Podcast Filosofie

“De voornaamste vijand van de platte ontologie is het taxonomische vooroordeel dat er bij voorbaat van uitgaat dat de wereld moet worden opgedeeld in een klein aantal radicaal verschillende soorten entiteiten” Op deze manier drukt de hedendaagse Amerikaanse filosoof Graham Harman uit dat de werkelijkheid uit objecten bestaat en dat de mens hierop geen uitzondering is en dus geen verheven status geniet. Wat houdt de object-georiënteerde ontologie van Harman in?In welke zin is het speculatief-realisme wel en niet een breuk met het denken van Kant?En waarom beweert Harman dat zijn denken een nieuwe theorie van alles is?  Te gast is Michiel PoorthuisDe denker die centraal staat: Harman

Simon Polinder, postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit Utrecht en auteur van 'Reinhold Niebuhr, Amerikaans geweten', verkent de intrigerende ideeën van Reinhold Niebuhr. Ze bespreken hoe goede mensen soms slechte beslissingen nemen door gebrek aan zelfkennis. Polinder legt uit hoe humor ons helpt om met falen om te gaan en waarom belangrijke leiders als Martin Luther King en Barack Obama Niebuhr als inspiratiebron beschouwen. De dynamiek tussen moraal, macht en idealisme komt ook aan bod, evenals de noodzaak van zelfreflectie in een complexe wereld.

“Wee! Er komt een tijd dat de mens de pijl van zijn verlangen niet meer over de mens heen schiet en dat de pees van zijn boog verleerd zal hebben te snorren! Ik zeg jullie: men moet nog chaos in zich dragen om een dansende ster te kunnen baren.”  Op deze manier drukte Friedrich Nietzsche uit dat een leven van alleen maar comfort een dood leven is.  Hoe moeten we omgaan met spanning en frictie in ons leven? Wat voor gevolgen heeft ons streven naar een zorgeloos leven op geopolitiek en economie? En wat moeten we met mensen die ons tegen de haren in strijken?  Te gast is Arthur KokHet thema dat centraal staat is zorgeloosheid Hier vind je de inaugurele rede van Arthur: https://fontys.gxcloud.net/web/file?uuid=83e14a41-c842-4d1e-9093-cd765a9537f6&owner=458011ba-35e2-4ec8-bae3-ef97620e85c6&contentid=286056&mode=incontextOf kijk en luister de rede: https://fontys.mediamission.nl/Mediasite/Play/6842df24e47b407696faa176a8f0c71e1d

"De krokodil werpt een kritische blik op de mens, die onze pretentie dat wij een superieure soort zijn die boven de voedselketen verheven is, tempert en ons opvat als niets anders dan een dier, een bepaald soort voedsel weliswaar: voedsel met kapsones."  Op deze manier rekent de Australische filosoof Val Plumwood af met ons antropocentrisme.  Waarom is dualisme in ons denken volgens Plumwood zo problematisch? Hoe geeft het feit dat we eetbaar zijn ons een andere houding ten opzichte van onze omgeving? Waarom zijn antropocentrisme, feminisme en kolonialisme voor haar met elkaar verbonden?  Te gast is Lisa Doeland De denker die centraal staat is Plumwood

Evert van der Zweerde, hoogleraar politieke filosofie, verkent de gedachtewereld van Merab Mamardasjvili, een dissident die vrijheid definieert als bewuste noodzaak. Hij legt uit wat de topologie van denken inhoudt en hoe Mamardasjvili’s unieke benadering verschilt van traditionele ideeën over keuzevrijheid. Met inzichten uit zijn recente reis naar Moskou bespreekt Van der Zweerde de kloof tussen dagelijks leven en internationale conflicten in Rusland. Ook reflecteert hij op de erfenis van Mamardasjvili binnen identiteitskwesties in heden en verleden.

"Mijn verhandeling is dus een antwoord op degenen die veelheid verdedigen, en ik betaal ze terug wat ze verdienen en nog meer ook. Mijn doel is om te laten zien dat hun idee dat er een veelheid is, wanneer je dit ver genoeg doorvoert, nog absurder is dan het idee dat alles één is."  Op deze manier voert Plato de presocratische filosoof Zeno van Elea op, als iemand die fundamentele aannames aan het wankelen brengt.  Wat leert Zeno’s beroemde paradox over Achilles en de schildpad ons over oneindigheid? Waarom noemde Aristoteles Zeno de uitvinder van de dialectiek? En wat hebben hotelkamers en ballenmachines met Zeno te maken?  Te gast is Victor Gijsbers De denker die centraal staat: Zeno van Elea 

Michel Dijkstra, docent en publicist gespecialiseerd in Oosterse filosofie, duikt dieper in het denken van Confucius. Hij legt uit waarom medemenselijkheid de hoogste deugd is en hoe leiderschap volgens hem moreel moet zijn. Ook wordt de relatie tussen ethiek en politiek verkend, en hoe deze denkwijze zich verhoudt tot andere filosofen. Daarnaast komt de invloed van Confucianisme op de Chinese samenleving en zijn rituelen aan bod, alsook de relevantie van zijn ideeën in de moderne tijd.

Thijs Lijster, universitair docent kunst- en cultuurfilosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen, duikt diep in de ideeën van Walter Benjamin. Hij bespreekt hoe Benjamin de illusie van vooruitgang ter discussie stelt en de esthetisering van politiek onderzoekt. Lijster onthult de impact van technische reproductie op kunst en de emancipatoire kracht van massasculptuur. De rol van dromen in de hedendaagse samenleving en de betekenis van consumptie worden ook belicht, waarbij hij benadrukt dat we wakker moeten worden uit de 'droomslaap' van het kapitalisme.

Frans van Peperstraten, filosoof met een achtergrond in sociale en politieke filosofie, duikt in het gedachtegoed van Jean-François Lyotard. Hij ontrafelt de essentie van postmodernisme en de afwijzing van grote verhalen. Van Peperstraten bespreekt hoe kind-zijn onder Lyotards ideeën een centrale rol speelt en gaat dieper in op het sublieme in avant-gardistische kunst. Ook de spanning tussen affectiviteit en onmenselijkheid komt aan bod, wat nieuwe inzichten biedt over de menselijke ervaring in een pluralistische samenleving.

In deze aflevering duiken we in de gedachtewereld van Thomas Hobbes en zijn visie op de natuurtoestand van de mens. Hij stelt dat zonder sociale structuren, het leven een constante angst voor geweld is. De noodzaak van een sociaal contract komt aan bod, evenals de rol van een soeverein als garantie voor orde. Daarnaast worden de uitdagingen van vrijheid versus onderwerping besproken, en hoe rechtvaardigheid voortkomt uit vertrouwen en samenwerking. Hobbes' ideeën blijven verrassend relevant, zelfs in de moderne politiek.