De Wereld | BNR

Uitgangspunt van de extra invoerrechten op staal en aluminium is een middel waarmee de Amerikaanse president de sukkelende metaalindustrie in eigen land uit het slob wil trekken. In maart gaan de maatregelen in, voorlopig voor een periode van drie jaar. Canada, Mexico, Brazilië, Zuid-Korea en Europa worden er zwaar door geraakt en komen met tegenmaatregelen. Het begin van de draaikolk die we een handelsoorlog noemen.  Het jaar is 2002, de president is George W. Bush . Zijn adviseurs hebben hem gewaarschuwd, met het bekende argument: een handelsoorlog kent alleen verliezers. Michigan, Pennsylvania, Ohio, West Virginia en Minnesota, belangrijke staalstaten, staan allerminst als één man achter Bush, hoewel hij daar wel op had gerekend. Voorzitter Prodi van de Europese Commissie, toevallig een expert op het gebied van de staalindustrie, verdedigt het principe en de voordelen van de open markt. Maar als Amerika niet luistert, gaan we er met gestrekt been in, zegt hij. Het effect op de Amerikaanse industrie is zo groot, dat Bush de staalsancties na 21 maanden opheft, 15 maanden vroeger dan gepland.  Zestien jaar later, in 2018, stelt president Donald Trump vrijwel identieke sancties in tegen dezelfde landen, met als argument dat goedkoop buitenlands staal een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid. EU-Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker laat zich niet intimideren en geeft Trump tijdens een bezoek lik op stuk. ‘Prima zakenman, die Juncker’, zal Trump later bewonderend zeggen. Net als in 2002, begint de industrie te mopperen en dwingt Trump de ziel uit zijn sanctiepakket te halen, door Mexico en Canada, de belangrijkste staalleveranciers, uit het sanctiebesluit te schrappen. Trump moppert voortdurend over de import van Duitse auto’s, waarop Sigmar Gabriel, de nummer twee onder Angela Merkel, tegen de Amerikanen zegt: ‘dan moeten jullie betere auto’s bouwen’. In 2025 kun je zeggen dat alleen Tesla het in Europa goed doet. De huidige staal- en aluminiumoorlog is, evenals die van 2002 en 2018, gedoemd te mislukken. Het is niet in de eerste plaats de prijs waarom de Amerikaanse industrie staal en aluminium in het buitenland koopt, het gaat ook om de soort, kwaliteit en bewerking. Aan die specificaties kunnen de Amerikanen zelf niet voldoen, dus worden de producten tegen een hogere prijs geïmporteerd. Wat leidt tot onvermijdelijke omzetdaling en prijsverhoging. Make Amerika Great Again? Dat moet nog maar blijken. Iedereen hoopt op een wapenstilstand. Tegen de verbetenheid van Trump is het lastig vechten, maar wie de intimidatie weet weg te wuiven, maakt een redelijke kans. Het is triest, maar strijdvaardigheid is het enige middel. Wat we nodig hebben zijn stalen zenuwen. Of Amerika de grootste bondgenoot blijft, moet nog maar blijken.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Jan van Benthem, buitenlandcommentator en expert op het Midden-Oosten, bespreekt Trumps controversiële plannen voor de Gazastrook die oude imperialistische trekken vertonen. Hij wijst op de hernieuwde rol van Hamas als gesprekspartner in de toekomst van Gaza. Chris Klep, militair historicus, analyseert de impact van de oorlog in Oekraïne en de geopolitieke spanningen met Rusland. Beide gasten belichten hoe Trumps beleid niet alleen invloed heeft op het Midden-Oosten, maar ook politieke dynamieken in Duitsland en de bredere wereldorde raakt.

Vier landen hebben laten zien dat ze voorbereid waren op frontale aanvallen van Donald Trump: Canada, Mexico, China en Oekraïne. Canada en China hadden de lijsten producten al klaarliggen waarmee ze zou terug meppen zodra Trump met extra invoerrechten kwam, Mexico zegde toe een grote legermacht naar de grens te sturen die daar grotendeels allang zit, en Oekraïne wil kostbare grondstoffen ruilen tegen voortzetting van Amerikaanse steun. En wat doet Europa? Europa overlegt. In Amerika zeggen ze vaak: de EU is heel goed in het beleggen van toppen, die zich bezighouden met het opstellen van de agenda voor de volgende toppen. Als één ding duidelijk is, dan is het dat Donald Trump zegt wat hij doet en doet wat hij zegt. De EU staat prominent op zijn lijst van strafmaatregelen in de vorm van hogere invoerrechten. Die straf hebben we te wijten aan een ietwat misleidende rekensom over de negatieve handelsbalans die Amerika met de EU heeft. We moeten meer Amerikaanse goederen kopen en onze export moet omlaag. Als Nederland zich even kon loswurmen uit de EU-cocon zouden wij aan de toorn van de Grote Leider in het Witte Huis ontsnappen, want wij voeren uit de VS meer in dan we exporteren en we zijn de derde investeerder in de VS. Maar wij zijn een uitzondering. Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, zegt dat we klaar zijn voor een offensief uit Washington, maar hoe is niet duidelijk. De raad van regeringsleiders is, zoals gebruikelijk, vaag. Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken zegt dat er een tegenreactie komt, maar noemt geen details. Pieter Omtzigt gelooft dat er lijsten klaarliggen, maar heeft ook geen details. Het lijkt allemaal verdacht veel op grootspraak, niet op de emotie die hoort bij een gezamenlijk front. Bij de Brexit konden we dat wél, nu onze grootste bondgenoot ons bedreigt, is kennelijk het beleid pas aan de slag te gaan als de eerste salvo’s in Brussel zijn neergekomen. Als voorbeeld van het Europese falen noemt Trump de hulp aan Oekraïne. Amerika geeft daar meer aan uit dan de 27 EU-lidstaten, en het zou op z’n minst 50-50 moeten zijn. Er is wel een lichtpuntje, want Trump is bereid de steun voort te zetten in ruil voor Oekraïense bodemschatten. Zelensky heeft dat aanbod gedaan om Trumps voornemen om zich uit dat conflict terug te trekken te blokkeren. Van de landen die zich op het Trump-scenario hebben voorbereid, zoals Canada, China en Mexico, is Oekraïne de winnaar, met nieuwe hoop op het behoud van westerse steun. Aan Zelensky’s transactionele behendigheid kunnen ze in Brussel nog een puntje zuigen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese Unie dreigt de concurrentieslag met Amerika en China te verliezen. En dan wil president Trump ook nog eens met heffingen komen. Om concurrerender te worden heeft de Europese Commissie het kompas van het concurrentievermogen gelanceerd. Volgens NSC Europarlementariër Dirk Gotink is dit hard nodig. Het probleem ligt volgens hem bij het feit dat Europa vast blijft houden aan oude industrie. Luister ook | Trump ondertekent haastig, waarom? 'Als je in Amerika kijkt. Daar is tegenwoordig de techsector de belangrijkste industrie. In Europa is dat al decennialang dezelfde: namelijk de auto-industrie. Door de interne markt te vereenvoudigen en regelgeving te schrappen moet het makkelijker worden om als Europees bedrijf concurrerend te zijn. Luister ook | Nederland wil niet samen lenen voor defensie Geen Eurobonds Mario Draghi pleit in zijn rapport voor Eurobonds om te kunnen investeren in de economie. Europa-verslaggever legt dat aan Gotink voor. Hij sluit zich aan bij minister van Defensie Brekelmans die ook geen Eurobonds wil voor de Europese defensieindustrie. Gotink: 'Uit het coronaherstelfonds krijgt Nederland ook veel minder dan het heeft ingelegd. Dat is dus een slechte deal.' Lees ook | Nederlandse ambassade Congo aangevallen door demonstranten Onrust in Congo Rebellen veroorzaken onrust in het oosten van de Democratische Republiek Congo. Het draait allemaal om grondstoffen die ook voor ons van cruciaal belang zijn. Maar deze onrust gaat al terug tot aan de genocide in buurland Rwanda in 1994. Dat legt historicus David van Reybrouck uit, schrijver van het boek Congo. Luister ook | Amerika Podcast Trump op Mount Rushmore? | Postma in Amerika Als het aan sommige Republikeinen ligt komt het hoofd van president Trump op Mount Rushmore te staan. Al kan niet iedereen zich daarin vinden. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Denemarken, Mexico, Panama, Canada en de Europese Unie moeten een coalitie vormen tegen de tarieven die Donald Trump wil instellen. Hij tarieven, wij tarieven. Hij met militaire dreigementen. Wij met militaire dreigementen. Met dat plan is Chrystia Freeland, de Canadese oud-minister van financiën die Justin Trudeau wil opvolgen, op verkiezingscampagne. Bijt Trump in de staart met 135 miljard euro aan extra tarieven, zegt ze. Of dat lukt is de vraag, maar Freeland heeft absoluut een punt. Teveel politieke leiders hopen dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. Dat is wensdenken. Uit de barrage aan decreten die Trump inmiddels heeft ondertekend is één ding duidelijk: hij zegt wat hij doet en doet wat hij zegt. En opgeven is er niet bij. Paar voorbeelden. Hij vroeg Jordanië en Egypte om samen de gehele bevolking van Gaza op te nemen, omdat de strook volledig in puin ligt. Trump moet hebben geweten dat Palestijnen naar een buurland jagen ongeveer het laatste is waarmee je moet aankomen, en de Jordaanse koning en Egyptische president wilden er niet van horen. Maar gisteren kwam Trump gewoon weer terug met dezelfde eis, en koning Abdullah en president al-Sissi maken zich terecht zorgen over de toorn van Trump, die zal worden uitgedrukt in sancties. Tweede voorbeeld: Groenland. Ondanks de Deense woede over Trumps dreigement om het eiland desnoods met geweld in te lijven, laat hij het thema niet rusten. Tot genoegen van Vladimir Poetin, want die denkt terecht: als Trump uit nationaal militair belang vindt dat hij recht heeft op Groenland, heb ik met hetzelfde argument recht op de Krim. Derde voorbeeld: Oekraïne. Trump heeft Zelensky nog niet helemaal laten vallen, maar hij zoekt duidelijk toenadering tot Poetin, om te gaan onderhandelen over een bestand. Daarbij valt op dat het onderhandelingen worden óver Oekraïne, maar niet mét Oekraïne. Onderhandelen betekent territoriale concessies, en het kan bijna niet anders dan dat de geraffineerde strateeg Poetin en de geroutineerde dealmaker Trump beide denken aan de Krim en een stukje Dombas. Waarover westerse politici tot nu te steeds hebben gezegd: daar gaan wij niet over, dat is aan Oekraïne. Kennelijk is dat volgens Trump onzin. Europa doet er goed aan de lijn van de Canadese Chrystia Freeland te volgen. Zorg als de wiedeweerga voor een lijst tarieven en sancties. Vergeet al die deskundigen die voorspellen dat Trumps tarieven suïcidaal zijn. Hij zegt wat hij doet en hij doet wat hij zegt. Er komt oorlog – een handelsoorlog.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De eerste dagen van Trumps presidentschap kenmerken zich door het ene na het andere ondertekende decreet. Maar hoeveel kan Trump er daarvan echt uitvoeren? Te gast is Amerikanist Koen Petersen. Luister ook | Biden en Trump komen samen tot Gaza-deal: 'Dit moest gezamenlijk gebeuren' Waarom heeft Trump eigenlijk zo'n haast met al die decreten, meer dan andere presidenten? Koen Petersen denkt: vanwege de tussentijdse verkiezingen, die zijn al over een jaar en 10 maanden.  Drama in het Witte Huis | Postma in Amerika Trump heeft pas net zijn intrek genomen in het Witte Huis, en hoewel er nog niet zoveel ruzie is als de vorige keer, is de aanstichter van de meeste drama Elon Musk. En, huh? Zat er nou een brief van Biden in het laatje? Dat en meer vertelt Jan Postma, onze correspondent in Washington  Luister ook | Extra: Inauguratie president Donald Trump De laatste dictatuur van Europa, Belarus, gaat zondag naar de stembus. De uitslag daarvan staat vast, maar met de vorige verkiezingen in het achterhoofd is dat best bijzonder. Waarom zijn deze verkiezingen voor ons belangrijk?  Daarover Oost-Europa-expert Bob Deen van Instituut Clingendael. En ook Europaverslaggever Geert Jan Hahn schuift aan.  Luister ook | #253: Live met minister Veldkamp: Trump, vrede, Russische schaduwvloot, steun aan OekraïneSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Als Kamala Harris nou zou hebben gewonnen, wat zou het dan een saaie boel zijn geworden. Dan was Amerika niet uit het Parijse klimaatakkoord gestapt, en uit de Wereld Gezondheidsorganisatie, dan waren Panama en Groenland niet bedreigd met invasies, dan betekende ‘make America great again’ niet een handelsoorlog met bondgenoten, geen klopjacht op migranten en geen vernedering van seksueel anders geaarden in binnen- en buitenland. En ook geen Elon Musk, die hoofd wordt van een schijnbaar uit de wereld van Harry Potter weggerukt nepministerie dat toezicht houdt op de regeldruk. En die het fatsoenlijke deel van Amerika en de wereld de stuipen op het lijf joeg door tijdens een danktoespraakje voor de Grote Roerganger eerst naar het publiek links, en toen naar het publiek rechts een onvervalste Hitlergroet  te brengen. Rechterhand eerst op het hart en dan de gestrekte arm naar voren. Uit oppositiekring in Amerika, maar ook uit Duitsland, Italië en Spanje, landen met een extra antenne voor fascistische symboliek, klonken meteen protesten.  Er zit in de aanpak van Trump ook een stevige dosis grootspraak. Hij kan, onder de noemer ‘drill, baby, drill’, wel beweren dat heel Amerika weer overstapt op fossiele brandstof, alleen zijn het de staten die daarover gaan, niet de federale regering. Hij kan wel roepen dat kinderen van migranten die in de VS geboren worden geen Amerikaans staatsburger meer zijn, maar dat ligt verankerd in het 14de Amendement op de Grondwet, en dat kan zelfs de Grote Roerganger niet per decreet veranderen.  Als Kamala Harris had gewonnen, had het land een vrolijke, goedlachse president gehad, in plaats van deze sombere brombeer, van wie de woede afdruipt. Een man die de wederopstanding en de gouden dagen van zijn land aankondigt met kwaadaardige blik in de ogen en de mondhoeken omlaag.  Er staat ook iets tegenover. Wij journalisten hadden ons waarschijnlijk rot verveeld met een vrolijke, positieve Amerikaanse president. Deze Grote Roerganger garandeert vier jaar lang een journalistieke achtbaan. Misschien is voor ons journalisten hier een woord van dank op zijn plaats. Elk nadeel heeft zijn voordeel, ook voor onze uitgevers en aandeelhouders. Dus Donnie Boy – houd ons maar lekker bezig. Wij zijn er klaar voor.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering praten Kati Piri, buitenlandwoordvoerder van GroenLinks-PvdA, Geert Jan Hahn, Europaverslaggever, en Jan van Benthem, buitenlandcommentator, over de recente Gaza-deal. Piri benadrukt de cruciale samenwerking tussen Biden en Trump voor deze overeenkomst. Hahn biedt inzicht in de Europese reacties en de impact op Oekraïne. Van Benthem analyseert de binnenlandse politieke spanningen in Israël en de moraliteit achter defensiefinanciering. Ze verkennen ook de bredere geopolitieke implicaties van deze ontwikkelingen.

In deze aflevering wordt de dynamiek van de onderhandelingen tussen Israël en Hamas onderzocht. De invloed van Joe Biden en Donald Trump komt aan bod, waarbij beide leiders hun posities met strategische druk inzetten. De gespannen gesprekken tussen Netanyahu en Trumps onderhandelaar Witkoff onthullen interessante politieke manoeuvres. Ook wordt gekeken naar de rol van andere spelers in de regio, zoals Hezbollah en Iran, en hoe hun verliezen de situatie voor Hamas verder bemoeilijken.

Bart Groothuis, VVD-Europarlementariër, uit zijn zorgen over Elon Musk's invloed op Europa en zijn ondersteuning van nationalistische partijen die zijn zakelijke belangen dienen. Hij wijst op risico's, zoals spionage door Tesla's en de afhankelijkheid van Starlink. René Cuperus, Duitsland-expert, bespreekt de aankomende verkiezingen in Duitsland en de rol van de extreemrechtse AfD, die steeds sterker wordt. De situatie in Duitsland heeft grote implicaties voor de politieke toekomst en de Europese integriteit.