Bernard Hammelburg | BNR

Beter dan Reliefweb, een web-platform van de Verenigde Naties, valt het drama niet samen te vatten: 7 jaar, 11 vetos, 500.000 doden. En een beter bewijs van onvermogen heeft diezelfde VN zelden geleverd. Je vraagt je af waarom Nederland zich zo enorm heeft ingespannen om lid te mogen zijn van de Veiligheidsraad, en dus actief onderdeel te vormen van dat schandelijk falende instituut. Het is makkelijk om alleen de vinger te wijzen naar Rusland en China, met hun 11 veto's. Maar de inzet van Amerika en Europa was, vanaf het eerste moment, ook dubieus. Assad moest en zou verdwijnen, wat een illusie was en ook niet is gebeurd. Als er al een winnaar is, is juist hij dat. Hij won op het moment dat hij chemische wapens inzette, en Barack Obama zijn woord brak door niets te doen, terwijl hij stellig had beweerd dat die chemische wapens een rode lijn zouden zijn. Wij maakten voortdurend onderscheid tussen goede en kwade oppositie, waarmee we de caleidoscoop van stammen en groepen vereenvoudigden tot binaire nulletjes en eentjes. De opkomst van IS, als metafoor van het meest barbaarse kwaad, leidde tot simplificatie. Als we dát tuig konden wegmeppen, dan was het belangrijkste doel bereikt. Rusland en Iran hadden het beter door. Die maakten geen onderscheid tussen wat wij goed en kwaad noemden. Iran stuurde grondtroepen en Hezbollah, Rusland werd de luchtmacht van Assad, en wij, beschaafde, principiële westerlingen, hebben het nakijken. Politiek en militair van de kaart gespeeld. Wij druipen af, terwijl Iran en Rusland met eigen militaire bases in Syrië de dienst uitmaken. Zij helpen Assad bij wat hopelijk het laatste offensief, en de laatste massaslachting, van deze oorlog zal zijn. Zeven jaar. Langer dan de Eerste Wereldoorlog en de Tweede Wereldoorlog. En deze week niet meer dan een voetnoot in het nieuws.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat laatste is belangrijk vanwege het motief. Volgens de Independent was Skripal niet meer actief voor de Britse geheime dienst MI6, maar probeerde hij te klussen voor een privaat bedrijf dat wordt gerund door voormalige spionnen. Poetin zal blijven volhouden dat hij met de hele zaak niets te maken heeft, al steekt hij niet onder stoelen of banken dat hij vindt dat spionnen de dood verdienen. Hij kan ook moeilijk ontkennen dat het zenuwgas Novichok uit het Russische wapenarsenaal komt. Dat koop je niet even bij een Engelse drogist op de hoek. De Britse regering maakt geen onderscheid: of het nu Poetin zelf was of een stelletje zzp'ers, Rusland is schuldig en moet dus worden gestraft. Maar hoe? Theresa May kan de Russische ambassadeur uitwijzen en nog wat Russische oligarchen en bedrijven op een zwarte lijst zetten. Ze kan de Russische staatszender RT blokkeren, voetbalster José Mourinho, die een vet contract heeft met de Russische staatszender als commentator, medewerking verbieden, of de Britse voetbalbond verhinderen deel te nemen aan het WK in St. Petersburg. Maar om echt een vuist te maken heeft ze de EU en NAVO nodig. Die hebben beide solidariteit toegezegd, maar wat betekent dat concreet? De NAVO zou de rituele dans over een associatieverdrag met Oekraïne kunnen herstarten, maar daarvoor bestaat geen draagvlak meer en Rusland zou onmiddellijk de militaire druk op Oekraïne en de Baltische staten opvoeren. Trump heeft net zijn minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson ontslagen, onder meer omdat die meteen partij koos vóór May en tegen Poetin. May kan proberen om Rusland af te snijden van het SWIFT-systeem voor internationaal bankverkeer, maar daar voelen landen als Duitsland, Amerika en ook Nederland niets voor. Voor Nederland is Rusland nog altijd een grote handelspartner. Trouwens, de EU-sancties als gevolg van de Krimcrisis hebben de Russische economie met maar één procent teruggezet. Kortom: allemaal grote woorden, en niemand kan Theresa May het verwijt maken dat ze ongelijk heeft. Die gifbeker is door of via Rusland toegediend en dat is om uit je vel te springen. Maar wat ze ook doet, het deert Poetin niet. Volgende week wordt hij met overweldigende meerderheid herkozen en geen kiezer zal tobben over Sergei Skripal of zijn dochter Yulia.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Neem Nederland. In de jaren zestig ging onze textielindustrie ten onder aan lage lonen in Italië, Oost-Europa en Azië. Twintig jaar later gaven Japan en Zuid-Korea - met wat bij ons dumpprijzen werd genoemd de Nederlandse grote scheepsbouw een doodklap. De laatste megawerf, RSV, was lange tijd vergeefs met kolossale subsidies overeind gehouden, maar het was weggegooid geld. Geen mammoettanker die nog op een Nederlandse werf wordt gebouwd. En is het bieden van super lage belastingen aan buitenlandse bedrijven, zoals Nederland doet, niet ook gewoon een vorm van handelsoorlog? De kans dat deze nieuwe handelsoorlog er echt komt, is klein. Donald Trump maakt zijn kiezers in staalstaten als Pennsylvania ongetwijfeld blij met de belofte 25 procent invoerrechten te gaan heffen op import, maar de dreigende represailles van de Europese Unie jagen het Congres de stuipen op het lijf. De extra tarieven van 25 procent op Amerikaanse producten zijn slim gekozen: onder andere whiskey uit Kentucky, de thuisstaat van Mitch McConnell, de Republikeinse leider in de Senaat, Harley Davidson-motoren uit Michigan, de thuisstaat van partijleider Paul Ryan in het Huis van Afgevaardigden, katoen uit de zuidelijke staten, mais uit het Middenwesten - dat kan de partij zich in dit verkiezingsjaar niet veroorloven. De president zegt heel stoer dat hij zich daar niets van aantrekt, maar als de Republikeinen nee roepen, vist hij achter het net. Het gebeurt niet alle dagen dat Brussel en de Amerikaanse Republikeinen op één lijn zitten. Die gouden kans eist Brusselse eensgezindheid. Natuurlijk mag ieder land of bedrijf zeggen wat het wil, maar dat Tata in IJmuiden bij de Amerikaanse ambassadeur bedelt om een uitzondering voor staal uit Nederland is, in een tijd waarin de solidariteit binnen de EU voortdurend ter discussie staat, niet alleen onelegant, maar ook onhandig. Het laatste wat we willen is dat Trump EU-landen tegen elkaar uitspeelt.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is ongetwijfeld een verband tussen de verliefdheid op wapens en de massaschietpartijen, waarvan er meer plaatsvinden dan er dagen in het jaar zijn. Het grondrecht op wapenbezit is de bevestiging van die liefdesverklaring. Of, zoals Wayne LaPierre, voorzitter van de wapenlobby NRA National Rifle Association het zegt: berg je voor de Europese socialisten die ons overnemen, het bezit van een wapen is synoniem aan vrijheid. Wie aan dat grondrecht komt, ondermijnt in zijn visie de kern van de samenleving. Wij zeggen: de belangrijkste taak van de overheid is de veiligheid van de burger. Volgens de NRA ligt die taak bij de burger zelf, en daarvoor heeft hij een wapen nodig. Toch gebeurt er in de discussie over wapens nu iets nieuws: het bedrijfsleven bemoeit zich ermee. De actiegroep #BoycotNRA heeft opmerkelijk succes. Banken en verzekeraars distantiëren zich van de NRA, door te stoppen met voordelige tarieven en goedkope creditcards. Hotelketens, autoverhuurbedrijven en luchtvaartmaatschappijen Delta en United stoppen met het geven van standaardkortingen voor NRA-leden. Dat zon kortingsregeling bestaat is te gek van woorden, want het is omgekeerde discriminatie: niet-leden en dus vaak mensen die geen wapens bezitten betalen meer voor een verzekering, creditcard of vliegticket. Delta stond meteen voor een politiek vuurpeloton. Het bedrijf is gevestigd in Atlanta en vice-gouverneur Casey Cagle van Georgia dreigde de luchtvaartreus te straffen door fiscale voordelen en accijnsvrijstelling op brandstof op te heffen. Zijn argument in een tweet: Bedrijven kunnen niet het gevecht tegen conservatieven aangaan zonder dat wij terugslaan. De Senaat van Georgia nam onmiddellijk een motie aan om Delta met vijftig miljoen dollar belastingen te straffen. Vooralsnog houden Delta en de andere bedrijven de rug recht. Betekent dat iets? Wel degelijk. Prominente ondernemers die zeggen genoeg is genoeg, daar krijgt Washington een harde dobber aan. Niet zon harde dobber dat het wapenbezit wordt verboden, of dat de hartstocht voor wapens dooft. Maar het is een begin.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De vervolging van de Armeniërs door het Ottomaanse Rijk is uitstekend gedocumenteerd en ook toen, aan het eind van de Eerste Wereldoorlog, in 1918, het moderne Turkije ontstond, ging de massamoord tot 1922 door. Naar schatting anderhalf miljoen Armeniërs vonden op de meest gruwelijke wijze de dood. De Armeniërs werden, als christenen, gehaat door de moslimmeerderheid en verdacht van het heulen met christelijke vijanden, zoals Rusland. Natuurlijk waren er Armeniërs die terugvochten, en dus houdt de Turkse regering al 103 jaar vol dat er deugdelijk historisch onderzoek nodig is om de ware toedracht te reconstrueren. Turkije vermijdt trouwens ook het gebruik van het begrip Holocaust. Geen idee hoe je ammehoela in het Turks zegt, maar omdat deze zwarte bladzij weer eens op onze eigen, Nederlandse agenda staat, houd ik het lekker op ammehoela. Heel goed dat de Tweede Kamer een motie heeft aangenomen om, net als Frankrijk, Rusland en België en een hele hoop andere landen, het beestje formeel en officieel bij de naam te noemen: de Armeense Genocide. En heel goed dat de Kamer wil dat het kabinet op 24 april een minister naar de jaarlijkse herdenking stuurt en dan voortaan elke vijf jaar. Premier Rutte en waarnemend minister Kaag van Buitenlandse Zaken blijven vasthouden aan de Nederlandse formulering: de kwestie van de Armeense Genocide. Het klinkt alsof de Duitsers zouden spreken van de kwestie van de Holocaust. Die motie in de Kamer was al voldoende voor de Turkse regering om onmiddellijk de Nederlandse zaakgelastigde op het matje te roepen. Dat mag en na 103 jaar ontkenning zal het niemand verbazen. Maar zou het kunnen dat de Nederlandse regering zich laat intimideren, of bang is dat de gammele relatie met Turkije verder verslechtert, of het in haar broek doet voor de reactie van de Turks-Nederlandse gemeenschap? Nee, dat kan niet waar wezen. En als het wel waar is, kunnen we ons gelukkig prijzen dat we in een democratie leven, waar de hoogste macht nog altijd het parlement is.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Toen Rusland in 2015 plotseling in Syrië de luchtmacht werd voor Assad en Hezbollah, op gezag van Iran Assads grondleger werd, zag Israël onmiddellijk het gevaar. Ooit zou Assad winnen en dan zouden Hezbollah en Iran vanuit nieuwe bases in Syrië de pijlen richten op Tel Aviv en Haifa. De Israëliërs maakten toen een geheime deal met Poetin: zij zouden de resultaten van hun dagelijkse spionagevluchten boven Syrië met de Russen delen, in ruil voor een toezegging dat Poetin Iran en Hezbollah zou afhouden van acties tegen Israël. Dat Israël stelselmatig in Syrië Hezbollah-raketten wegbombardeert, is geen nieuws. Dat er nu Iraanse bases in Syrië zijn en dat Israël zich ook daartegen richt, is wel degelijk nieuws. Het is Poetin die Iran nu inderdaad onder druk zet, waarbij opmerkelijk is dat ook Assad van die Iraanse bases af wil. Meevechten tijdens zijn oorlog, prima. Maar nu hij wint, wil ook Assad de Iraniërs kwijt. In dit spanningsveld speelt Amerika totaal geen rol. Trump wekte, door de erkenning van Jeruzalem als hoofdstad van Israël de schijn zijn bondgenoot door dik en dun te steunen. Maar nu het er echt op aankomt, houdt Washington het op stilzwijgen en een paar obligate dooddoeners. Dit sluimerende conflict is het rechtstreekse gevolg van het winnen van de oorlog tegen IS en ook dat komt vooral op rekening van Rusland. De westerse alliantie, onder leiding van de Amerikanen, voelt zich niettemin de winnaar. Maar over de consequenties is kennelijk nooit nagedacht. Wat doe je met gevangen genomen IS-strijders? Omdat het kalifaat nooit een erkend land was, zijn het geen krijgsgevangenen, zoals vastgelegd in de Derde Geneefse Conventie. Die zegt dat je ze netjes moet behandelen en uiteindelijk moet vrijlaten. Wat dan wel? Trump wil ze terugsturen naar hun landen van oorsprong om ze daar te laten berechten. Dagastan, Tsjetsjenië, de Europese landen moeten daar natuurlijk niets van hebben. Guantanamo, dan? Gaat natuurlijk ook niet gebeuren. En de Russen? Die hebben, om het eufemistisch uit te drukken, niet zoveel gevangenen. Want Poetin koos voor de harde lijn. En juist hij lijkt de enige die met die hardheid het aflopende en het nieuwe conflict kan beheersen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is de waanzin ten top. Het krioelt van de bewijzen dat het antisemitisme in Polen vóór, tijdens, en zelfs na de oorlog toen er zowat geen Jood meer over was welig tierde. Er waren Polen die actief aan moordpartijen hebben deelgenomen, of die de bezetter een helpende hand boden. Is dat zo vreemd? Nee, het gebeurde in alle landen die door nazi-Duitsland waren bezet. In Nederland, bijvoorbeeld, had je de NSB. De vaak foute Nederlandse politie en mensenjagers die voor elke aangegeven Jood 7,50 gulden ontvingen het zogenaamde kopgeld. Nederlandse politieagenten arresteerden Joodse en niet-Joodse onderduikers. Nederland, en ook bijvoorbeeld Frankrijk, zijn in de loop van de jaren veel eerlijker geworden over de rol van hun eigen land en bevolking. Dat is verstandig, want juist daardoor krijgen diegenen die zich hebben verzet een nóg eervoller plaats in de geschiedenis. In alle bezette landen waren er helden, misschien wel nergens zoveel als in Polen. En behalve drie miljoen Poolse Joden, werden er ook drie miljoen niet-Joodse Polen vermoord. De Poolse wet kwam tot stand door begrijpelijke woede. Barack Obama sprak in 2012, zoals zoveel mensen vaak doen, over Poolse vernietigingskampen: Auschwitz, Sobibor, Treblinka, Majdanek, Belzec en Chelmno, waar miljoenen mensen werden vergast. Dat is natuurlijk grievend, want het waren geen Poolse, maar Duitse kampen, met opzet gebouwd in een afgelegen deel van het bezette gebied. Maar zelfs als elke Pool een held zou zijn en niemand de bezetter op welke wijze dan ook had geholpen, dan nog is die nieuwe wet krankzinnig. Als lid van de Europese Unie, een verbond van democratieën waarin de vrije meningsuiting een van de belangrijkste hoekstenen is, zet Polen een nieuwe stap naar de onttakeling van de rechtsstaat. Eerst gaan de onafhankelijke rechtbank en de media op het slachtblok en nu ook de gewone burger. De laatste hoop is een veto van de president, maar de lont zit in het kruitvat. Polen neemt niet alleen afscheid van de democratie, maar is nu ook begonnen met het herschrijven van zijn geschiedenis. Wie niet meedoet, krijgt drie jaar cel.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Die boze Groningers snappen we allemaal, dus Slochteren sluiten is een goed idee. Maar stoppen met aardgas, ook import? Dat snap ik niet. Ja, als de hele wereld dat deed, maar in Amerika, Azië en de meeste Europese landen wordt aardgas, vergeleken met olie en kolen, nog steeds gezien als een knuffel. Duitsland is er totaal verslingerd aan en zet zijn kaarten op toenemende, gigantische invoer uit Rusland. Ook België ziet aardgas als beste brandstof onder het niet-hernieuwbare aanbod. Dus waarom moet je in een nieuwbouwwoning in Nijmegen of Woerden krankzinnige, peperdure capriolen uithalen om je piepers te koken? Waar is de logica? We zijn niet zo goed in de logica. Autos moeten en zullen elektrisch mij best, trouwens. Maar waarom beginnen we niet met de scheepvaart? Eén zon groot cargoschip veroorzaakt net zoveel verontreiniging als 50 miljoen autos. Dus vijftien grote cargoschepen vervuilen net zoveel als alle autos ter wereld. En dan de luchtvaart, een andere mega-vervuiler die niet onderdoet voor s werelds wagenpark. Niet alleen CO2, maar ook zwavel en fijnstof. Hoe kan het dan dat in de discussie over het verbannen van toeristenvluchten van Schiphol naar Lelystad alleen maar wordt gediscussieerd over geluidshinder? Die 45.000 vluchten op Lelystad, die er gaan komen, leggen een deken van vervuiling op het hele oosten van Nederland. Bovendien: de meeste reizigers wonen niet in de buurt van Lelystad, dus er komen honderdduizenden weg- en treingebruikers bij. Nu zeggen sommigen: nee, want in totaal neemt het aantal vliegbewegingen niet toe, het gaat om het ontlasten van het overvolle Schiphol. Maar in de officiële toelichting van het Koninkrijk der Nederlanden staat: Zo ontstaat op Schiphol ruimte voor zakelijk verkeer en intercontinentale vluchten. Ze zeggen dus zélf: we gaan uitbreiden. Het gaat krioelen van de jets. Wie kan me dan uitleggen waarom dat relatief onschuldige aardgas de dupe wordt? Ik wil een gewone, ouderwetse wok, op een gewone, ouderwetse gasvlam. Ook in zon gloednieuwe doorzonwoning.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met nadruk kreeg team-Trump in 2017 de oekaze om het stadje in de Alpen te mijden, want een fatsoenlijke Trumpiaan werd niet geacht zich te begeven onder zon elitaire meute van miljardairs, hautaine staatshoofden en regeringsleiders en voor de gelegenheid opgetrommelde filmdivas en popsterren. Dit jaar zijn dat trouwens Cate Blanchett en Elton John. En nou gaat Trump toch, voor een toespraak die al die miljardairs, staatshoofden en regeringsleiders met samengeknepen billen afwachten. Niet dat het iets uitmaakt, want ook de 47ste editie van dit prestigieuze Alpenfestijn zal, net als de 46 voorgaande, niets concreets opleveren. Net als altijd is het thema weer lekker zweverig: Het creëren van een gezamenlijke toekomst in een verdeelde wereld. Staatshoofden en regeringsleiders en hun medewerkers krijgen vrijkaartjes, maar dat zijn er maar 300. De 1.900 deelnemende CEOs, oligarchen, gesponsorde hoogleraren en trendwatchende orakels hebben de ticketprijs van 50.000 tot een half miljoen euro over voor deze jaarlijkse sneeuwpret voor miljonairs. Zodat ze tegen hun relaties kunnen zeggen dat ze hun visie aan tafel uitvoerig hebben doorgenomen met Merkel, Modi of Macron. Het creëren van een gezamenlijke toekomst in een verdeelde wereld, hoe verzinnen ze het. En wie heeft het antwoord? Elton John? Cate Blanchett? Politieke junks kijken het meest uit naar de confrontatie tussen Frankrijk en Amerika. Voor president Macron is het Europa Eerst. Voor Trump is het America First. Dat is dus precies het omgekeerde: het gezamenlijk creëren van een verdeelde wereld. Op een fraai besneeuwde Alp. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een hele ploeg dikbetaalde VN-functionarissen en diplomaten in Parijs slijt zijn dagen over de vraag of een Noorse fjord erfgoed is het antwoord is ja en of een wildreservaat in Oman dat ook is antwoord: eerst wel, maar toen weer niet. Unesco kent ook zogeheten immaterieel cultureel erfgoed'. Daaronder valt bijvoorbeeld opmerkelijk veel voedsel, zoals de Mexicaanse, Mediterrane, Japanse en Franse keuken, Kroatisch gemberbrood en Turkse koffie. De Franse president Macron wil nu dat de baguette cultureel erfgoed wordt. Dat beroemde stokbrood waarmee de gemiddelde Fransman vanuit de bakkerij onder de oksel naar huis sprint, want na een uur is het zo oud dat je er iemand de hersens mee kan inslaan. De Fransman eet stokbrood bij de maaltijd, om te soppen of zijn bord schoon te vegen. En wat heeft Nederland voor het eerst op de lijst van immaterieel cultureel erfgoed laten zetten? De ouderwetse molenaar. Minister Ingrid van Engelshoven van Cultuur heeft zich er enorm voor ingezet. Ja, het is een uitstervend beroep, en jonge molenaars ronselen is een enorme klus. Maar kom zeg, kunnen we niets beters verzinnen? Hutspot? Haring? Of nog beter: boerenkool! De begroting van Unesco is ongeveer een miljard dollar, waarvan één procent naar immaterieel cultureel erfgoed' gaat. Tien miljoen, dus, voor het in stand houden van de Nederlandse molenaar, de Mexicaanse keuken en het Franse stokbrood. Maar geen cent voor de Nederlandse parel van de westerse cultuur: boerenkool. Met zon kuiltje voor de jus en dat andere kroonjuweel, de rookworst. Wat president Macron doet voor het stokbrood, moet premier Rutte kunnen doen voor de ziel van het Nederlandse culinaire erfgoed. Zodat we wéten waarvoor we Unesco hebben.See omnystudio.com/listener for privacy information.