Gebruik een jaar het woord duurzaamheid niet (en praat over rechtvaardigheid)

Ons duurzaamheidsdenken kan fundamenteel nadenken over de wereld in de weg staan, stelt Shivant Jhagroe. “Een betere wereld begint bij jezelf”. “Als nou iedereen zijn steentje bijdraagt, dan komen we er wel.” Dat klinkt positief en hoopvol. Het is per slot van rekening ons aller aarde, dus we moeten allemaal de schouders eronder zetten. Maar hoe eerlijk is dat? 

In Nederland stoten de 10% rijkste huishoudens ongeveer drie à vier keer zoveel uit als de 10% huishoudens met het laagste inkomen. Hoezo moeten we allemaal een steentje bijdragen? Helemaal als we het mondiale perspectief erbij pakken. Het is het mondiale noorden aan wie we het overgrote deel van de klimaat- en milieuimpact te danken hebben. Dan is de rijkste 10 procent verantwoordelijk voor de helft van alle uitstoot.

En wat te denken van de zogenaamde oplossingen voor onze problemen: waar landt de impact van – ik noem maar wat – het winnen van kostbare metalen voor batterijen? Niet in het mondiale noorden en al helemaal niet bij de eerdergenoemde rijkste 10 procent.

We moeten dus veel fundamenteler nadenken. En praten over duurzaamheid kan ons afleiden van die fundamentele vragen. Shivant Jhagroe is Universitair Docent bestuurskunde aan de Universiteit van Leiden. Eind 2024 verscheen van zijn hand ‘Voorbij duurzaamheid – op weg naar een ecorechtvaardige samenleving’. Hij verdedigt stellingen die in deze podcast niet helemaal onbekend zijn en tegelijk zeer prikkelend zijn – ook voor doorgewinterde postgroeiers. Zo stelt hij dat we moeten stoppen met duurzaamheid, en moeten werken aan rechtvaardigheid; dat de energietransitie koloniaal is en dat duurzaamheidsdenken dat zich richt op elektrische auto’s en biobananen geen vooruitgang is.