Podcast Filosofie

Update: Spotify zegt dat binnen een week alle afleveringen weer terug zijn!Je kunt alles van de Podcast Filosofie nog steeds beluisteren via o.a. Podimo, Apple Podcasts, Podbean en via podcastfilosofie.transistor.fm.

"De krokodil werpt een kritische blik op de mens, die onze pretentie dat wij een superieure soort zijn die boven de voedselketen verheven is, tempert en ons opvat als niets anders dan een dier, een bepaald soort voedsel weliswaar: voedsel met kapsones."  Op deze manier rekent de Australische filosoof Val Plumwood af met ons antropocentrisme.  Waarom is dualisme in ons denken volgens Plumwood zo problematisch? Hoe geeft het feit dat we eetbaar zijn ons een andere houding ten opzichte van onze omgeving? Waarom zijn antropocentrisme, feminisme en kolonialisme voor haar met elkaar verbonden?  Te gast is Lisa Doeland De denker die centraal staat is Plumwood

Evert van der Zweerde, hoogleraar politieke filosofie, verkent de gedachtewereld van Merab Mamardasjvili, een dissident die vrijheid definieert als bewuste noodzaak. Hij legt uit wat de topologie van denken inhoudt en hoe Mamardasjvili’s unieke benadering verschilt van traditionele ideeën over keuzevrijheid. Met inzichten uit zijn recente reis naar Moskou bespreekt Van der Zweerde de kloof tussen dagelijks leven en internationale conflicten in Rusland. Ook reflecteert hij op de erfenis van Mamardasjvili binnen identiteitskwesties in heden en verleden.

"Mijn verhandeling is dus een antwoord op degenen die veelheid verdedigen, en ik betaal ze terug wat ze verdienen en nog meer ook. Mijn doel is om te laten zien dat hun idee dat er een veelheid is, wanneer je dit ver genoeg doorvoert, nog absurder is dan het idee dat alles één is."  Op deze manier voert Plato de presocratische filosoof Zeno van Elea op, als iemand die fundamentele aannames aan het wankelen brengt.  Wat leert Zeno’s beroemde paradox over Achilles en de schildpad ons over oneindigheid? Waarom noemde Aristoteles Zeno de uitvinder van de dialectiek? En wat hebben hotelkamers en ballenmachines met Zeno te maken?  Te gast is Victor Gijsbers De denker die centraal staat: Zeno van Elea 

Michel Dijkstra, docent en publicist gespecialiseerd in Oosterse filosofie, duikt dieper in het denken van Confucius. Hij legt uit waarom medemenselijkheid de hoogste deugd is en hoe leiderschap volgens hem moreel moet zijn. Ook wordt de relatie tussen ethiek en politiek verkend, en hoe deze denkwijze zich verhoudt tot andere filosofen. Daarnaast komt de invloed van Confucianisme op de Chinese samenleving en zijn rituelen aan bod, alsook de relevantie van zijn ideeën in de moderne tijd.

Thijs Lijster, universitair docent kunst- en cultuurfilosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen, duikt diep in de ideeën van Walter Benjamin. Hij bespreekt hoe Benjamin de illusie van vooruitgang ter discussie stelt en de esthetisering van politiek onderzoekt. Lijster onthult de impact van technische reproductie op kunst en de emancipatoire kracht van massasculptuur. De rol van dromen in de hedendaagse samenleving en de betekenis van consumptie worden ook belicht, waarbij hij benadrukt dat we wakker moeten worden uit de 'droomslaap' van het kapitalisme.

Frans van Peperstraten, filosoof met een achtergrond in sociale en politieke filosofie, duikt in het gedachtegoed van Jean-François Lyotard. Hij ontrafelt de essentie van postmodernisme en de afwijzing van grote verhalen. Van Peperstraten bespreekt hoe kind-zijn onder Lyotards ideeën een centrale rol speelt en gaat dieper in op het sublieme in avant-gardistische kunst. Ook de spanning tussen affectiviteit en onmenselijkheid komt aan bod, wat nieuwe inzichten biedt over de menselijke ervaring in een pluralistische samenleving.

In deze aflevering duiken we in de gedachtewereld van Thomas Hobbes en zijn visie op de natuurtoestand van de mens. Hij stelt dat zonder sociale structuren, het leven een constante angst voor geweld is. De noodzaak van een sociaal contract komt aan bod, evenals de rol van een soeverein als garantie voor orde. Daarnaast worden de uitdagingen van vrijheid versus onderwerping besproken, en hoe rechtvaardigheid voortkomt uit vertrouwen en samenwerking. Hobbes' ideeën blijven verrassend relevant, zelfs in de moderne politiek.

Dennis de Gruyter, filosoof en eigenaar van de Stoïcijnse school in Zutphen, duikt samen met de geest van Marcus Aurelius in de wereld van de stoïcijnse filosofie. Ze onderzoeken hoe Aurelius, als filosoof-koning, zijn persoonlijke strijd en wijsheid in zijn 'Meditaties' verwerkte. De impact van immoreel gedrag op de kosmos komt aan bod, net als de sociale verantwoordelijkheid van filosofie. Verder wordt er stilgestaan bij de relevatie van stoïcijnse principes voor hedendaags leiderschap en zelfreflectie.

"De hele persoon wordt niet gevonden binnen de filosofie; de totaliteit van de mens wordt niet gevonden met poëzie. In poëzie komen we de concrete, individuele mens rechtstreeks tegen. In filosofie de mens in zijn universele geschiedenis, in zijn wens om te zijn. Poëzie is ontmoeting, meesterschap, ontdekking door genade. Filosofie zoekt, onderzoekt, geleid door een methode."  Op deze manier benadrukte de Spaanse filosoof en schrijver Maria Zambrano het belang van de dialoog tussen filosofie en poëzie.  Hoe moet volgens Zambrano deze verhouding eruit zien? Wat heeft de figuur van Antigone ons vertellen over het onschuldige slachtoffer? En waarom moet de persoonlijke biografie van een filosofie juist doorklinken in zijn of haar denken?  Te gast is Thomas Crombez De denker die centraal staat: Zambrano