Bernard Hammelburg | BNR

Natuurlijk heeft Boris Johnson de vertrouwensstem in het Lagerhuis overleefd. Niet dat de meerderheid van de Britten niet denkt dat hij de hele wereld bij elkaar liegt, het ging erom wat zijn eigen Conservatieve partij uiteindelijk slimmer vond: Boris dumpen en een vervanger aanwijzen, of erop gokken dat hij als onkwetsbare teflon-clown de naar macht snakkende Labour oppositie uit de regeringsbankjes kan houden. Ze kozen voor het laatste. Partygate? Ach, ’t is alweer zo lang geleden. Deukje opgelopen? Nou, wel een flinke.  Teflon-eigenschappen hebben meer politici. Bill Clinton was er zo een, Angela Merkel ook, en je hoort vaak zeggen dat het ook voor Mark Rutte geldt. Er is een groot verschil: Nederlandse moties van wantrouwen komen steevast van de oppositie, en zijn daarmee al op de voorhand kansloos. Sterker nog: in Nederland valt nooit een kabinet als een motie van wantrouwen niet van een regeringspartij komt. Dat is het spannende van het Lagerhuis: daar kwam de aanvraag voor een motie van goedkeuring, wat eigenlijk een motie van afkeuring is, van een opmerkelijk groot aantal van Johnsons eigen Tories. Om dat te overleven is veel moeilijker, vooral omdat hij niet allen met ‘partygate’ worstelt, maar ook tritsen beledigingen op zijn naam heeft staan. Voorbeeld: ‘Je kunt me een Armeense kippenboer noemen, of een Arisch mannetjeszwijn, maar noem me niet incompetent.’ Nog een voorbeeld: ‘vrouwen in boerka zijn net wandelende brievenbussen.’ Hij komt er tot nu toe mee weg.  De Tory-regels verbieden herhaling van zo’n motie van goedkeuring – lees dus: afkeuring – binnen een jaar, dus voorlopig zit Boris op rozen. Hoewel het geen garantie is. Twee beroemde Tory-premiers, Margaret Thatcher in 1990 en Theresa May in 2018, overleefden ook een motie van afkeuring van hun eigen partij, maar gingen daarna toch roemloos ten onder. En een hoop Tories denken dat Boris wel degelijk op de weg naar de uitgang is, al is dat voorlopig wensdenken.  Moeten wij blij zijn met Boris? Nou, met Brexit maakt hij er een behoorlijke puinhoop van. Maar, eerlijk is eerlijk, zijn corona-aanpak was best inspirerend, en in de Oekraïense oorlog is zijn land weer helemaal de bondgenoot waar we altijd op hebben vertrouwd. Voor de internationale verhoudingen is de pias van Whitehall zo slecht nog niet. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wij zijn erg van de Barbertjes die moeten hangen, en dus is het heel makkelijk om Schipholdirecteur Dick Benschop de schuld te geven van de onmetelijke chaos op de nationale luchthaven. Laten we hem dan meteen aan de paal nagelen voor de vrijwel identieke chaos die je momenteel op zo ongeveer elk vliegveld in de wereld ziet. Want waar je ook komt is er te weinig personeel voor het inchecken, de handbagagecheck, de paspoortcontrole en de bagageafhandeling. Of er is geen cabinepersoneel.  Het was natuurlijk oliedom van Benschop  om op het hoogst van de crisis naar Washington en Genève te gaan, toen met vakantie naar Portugal en daarna te gaan schuitjevaren met een kleinkind. Hij had met een megafoon in de vertrekhal moeten staan en de rijen reizigers, vaak totaal overstuur, persoonlijk moeten toespreken. Had dat geholpen? Nee, dat niet, maar empathie doet soms wonderen.  Nu de mondiale werkelijkheid, aan de hand van een paar willekeurige voorbeelden. Op de Amerikaanse luchthavens, waar de wachtrijen onmetelijk schenen, werden afgelopen weekend 6.000 vluchten geannuleerd, alleen al 500 door de grootste maatschappij, Delta. In Dublin stonden duizenden reizigers op straat, voor het stationsgebouw. Door personeelsgebrek misten duizend passagier hun vlucht. Zelf stond ik op het Londense vliegveld Heathrow in een rij voor de handbagagecontrole waarvan je het einde waarschijnlijk alleen met een verrekijker kon zien.  Ha, zeggen mijn milieubewuste vrienden, had dan de Eurostar genomen. O ja? Nou, voor station St. Pancras stond een rij van een halve kilometer – want ook het spoor kampt met problemen. Nu weten we dat Britten dol zijn op rijen, als een soort nationale passie, en er altijd heel beschaafd en zonder voordringen in gaan staan, maar dit leidde toch tot een heuse lawine van klachten. Want natuurlijk waren er vertragingen, waardoor reizigers naar bijvoorbeeld Amsterdam bij het overstappen uren extra kwijt waren. Ook het spoor spoorde niet.  Op de Amerikaanse vliegvelden, en Dublin, en Londen en bij de Eurostar zijn ze, net als op Schiphol, vast blij dat we de schuldige hebben gevonden: Dick Benschop. Als we die met pek en veren de Polderbaan afjagen, zijn overal in de wereld de rijen verdwenen en gaan de vliegtuigen en treinen weer gewoon op tijd. En we reisden nog lang en gelukkig.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In sommige westerse bolletjes zit het idee dat China inspiratie put uit de Russische inval in Oekraïne om dan maar snel Taiwan in te nemen. Joe Biden heeft zo’n westers bolletje. Tijdens een bezoek aan Japan zei hij dat Amerika Taiwan bij een Chinese invasie militair zou steunen. Die koppeling – Oekraïne en Taiwan – slaat nergens op, evenmin als die militaire toezegging.  Al eerder zegde Biden Taiwan militaire steun toe bij een inval, en nu, net als toen, schoten zijn adviseurs als door adders gebeten overeind om uit te leggen dat in het Amerikaanse beleid niets is veranderd. Dat Biden de neiging heeft om uit de heup te schieten is bekend, maar zou hij bij vergissing over Taiwan twee keer dezelfde fout maken?  Eerst even die vergelijking met Oekraïne. Dat is een door de hele wereld erkend soeverein land, waarvan Poetin bij nader inzien vindt dat het nooit onafhankelijk had mogen worden, en het dus alsnog, gedeeltelijk of geheel, met meedogenloos geweld tracht in te lijven. Taiwan, daarentegen, is geen onafhankelijk land. We doen wel net alsof, maar sinds de wereld in de jaren zeventig Taiwan uit de VN zette en China binnenhaalde, heeft vrijwel geen enkel land officiële betrekkingen met Taiwan. Wij – de Amerikanen voorop – erkennen het ons door China opgedrongen ‘één land beginsel.’ Taiwan is voor China dus niet meer dan een afvallige provincie. Als we echt vonden dat Taiwan een oorlog met China waard was, hadden we het lef moeten hebben het land officieel te erkennen, en tegen de Chinezen moeten zeggen dat ze dat ‘één land beginsel’ in derlui neus konden steken. Maar dat durven we niet. En als we dat al niet durven, komen we Taiwan dan, als land dat we niet erkennen, militair te hulp bij een Chinese invasie? Natuurlijk niet. Dat is een Taiwanees sprookje.  Maar gesteld eens dat die Chinese invasie wél komt, en Biden houdt zich aan zijn woord, dan is het strategisch suïcidaal. Amerika heeft nu al bijna 50 miljard dollar in de Oekraïense oorlog gestoken, en begint door zijn wapenvoorraad heen te raken. Voor een oorlog met China ontbreken simpelweg de financiële en materiële middelen. Laten die westerse bolletjes nu even hun neus op de bal houden. Op Oekraïne, dus.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat Vladimir Poetin óók gestolen heeft, is onze nostalgie en onze hoop. Vanaf het hoogst van de Koude Oorlog tot 24 februari 2022 waren er in een zee van spanning altijd dukdalven waaraan je je kon vastklampen. Guus Hiddink en Dick Advocaat als Russisch bondscoach, de viering van twee eeuwen goede betrekkingen, McDonalds dat zijn eerste filiaal opende in Moskou.  Vlak na de opening van McDonalds op het Poesjkinplein, eind 1990, zag ik hoop in de metersdikke, ellenlange rijen dolgelukkige Russen, die in de ijskou op een Amerikaanse hamburger wachtten. Het Bolsjoj Ballet danste het Zwanenmeer in Carré. De betoverend mooie Hermitage in St. Petersburg, met onder andere zijn 1500 Oude Meesters, waaronder 63 Rembrandts, kreeg een dependance in Amsterdam, met elk halfjaar een ander deel van de collectie. Van Bolsjoj hebben we nu één overgelopen prima ballerina, de Hermitage Amsterdam heeft de navelstreng met St. Petersburg doorgesneden. De trots over twee eeuwen goede betrekkingen, in 2013, met de hinderlijk homofobe Poetin als gast, is weg. Allemaal op 24 februari verdampt. Al die indrukken waren illusies.  In 1964 was de toenmalige generatie in de ban van de Franse chansonnier Gilbert Bécaud, die Nathalie toezong, de gids op wie hij op het Rode Plein verliefd was geworden. In 2003 stond het Rode Plein mudjevol uitzinnige fans om Paul McCartney te zien.  Wantrouwden de Russen ons toen al, en wij hen? Nou en of. We hadden dr. Zjivago gezien en Solsjenitsins Goelag Archipel gelezen. Maar dat ging over het kwaad in eigen land. Wij konden niet vermoeden dat het kwaad zich ooit tegen Europa zou richten.  Natuurlijk waren er politici en Rusland-experts die waarschuwden, en die de Georgische oorlog in 2008 en de annexatie van de Krim, in 2014, zagen aankomen. Maar dat was dáár, en Georgië en Oekraïne waren nou niet bepaald toonbeelden van democratie. Onze illusies waren wel wat gehavend, maar ze bleven intact. Tot 24 februari 2022. Toen werden ze door Poetin gejat.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat het meeste opviel in de bevrijdingsdag-toespraak van Vladimir Poetin was dat er niets in opviel. Geen aankondiging van een mobilisatie, of van een overwinning in de Donbas, of Marioepol. Eigenlijk alleen maar het verhaal dat de Sovjets de nazi’s hebben verslagen, en dat de NAVO-landen de nazi’s van nu zijn. Wat vooral ontbrak was perspectief: geen woord over het einde van wat hij de ‘speciale militaire operatie’ noemt.  Dat moet het Russische volk aan het denken hebben gezet. Want de conclusie kan alleen maar zijn dat deze oorlog nog heel lang gaat duren. Wat naar alle waarschijnlijkheid ook zo is. Wij in het Westen vertellen elkaar, bijna glunderend, dat Poetin de ene blunder op de andere stapelt, dat zijn soldaten niet kunnen schieten, dat de Oekraïners met Amerikaanse inlichtingen Russische generaals opsporen en liquideren. Poetins narratief is dat de westerse nazi’s met hun sabotage uiteindelijk aan het kortste eind trekken.  Voor westerse analisten wordt het beeld duidelijker, letterlijk en figuurlijk. De authenticiteit van beelden wordt steeds beter geverifieerd, we weten welke bronnen betrouwbaar zijn en welke niet. In die zin bevestigt de terughoudendheid in Poetins speech onze vermoedens. Het einde van de oorlog is bij lange na niet in zicht. Van zijn oorspronkelijke ambities blijft alleen de verovering van de Donbas over, maar ook dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Uit de moeite die de Russen hebben om de in de Dombas gelegen steden Kramatorsk en Slovyansk te bereiken, blijkt dat de weerstand ook in dit gebied, waarvan de Russen veronderstelden dat ze die gemakkelijk konden innemen, overweldigend is.  Er zijn twee mogelijkheden, zegt defensiespecialist prof. Michael Clarke  tegen de BBC. Als de strijd tot het najaar voortduurt, komt Poetin binnenslands echt in de problemen, vooral als de Oekraïense krijgsmacht de Russen ook nog een stuk terugdringt. Maar ook als het de Russen lukt de hele Donbas onder controle te krijgen, wordt het nog een hele klus. Ze moeten er dan voor onbepaalde tijd blijven, en omdat er ook in die regio miljoenen Oekraïners zijn die de Russen daar niet willen, is aanhoudend verzet onvermijdelijk. Elk Russisch succes in elk district zal leiden tot een guerrillabeweging. Uiteindelijk blijven de Russen vechten tegen het Oekraïense leger, het volk, of allebei, zegt Clarke.  Dat de oorlog lang gaat duren is tragisch, maar heeft ook één voordeel: sancties, zoals een olieboycot, worden pas tegen het eind van het jaar geïmplementeerd. Rusland is dan veel kwetsbaarder dan nu. Bij nader inzien is het dus begrijpelijk dat Poetin in die toespraak op 9 mei niets concreets zei. Als hij concreet zou worden, had hij moeten toegeven dat de man van het nieuwe, grote Russische rijk, deze oorlog best eens kan verliezen. Nietszeggend is in dit geval veelzeggend.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als Rusland geen permanent lid was van de VN-Veiligheidsraad, en dus geen vetorecht had, zou de invasie van Oekraïne luidkeels zijn veroordeeld, misschien gevolgd door optreden onder VN-vlag, en een VN-boycot, wat veel verder gaat dan Amerikaanse en Europese sancties. Waarom ontneemt de ruime meerderheid van de 193 VN-leden die het Russische optreden afkeuren Rusland dan dat vetorecht niet?  Het antwoord is heel simpel. Daar gaat de Veiligheidsraad zelf over, dus Rusland zal elke verandering blokkeren. De Algemene Vergadering, die geen bindende besluiten kan nemen, aanvaardde een Liechtensteinse resolutie om veto’s te voorzien van een toelichting. Gaat ook niets veranderen. Toch is er een kans geweest. Toen de Sovjetunie in 1991 ophield te bestaan, meldde president Jeltsin dat Rusland de plaats van de Sovjetunie en de zetel in de Veiligheidsraad overnam. Geen enkele lidstaat maakte bezwaar. Sterker nog: in het handvest van de Veiligheidsraad staat nog steeds USSR – niet Russische Federatie. Er bestaat dus geen Veiligheidsraad-lid dat Russische Federatie heet. Verblind door de euforie over het ter aarde bestellen van het Sovjet-communisme, voorzag niemand dat Jeltsins kabinetslid en latere vicepresident Poetin het voormalige Russische rijk wilde laten herrijzen, van de Veiligheidsraad een farce zou maken en een onafhankelijke VN-lidstaat zou binnenvallen.  Soms pesten de Amerikanen wel eens een beetje. Het gebouw van de VN, hier in New York, en de ambassades van de lidstaten, zijn geen Amerikaans grondgebied. Maar om daar als buitenlandse regeringsleider, minister of diplomaat te komen, moet je wel via een van de vliegvelden en van daaruit met de auto naar Manhattan. Daarvoor heb je een visum nodig. Volgens een overeenkomst uit 1947 wordt het gastland – Amerika, dus – geacht vrije doorgang te verlenen. Maar Iraniërs, Libiërs, Cubanen, Venezolanen en Noord-Koreanen grijpen wel eens mis, of krijgen hun visum pas als de vergaderingen voorbij zijn. Ze hebben vaak geen bewegingsvrijheid, dus mogen alleen naar een ambtswoning, ambassade of het VN-gebouw. Restaurants of hotels die zulke gasten binnenlaten, krijgen enorme boetes.  Het roept vragen op. Als de Veiligheidsraad bijeenkomt op ministersniveau, krijgt de Rus Lavrov dan een visum? En wat gaat er gebeuren op de Algemene Vergadering van de VN in september? Houdt Biden zich dan aan het Gastlandverdrag, of gaat hij diplomatiek stunten? Als hij het staatshoofd een oorlogsmisdadiger en slager noemt, laat hij diens lakeien dan toch toe? Kan nog heel spannend worden.  Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In al haar wijsheid heeft de Europese Unie al vroeg in de Oekraïense oorlog besloten de toegang tot Russische nieuwssites te blokkeren. RT, de Engelstalige schijn-kloon van CNN, en de persbureaus Sputnik en Tass zijn, in samenwerking met tech-reus Google en YouTube, niet meer bereikbaar, want onze burgers mogen niet worden blootgesteld aan rabiate Russische propaganda. Nederlandse complotkranten wordt geen strobreed in de weg gelegd. Huis aan huisblad De Andere Krant verspreidt volgens NRC Russische propaganda. Tijdschrift Gezond Verstand beweert dat 9/11 door Amerikanen is veroorzaakt en dat de opwarming van de aarde een mythe is. Apekool, maar in een democratie mag het gelukkig. Nederlandse leugens mogen, Russische mogen niet. Sana, het Syrische agentschap, is gewoon toegankelijk, evenals het Chinese staatspersbureau Xinhua. Beide zijn leugenfabrieken van dubieuze regimes, maar we mogen ze gewoon lezen.  Het afsluiten van Russische staats-nieuwssites had als argument dat Poetin dan door de beschaafde wereld zou worden belemmerd in het verspreiden van zijn leugens. Onzin. Hier in Amerika zijn de Russische nieuwssites gewoon toegankelijk, terwijl je toch moeilijk kunt ontkennen dat Joe Biden de Russen met sancties van onderuit de zak geeft. Maar het censureren van media, al zijn ze nog zo fout, dat is ondenkbaar. Donald Trump fulmineerde tegen wat hij de fake media noemde, maar het zou niet in hem zijn opgekomen ze te verbieden.  Inhoudelijk is het jammer voor iedereen die wil begrijpen hoe de Russische staatspropaganda werkt. Zomaar wat voorbeelden. Op Sputnik lees ik in een dagelijks feuilleton hoe Oekraïne al sinds 2014 bezig is met genocide, en dat vluchtelingen niet welkom zijn in de EU zonder internationaal paspoort – wat voor geheimzinnig document dat ook moge zijn. RT heeft een reportage van een eigen verslaggever over Oekraïense antipersoonsmijnen, Tass komt met een artikel over de bevrijding door Russische soldaten van gijzelaars in een moskee in Marioepol, en de stelling van de Franse presidentskandidaat Marine le Pen dat toenadering tot Poetin in het belang van Europa is.  Dan nog iets. Hoe gruwelijk de oorlog ook is, hij gaat tussen Rusland en Oekraïne, niet tegen Rusland en ons. Wanneer je, als EU of als Nederland, werkelijk solidair wilt zijn, knijp dan de olie- en gasimport af, want dat is een echte vuist, en vergeet de censuur van een paar media, want dat is niet meer dan een schaamlap. See omnystudio.com/listener for privacy information.

We blijven het proberen: kijken in het hoofd van Poetin. Maar na ruim anderhalve maand oorlog is het misschien beter die pogingen te staken, simpelweg omdat alles waarmee de westerse wereld om zijn aandacht schreeuwt, geen enkele indruk op hem maakt. Sancties niet, politieke en financiële isolatie niet, diplomatieke initiatieven niet. Hoe groter zijn isolement, hoe verbetener hij wordt in zijn streven Oekraïne te vermorzelen.  Wij hebben allerhande theorieën. Bijvoorbeeld dat de sancties tot een revolte zullen leiden, terwijl ruim tachtig procent van de Russische bevolking hem steunt. Of dat de tegenslag tot nu toe aantoont dat de Russische krijgsmacht uit paniekerige prutsers bestaat, terwijl de soldaten zonder scrupules massamoord plegen en steden en dorpen in een maanlandschap veranderen. Of dat tritsen politici die Kiev bezoeken Poetin intimideren. Of dat hij echt luistert naar de Oostenrijkse kanselier Nehammer, die hem opzocht.  Minister van Buitenlandse Zaken Lavrov gaf een aardig inkijkje in de denkwijze van het Kremlin. Over een gevechtspauze als opmaat naar onderhandelingen valt niet te praten, en wat er aan diplomatiek overleg plaatsvindt is maar een zootje. Is Rusland dan tegen onderhandelingen? Nee, maar van hem hoeft het niet. Het dedain druipt ervan af.  Maar dan moeten al die bevroren tegoeden en in beslag genomen bezittingen toch resultaat hebben? En had de Russische staat niet gefaald aflossing en rente te betalen? Jawel, maar het blijft bij schouderophalen zo lang de export van olie en gas gewoon doorgaat. Door de gestegen prijzen heeft Rusland superwinsten gemaakt, waaruit de oorlog gemakkelijk kan worden gefinancierd. Wat ongetwijfeld zou helpen is een echte olie- en gasboycot, maar we weten inmiddels dat die er niet komt. Zoals de Israëlische historicus Yuval Noah Harari het zegt: Rusland is een tankstation met kernwapens.  Westerse politici verdringen zich om hun solidariteit met president Zelensky te etaleren. Zelensky gaat onvermoeibaar door met het toespreken van parlementen. Poetin zwijgt, ongeïnteresseerd in welke onderhandeling dan ook. Het enige moment waarop hij woedend werd was toen Joe Biden hem een oorlogsmisdadiger noemde. Toen dachten we even dat we hem bij de staart hadden en zijn zwakke plek hadden ontdekt. Inmiddels noemt de halve wereld hem een massamoordenaar, maar met een populariteit van Noord-Koreaanse proporties, ziet hij het kennelijk als geuzennaam.  Bill Clinton zei ooit over bemiddeling: vrede is alleen mogelijk als de partijen dat zelf willen, je kunt het niet afdwingen. Een elegante manier om te zeggen dat diplomatie soms kansloos is. Zoals nu. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hier zijn een paar beelden: een dood jongetje op het strand, een bloot, vluchtend meisje, vernederde en gemartelde naakte soldaten, een man in een wit overhemd vóór oprukkende tanks, bergen opgestapelde schedels, een onthoofde journalist. Iedereen kent ze, als symbool van gruwelijke conflicten. Ook de nieuwste: een straat, bezaaid met lijken.  Een foto zegt meer dan duizend woorden, zeggen ze. Maar hebben foto’s, ook al zijn ze nog zo iconisch, invloed op een conflict? Dat dode jongetje werd het symbool voor de Syrische vluchtelingencrisis, en die is er nog steeds – kijk maar op de Griekse eilanden. Dat blote meisje was in Vietnam, in 1972, in een oorlog die nog drie jaar zou duren. De vernedering van die blote mannen was in de Abu Ghraib gevangenis in Irak, en had geen enkele invloed op de oorlog, die daarna nog 14 jaar zou duren. Tank man, met zijn witte overhemd, op Tienmannen, kon de meedogenloze jacht op de Chinese democratiseringsbeweging niet voorkomen, die stapels schedels in Cambodjahadden geen invloed op de burgeroorlog, totdat buurland Vietnam ingreep. De onthoofding van journalist James Foley opende de jacht op IS, maar dat terreurnetwerk bestaat nog steeds.  Het beeld van de lijken in de straten van Boetsja is zo overweldigend dat er, in elk geval in de westerse wereld, over weinig anders wordt gesproken. Staatshoofden en regeringsleiders noemen Poetin, die zij verantwoordelijk houden, een oorlogsmisdadiger. Sancties worden verscherpt, dreigementen nemen toe. Maar ook hier geldt dat noch het verloop van de oorlog, noch de zoektocht naar een diplomatieke oplossing erdoor wordt beïnvloed. Het Russische offensief, dat zich vooral op het oosten en zuiden van Oekraïne richt, houdt aan. Dat geldt ook voor vredesbesprekingen, momenteel via beeldverbindingen, die gewoon doorgaan. Dat is, hoe hard het ook klinkt, logisch, want de delegaties onderhandelen over neutraliteit, een nieuwe bestandslijn, uitwisselen van krijgsgevangenen en de toekomstige relatie.  Terwijl het drama van Boetsja zich letterlijk voor onze ogen afspeelt, en president Zelensky het terecht aangrijpt om aan te dringen op meer steun en meer sancties, geven de reacties een goed inzicht in de politieke realiteit. De Europese Commissie kwam niet verder dan een voorstel aan de lidstaten om te stoppen met de invoer van Russisch steenkool. Misschien ook olie, maar gas mag nog gewoon, want daar kunnen we niet buiten. Een foto vertelt meer dan duizend woorden, zeggen ze. Dat is waar: we zijn er behoorlijk overstuur van, die lijken op straat. Maar tussen overstuur en overstag zit een wereld van verschil.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Westerlingen hebben astronauten, Rusland heeft kosmonauten. Betekent precies hetzelfde. Het Westen heeft miljardairs, Rusland heeft oligarchen. Betekent iets totaal anders. Oligarchen zijn verstrengeld met de macht, dus met Poetins Kremlin. Wat de vraag oproept of sancties tegen oligarchen doeltreffend zijn. Ik betwijfel het.  Oligarchieën, wat in het Grieks zoiets betekent als een kleine groep heersers, zijn van alle tijden. Nederlandse steden waren in de 17de Eeuw oligarchieën, dus bestuurd door kleine groepen rijke mensen. In Rusland is het een gilde van puissant rijke mannen, die volgens de Atlantische Raad gezamenlijk zo’n duizend miljard dollar hebben verborgen in het buitenland. Een kwart daarvan valt onder de controle van Poetin. De Pandora Papers lieten zien hoe magistraal het vermogen van Poetin zelf is, en hoe de oligarchen zijn geld rond de wereld pompen.  Met sancties proberen Amerika en Europa de oligarchen te isoleren en de hand te leggen op hun vermogens. Dat klinkt stoer, maar deze mensen zitten in een buitencategorie: ze zijn zo rijk dat geld geen economische waarde meer heeft. In New York krioelt het van de flats in de prijsklasse 200 miljoen die in Russische handen zijn, maar via zoveel lege vennootschappen en tussenpersonen – allemaal in landen die niet aan sancties doen – dat onteigening of beslaglegging vrijwel onmogelijk is.  Maar zelfs als dat allemaal lukt, en ook in Groot-Brittannië, Frankrijk, Spanje, Nederland en Italië, dan nog blijft het een druppel op een gloeiende plaat. De echte vermogens staan onder niet traceerbare entiteiten op de Britse Maagdeneilanden, de Kaaimaneilanden, Londen en New York. Of in Turkije, dat niet van sancties wil weten.  Tot voorkort stond het meeste geld geparkeerd op Cyprus, dat de bijnaam Moskou aan de Middellandse Zee heeft. Dat heeft ook te maken met de ‘gouden paspoorten’ die je daar kon kopen, net als in Groot-Brittannië, Malta en Bulgarije. Dat is nu afgeschaft. Klinkt heel louche, maar Amerika heeft die optie ook. Als je een Amerikaanse BV opricht en je creëert tien banen, krijg je een groene kaart. Sterker nog: president Biden heeft deze maand zijn handtekening gezet onder verlenging van deze regeling tot 2027.  Pogingen om de macht van de superrijken te breken zijn maatregelen in de morele sfeer. Als Poetin inbindt, dan is het niet omdat er beslag is gelegd op wat jachten, huizen en bankrekeningen. En al helemaal niet omdat de oligarchen zich tegen Poetin zullen keren. Geld zat, en aanschurken tegen het Kremlin bevalt ze nog altijd uitstekend. See omnystudio.com/listener for privacy information.