Macro met Boot en Mujagić | BNR

De verwachtingen voor de Duitse economie blijven onverminderd somber, zo meldt de Duitse Bundesbank. Volgens de Duitse centrale bank zal de lokale economie ook in het derde kwartaal krimpen. Dat betekent dat Duitsland al sinds de herfst van 2022 economische kramp meemaakt. 'Als die economie maar niet goed gaat draaien, dan zal dat zomaar gevolgen hebben voor onze economie', vreest econoom Edin Mujagic.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De vandaag gepresenteerde miljoenennota is met name gericht op de bestaanszekerheid van burgers. Maar volgens Edin Mujagic is hier 'iets raars aan de hand'. Door de maatregelen om die zekerheid voor zoveel mogelijk mensen te garanderen, zal het begrotingstekort oplopen en de inflatie toenemen, vreest de marco-econoom. De verwachting is dat het tekort zal oplopen tot 2,9 procent, net onder de 3-procentnorm die de Europese Commissie oplegt. 'Maar een overheid die structureel meer uitgeeft dan wat er binnenkomt, jaagt de inflatie juist aan', zegt Mujagic. De vandaag gepresenteerde miljoenennota is met name gericht op de bestaanszekerheid van burgers. Maar volgens macro-econoom Edin Mujagic is hier 'iets raars aan de hand'. Door de maatregelen om die zekerheid voor zoveel mogelijk mensen te garanderen, zal het begrotingstekort toenemen. 'Als iets funest is voor bestaanszekerheid, dan is het wel inflatie.' (BNR) Door meer uit te geven in een tijd van oplopende inflatie, is de overheid bezig met het oplossen van 'een probleem dat de afgelopen jaren door hen zelf is gecreëerd', zegt hij. 'Met deze maatregelen wordt het probleem alleen maar groter.' De kosten voor de maatregelen kunnen echter niet alleen worden opgebracht door huishoudens en het bedrijfsleven. 'Die vormen geen spons die onbeperkte hoeveelheden water kan opnemen.' De overheid zou dan ook meer naar zichzelf moeten kijken, stelt hij. 'Want die is zelf goed voor zo'n 40 procent van ons bbp.' Doordat Nederland jarenlang meer dan ordentelijk heeft begroot, zal een lichte overschrijding van de begrotingsnorm niet direct door de Europese Commissie worden bestraft, denkt Mujagic. 'Door onze manier van begroten, maakte niemand zich zorgen over de betaalbaarheid van de Nederlandse staat.' Maar inmiddels lopen de rentes op, mede versterkt door het eigen beleid. 'De kern is dat een probleem wordt opgelost dat voor een deel zelf is gecreëerd. De oplossingen maken het misschien wel groter.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volgens hoogleraar Arnoud Boot is het goed dat het kabinet zich in de uitgelekte Prinsjesdagplannen op armoedebestrijding toelegt, maar moet er tegelijkertijd worden opgepast. 'We kunnen niet blijven rommelen met het minimumloon.' Dat het kabinet Nederlandse huishoudens met lage inkomens beschermt tegen inflatie met een verhoogd kindgebonden budget en hogere toeslagen vindt hij goed, maar waakzaamheid is geboden, zegt hij. 'We moeten niet op het moment komen dat we het minimumloon gaan verhogen', duidt Boot. 'Dat hebben we namelijk al aanzienlijk verhoogd, en we kunnen niet op die wijze blijven rommelen met de hoogte daarvan.' Daarnaast is het Nederlandse minimumloon ten opzichte van andere landen in Europa al buitengewoon hoog. Iets dat ook NSC-lijsttrekker Pieter Omtzigt afgelopen zondag Buitenhof benoemde, tot vreugde van Boot. 'Omtzigt zei een aantal dingen waar ik gisteren moeite mee had, maar hij had gelijk wat betreft waarborging van de bestaanszekerheid', vervolgt hij. 'Bij bestaanszekerheid gaat het erom dat men vooruit kan in het leven.' Huurmarkt Boot neemt als voorbeeld de huurmarkt. Als die namelijk op slot gaat, of buitengewoon duur wordt wegens een woningtekort, 'hebben mensen geen bestaanszekerheid'. 'En daar kun je met meer loon niet tegenop. En dus moeten we de omstandigheden en de mogelijkheden van mensen versterken.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Pas wanneer de overheid bedrijven de juiste prikkels geeft, kunnen bedrijven bijdragen aan een betere wereld. Dat is de strekking van een rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, genaamd 'Goede zaken'. Econoom Arnoud Boot werkte mee aan het rapport. 'Dat we aardgas zo goedkoop hebben gemaakt en het westen van het land vol glastuinbouw hebben gezet, kun je die ondernemers niet verwijten.' 'Dat hebben we zelf aangemoedigd', zegt Boot. 'Er is daar een gigantische industrie neergezet die in ons land veel ruimte in beslag neemt en afhankelijk is van heel goedkoop gas. We hebben ze de verkeerde prikkels gegeven.'  Volgens Boot maakt het bedrijfsleven de juiste keuzes bij de juiste prikkels. Het gaat in het rapport niet over lastenverzwaring, benadrukt hij, maar vooral om bedrijven 'in hun kracht zetten.' Daarbij wordt onder meer gekeken naar het belasten van CO2. 'Wanneer vervuiling beprijsd wordt, zul je zien dat bedrijven buitengewoon inventief zijn om de goede dingen te gaan doen. Dat is juist de kracht van het bedrijfsleven.' See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese Centrale Bank maakt later vandaag bekend of de rente op 3,75 procent zal blijven of toch met een kwart punt zal worden verhoogd tot 4 procent. Volgens macro-econoom Edin Mujagic staat de ECB voor het moment van de waarheid. 'Dit is het moment waarop je als centrale bankier moet laten zien wat je waard bent.' De ECB opereert tussen twee vuren, zegt Mujagic. 'Aan de ene kant draait de Europese economie voelbaar minder goed, terwijl aan de andere kant inflatie nog steeds aan de hoge kant is. En de recente stijging van de olieprijs doet niet vermoeden dat die inflatie op korte termijn zal gaan dalen.' Tegelijkertijd mag de dalende trend in de economie niet zomaar worden doorgetrokken naar de rest van het jaar. 'Dat is vooral veroorzaakt door statistisch effecten.' Daarom staan de centrale bankiers voor een moeilijke keuze, denkt hij. 'Moeten zij zich gaan richten op die economie, die schreeuwt om een pauze in de renteverhogingen? Of moeten ze zich laten leiden door inflatie en de onzekerheid daarover?' Dat brengt de ECB op uur U, het moment van de waarheid, zegt Mujagic. 'Dit zijn momenten waarop lastige beslissingen moeten worden genomen.' Op basis van ervaringen uit het verleden, heeft Mujagic weinig vertrouwen. In 2021, 2022 heeft de ECB te lang volgehouden dat de hoge inflatie tijdelijk was. 'Nu krijgen ze een herkansing.' Een geslaagde herkansing is volgens Mujagic een renteverhoging. 'En kondig aan dat er meer verhogingen aan zullen komen.' Die renteverhoging zal de koopkracht een nieuwe knauw geven. Vandaag werd bekend dat de koopkracht van de Nederlandse bevolking vorig jaar met 1,2 procent gedaald. De grootste daling in veertig jaar, blijkt uit cijfers van het CBS. Hiervoor zal het nieuwe kabinet met nieuwe compensatie moeten komen. Maar dat zijn in essenties pleisters die het onderliggende probleem niet aanpakken. 'Het probleem is echt die hoge inflatie. En dat probleem kan voor een belangrijk deel verder opgelost worden door de ECB. Ik hoop dat ze de rente verder gaan verhogen.' Wat Mujagic betreft is het de laatste ronde voor ECB, en die laatste rond is vaak een van de belangrijkste. 'Wij willen niet dat de huidige president van de ECB de geschiedenis ingaat als de monetaire evenknie van schaatser Hilbert van der Duin, die in 1981 dacht al bij de finish te zijn maar nog een rondje moest en de wedstrijd verloor.' De Amerikaanse centrale bank, de Fed, maakt volgende week een nieuw rentebesluit bekend. De gisteren gepresenteerde inflatiecijfers geven Mujagic 'mixed feelings'. De totale inflatie is hoger uitgekomen, maar de kerninflatie is gedaald. Dat moet de gewone Amerikaan een 'schizofreen gevoel' geven, volgens de macro-econoom. 'Die mensen gaan in de auto naar hun werk en dan zien ze bij de benzinepomp dat de inflatie hoger is geworden.' De brandstofprijzen zijn voor een groot deel verantwoordelijk voor het inflatiecijfer, naast de kosten voor huisvesting die ook omhoog zijn gegaan. Recente ontwikkelingen voorspellen beter nieuws. De stijging van de huurprijzen vlakt af, waardoor de inflatie mogelijk de komende maanden ook wat zou kunnen gaan dalen, denkt Mujagic. 'Het glas is halfvol of halfleeg.' Op basis hiervan verwacht hij dat de Fed volgende week de rente ongewijzigd laat, maar tegelijkertijd de opties voor een verhoging op later moment wel openhoudt. 'De arbeidsmarkt en de economie vertonen tekenen van normalisering. Economisch gaat het wat minder, de kans is groot dat het in de komende maanden ook wat minder goed zal gaan.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De ECB komt morgen bij elkaar voor de maandelijkse monetaire beleidsvergadering, volgende week overleggen centrale bankiers in nog veel meer landen over wat ze met de rente gaan doen. 'De vraag die je moet stellen is hoe ze dat doen', zegt econoom Edin Mujagic. Een van de dingen waar de centrale bankiers hun hoofden over breken bij het bepalen van de nieuwe rentestand is de 'output cap', legt Mujagic uit. 'Ze moeten een inschatting maken hoe groot het verschil is tussen de huidige economische groei en de groei die de economie op een houdbare manier kan voortbrengen en hoe groot dat verschil over ene jaar of twee zal zijn.' En dat valt volgens de econoom nog lang niet mee. 'We hebben al grote moeite om te weten wat de economie in elk lopend kwartaal doet, laat staan wat een beetje houdbare groei is.' Het percentage van de output cap laat zich volgens hem ook alleen maar schatten. 'En het verandert ook nog in de loop der tijd, niet in de laatste plaats door besluiten van diezelfde centrale bankiers.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De door de Europese Commissie naar beneden bijgestelde groeiverwachting van de Nederlandse economie is zo slecht nog niet, betoogt macro-econoom Edin Mujagic. 'De neerwaartse bijstelling werd meteen gezien als slecht nieuws, maar het is precies wat we nodig hebben in het grote gevecht tegen geldontwaarding.' Mujagic geeft toe dat de neerwaartse bijstelling van de groeiverwachting door de Europese Commissie voor dit jaar én volgend jaar hoger uitvalt dan oorspronkelijk verwacht, maar 'dat is af en toe zo slecht nog niet'. 'We zijn de afgelopen 40 à 50 opgegroeid met het mantra dat het altijd maar meer moet zijn, maar als je naar deze bijstelling kijkt, biedt het juist een beetje zekerheid dat we de inflatie uiteindelijk zullen verslaan.' Het Nederlandse groeicijfer komt onder het Europese gemiddelde uit, maar dat betekent volgens Mujagic niet de facto dat de Nederlandse economie er slecht voor staat. 'Als je in een jaar twee procent groei hebt gehad, terwijl je een jaar later "maar" anderhalf procent groei hebt, spreek je van een slecht jaar', duidt hij. 'Dat is nergens voor nodig.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Studiegroep Begrotingsruimte adviseert de regering om een zuinig begrotingsbeleid te voeren. Zo luidde ook voor de afgelopen kabinetsperiode het advies van de studiegroep, maar dat werd volgens hoogleraar Arnoud Boot volledig genegeerd. 'Toen zijn de uitgaven per jaar 26 miljard opgelopen, en nu zitten we op iets van 45 miljard. En dat in een periode waarin de economie goed liep, wat de inflatie onvoorstelbaar heeft verhoogd.' Of de regering dit keer wél luistert naar het advies, durft Boot te betwijfelen. 'Elk probleem geven we geld in plaats van het op te lossen. Dat is geen probleem oplossen, dat kan ook niet.' Volgens Boot opereert de regering als het ware in omgekeerde volgorde, waarbij er eerst een pot geld wordt klaargezet om een probleem op te lossen en vervolgens naar de mogelijkheden wordt gekeken. 'Alle partijen in de markt doen dan een stapje terug en zeggen: die overheid betaalt wel. Dan heb je eigenlijk het paard achter de wagen gespannen.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een overheid die zich al een jaar of vijftien achter allerlei klimaatdoelstellingen schaart, maar weinig tot niets heeft gepresteerd op dat punt, zet in feite de maatschappij op het verkeerde spoor. En door 'fossiel opereren' te subsidiëren, stuur je ook nog eens het hele bedrijfsleven de verkeerde kant op, zegt macro-econoom Arnout Boot. Zijn oplossing: geef (boeren)bedrijven de juiste prikkels. Het fossiel inrichten van de maatschappij biedt prikkels die 'evident niet meer mogen bestaan'. Een correctie, om de juiste prikkels te verschaffen, is volgens Boot daarom cruciaal. Landbouwbedrijven zijn door de verkeerde prikkels groter gemaakt dan ze ooit waren. Dat is ook de insteek van het WRR-rapport dat volgende week verschijnt: 'Dat zal heel nadrukkelijk zeggen dat je niet kunt verwachten dat het bedrijfsleven het juiste doet als je de prikkels verkeerd legt.' Want, zo zegt Boot, het bedrijfsleven is nou eenmaal niet Moeder Teresa: het zal altijd achter de opportunities aangaan. En dat zal verkeerd uitpakken zolang de prikkels verkeerd zijn. 'Het mooie van de discussie over fossiele subsidies is dat het niet eens meer gaat over het beprijzen van schade die je toebrengt via hoge heffingen. Dát is wat economen altijd zeggen: beprijs het slechte. Maar zolang de verkeerde bedrijven fiscale voordelen krijgen, is dát het hoofdprobleem.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

'Magere Europese groei is relatief goed nieuws'De economie van de Eurozone is in het tweede kwartaal met welgeteld 0,1 procent gegroeid. 'Het is een heel mager cijfer', zegt econoom Edin Mujagic. Met het oog op de beteugeling van de inflatie, is de zeer bescheiden groei van de economie volgens Mujagic niet eens zo'n slecht nieuws. 'Enige tijd van lage groei heb je nodig om dat inflatieprobleem op te lossen, je kan het alleen aanpakken als je de vraag reduceert. Dit is dus relatief goed nieuws, maar in de kern is de magere groei slecht nieuws.' Onlosmakelijk verbonden met de minieme groei van de Europese economie is het feit dat de Duitse economie al enige tijd in zwaar weer verkeert. 'Alle indicatoren over die economie laten zien dat een nieuwe krimp zeer waarschijnlijk is, het gaat structureel niet goed met dat land', aldus Mujagic. 'En als het met Duitsland slecht gaat, kán het per definitie bijna niet goed gaan met de Eurozone. Want Duitsland is nog steeds goed voor ruim een kwart van de Europese economie.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.