media zijn behendig genoeg om toch aan hun nieuws te komen. Dat geldt niet meer voor de Voice of America, Radio Free Europe, Radio Liberty, Radio Free Asia en het Middle East Broadcasting Network, die Trump inmiddels het zwijgen heeft opgelegd. Het zijn radiostations die sinds de Tweede Wereldoorlog nieuws brengen in landen die geen vrije pers kennen, zoals China, Iran, Venezuela, Cuba en Rusland. Ze doen dat in meer dan vijftig talen, zijn opmerkelijk onpartijdig en concentreren zich veelal op het nieuws in die landen zelf. Zoals de Deutsche Welle en de BBC World Service dat ook doen. Klinkt een beetje ouderwets, en dat is het ook, maar alleen al de Amerikaanse zenders trekken meer dan 400 miljoen luisteraars. Waarom wil Trump de knop omdraaien? Omdat het geld kost, en dat is waar. En omdat ze ‘fake’, dus anti-Trump nieuws verspreiden, wat pertinente onzin is.  Ware klopjacht Is dit alles een inbreuk op de persvrijheid?  Staat Amerika terecht op de 55ste plaats op de wereldranglijst ? Beetje wel. De persvrijheid lekt weg. Je mag in de VS nog steeds schrijven en zeggen wat je wilt. Maar op de media die dat faciliteren wordt een ware klopjacht gehouden. Het is een landmijn waarop Jeffrey Goldberg toevallig trapte. Door een regiefout van team-Trump.See omnystudio.com/listener for privacy information.

het telefoontje tussen Trump en Poetin heeft één ding duidelijk gemaakt: 'The Donald' is niet opgewassen tegen 'Vladimir Vladimirovich'. Volgens Hella Rottenberg, Ruslandkenner verbonden aan Raam op Rusland, was Trump niet voorbereid op de manier waarop Poetin onderhandelingen ingaat. De bedoeling is dat Rusland en Oekraïne elkaars energiecentrales en infrastructuur dertig dagen niet aan zullen vallen. De bedoeling was eigenlijk dat er een algeheel staakt-het-vuren zou komen. Luister ook | 'We moeten met het zwartste scenario rekening houden zo lang Trump in het Witte Huis zit' Hoe gevaarlijk is Iran? Het geweld in het Midden-Oosten is weer ontbrand. Israël heeft het bestand met Hamas eenzijdig beëindigd en is een nieuw offensief gestart. Even daarvoor voerde Amerika nieuwe aanvallen uit op de Houthi-rebellen in Jemen. De grote boosdoener is en blijft volgens Amerika Iran. Volgens hoogleraar irreguliere oorlogsvoering Martijn Kitzen is het gevaar van Iran afgenomen in de zin dat de proxy's van dat land zwakker zijn geworden. Maar we mogen volgens hem niet onderschatten hoe groot het Iraanse leger is en hoe geavanceerd de Iraanse wapens zijn. Lees ook | 'Amerikaanse aanval op Houthi's is waarschuwing aan Iran'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sinds de moord op elf Joden in een synagoge in Pittsburgh, in 2018, de meest fatale antisemitische aanval in de Amerikaanse geschiedenis, gaat er een discussie rond op sociale media over het motief van de dader, vrachtautochauffeur Robert Bowers. Die zou hebben geloofd in de theorie van ‘blanke genocide’, zogenaamd een Joods complot dat niet-blanken aanmoedigt naar Amerika te emigreren met als doel het blanke ras te ‘elimineren’.  Je zou zeggen dat ‘blanke genocide’ op de stapel kan van de vele andere antisemitische en racistische theorieën die zoal de ronde doen, ook in de Verenigde Staten. Maar wat de massamoord in Pittsburgh nog extra ernstig maakte was dat Elon Musk  in 2023, een jaar nadat hij het toenmalige Twitter had gekocht, op zijn eigen platform de theorie onderschreef. Hij noemde ‘blanke genocide’ simpelweg ‘de waarheid’. Dat leidde tot een stevige rel en een felle reprimande van de toenmalige president Biden. ‘Wij veroordelen deze weerzinwekkende promotie van antisemitische en racistische haat in de sterkst denkbare termen’, zei Bidens woordvoerder. IBM en Apple trokken zich terug als adverteerder op X. Een jaar geleden eiste Musk via de rechtbank in Californië dat het Centrum voor het Bestrijden van Digitale Haat zou stoppen met het publiceren van rapporten over het toenemende racisme, antisemitisme en extremistische op X  sinds hij eigenaar was. De rechter wees de eis af, tot vreugde van de directeur van het de organisatie, Imran Ahmed. Vorige week deelde Musk op X het bericht van een gebruiker die beweerde dat Josef Stalin, Adolf Hitler en Mao Zedong  niet de oorzaak waren van de dood van miljoenen mensen, maar werknemers in overheidsdienst. Met andere woorden: het was de schuld van ambtenaren. Dat paste, dacht hij ongetwijfeld, naadloos in zijn onvermoeibare ijver bij het huidige massaontslag van ambtenaren dat hij voor en namens president Trump uitvoert. Ambtenaren zijn immers schurken. Er ontstond een hoop stampij, waarop Musk zijn bericht verwijderde. Maar een deel van zijn 219 miljoen volgers heeft het ongetwijfeld gelezen. Hetzelfde geldt voor zijn enthousiaste steun voor ultrarechtse politici als Javier Milei in Argentinië, Jair Bolsonaro in Brazilië, Narendra Modi in India en Alice Weidel, leider van de Duitse AfD. Elon Musk is een antisemiet en racist, daar kan geen twijfel over bestaan. En zijn baas, de president van de Verenigde Staten? In het Engels is daar een uitstekende term voor: guilty by association.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Of Amerika nog onze bondgenoot is durft GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans niet te zeggen. 'Ik durf niet mijn veiligheid op het spel te zetten om te denken dat Amerika aan onze kant blijft staan.' Hij voegt eraan toe Rusland Europa gaat testen, bijvoorbeeld in de Baltische staten. Luister ook | 'Onze veiligheidsoplossing ligt buiten de EU en de NAVO' Europa wil zichzelf herbewapenen. Premier Schoof heeft de steun voor ReArm Europe toegezegd, maar de Tweede Kamer is in meerderheid tegen. 'Premier Schoof is door drie partijen onder de bus gegooid.' Timmermans stoort zich vooral aan NSC-leider Pieter Omtzigt. 'De redenering van Omtzigt is van een kortzichtigheid en een domheid die ik zelden ben tegengekomen.' Om die investeringen in defensie te financieren moet er geleend worden, maar ook ziet Timmermans dat investeringen in wapens door pensioenfondsen geen taboe meer mogen zijn. Lees ook | Leden GL-PvdA stemmen eerder over nieuwe partij, Timmermans herhaalt leiderschapsambitie Onzekerheid over het nieuwe Syrië Het geweld in Syrië is weer opgelaaid afgelopen week. Interim-president Al-Sharaa spreekt van een onacceptabele daad en heeft onderzoek en maatregelen beloofd. Wat betreft Isa Kahraman, buitenlandwoordvoerder voor NSC in de Tweede Kamer moet Al-Sharaa het voordeel van de twijfel krijgen. Maar hij is wel 'extreem bezorgd'. Luister ook | Amerika Podcast Autoverkoper Trump | Postma in Amerika President Trump ziet dat het slecht gaat met het aandeel Tesla van zijn kameraad Musk. En dus prijst Trump nu als een ware autoverkoper Tesla's aan. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een doorbraak in de vredesbesprekingen over een eind aan de Russische oorlog in Oekraïne. De Verenigde Staten en Oekraïne zijn met een gezamenlijk voorstel voor een staakt-het-vuren gekomen. De bal ligt nu in Moskou. Hoe zal Poetin reageren? Bernard Hammelburg en Geert Jan Hahn praten je in 13 minuten bij.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als je tegen een Franse president zegt dat Europa in levensgevaar is en moet worden gered, wordt hij subiet een gereïncarneerde Napoleon. Nu, geruststellende woorden van minister Caspar Veldkamp van Buitenlandse Zaken ten spijt, Donald Trump zich afwendt van de NAVO, gaat Emmanuel Macron maar al te graag in op de Duitse suggestie om zijn nucleaire arsenaal als een paraplu op te slaan, zodat wij Europeanen er, met onze oorlogsnoodpakketten, onder kunnen schuilen.  De Britse premier Keith Starmer speelt zijn Churchill rol en doet mee. Daar heb je niet van terug, Vladimir., we zitten klaar, met onze onverzettelijkheid, onze wilskracht, onze noodpakketten en onze atoombommen. Onze Britten en Fransen zijn niet van de straat. Het is allemaal van een verbijsterende naïviteit. Rusland heeft, net als Amerika, ruim 5.000 atoomkoppen, zoals we atoombommen nu noemen. Die kunnen met een stuk of 10 tegelijk in zo’n hele grote intercontinentale raket, zodat je vanuit Omsk Los Angeles kunt platleggen en vanuit Kansas City Irkoetsk, of stuk voor stuk met kleinere raketten. Elk van die kernkoppen is minstens tien tot honderd keer zo vernietigend als de eerste, en gelukkig tot nu toe enige atoombommen, in augustus 1945 op Hiroshima en Nagasaki. Frankrijk heeft zo’n 250 bommen, af te schieten vanaf schepen of onderzeeërs of vliegtuigen. Het VK heeft er ongeveer evenveel, ook vooral inzetbaar door de marine en luchtmacht, maar dat is een beetje een nepverhaal, want het zijn voornamelijk Amerikaanse wapens of coproducties, die volkomen afhankelijk zijn van Amerikaans onderhoud. Als de ruzie tussen Trump en Europa verder oploopt, dan staat Starmer, met Churchill-ambities en al, voor joker.  De EU of de niet-Amerikaanse NAVO-partners – bijna hetzelfde – moeten dus onmiddellijk stoppen met snoeven over hun nucleaire capaciteit. Want dat nucleaire schimmenspel stelt niets voor vergeleken met wat Rusland in huis heeft, en reken maar dat Poetin, met het zinspelen op atoomwapens, wel beter weet. Hij kan Europa laten verdampen, maar met die minuscule Brits-Franse kernmacht kan Europa in Rusland ook een hoop Hiroshima’s en Nagasaki’s veroorzaken. De Russen winnen, en het wordt misschien een Pyrrusoverwinning, maar het doet er niet toe: wij kunnen het niet navertellen. Geen idee wat we dan aan die oorlogsnoodpakken hebben. Hooguit dat toekomstige archeologen zich wellicht afvragen wat daar de zin van was en waarom water in plastic flessen zat.  Kortom: het is handiger om te onderhandelen over een bestand. Dat wordt pijnlijk, want Rusland is dan ontegenzeggelijk de winnaar, maar de rest van Europa gaat niet ten onder door fall-out of een nucleaire winter, en dat is ook wat waard.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oplossing voor ons veiligheidsprobleem in Europa ligt buiten de EU en de NAVO als het aan VVD-Europarlementariër Bart Groothuis ligt. Binnen de NAVO heb je te maken met een Amerikaanse commandant (SACEUR) en binnen de EU liggen landen als Hongarije en Slowakije dwars. De coalition of the willing waar zondag in Londen een aanzet voor is gegeven is kan volgens Groothuis historisch zijn. Luister ook | Jaap de Hoop Scheffer: 'NAVO-norm moet in 2030 naar 3,5 procent' De discussies over wat Europa moet doen om de eigen defensie te versterken wordt de komende tijd gevoerd en gaat van EU-top naar EU-top. De roep om snellere beslissingen neemt toe. Toch is Groothuis optimistisch. 'Europa beweegt nu met de lichtsnelheid'. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn duidt wat Oekraïne tekort komt door de beslissing van Amerika om steun op te schorten. Luister ook | 'Trump gebruikt importheffingen als straf' Het gaat Trump enkel om China Donald Trump wil graag kans maken op de Nobelprijs voor de Vrede. Dat gaat niet alleen over het oplossen van de crises in Oekraïne en Gaza, maar vooral over het inperken van de macht van China. Met die analyse komt oud-minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal. Hij is te gast. Luister ook | Amerika Podcast Trump blij met peiling over toespraak | Postma in Amerika De reacties op de toespraak van Trump in het Congres waren gemengd. Maar het Witte Huis licht dolgraag één peiling uit. Maar wat willen de Amerikanen nou echt? Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zo erg zal het allemaal niet zijn, is de gedachte die velen hebben. Trump gaat Oekraïne toch niet écht uitleveren aan Rusland? Die knallende ruzie met Zelensky wordt toch wel weer bijgelegd? Hij zal de hulp aan Oekraïne toch wel hervatten? Europa is niet van de straat, en kan toch ook een vuist maken? Of veiligheidstroepen leveren? Of een nieuwe mega-investering doen in de Oekraïense verdediging? Wat zou het heerlijk zijn als dat allemaal waar was. Maar het zijn illusies.  NAVO-baas Mark Rutte, die als geen ander de kunst van het lijmen verstaat, adviseerde na Zelensky’s openlijke ruzie met Trump en vicepresident J.D. Vance om het simpel te houden: biedt excuses aan en help daarmee de relatie met de VS te redden. Dat deed Zelensky niet, hij koos voor het betuigen van spijt voor die ruzie en bood opnieuw een deal aan over grondstoffen, in de veronderstelling dat hij dealmaker Trump daarmee kon kalmeren. Een misverstand, want hoewel Trump die grondstoffendeal aantrekkelijk vindt, heeft hij een uitgesproken hekel aan Zelensky en wil hij samen met Poetin een bestandsovereenkomst voor Oekraïne afdwingen. Hij wil Poetin uit zijn isolement halen door de sancties op te heffen en het handels- en betalingsverkeer voor Rusland te herstellen.  Zo’n bestand zou niet alleen betekenen dat Poetin wint, maar ook dat er veiligheidstroepen moeten komen om Poetin ervan de weerhouden een nieuwe aanval op Oekraïne te doen. De Britse premier Starmer zegde 20.000 Britse soldaten toe, als Amerika rugdekking belooft. Dat leidde tot beledigend commentaar van Vance, die het had over ’20.000 soldaten uit een of ander willekeurig land dat in geen 30 of 40 jaar in oorlog is geweest’. Een spijkerharde leugen. Het VK is militair en politiek een trouwe bondgenoot, vocht twintig jaar met 150.000 man met de Amerikanen mee in Afghanistan, en met 46.000 man is het al even hopeloze avontuur in Irak.  En dan de Europese illusie, bij monde van Ursula vonder der Leyen, president van de Europese Commissie. 800 miljard euro moet de Unie ophoesten, om in vier jaar tijd de defensie van de Unie op peil te brengen, 650 miljard euro uit de begrotingen van de lidstaten en 150 miljard euro in de vorm van leningen – de omstreden eurobonds. Het geld is bestemd voor investeringen in lucht- en raketafweer, artillerie, raketten, drones, munitie en cyberverdediging. Daar gaan de 27 lidstaten nooit mee akkoord, en wat heeft Oekraïne eraan, dat niet in jaren telt maar in weken en maanden.  We kijken naar een schimmenspel, in de hoop invloed te hebben op het plan van Trump om een deal te maken met Poetin, zonder Zelensky en zonder Europa. De nachtmerries van 1001 nacht.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een coalitie van Europese landen moet de veiligheid van Oekraïne waarborgen. Na een heftige confrontatie in het Witte Huis wordt een nieuw vredesplan besproken, met steun voor Oekraïne en samenwerking binnen Europa. De complexe relatie met de VS en de impact van Trump's uitspraken komen aan bod. Bovendien wordt de toekomst van de NAVO onderzocht en de rol van internationale troepen. Tot slot wordt nagedacht over de brede geopolitieke gevolgen voor Oekraïne en de invloed van Europese defensieplannen.