Leven na de groei: de podcast over de nieuwe economie
Just Enough
Kunnen we in de toekomst gelukkiger leven binnen de draagkracht van mens en aarde? Dat zou geweldig zijn, maar je vraagt je af: hoe dan?! Wij schreven daarover in 2022 een hoopvol boek: 'Er is leven na de groei'. Duizenden mensen lazen het en velen reageerden met vragen en ideeën. Geweldig! Daarom brengt Just Enough nu de Leven na de groei podcast uit. We bespreken wat leven na de groei en de nieuwe economie voor jou en voor ons als samenleving betekenen. We hebben uit de vele reacties geput om de thema's te selecteren die mensen het meest bezighouden. Ook beantwoorden we nieuwe luisteraarsvragen.
Wat kun je verwachten?
We brengen maandelijks een bulletin waarin we een actueel thema belichten, en een special waarin we een tijdloos onderwerp uitdiepen. Telkens vanuit ons vernieuwende perspectief gericht op het doel gelukkiger leven binnen de draagkracht van mens en aarde. We benaderen de thema's persoonlijk én maatschappelijk. Wat betekent het voor jouw leven? En welke stappen kunnen wij nu al zetten, bij bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties en in de politiek, om rechtvaardiger en duurzamer om te gaan met mens en milieu, dichtbij en ver weg?
Een combinatie van inspiratie en praktische handvatten, dus.
Wie hoor je zoal?
Podcastmaker Allard Amelink, bekend van onder andere de Podcast Filosofie van Centre Erasme, is de host van de podcast. In twee à drie afleveringen per maand gaat hij in gesprek met de auteurs achter het boek, met de bevlogen onderzoekers achter consumentencollectief Just Enough en met interviewgasten. Ook horen we maandelijks luisteraars die een vraag hebben of een idee pitchen.
Heb je zelf een vraag of een idee op het terrein van leven na de groei? Of wil je heel graag dat we een bepaald onderwerp uitdiepen? Stuur dan een mailtje naar post justenough.nl
Kijk voor meer informatie op www.justenough.nl/podcast
Wat kun je verwachten?
We brengen maandelijks een bulletin waarin we een actueel thema belichten, en een special waarin we een tijdloos onderwerp uitdiepen. Telkens vanuit ons vernieuwende perspectief gericht op het doel gelukkiger leven binnen de draagkracht van mens en aarde. We benaderen de thema's persoonlijk én maatschappelijk. Wat betekent het voor jouw leven? En welke stappen kunnen wij nu al zetten, bij bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties en in de politiek, om rechtvaardiger en duurzamer om te gaan met mens en milieu, dichtbij en ver weg?
Een combinatie van inspiratie en praktische handvatten, dus.
Wie hoor je zoal?
Podcastmaker Allard Amelink, bekend van onder andere de Podcast Filosofie van Centre Erasme, is de host van de podcast. In twee à drie afleveringen per maand gaat hij in gesprek met de auteurs achter het boek, met de bevlogen onderzoekers achter consumentencollectief Just Enough en met interviewgasten. Ook horen we maandelijks luisteraars die een vraag hebben of een idee pitchen.
Heb je zelf een vraag of een idee op het terrein van leven na de groei? Of wil je heel graag dat we een bepaald onderwerp uitdiepen? Stuur dan een mailtje naar post justenough.nl
Kijk voor meer informatie op www.justenough.nl/podcast
Episodes
Mentioned books
Oct 20, 2025 • 51min
Gebruik een jaar het woord duurzaamheid niet (en praat over rechtvaardigheid)
Ons duurzaamheidsdenken kan fundamenteel nadenken over de wereld in de weg staan, stelt Shivant Jhagroe. “Een betere wereld begint bij jezelf”. “Als nou iedereen zijn steentje bijdraagt, dan komen we er wel.” Dat klinkt positief en hoopvol. Het is per slot van rekening ons aller aarde, dus we moeten allemaal de schouders eronder zetten. Maar hoe eerlijk is dat? In Nederland stoten de 10% rijkste huishoudens ongeveer drie à vier keer zoveel uit als de 10% huishoudens met het laagste inkomen. Hoezo moeten we allemaal een steentje bijdragen? Helemaal als we het mondiale perspectief erbij pakken. Het is het mondiale noorden aan wie we het overgrote deel van de klimaat- en milieuimpact te danken hebben. Dan is de rijkste 10 procent verantwoordelijk voor de helft van alle uitstoot.En wat te denken van de zogenaamde oplossingen voor onze problemen: waar landt de impact van – ik noem maar wat – het winnen van kostbare metalen voor batterijen? Niet in het mondiale noorden en al helemaal niet bij de eerdergenoemde rijkste 10 procent. We moeten dus veel fundamenteler nadenken. En praten over duurzaamheid kan ons afleiden van die fundamentele vragen. Shivant Jhagroe is Universitair Docent bestuurskunde aan de Universiteit van Leiden. Eind 2024 verscheen van zijn hand ‘Voorbij duurzaamheid – op weg naar een ecorechtvaardige samenleving’. Hij verdedigt stellingen die in deze podcast niet helemaal onbekend zijn en tegelijk zeer prikkelend zijn – ook voor doorgewinterde postgroeiers. Zo stelt hij dat we moeten stoppen met duurzaamheid, en moeten werken aan rechtvaardigheid; dat de energietransitie koloniaal is en dat duurzaamheidsdenken dat zich richt op elektrische auto’s en biobananen geen vooruitgang is.
Oct 1, 2025 • 1h 5min
Beter, sterker, gezonder: Europa moet radicaal kiezen voor kwaliteit boven kwantiteit
Een feestelijke aflevering: Paul Schenderlings nieuwe boek Continent van de Kwaliteit is uit! Betere producten, betere banen, een betere kwaliteit van leven, een sterkere democratie en een einde aan de ecologische ontwrichting: gaat dat samen? In Europa, in onze tijd en in déze omstandigheden? Vergeet de memes die over Europa rond gaan, vergeet het sikkeneuren: in Continent van de kwaliteit laat Paul zien dat het kan. Als Europa radicaal kiest voor kwaliteit boven kwantiteit. In deze aflevering doet hij alvast het verhaal uit de doeken. Met heldere analyses en overtuigende voorbeelden toont hij dat een nieuwe én eigen koers mogelijk is. Hij schetst hoe Europa zijn sociale model kan vernieuwen, hoe eerlijke handelspolitiek en digitale dekolonisering onze veerkracht versterken en hoe de economie wél binnen de draagkracht van de aarde kan werken. Het boek biedt meer dan een analyse: het is een hoopvol en realistisch actieplan. Een uitnodiging om samen te werken aan een Europa dat sterker, eerlijker en toekomstbestendig is – hét continent van de kwaliteit.Koop het boek, maar vooral: kom naar de meet-ups door het hele land. Je vindt de data en locaties hier: https://www.botuitgevers.nl/nieuws/paul-schenderling-presenteert-continent-van-de-kwaliteit/
Sep 25, 2025 • 1h 5min
Paul ontmoet een van zijn helden: topeconoom en bestsellerauteur Tim Jackson
Tim Jackson, topeconoom en auteur van 'Prosperity Without Growth', bespreekt zijn visie op ecologische economie en postgroei. Hij deelt zijn persoonlijke reis naar ecologische economie, inclusief inzichten over de relatie tussen welzijn en groei. Jackson legt uit hoe consumentisme voortkomt uit immateriële behoeften en hoe culturele betekenisgeving kan veranderen. Hij pleit voor de 'Care Economy' als fundament van de economie en biedt praktische tips voor een zorgzame transitie. Zijn ideeën bieden hoop voor een duurzame toekomst!
Sep 22, 2025 • 60min
Steward Ownership: als niet aandeelhouders, maar stewards de koers bepalen
Grote kans dat jouw telefoon een cameralens van Karl Zeiss heeft. Karl Zeiss is één van de eerste steward owned bedrijven ooit: bedrijven waar zeggenschap en recht op winst van elkaar gescheiden zijn. Aandeelhouders hebben recht op winst, stewards hebben zeggenschap en bepalen de koers van het bedrijf. Het grote voordeel: de missie van een bedrijf staat centraal.Je hoort er steeds meer over, ook omdat steward ownership duurzame bedrijfsvoering kan stimuleren. Expert Nina de Korte, co-auteur van het boek Toekomstbedrijven, verbonden aan de Haagse Hogeschool, spreker en adviseur, vertelt er alles over.Zie:- https://wearestewards.nl/bedrijven/- de podcast: https://wearestewards.nl/steward-stories/- https://esb.nu/amerikaanse-vermogensbeheerders-dwarsbomen-nederlands-klimaatbeleid/
Sep 8, 2025 • 1h 5min
Waarom onze visie op tijdsbesteding armoedig is en hoe je dit kunt veranderen
**Nieuws vooraf: het nieuwe boek van Paul Schenderling is in de voorverkoop gegaan! En er komt een inspirerende boektour door heel Nederland, waarvan de meeste data en locaties inmiddels bekend zijn. Meer informatie over het boek vind je hier, meer informatie over de boektour hier. Dankjewel alvast voor je steun en we hopen je te zien bij een van de boekpresentaties!** Over de aflevering: je tijd en hoe je je tijd besteedt zijn van essentieel belang voor een goed leven. Maar helaas is de visie op onze tijdsbesteding in onze cultuur diep armoedig. Eigenlijk leren we alleen het onderscheid tussen werk en vrije tijd; en vrije tijd wordt vaak gezien als tijd om op te laden voor je volgende project. Mede daardoor slagen economische elites erin om onze tijd te roven, door ons ertoe aan te zetten om vooral tijd te besteden aan produceren, consumeren en entertainment. Reproductief werk, voor het overgrote deel gedaan door vrouwen in de wereld, wordt juist schandalig ondergewaardeerd. Gelukkig kunnen we leren van andere culturen en levensbeschouwelijke tradities. In deze podcast duiken Paul en Allard in deze andere visies op onze tijdsbesteding en doen ze verrassende ontdekkingen. Die ontdekkingen helpen jou om je tijd anders in te delen en meer grip te krijgen op je tijd. Zoals je van ons gewend bent, bespreken we ook mogelijkheden om onze politiek en cultuur te veranderen. Lees- en luistertips:The Politics of Time van Guy Standing. De Sabbat van Abraham Heschel.Sabbath as Resistance van Walter Brueggemann.The Three Dimensions of a Complete Life van Martin Luther King.
Jul 21, 2025 • 53min
Het machtigste cijfer op aarde: BBP. Hoe komen we er weer van af?
Het BBP, Bruto Binnenlands Product, is het machtigste cijfer op aarde. In slechts enkele decennia wist dit cijfer het dominante economische cijfer te worden in nagenoeg alle landen. In die zin een enorme prestatie van economen.Hoewel het BBP slechts een waardenvrije statistiek is, zijn er rondom dit cijfer allemaal narratieven ontstaan. Bijvoeglijke naamwoorden in gezondheidstermen werden gekoppeld aan het BBP, waardoor de ontwikkeling van het BBP als zwak of sterk werd geduid. BBP werd in toenemende mate gelijk gesteld aan economie en groei werd als iets goeds gezien. Waar het minder dan een eeuw geleden nog amper over economie ging in de media, gaat momenteel maar liefst één op de zes artikelen in kranten over economie.Rutger Hoekstra kan als geen ander de ontwikkeling en dominantie van het BBP duiden. Hoekstra is milieueconoom verbonden aan de Universiteit van Leiden. Hij schreef het boek ‘Replacing GDP bij 2030’. In het verleden was hij werkzaam bij de Wereldbank, Verenigde Naties en KPMG.Alles wat we doen bij Just Enough kost geld. Word lid! Dan kunnen wij de podcast blijven maken. Ga naar https://www.justenough.nl/doe-ook-mee
Jul 7, 2025 • 47min
Met deze praktische oplossingen maken we repareren weer de norm
Bij een defect aan je fiets is het niet meer dan logisch dat je de fiets repareert of laat repareren, bij elektrische apparaten niet (meer). In deze aflevering bespreken Paul en Allard hoe we repareren van onder andere apparaten weer de norm kunnen maken. Paul onderzocht dit in opdracht van het Ministerie dat over de circulaire economie gaat en stuitte op een aantal verrassingen. Wist je bijvoorbeeld dat Nederland de ruimste garantiewetgeving van Europa heeft, wat heel gunstig kan zijn voor reparatie? En wist je dat de kosten van reparatie vaak worden gezien als grote belemmering, terwijl dat lang niet altijd zo hoeft te zijn? In deze aflevering hoor je hoe het zit en vooral welke praktische oplossingen er zijn voor bedrijven en overheden die repareren willen stimuleren. Uiteraard hoor je ook wat jij als luisteraar kunt doen.Je kunt het volledige onderzoeksrapport over reparatie van apparaten hier downloaden.Ons eerdere rapport over de invoering van een circulaire bijdrage is hier te downloaden.Op deze website vind je eenvoudige handleidingen en filmpjes om zelf te repareren: nl.ifixit.com Zoek je een reparateur? In het nieuwe Nationaal Reparateursregister vind je een reparateur bij jou in de buurt: https://www.nationaalreparateursregister.nl/
Jun 16, 2025 • 1h 17min
Limitarisme: tijd voor een bestaansmaximum (met Ingrid Robeyns)
We hebben in Nederland een zogenaamd bestaansminimum. De armoedegrens lag in 2023 op 1.510 euro per maand voor een alleenstaande. Voor een stel met twee jonge kinderen lag deze op 2.535 euro. Dat is dus de ondergrens. En 3,1% van de Nederlanders zit onder die ondergrens en nog veel meer mensen zitten maar net boven die ondergrens. Er is dus een ondergrens (waar je vervolgens onder kunt blijken te zitten), maar er is geen bovengrens. Er is een bestaansminimum, maar geen bestaansmaximum. Terwijl als we kijken naar leven binnen de draagkracht van mens en aarde, dat een minstens zo belangrijke grens is. De rijksten ter aarde (en daar behoort een groot deel van Nederland toe) hebben veruit de grootste impact op het klimaat. Ze hebben ongekend grote politieke macht en daarmee is hun welvaart een gevaar voor de democratie - iets wat eerder wat abstracter was, maar tegenwoordig zie je de oligarchen letterlijk op de eerste rij zitten. Zet een maximum op wat je mag bezitten en je neemt veel uitwassen van geld weg. De school die dit voorstaat wordt het limitarisme genoemd?Maar leg je daarmee niet ondernemerschap plat? Superrijken zijn toch ook heel belangrijk door middel van hun filantropie? En hoe pak je het praktisch aan?Paul en Allard bespreken dit alles met de bedenker van het limitarisme, prof. dr. Ingrid Robeyns, hoogleraar Ethiek van instituties aan de Universiteit Utrecht.
Jun 2, 2025 • 1h 7min
Vier adviezen waarmee je goede moed en hoop kunt houden, ook bij tegenwind
Je wilt vasthouden aan je idealen, ook als het moeilijk wordt, maar waar haal je in hemelsnaam de handvatten vandaan om dat te doen?! In deze aflevering vertelt Paul openhartig over zijn moeilijke momenten en geeft hij op grond van zijn jarenlange ervaring met non-profitwerk vier concrete adviezen hoe je moedig en hoopvol kunt blijven. Deze manieren om vol te houden krijgen we in ons onderwijs en onze cultuur helaas niet aangereikt: we moeten er zelf mee aan de slag. In deze aflevering vertelt Paul hoe hij dat aanpakt en wat dat oplevert. We beantwoorden in deze aflevering ook een luisteraarsvraag. Lees/luister/kijktips:Boek: Ends and Means van Aldous Huxley.Boek: Where Do We Go From Here? van Martin Luther King.Film: Malcolm X (biopic).Film: Selma (over de mars van Martin Luther King naar Selma).Film: Salt of the earth over Sebastião Salgado, oorlogs- en natuurfotograaf en natuurherstellerBoek: Wie is de mens? van Abraham Heschel (die arm in arm met Martin Luther King naar Selma marcheerde).Podcast: Moderne Profeten, tips voor specifieke afleveringen: Martin Luther King, Desmond Tutu, Dorothy Day, Jacques Ellul, Aleksej Navalny, Leymah Gbowee, Etty Hillesum.Documentaire: Navalny, over het leven, de moed en het verzet van Aleksej Navalny.Vind gelijkgestemden: kom naar de meet-ups van Just Enough!
May 19, 2025 • 1h 12min
"Elk jaar sterven 4.700 Nederlanders die werken met giftige stoffen": toxicoloog Jacob de Boer biedt inzichten & oplossingen
Ze zijn te vinden in jouw huis of tuin, ze zijn een van de grootste veroorzakers van milieu- en gezondheidsschade, maar toch hoor je er nauwelijks over: giftige stoffen. Wij vonden Prof. Jacob de Boer, een gezaghebbend toxicoloog die regelmatig optreedt in de media, bereid om jullie bij te praten over dit belangrijke, onderbelichte onderwerp. Bij het maken van de opname zaten Allard en Paul met hun oren te klapperen, niet vanwege de uitleg (die uitermate concreet en helder is) maar vanwege de enorme implicaties van dit vraagstuk. Zo zijn er alleen al in Nederland jaarlijks zo'n 4.700 beroepsgerelateerde sterfgevallen als gevolg van toxische stoffen. Laat staan hoeveel mensen er ziek worden en hoeveel dieren, planten en ecosystemen er vergiftigd worden! Zoals je van ons gewend bent, brengt deze aflevering jou niet alleen een heldere probleemanalyse maar ook concrete oplossingsrichtingen, voor jouw huishouden en voor de samenleving. Zie ook deze recente aflevering van Zembla over PFAS: https://npo.nl/start/serie/zembla/seizoen-25/zembla_119/afspelen
