Raport z Literatury

#18 Światy: Co i jak czyta Ameryka? dr Piotr Florczyk Cześć! Tym razem witam się z Wami z Seattle, z University of Washington. Przed Wami rozmowa z drem Piotrem Florczykiem (wykładowcą, tłumaczem, jurorem nagrody krytyków literackich, poetą) o literaturze amerykańskiej i rynku książki w Stanach. Co się tutaj czyta - skąd tyle poezji, wszystkożernego eseju i karmienia literaturą w0jenną? Dlaczego nie trzeba załamywać rąk nad tylko 3 procentami przekładów względem amerykańskiej prozy? Skąd w Ameryce tylu pisarzy, co mają z tym wspólnego uniwersytety i które wydawnictwa, nagrody literackie i magazyny naprawdę się liczą? Wahadło Pulitzera, czyli o bojówkowym charakterze najważniejszej nagrody w USA: czy wiecie, że jurorzy Pulitzera (3!) wymieniają się co roku, pozostają anonimowi do samego końca, a kolejne składy nagradzają pisarzy na przekór tym poprzednim? Czyli: od sonetów do „kopania się po kostkach” :) Krytyk do wynajęcia, czyli jak to się dzieje, że amerykańskie rodziny organizują w swoich domach warsztaty ze specjalistami? Z kim kumpluje się redaktor? Czyli jakie słabości wiążą się z przyznawaniem nagród oraz zamawianiem recenzji i co możemy zrobić, żeby ten system naprawić? O sękach literackich z Murakamim w tle, czyli: czy można przełożyć literaturę zakorzenioną w lokalnym kontekście bez większej straty? Po pierwszej części ogólnej, następuje druga część rozmowy jest za to o wiele bardziej intymna, bo traktuje o pisaniu. „Z Freudowskiej kozetki”, czyli: jakie korzyści i ograniczenia płyną z funkcjonowania w dwóch językach? Jak wygląda zlot 10 tyś. pisarzy? I jak brzmią wiersze Piotra Florczyka z pogranicza starego i nowego świata? Zanim posłuchacie naszej długiej rozmowy, jeszcze jedna ekscytująca wiadomość:  Partnerem odcinka jest Audioteka - dobrze opowiedziane historie. #audioteka #słuchamzaudioteką #audiotekaklub Serdecznie dziękuję również moim Patronkom i Patronom - jeśli chcesz do nas dołączyć, zapraszam :) https://patronite.pl/raportzliteratury

W rozmowie Rafałem Hetmanem bierzemy na warsztat reportaż: nie tylko premierową książkę gościa "Las zbliża się powoli" (wydawnictwo Czarne), ale również sam gatunek. - dyskutujemy o prawdzie w reportażu, etyce i granicach parafrazy i cytatu. - Z tym wiążę się kolejny duży temat: kategoria literackości w tekstach reporterskich: Czy fakt zawsze stoi w opozycji do metafory? I czym różni się literatura od reportażu literackiego? I czy reportaż musi cokolwiek rozstrzygać, zapełniać wszystkie białe plamy i dawać gotowe rozwiązania na problemy? Mówimy również o słabościach polskiego reportażu i tym, jak rodzi się książka: - czyli od nagrywania dziadków po reporterski bestseller. A w końcu rozmawiamy o nowej książce Rafała Hetmana: „Las zbliża się powoli” - nie tylko historii z czasów Wielkiej Trwogi, ale również opowieści o tym, jak pamiętamy i w jaki sposób o tej pamięci mówimy. Z tej strony Agnieszka Budnik i Raport z Literatury: podcast o literaturze najnowszej. Co znajdziesz w raporcie? Rozmowy wokół rynku książki, wywiady ze specjalistami i specjalistkami od literatur z zakątków globu, a w końcu solowe opowieści o literaturze: kontekstach, przekładach, problemach, nowościach i tym, co umyka w dyskusjach. Moje audycje powstają też dzięki wsparciu społeczności Patronek i Patronów: jeśli ciekawią Cię działania Raportu, możesz je wesprzeć dobrowolną wpłatą w serwisie Patronite: https://patronite.pl/raportzliteratury  Sekcja anonsów Patronackich 🤍: Pozdrowienia i dedykacja również ode mnie dla Olgi po obronie - żebyś w końcu mogła zacząć czytać dla przyjemności - ściski od Marty Prałat (i mnie, ha!) 

Jeśli chcesz zostać patronką bądź patronem Raportu, zapraszam o tu: https://patronite.pl/raportzliteratury ✨w najnowszej serii Światy rozmawiam ze specjalistami i specjalistkami od literatur z zakątków globu: zdałam sobie sprawę, że o nich, mimo bycia literaturoznawczynią i krytyczką literacką, wiem najmniej. Dlatego też głos oddaję tu ekspertkom i ekspertom: proszę gości o listę lektur, a potem zderzam swoją perspektywę laiczki z wiedzą i zajawą rozmówcy/rozmówczyni. Cykl rozpoczyna rozmowa z drem Bartoszem Wójcikiem o literaturze karaibskiej, z zoomem na Jamajkę. Rozmawiamy o tym, dlaczego literatury nie da się oddzielić od muzyki, a słowo pisane jest mniejszością? czym jest mento i calypso? I dlaczego dancehall wywarł ogromny wpływ na eseistykę i kulturoznawstwo na Karaibach? w jaki sposób mieszkańcy Jamajki obchodzą 60. lecie niepodległości i co na to literatura? ile jest języków angielskich na Jamajce i jak przekładać literaturę utkaną z dialektów? Kim jest didżej (i dlaczego nie ma nic wspólnego z miksowaniem utworów)? Skąd w powieściach karaibskich nacisk na polifonię, jak objawia się kolonializm i dlaczego język, kolor skóry i muzyka, której się słucha, składają się na tożsamość Garść linków z naszej rozmowy: 1) Olga Godlewska, bookstagramerka i blogerka czytająca (i popularyzująca) współczesną literaturę karaibską i, szerzej, literaturę Globalnego Południa: IG: @olga_godlewska www: https://literackizaocean.pl 2) Grace Nichols, Światło latarni, przekł. Bartosz Wójcik, Pismo 8/2020 3) Ishion Hutchinson, Wiosna, przekł. Bartosz Wójcik, Pismo 8/2021 4) Rozmowa z jamajskim poetą Oku Onuorą (Uniwersytet Reggae 2019, Ostróda Reggae Festival) IG: @ostrodareggaefestival 5) Festiwal Literacki Bocas (Port of Spain, Trinidad, 2019) - Rozmowa o prozie spekulatywnej (Nalo Hopkinson, Marlon James, Karen Lorde): 6) Celeste Mohammed, esej o calypso jako literaturze na przykładzie tekstu "Philip My Dear"  Autorka zdjęcia Bartosza: Helena Ganjalyan Autorka okładki: Weronika Harzyńska [PATRONITE] Kiedy rok temu zaczynałam podcast, był on pandemiczną odskocznią od nagłego braku zajęć - uczelnie się zamknęły, spotkania literackie, które prowadziłam zniknęły. Postanowiłam spróbować z przeniesieniem moich literaturoznawczych opowieści tutaj. No i nie sądziłam, że spotkam się z takim ciepłym przyjęciem - za które dziękuję! W tym roku chciałabym postawić na profesjonalizację podcastu: publikować regularnie, rozwijać serie (a mamy już trzy), rozmawiać z ekspertkami i ekspertami od literatury i sztuki, których głosów w debacie publicznej jest wciąż za mało. Chciałabym, żeby Raport z Literatury był jednoosobowym i niezależnym działem krytyki literackiej, któremu repertuaru nie dyktują nowości wydawnicze czy dziwne współprace. Wiecie też (i wiedzą to moi goście), że najlepiej rozmawia się twarzą w twarz: a to kolejna fala wyjazdów, noclegów i literatury, którą trzeba kupić i poświęcić jej czas. A nadal chcę tworzyć merytoryczne i dostępne dla wszystkich treści. I po tym przydługim wstępie, w którym się tłumaczę, zapowiadana wiadomość: założyłam profil w serwisie Patronite. Jeśli uważacie, że moja praca jest warta waszego czasu lub, po prostu cenna - będzie mi bezbrzeżnie miło, jeśli postanowicie zostać patronkami i patronami Raportu. A teraz do odcinka!

Co ma z nami robić literatura? Razem z Grzegorzem Jankowiczem nagraliśmy się na chwilę przed upublicznieniem programu Festiwalu Conrada. Rozmawiamy jednak nie tylko o programowaniu największego festiwalu literackiego w Polsce, ale przyglądamy się również: wspólnotom (i ich nie zawsze pozytywnym wpływie na jednostki), bo to właśnie wspólnoty są naczelnym hasłem tegorocznej edycji aktywizmowi literackiemu i literaturze jako formie życia. W jaki sposób zmienić i animować życie literackie?  nagrodom literackim; Po co komu nagrody literackie i jak możemy je przywrócić odbiorcom?  W odcinku posłuchacie także o tym, co chciałby nagradzać Grzegorz Jankowicz, jaką literaturę docenia i czego w niej szuka?  Nie zabrakło też tematów jeszcze bardziej aktualnych: czyli czy (i w jaki sposób) rozmawiać o literaturze rosyjskiej, kiedy wciąż toczy się wojna. Z tej strony Agnieszka Budnik i Raport z Literatury: Podcast o literaturze najnowszej. Co znajdziesz w raporcie? Wywiady z pisarzami i pisarkami, rozmowy wokół rynku książki i nagród literackich. Ale nie tylko. Opowiadam też sama o premierach, przekładach i literackich kontekstach. Czasem też o przykurzonych klasykach. Więcej informacji o podcaście znajdziesz na instagramie: https://instagram.com/raportzliteratury i na stronie raportzliteratury.pl

Tym razem z Profesorem Michałem Pawłem Markowskim rozmawiamy o literaturze globalnej (i czym różni się od tej światowej), o neurotycznej kondycji polskiej literatury, o wojnach nowoczesnych plemion, statusie humanistyki i paradoksach współczesnego świata. A w tle: odbiór Olgi Tokarczuk w Stanach, Festiwal Conrada i odpowiedź na pytanie, czego Profesor szuka w literaturze.  Lista tematów poruszonych w odcinku: Czym różni się literatura światowa od globalnej? I dlaczego lepiej mówić o tej drugiej, bo pierwsza wiąże się z europocentryzmem i bogatymi uczelniami? Dlaczego w zglobalizowanym świecie samo pojęcie „domu” jest wątpliwe? Dlaczego kultura uniwersalna jest z założenia kulturą wykluczającą? Od partykularyzmów do zglobalizowania, czyli: o paradoksie współczesnego świata (i literatur mniejszych): dlaczego rezygnować ze swojej inności (języka lokalnego), żeby świat (w języku angielskim) mógł dostrzec tę inność? Od traumy niezrozumiałości do traumy doskonałej translacji, czyli: o przymusie tłumaczeń, polityczności literatury i regułach zglobalizowanego rynku Olga Tokarczuk w Polsce i w Stanach, czyli: dlaczego nie można mówić o jednej świadomości amerykańskiej, a da się opisać tę polską? „Gdy Susan Sontag wyprawiała na przyjęcie na 20-30 osób, wszyscy myśleli, że to jest świat. Tak, z punktu widzenia Manhattanu, który o niczym nie świadczy”, czyli dlaczego recenzja w „New York Timesie” to nie glejt świetności? Awantura o nagrody literackie: co komu do werdyktów nagród i dlaczego oburzanie się na decyzje jurorów to absurd? Czy nagroda skraca, czy wydłuża życie książki? Dlaczego nigdy nie nagradza się książki najwybitniejszej? Za co nagradza (i czego w literaturze szuka) Michał Paweł Markowski, przewodniczący jury Nagrody Conrada? Psychoestetyka? O trzech konceptach polskiej literatury: psychozie, histerii i nerwicy, Wojny nowoczesnych plemion MPM, czyli o niemożliwości porozumienia tych, których dzielą od siebie wartości. Czym jest humanistyka, co jest jej bolączką i dlaczego jej oderwany od rzeczywistości wariant odniosła klęskę? I jak w tym wszystkim nadal być nauczycielem literatury w Stanach? Dlaczego światem rządzi dualizm, a interpretacja jest formą zmiany rzeczywistości? Dlaczego Conrad Festival nie jest, według MPM, misyjną imprezą, ale serią zdarzeń, która ma zmieniać nasz sposób myślenia? I w końcu: czego w literaturze szuka Michał Paweł Markowski i dlaczego „Człowiek bez właściwości” Roberta Musila jest jedną z najlepszych powieści XX wieku?

Co czyta Japonia? Tym razem zapraszam Was do wysłuchania rozmowy nie o polskim rynku książki (a przynajmniej - nie tylko). W roli głównej: Anna Wołcyrz, tłumaczka, specjalistka od japońskiej literatury, ale także współtwórczyni Tajfunów - wyjątkowego wydawnictwa, które przybliża czytelniczkom i czytelnikom dzieła z Azji Wschodniej. Czym jest literatura czysta? Jak i o czym pisze się niemal po drugiej stronie globu? Posłuchajcie raportu z japońskiej literatury współczesnej: o kraju, gdzie książka kosztuje tyle, co puszka coli w automacie, o głosach feministycznych, a czasopismach i nagrodach literackich, które wciąż są ważną częścią całej tej opowieści. - Jak widzimy Japonię i dlaczego głównie przez stereotypy? Skąd biorą się nasze wyobrażenia? - W jaki sposób zmieniała się japońska literatura przez ostatnie kilkadziesiąt lat? - O czym (i przede wszystkim: jak?) pisze się w Japonii? - Czym jest "literatura czysta", jaka jest różnica między hardbackami a paperbackami i dlaczego rynek ebooków to margines japońskiego rynku? - Jak duży jest japoński rynek książki i czy Japonia pozostaje otwarta na inne literatury? - Dlaczego nagrody literackie przyznają dwie komisje (i to na dwóch piętrach restauracji?) - Jak wygląda japoński feminizm w literaturze? - W jaki sposób Tajfuny konstruują swoje wydawnicze portfolio (i jakie wyzwania stają na drodze wydawczyń literatury azjatyckiej?) - W końcu: jak tłumaczyć literaturę japońską, żeby pozostawała czytelna dla polskiego odbiorcy? Z tej strony Agnieszka Budnik i Raport z Literatury: Podcast o literaturze najnowszej. Co znajdziesz w raporcie? Wywiady z pisarzami i pisarkami, rozmowy wokół rynku książki i nagród literackich. Ale nie tylko. Opowiadam też sama o premierach, przekładach i literackich kontekstach. Czasem też o przykurzonych klasykach. Więcej informacji o podcaście znajdziesz na instagramie: https://instagram.com/raportzliteratury i na stronie raportzliteratury.pl

Polski rynek książki to w zdecydowanej większości tłumaczenia z języków obcych. Jesteśmy zanurzeni w kulturze przekładu. Dwunasty odcinek raportu jest rozmową o zawodzie tłumaczki literackiej. Z Agą Zano, autorką przekładu m. in. Dziewczyny, kobiety, innej Bernardine Evaristo (a ostatnio Aktów desperacji Megan Nolan), rozmawiamy o:  - stawaniu się tłumaczką i budowaniu własnej marki,  - wydawnictwach, które coraz częściej pełnią funkcję kuratorów literatury (m. in. Cyranka, Filtry, ArtRage) dzięki swoim  - szukaniu, tworzeniu i reprezentowaniu języków, - rynku: agentach literackich i praktycznej stronie przekładu, - znajdowaniu literatury do tłumaczeniu (i roli tłumaczki/tłumacza w tym procesie). - różnicach w irlandzkim, brytyjskim i amerykańskim angielskim, - fiksacjach tłumaczeniowych i odrzuconych zleceniach, a przede wszystkim: o wierze w czytelników i czytelniczki.

Jak wygląda publikowanie (i sprzedawanie) książek od strony umów, kosztów i wszystkiego, o czym nie wiemy? Czym jest ArtRage i dlaczego nie kolejną księgarnią internetową? Z jakimi problemami mierzy się nowy wydawca na polskim rynku książki?  W 11. odcinku podcastu posłuchacie rozmowy z Michałem Michalskim - głową ArtRage, pisarzem i od niedawna: wydawcą. O czym jeszcze dowiecie się z najnowszego odcinka? Lista tematów poniżej: - O co chodzi z ArtRage i dlaczego już po raz czwarty przyznaje tak nietypową nagrodę czytelników? - Jak w praktyce wygląda nabywanie praw do publikacji danej książki? - Dlaczego ebook nie może być tańszy od książki? - Kim jest agent literacki? - Dlaczego struktura wydawnictw w Polsce przypomina rozgrywki na miarę "Sukcesji"? - O projekcie graficznym książki i nienawiści do brzydkich okładek,  no i last but not least: dlaczego jednolita cena książki to bardzo zły pomysł. __ Z tej strony Agnieszka Budnik i Raport z Literatury: Podcast o literaturze najnowszej. Co znajdziesz w raporcie? Wywiady z pisarzami i pisarkami, rozmowy wokół rynku książki i nagród literackich. Ale nie tylko. Opowiadam też sama o premierach, przekładach i literackich kontekstach. Czasem też o przykurzonych klasykach. Więcej informacji o podcaście znajdziesz na instagramie: https://instagram.com/raportzliteratury i na stronie raportzliteratury.pl

Przed Wami antypodsumowanie roku 2021 - dlaczego anty? Bo razem z Krzysztofem Cieślikiem - tłumaczem literatury, poetą i krytykiem literackim rozmawiamy o wciąż zmieniającym się rynku książki w Polsce, polskiej i zagranicznej prozie, roli przekładów i prywatnych literackich zachwytach, które trudno zamknąć w ramie 12 miesięcy Wybiegamy też w przyszłość - czyli wspominamy o tym, co pojawi na półkach w 2022. A rozmowa jest treściwa - bo godzinna. O czym posłuchacie w najnowszym odcinku? Czym są tłumaczenia butikowe i dlaczego praca z mniejszymi wydawcami wydaje się bardziej komfortową? Jakie trudności w przekładzie sprawiał „Shuggie Bain” Douglasa Stuarta? Jakie są główne bolączki polskiego rynku książki? Dlaczego w Polsce nie istnieje negatywna krytyka literacka (albo: dlaczego budzi taką niechęć)? Gdzie i jak szukać zagranicznej, jeszcze nieznanej w Polsce prozy? Jak przedstawia się kondycja reportażu w Polsce? Czego najbardziej brakuje naszej prozie (i dlaczego są to po prostu pieniądze)? Dlaczego prozaicy w Polsce wydają książkę co rok, a na prozę amerykańską potrafimy czekać nawet dekadę? Czy nagrody literackie (zwłaszcza te dla tłumaczy) są miernikiem czegokolwiek? Co do najnowszej książki poetyckiej Krzysztofa Cieślika ma nurt Nowej Szczerości (New Sincerity) i dlaczego stawka poetyckiej i literackiej gry jest tak poważna? Na co warto zwrócić uwagę i co zachwyciło nas w 2021 roku (i co zachwyci w roku 2022)? I w końcu: Krzysztof Cieślik przestaje się uchylać: o potrzebie szczerej wymiany zdań na temat literatury i życia literackiego Z tej strony Agnieszka Budnik i Raport z Literatury: Podcast o literaturze najnowszej. Co znajdziesz w raporcie? Wywiady z pisarzami i pisarkami, rozmowy wokół rynku książki i nagród literackich. Ale nie tylko. Opowiadam też sama o premierach, przekładach i literackich kontekstach. Czasem też o przykurzonych klasykach. Więcej informacji o podcaście znajdziesz na instagramie: https://instagram.com/raportzliteratury i na stronie raportzliteratury.pl

W kolejnym solowym odcinku bierzemy na warsztat dwie książki o szaleństwie (i nie tylko!). Mowa o fenomenalnych "Trąbach Jerychońskich" surrealistki Uniki Zürn (tłum. Maryna Ochab, Małgorzata Łukasiewicz; Wydawnictwo Drzazgi) oraz głośno komentowanej "Bratniej duszy" Davida Diopa, która w tym roku została nagrodzona The Man Booker Prize for Fiction. Poniżej krótka lista tematów: [ERRATA: Drodzy! Kiedy mówię o interpretacji tytułu "Bratniej duszy" Diopa, mówię, że oryginałem jest angielskie "At Night All Blood is Black" - a to guzik, bo przecież oryginał jest francuski i to właśnie "Frère d'âme", czyli nasza wersja językowa jest bliższa oryginałowi niż daleki tytuł angielski. Dałam się zwieść sile The Man Booker Prize, bo rzeczywiście powieść zatacza szersze kręgi w anglojęzycznym kręgu! Taka korekta ode mnie, ale kwestia języka narracji powieści pozostaje w mocy!] - mroczne dojrzewanie, ciemna seksualność i konteksty oświeceniowe z prozy Markiza de Sade'a - surrealistyczny Hans Bellmer i Unika Zürn - co, jeśli coś nas obrzydza i jednocześnie budzi pożądanie? Pojęcie abiektu wkracza do gry - jak wyglądać może proza surrealistyczna? Szaleństwo anagramów i pisanie z oka cyklonu, czyli dlaczego choroba psychiczna jest siłą niszczącą, a nie romantyzowanym paliwem twórczym - dlaczego szalenie literacki język narracji "Bratniej duszy" może drażnić? Słowo o prawdopodobieństwie, czyli teorii mimesis - czy historia senegalskich żołnierzy na froncie I. wojny światowej może dzisiaj budzić zainteresowanie? -... i parę słów o rasizmie, klasizmie oraz cała masa kontekstów kulturowych: z "Jądrem ciemności" Josepha Conrada na czele   ____ Z tej strony Agnieszka Budnik i Raport z Literatury: Podcast o literaturze najnowszej. Co znajdziesz w raporcie? Wywiady z pisarzami i pisarkami, rozmowy wokół rynku książki i nagród literackich. Ale nie tylko. Opowiadam też sama o premierach, przekładach i literackich kontekstach. Czasem też o przykurzonych klasykach. Więcej informacji o podcaście znajdziesz na stronie raportzliteratury.pl