archiwum edukacji

Estetyka niepełnosprawności Tobina Siebersa, badacza i aktywisty działającego na rzecz praw z niepełnosprawnościami, jest książką rewolucyjną. To pierwsza próba przedstawienia niepełnosprawności w sztuce współczesnej i kulturze wizualnej przeprowadzona z takim rozmachem. Odsłania kulisy pracy Marca Quinna i literackie światy Junot Díaz, zestawia Wenus z Milo i prace Andy’ego Warhola. Bada, w jaki sposób niepełnosprawność problematyzuje obowiązujące wyobrażenia o pięknie. Będzie ona punktem do rozmowy o relacjach sztuki i niepełnosprawności. Spróbujemy uchwycić proces, w którym niepełnosprawność staje się wartością estetyczną. Zastanowimy się nad rolami, jakie niepełnosprawne ciało i umysł odegrały w ewolucji współczesnej estetyki. Przyjrzymy się m.in. tak zwanej sztuce „zdegradowanej” i „zdyskwalifikowanym” ciałom, zadamy też pytanie o to, jakie związki z uciskiem osób z niepełnosprawnościami miała sztuka. W spotkaniu udział wezmą osoby związane ze sztukami wizualnymi, teatrem, studiami o niepełnosprawności: Ewelina Godlewska-Byliniak (Centrum Sztuki Włączającej), Tomasz Grabowski (artysta wizualny), Joanna Kordjak (Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki), Justyna Lipko-Konieczna (Centrum Sztuki Włączającej), Katarzyna Ojrzyńska (Uniwersytet Łódzki). Spotkanie poprowadzi Piotr Morawski (Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski). Książka Estetyka niepełnosprawności Tobina Siebersa to czwarta pozycja w serii Odzyskiwanie obecności według pomysłu Eweliny Godlewskiej- Byliniak i Justyny Lipko-Koniecznej, która wydawana jest przez Centrum Sztuki Włączającej w partnerstwie z Zachętą – Narodową Galerią Sztuki. Tobin Siebers był profesorem kolegialnym im. V. L. Parringtona w zakresie języka angielskiego i literatury oraz sztuki i projektowania na Uniwersytecie Michigan. Autor wielu książek i publikacji, w których podejmował tematy związane z teorią niepełnosprawności w kontekście etycznym, estetycznym i politycznym. Laureat nagrody University of Michigan Press Book Award 2011.

Zapraszamy na spotkanie z Jackiem Malinowskim, na którym zostanie zaprezentowana publikacja Exposé. Jest ona dokumentacją projektu artysty pod tym samym tytułem, a jednocześnie jego kontynuacją. Zawiera teksty exposé premiera, komentarze poselskie, kadry z filmu, fotografie osób uczestniczących w projekcie oraz kulisy powstawania pracy. Książkę zamyka esej krytyka sztuki Stacha Szabłowskiego. Projekt Jacka Malinowskiego Exposé, zrealizowany w związku z wystawą Trzy plagi w Galerii Labirynt w Lublinie, rozpoczął się w 2019 roku. Na jego treść nie wpłynęły jednak nadchodzące plagi, jak pandemia COVID-19 czy inwazja Rosji na Ukrainę, ale wszystkie wcześniejsze kryzysy ekonomiczne, psychoza katastrofy klimatycznej i lęk przed końcem świata.Jacek Malinowski — rzeźbiarz, fotograf, autor wideo i instalacji. W latach 1987–1992 studiował na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (dyplom w pracowni Grzegorza Kowalskiego). Najbardziej znana jest jego twórczość filmowa wpisująca się w gatunek fake documentary (fałszywy dokument). Balansując w swoich pracach na granicy prawdy i fałszu, artysta porusza tematy zbliżające jego twórczość do sztuki krytycznej (niepełnosprawność, wyobcowanie ze społeczeństwa, kult ciała czy kult celebrytów). Podstawową jego strategią jest zaskakiwanie widza przez pokazywanie realnych problemów w wykreowanej w filmach rzeczywistości.

Sztuka aktywnie włącza się do debaty publicznej – jest jej nieodzowną częścią. Daje przy tym szanse na skonfrontowanie różnych wizji tego, jak rozumiemy przestrzenią publiczną. Oferuje także możliwość oddziałowania na wyobraźnie i wyobrażenia odbiorców – na poziomie indywidualnym i kolektywnym – oraz konstruowania scenariuszy potencjalnych przyszłości rozumianej za Timothy Mortonem – jako “rozciągnięta w czasie teraźniejszość”.W momencie, gdy ośrodki akademickie tracą potencjał społeczno- i kulturotwórczy na rzecz transformacji w wyizolowane quasi-korporacyjne przedsiębiorstwa, rola kulturotwórcza, edukacyjna i wiedzotwórcza przejmowana zostaje przez instytucje kultury. To tu więc – jeszcze silniej – ma szansę realizować się dziś spostrzeżona przez Barbarę Bolt performatywna siła sztuki – wywołująca zmiany w działaniach zarówno jednostek jak i społeczności.Taka właśnie, performatywna – to znaczy sprawcza – rola spełniać może się szczególnie w ramach produkcji i dystrybucji wiedzy: zarówno tej historycznej jak – co będzie przedmiotem rozmowy – konstruowanej wokół najbardziej bieżących, palących i dotykających nas bezpośrednio kwestii: od wielokryzysów, transformacje epoki antropocentu, przemian struktur społecznych, zmieniającej się roli nauki i komunikacji, po przyspieszenie technologiczne.Powyższej zaznaczone wątki podejmiemy z co najmniej dwóch perspektyw – przyjrzymy się tematowi produkcji i dystrybucji wiedzy oraz wizji przyszłości poprzez praktyki artystyczne, kuratorskie i instytucjonalne. Z drugiej strony – wspólnie pomyślimy nad nie dość (jeszcze) rozpoznanym potencjałami sztuki, która, jak wskazuje Joanna Erbel, jest w stanie zapoznać swoich odbiorców z holistycznymi doświadczeniami, których nie jesteśmy w stanie nazwać (nie istnieje dla nich bowiem jeszcze odpowiednia nomeklatura), ale jesteśmy w stanie poczuć.

Jednym z elementów zwrotu społecznego we współczesnej historii sztuki jest wysunięcie się na pierwszy plan zjawisk, które poszerzyły rozumienie, czym jest społecznie zaangażowana praktyka artystyczna. Działające pod kierunkiem Hanny Żuławskiej zespoły Zakładów Ceramiki Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (obecnie Akademii Sztuk Pięknych) w Gdańsku i powstałej po 1956 roku tzw. Grupy Kadyńskiej nie tylko wytwarzały nowoczesną plastykę użytkową, ale pozwalały zyskać niehierarchiczne i partycypacyjne doświadczenie.Wśród wykształconych przez Żuławską ceramików, należących też do Grupy Kadyńskiej, wymienić można m.in. Andrzeja Trzaskę, Edwarda Roguszczaka, Ryszarda Surajewskiego, Marię Fietkiewicz, Janinę i Stanisława Koniecznych, Marię i Zbigniewa Alkiewiczów, a także Henryka Lulę. Ceramicy ci wykonywali wspólnie wiele przedsięwzięć, a praktyka ta dała impuls do poszukiwań ciekawych, nowatorskich form. Pracownię w Kadynach tworzono razem, razem wystawiano, razem przeżywano sukcesy i porażki, jak ta, kiedy nie udało się nakłonić przemysłu do współpracy.Podczas wykładu zaprezentowana zostanie twórczość skupionego wokół Hanny Żuławskiej środowiska artystów, a także podejmowane przez nich inicjatywy, zarówno w dziedzinie ceramiki artystycznej, jak i dekoracji ceramicznych w architekturze.

Timothy Morton (1968) jest jednym z bardziej wpływowych współczesnych filozofów, wpisujących się w nurt myślenia o ekologii, polityce, literaturze, architekturze i muzyce. Zawiaduje katedrą filologii angielskiej Rita Shea Guffey na Uniwersytecie Rice. Współpracował z takimi artystami jak: Björk, Laurie Anderson, Olafur Eliasson, and Pharrell Williams. Jest autorem ponad 20 książek, m.in. Ecology Without Nature (2007), Hyperobjects: Philosophy and Ecology after the End of the World (2013), Being Ecological (2018).

Wystawa ceramiki w Zachęcie? Tak! Dla publiczności przyzwyczajonej do prezentacji malarstwa, rzeźby czy fotografii ekspozycja ceramiki artystycznej w galerii sztuki współczesnej może być zaskoczeniem. Jednak Zachęta, jak mało która instytucja wystawiennicza w Polsce, ma doskonałe tradycje w prezentacji obiektów ceramicznych. Po raz pierwszy ceramika została zaprezentowana tu w 1906 roku w ramach wystawy dzieł Stanisława Jagmina, uznawanego dziś za nestora ceramiki polskiej. Po ekspozycjach ceramiki w kolejnych dekadach przeprowadzi nas monografistka Stanisława Jagmina, dr Anna Wiszniewska.

The artist creates objects on the border of visual arts and speculative design. She critically analyzes the ethical and material value systems underlying our relationship with flora and fauna. Her primary material is seaweed, whose extraordinary possibilities she discovered as a construction material during a residency in Japan in 2007. Since then, she has been developing a technique for creating objects from marine plants, the use of which is innovative and ecological on many levels. The material is readily available, biodegradable, and its cultivation has detoxifying properties and contributes to the purification of seawater. The artist co-founded a group of international researchers and designers fascinated by this plant, forming the Department of Seaweed.

Wybitne i podziwiane, ale też nieodkryte i zapomniane. Artystki, których życiorysy i twórczość opowiadają historię polskiej sztuki na nowo.Dzieła kobiet – również w Polsce – stanowią zaledwie ułamek zbiorów najważniejszych muzeów, tymczasem, tak jak mężczyźni, zajmują się sztuką co najmniej od antyku. Jednak dostęp do edukacji artystycznej wywalczyły dopiero pod koniec XIX wieku. Ile talentów i dzieł zostało pominiętych!Sylwia Zientek odważyła się na eksperyment: odsunęła na chwilę mężczyzn, malarzy i rzeźbiarzy, żeby odkryć przed nami zaskakującą kobiecą linię w polskiej sztuce. Okazało się, że więcej w niej czułych obserwacji, emocji, życia niż martyrologii, patosu i sumiastych wąsów. „Tylko one” nie są próbą stworzenia nowego kanonu, ale opisem barwnych życiorysów twórczyń, ich wrażliwości i niebanalnego dorobku. Są przy tym książką pionierską: pisarka na nowo opowiada losy kobiecych „gwiazd” polskiej sztuki – Magdaleny Abakanowicz, Zofii Stryjeńskiej czy Aliny Szapocznikow, ale też przybliża sylwetki artystek nieznanych i niesłusznie zapomnianych: Anny Rajeckiej, Estery Karp, Zofii Piramowicz czy Zofii Szymanowskiej (jako malarki). Zawiera też nigdzie wcześnie nie pokazywane reprodukcje obrazów z prywatnych kolekcji.

Serdecznie zapraszamy na spotkanie z Sonią Kiszą, autorką która przywołuje znane i mniej znane obrazy i rzeźby, by pokazać je w świeżym, buntowniczym świetle. Przedziera się przez tomy starych podręczników, przez tysiące lat fałszywych przekonań, przez wieki propagandy i metry kurzu. Robi to, żeby dotrzeć do ukrytych znaczeń sztuki europejskiej. Sztuki związanej z kobietami, z zapomnianym światem naszych przodkiń. Histeria sztuki to drogowskaz, JAK CZYTAĆ OBRAZY, to zbiór świadectw kobiet, bogiń i herosek, które kultura skazała na tortury, a potem zgubiła znaczenie ich dorobku.

Projekt Wyparty kontekst ma za zadanie przekładać narzędzia pracy architekta i urbanisty do badania otaczającej nas wizualności. Zespół Archipolo bierze na warsztat przestrzeń graniczną, nieokreśloną – analizuje przestrzeń wyjazdu z miasta.W Archipolo zdajemy sobie sprawę, że architektura jest częścią kultury i wymaga dobrego zrozumienia kontekstu. Dlatego prowadzimy działania w dwóch obszarach: badamy i projektujemy. Do wspólnych projektów chętnie zapraszamy artystów, badaczy i inne ciekawe osoby zainteresowane polską budowlaną popkulturą.