Macro met Boot en Mujagić | BNR

Pensioenstelselhervorming is een prachtig woord dat is ontstaan dankzij de discussie over de grootscheepse verbouwing van ons pensioenstelsel. Die verbouwing leek in een afrondende fase te zitten, maar NSC en BBB hebben toch nog de behoefte om wijzigingen aan te brengen. Nu we toch bezig zijn: macro-econoom Edin Mujagić heeft ook nog iets in de melk te brokkelen. NSC, de partij van Pieter Omtzigt, is al langer fel tegenstander van enkele veranderingen in het pensioenstelsel en wil de wet nu alsnog aanpassen. Zo wil de partij onder meer via een referendum regelen dat mensen moeten instemmen met de veranderingen. Maar Edin, jij wilt er een eigen draai aan geven? Wij zijn inderdaad al erg lang bezig met die verbouwing van ons pensioenstelsel. Maar ik vind het ergens toch heel vreemd dat we in dit land, als maatschappij, al heel lang weten dat we mensen keuzevrijheid moeten geven. Als je nu als 25-jarige een huis koopt, dan moet je zelf een stroomaansluiting regelen, internet, telefonie en televisie, en noem maar op. Daarvoor kun je kiezen uit allerlei bedrijven die dat soort diensten leveren. Het zou heel raar zijn als er maar één leverancier voor elk van die diensten is, waarbij je verplicht bent om bij die firma een contract af te sluiten. Dat is niet meer van deze tijd. Maar voor pensioenen hebben we nog steeds een sectorale inrichting. Per sector is er een pensioenfonds, en als werknemer in die sector doe je verplicht mee. Dat is op zich een goede zaak; de overheid bepaalt wettelijk hoe hoog de bijdrage moet zijn. Maar verder heb ik geen invloed daarop. Je kunt van overheidswege vaststellen wat de bijdrage moet zijn, zodat er geen concurrentie op dat punt is. Wat stel je dan voor? Waar het mij om gaat, is dat je verplicht bent aangesloten bij jouw pensioenfonds. Maar hoe het geld wordt belegd, daar heb je niks over te zeggen. Sterker nog, je kunt zelfs niet met de spreekwoordelijke voeten stemmen en weglopen bij het pensioenfonds als je het om wat voor reden dan ook niet eens bent met het beleggingsbeleid van het fonds. Waarom zou je dat niet veranderen? Wat we voor internet, telefonie, zorg en heel veel andere sectoren wél hebben gedaan, bestaat niet voor pensioenen. Waarom zou je zo'n hervorming niet aangrijpen om die sectorale pensioenfondsen in te ruilen voor een aantal algemene fondsen? Fondsen die bijvoorbeeld aandacht besteden aan milieu of aan inflatie, zodat jouw geld wordt belegd op een manier waar jij je goed bij voelt. Verwacht je dat deelnemers dat ook werkelijk gaan doen? Die zijn hier toch niet mee bezig? Als dat de redenering wordt, dan kunnen we heel veel dingen gaan afschaffen in dit land. Je mag toch wel verwachten dat iemand zich één keer per jaar bezighoudt met zijn pensioen. Als maatschappij vinden we concurrentie blijkbaar goed. Maar bij pensioenen kan ik niet zelf bepalen waar mijn geld wordt belegd. Ik kreeg onlangs een brief van het ABP, een geweldig pensioenfonds natuurlijk. Daarin stond dat mijn pensioenaanspraak iets is verhoogd, maar ook dat de pensioenen – gezien de financiële situatie van het fonds – niet volledig zijn meegestegen met de inflatie. De middelen waren er wel, maar ze hebben het niet gedaan omdat ze rekening willen houden met de belangen van alle deelnemers. Dat is fijn, maar verderop stond dat door soepelere regels meer geld wordt uitgekeerd aan gepensioneerden. En dat heeft een licht negatief effect voor mensen die nog niet met pensioen zijn gegaan. Met andere woorden: er is een fonds dat voor mij dingen doet, maar mij niet kan compenseren. En ik kan er met geen mogelijkheid iets aan doen. Dan nog even aandacht voor de laatste donderdag van de maand. Wat is daarmee? In principe helemaal niks. Ware het niet dat ik in december op X en LinkedIn heb gezet dat ik op elke laatste donderdag van de maand in deze rubriek vragen van luisteraars ga behandelen. Heb je iets waar je mee zit op economisch gebied? Stuur even een mailtje, ga naar LinkedIn, ga naar X en stuur me een bericht. En dan zou het zomaar kunnen zijn dat jouw vraag wordt behandeld op deze geweldige plek.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De inauguratie van Donald Trump domineert het nieuws. Daarnaast kwam ook het Beige Book recent uit in de Verenigde Staten, waaruit blijkt dat de Amerikaanse economie nog steeds goed blijft draaien. En ook het Internationaal Monetair Fonds (IMF) kwam met een nieuwe raming. Door al die gebeurtenissen is nieuws vanuit de Amerikaanse centrale bank, de Fed, een beetje ondergesneeuwd, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘De Fed trekt zich namelijk terug uit een soort praatclub van centrale banken.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Macro-econoom Arnoud Boot ziet hoe de achterban van de aanstaande president Donald Trump op economisch vlak totaal gespleten is. De nieuwe economie, die Elon Musk vertegenwoordigt, botst volgens hem met de oude economie, die de MAGA-beweging omarmt. Om die reden verwacht Boot de komende tijd weinig economische schokken.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De exportwaarde van landbouwproducten vanuit Nederland is uitgekomen op bijna 130 miljard euro. ‘Een fenomenaal succesverhaal, laat ik daarmee beginnen,’ zegt macro-econoom Arnoud Boot over de resultaten die beschreven staan in een rapport van Wageningen Universiteit, in opdracht van het ministerie van Landbouw. ‘Hoe doe je onderzoek voor het ministerie en blijf je tegelijkertijd recht in de leer?’ vraagt hij zich af.  Waar komt die 130 miljard euro vandaan?  Om te beginnen: het is een prachtig rapport dat ook goed te lezen is. Er staat precies in beschreven waar we exporteren en hoe we exporteren, dus zowel de gewone export van onze eigen producten als de wederuitvoer. Dat laatste vertegenwoordigt nog niet een derde van de toegevoegde waarde van de zaken die wij zelf maken en exporteren.  Er is een succesverhaal te vertellen, en dat doet het rapport buitengewoon goed. Maar er is één hoofdstuk dat niet te lezen is, en dat heeft een belangrijke reden. Het ministerie van Landbouw en Wageningen Universiteit hebben een nauwe relatie, en het ministerie was de opdrachtgever van het onderzoek. Dat maakt zo'n rapport dubbel interessant, want het maakt het ook gevoelig voor de onderzoekers: wat precies opschrijven en wat ze precies onderzoeken.  Nederland heeft een unieke positie in de wereld. We zijn de tweede exporteur ter wereld. Hoe is dat in hemelsnaam mogelijk?  Waar komt die spanning aan het licht?  In de aanbiedingsbrief die samen met het rapport naar de Tweede Kamer wordt gestuurd, vallen twee dingen op. De term ‘strategisch belang’ komt overal voor, en daarnaast wordt veel gesproken over 'strategische afhankelijkheid' van het buitenland. Die aanbestedingsbrief is dus heel defensief.  Letterlijk staat er: 'Zeker in een tijd waarin de geopolitieke ontwikkelingen elkaar in rap tempo opvolgen, onderstreept dit het strategische belang van de Nederlandse agrofoodsector, die bijdraagt aan mondiale voedselzekerheid.'  Landbouw is ons grootste exportproduct, we hebben er echt verstand van, en dat kunnen we niet weghalen. De vraag is: hoe kun je dat veiligstellen voor de toekomst en tegelijkertijd slimmer inrichten?  Maar hoe doe je onderzoek voor het ministerie en blijf je tegelijkertijd recht in de leer? Dat hebben ze echt geprobeerd, maar in één hoofdstuk is duidelijk de invloed van politiek Den Haag te zien.  Namelijk?  Die strategische afhankelijkheid gaat meestal over import. Er zijn zaken die wij moeten importeren, anders stort het hier als een kaartenhuis in elkaar. Die strategische afhankelijkheid wordt nadrukkelijk genoemd in de brief van de minister, maar er staat niets over in het rapport.  Integendeel, er staat een extra hoofdstuk in het rapport, en dat is het enige onleesbare hoofdstuk, waarin de plaatjes en de presentatie niet in orde zijn. Dat heeft een reden. Het betreffende hoofdstuk vermeldt in de inleiding dat de economische afhankelijkheden in kaart worden gebracht, maar het wil de strategische risico’s niet benoemen.  Dat staat expliciet beschreven, en dat is er later ingekomen. Dus je weet dat er interactie is geweest tussen het ministerie en de onderzoekers. Want als je het rapport leest en vergelijkt met de brief van de minister, dan is de brief van de minister puur defensief.  Dat zie je heel vaak wanneer je om advies wordt gevraagd. Dan wordt er door Den Haag een spin aangegeven. En daar is dit een voorbeeld van.     See omnystudio.com/listener for privacy information.

Edin Mujagić, een ervaren macro-econoom, deelt zijn kritische inzichten over de recente kerninflatiecijfers in de VS. Hij stelt dat de minimale daling van 0,1 procentpunt geen reden tot vieren is, maar eerder wijst op de kwetsbaarheid van de markten. De discussie geeft een helder beeld van de aanhoudende inflatiedruk en de mogelijke gevolgen voor de economie. Mujagić waarschuwt beleggers om voorzichtig te zijn en niet te snel optimistisch te worden over de toekomst.

Er wordt gediscussieerd over de impact van hoge rentestanden op de energietransitie in Europa. Econoom Edin Mujagić maakt bezwaar tegen het idee van een aparte groene rente. Hij argumenteert dat een focus op lage inflatie veel effectiever is om duurzame bedrijven te ondersteunen. Dit gesprek benadrukt de noodzaak om stabiliteit te creëren voor zowel groene als bruine bedrijven. De link tussen rentetarieven en milieuvriendelijke investeringen wordt kritisch belicht.

De definitieve inflatie over 2024 is uitgekomen op 3,3 procent, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Toch kunnen veel consumenten zich daar geen beeld bij voorstellen en denken ze dat de inflatie juist veel hoger is, merkt econoom Edin Mujagic op. ‘Mensen ervaren de inflatie over het algemeen veel hoger dan de officiële cijfers voorstellen.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Macro-econoom Arnoud Boot ziet landen, de Verenigde Staten voorop, misbruik maken van hun economische machtsposities. Het doet hem denken aan het kolonialisme van weleer. Vooral kleine en alleenstaande landen moeten uitkijken. Zo mist het Verenigd Koninkrijk de bescherming van een stroperig machtsblok als de EU in een wereld van opvliegerige mannetjesputters.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De schikking die Triodos Bank treft met ontevreden certificaathouders houdt ook macro-econoom Arnoud Boot bezig. De bank maakte vandaag bekend dat er een overeenkomst is bereikt, waarin een compensatie van 10 euro per certificaat wordt betaald om juridische stappen te voorkomen. 'Dit is een sigaar uit eigen doos.'  Waar draait dit conflict om, Arnoud?  De kern van het conflict is dat de certificaathouders, feitelijk de aandeelhouders van Triodos, jarenlang tevreden zijn gehouden door te suggereren dat de certificaten een redelijk vaste waarde hadden, verhandeld konden worden en terugverkocht konden worden aan Triodos tegen de daadwerkelijke waarde ervan. Oftewel, het bedrag dat Triodos daarvoor op de balans had staan.  Maar op het moment dat er onzekerheid ontstaat, zoals tijdens de coronacrisis, willen veel mensen van die certificaten af. Het bedrijf kan echter niet al die certificaten terugkopen, want daarmee geeft het zijn eigen vermogen weg. Dat eigen vermogen is nodig om de activiteiten van de bank te kunnen uitvoeren. Zo zijn ze in een benarde situatie terechtgekomen en hebben ze de handel in 2020 stilgelegd. Deze constructie was onhoudbaar, en de Nederlandse Bank had dit nooit mogen toestaan.  Hoe groot is de schade voor de gedupeerden?  Het is natuurlijk buitengewoon vervelend als je pensioen in die certificaten zit en je letterlijk niet bij je geld kunt. Dat is buitengewoon pijnlijk. Later is er een handelssysteem opgezet, maar dat bleek ingewikkeld en kende veel obstakels. Bovendien is de waarde van de certificaten aanzienlijk gedaald. Van de oorspronkelijke waarde van ruim 80 euro, is nog zo’n 25 euro over.  Waarom heeft Triodos Bank dit ooit opgezet?  Triodos was geen traditioneel financieel bedrijf. Het is in de jaren ’60 door idealisten bedacht, de eerste stichting werd in 1971 opgericht, en de bank startte in 1980. Het begon met prachtige plannen voor biologische landbouw, duurzame energie en een organische supermarkt. Maar vanaf 1993, met de Europese expansie, begonnen de problemen.  De Nederlandse certificaathouders zijn gaan ruziën met Triodos en hebben nu een regeling getroffen. Maar de buitenlandse klanten, met name in Spanje waar de bank pas in 2004 begon, hebben weinig met het mooie verhaal van Triodos te maken.  De certificaathouders krijgen nu een deal. Wat vind je daarvan?  Alle certificaathouders krijgen 10 euro per stuk aangeboden in ruil voor het definitief staken van de juridische strijd. Maar waar komt die 10 euro vandaan? Dat is letterlijk een sigaar uit eigen doos. Maar gezien de situatie was er geen andere mogelijkheid om je recht te halen. De mensen worden hier niet beter van.  Hoe komt Triodos hieruit?  Het kan een heel negatief verhaal worden voor Triodos. Het vertrouwen in de bank lijkt te ontbreken, omdat mensen blijkbaar denken dat de 25 bomen in de doos niet goed beheerd worden. Ze zeggen als het ware: "Geef maar aan mij." Maar dat komt neer op een liquidatie van Triodos.  Nu moet er een krachtig signaal worden afgegeven dat men vertrouwen heeft in Triodos. Er moeten partijen instappen die dat vertrouwen uitstralen. Alleen dan heeft Triodos toekomstperspectief, en dat toekomstperspectief bepaalt uiteindelijk de waarde van de certificaten.     See omnystudio.com/listener for privacy information.

De economie in het Verenigd Koninkrijk stagneert. De staatsschuld is hoog, het begrotingstekort eveneens en ondertussen nadert de tienjaarsrente met rasse schreden de grens van 5 procent. Ondertussen is de inflatie hoog én stijgend. Het VK is een van de belangrijkste handelspartners van Nederland, dus dit kan problemen veroorzaken voor ons land, zegt macro-econoom Edin Mujagic.   See omnystudio.com/listener for privacy information.