De Wereld | BNR

Nederland heeft eindelijk een coalitieakkoord. Juist op het moment dat Rusland aan de Oekraïense poort rammelt. Welke rol geopolitieke rol moet Europa op zich nemen en welke rol heeft Nederland daarin? Bernard Hammelburg praat met Han ten Broeke, directeur politieke zaken van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. China vreest Omikronvariant China wist grotendeels te ontsnappen aan de deltavariant van het coronavirus. Inmiddels zijn de eerste besmettingen met de Omikronvariant geconstateerd. Het land vreest een nieuwe besmettingsgolf. Daarover te gast is voormalig China-correspondent Oscar Garschagen. Europa Update Het is het oosten dat de klok slaat in Europa. Op de laatste EU-top van het jaar staat de omgang met Rusland centraal en woensdag sprak de EU met landen als Oekraïne, Georgië en Moldavië over de Russische dreiging. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn hoor je over de maatregelen die die landen wensen, waaronder 'preventieve sancties'. Postma in Amerika SMS’jes van Fox News houden Amerikanen bezig. Anchors Laura Ingraham en Tucker Carlson hadden op 6 januari contact met Trumps toenmalige stafchef Mark Meadows over de bestorming op het Capitool in Washington. Achter de schermen bleken zij daar heel anders over te denken dan ze op het nieuws lieten weten. Daarover Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vitriool is niet alleen buiten, maar ook in de politiek in korte tijd gemeengoed geworden. In 1996 oordeelde de Nederlandse rechter nog dat een oproep van de politicus Janmaat om ‘de multiculturele samenleving af te schaffen,’ strafbaar was. Nu scheldt het nieuwe rechtse Franse politieke wonderkind Eric Zemmour jonge migranten uit voor ‘dieven,  moordenaars en verkrachters.’ In het Amerikaanse Congres noemt een Republikeinse vrouw een collega ‘terrorist.’  Ook in 1996 vonden heel wat Nederlanders het Janmaat-vonnis bekrompen, en ook toen klonk alom de mening dat in een democratie de vrijheid van meningsuiting vrijwel onbeperkt is. Janmaat werd gazien als gezien, maar verlaagde zich niet tot ordinaire scheldkanonnades. De rel tussen een aantal Republikeinse vrouwen is andere koek. De Republikeinse Lauren Boebert noemde haar Democratische collega Ilhan Omar, links en moslim, een ‘terrorist.’ Dat vond de Republikeinse Nancy Mace te ver gaan, en dat leidde weer tot een uitval van Marjorie Taylor Greene, die Mace verweet aan te schurken tegen een ‘Jihad Squad.’  Zemmour, zoon van Algerijnse immigranten, die in Frankrijk in de politieke arena treedt tegen Emmanuel Macron en Marine LePen, trekt alle registers open tegen immigratie en de islam. Daarvoor wordt hij regelmatig aangeklaagd, maar het lijkt hem alleen maar te sterken.  Net als in veel landen, heeft corona, naast haat tegen migranten, een pole position veroverd in de strijd om de populistische gunst. Viroloog Marion Koopmans liet deze week wat zien van de dreigmail op Twitter waarmee ze wordt ondergesneeuwd, met termen als ‘jouw grote corona rotkop’ en ‘jij vuil goor monster van Dachau.’  Maar ook in de Tweede Kamer kunnen ze er wat van. In een debat over noodopvang voor asielzoekers deden PVV en Forum een wedstrijd ver-plassen. Markuszower van de PVV: “De continue en ongecontroleerde instroom van veelal kansarme, gevechtsklare, mannelijke, westerse cultuur hatende, want uit islamitische landen afkomstige immigranten walst Nederland plat.” Jansen van Forum: “Zonder immigranten hadden we al die criminaliteit en straatoverlast niet. Dan hoefden we onze natuur- en landbouwgronden niet op te offeren voor overtollige woningen. Dan was er gezelligheid en vertrouwen. Dan hoefden de deuren en de fietsen niet op slot. Dan hoefde je niet over je schouder te kijken bij een pinautomaat. Dan konden meisjes onbezorgd alleen over straat.”  Het goede nieuws is dat de meerderheid van de kiezers, of het nu Frankrijk is of Nederland, dit soort vitriool langs zich af laat glijden. Maar het slechte nieuws is dit: een liberale democratie verzet zich tegen extremisme. Als het extremistische geluid niettemin prominent klinkt, verschuift er iets. Dan zegt de samenleving: we weten best hoe het hoort, maar er zijn mensen die er anders over denken. Dat extremisme promoveert tot ‘een van de meningen,’ is precies waarnaar zij streven. Dan is vitriool gewoon onderdeel geworden van de mainstream.  Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bernard Hammelburg spreekt met Ben Knapen, de demissionair minister van Buitenlandse Zaken. De relatie met Rusland staat onder druk nu Amerika aanwijzingen heeft voor een mogelijke Russische inval in Oekraïne, Duitsland gaat verder zonder Angela Merkel en de val van Afghanistan houdt politiek Den Haag nog altijd bezig. Ondertussen wordt Europa verrast door de politieke boycot van de Olympische Spelen door onder meer de VS. Narcostaat Syrië Grote voorraden Captagon, een amfetamine-achtige drug, worden gevonden in Europa en het Midden-Oosten. Deze zijn afkomstig uit Syrië, dat met recht een nieuwe narcostaat genoemd mag worden. President Assad en zijn vrienden verkopen het om toch nog aan geld te komen, nu de Syrische economie in puin ligt na 10 jaar burgeroorlog. Te gast is oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen. Europa Update Nu het einde van het jaar nadert duiken er lijstjes op. Zo komt POLITICO met een lijst van machtigste mensen in Europa. De eer gaat dit jaar naar de Italiaanse premier Mario Draghi. Met zijn jarenlange ervaring als ECB-baas heeft Draghi Italië een hoger aanzien weten te geven. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn vat het politieke jaar van Draghi samen. Postma in Amerika Terwijl president Biden het druk had met Vladimir Poetin, bleef oud-president Trump de aandacht opeisen. Trumps mediabedrijf heeft een congreslid binnengehaald als nieuwe CEO. En uit het boek van Trumps voormalige stafchef Mark Meadows blijkt dat Trump veel zieker was dan gedacht toen hij corona had. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

China is nijdig op Joe Biden vanwege zijn ‘politieke boycot’ tegen de Olympische Winterspelen. Dus geen officiële Amerikaanse delegatie, waarover de Chinese ambassade in Washington trouwens ook iets grappigs zegt: En is ‘nog helemaal niemand uitgenodigd,’ en ‘het interesseert trouwens niemand of die mensen komen of niet.’ Los van het feit dat ‘politieke boycot’ een taalkundige primeur is (ga maar een Googelen), is het een raar besluit van Biden. In de eerste plaats is het een verkeerd signaal aan de sporters en TV-kijkende fans, die in een officiële delegatie hun nationale trots vertegenwoordigd zien. Een koning, prinses, presidentsvrouw of minister op de tribune – het zijn symbolen die bij Olympiades horen. In de tweede plaats omdat bondgenoten in verlegenheid raken. Japan en Zuid-Korea, bijvoorbeeld, kronkelen zich in diplomatieke bochten, want die willen gewoon een delegatie sturen. En wat moet Nederland nou? Ook geen delegatie sturen is niet wat Den Haag wil, al is het alleen al om de onvermijdelijke Chinese wraak. Wel een delegatie sturen is meteen een wig tussen bondgenoten en een dikke anti-Amerikaanse opsteker voor de Chinezen. De vraag is ook wat de Amerikaanse boodschap is. Boos over mensenrechten? Dat is een beetje de pot verwijt de ketel, want in Amerika tiert het racisme welig, is de kloof tussen arm en rijk kolossaal en blijft de doodstraf populair. Nee, geen dictator, maar tot voor kort eentje die er dicht tegenaan zat. Nee, geen concentratiekampen, maar wel troosteloze getto’s en tentenkampen met daklozen. Waar het verhaal echt lastig wordt is als je kijkt naar de handel. Na Canada en Mexico is China de grootste Amerikaanse handelspartner. Als je kijkt naar de goederenstroom, dan komt zo’n beetje elk essentieel product uit China, van simpele en geavanceerde elektronica tot stoelen en autopetten. Meer dan 90 procent van de Amerikaanse antibiotica komt uit China. 1.100 biljoen dollar van de Amerikaanse staatsschuld is in Chinese handen. Dus als China kwaad wil, dan heeft het nogal wat middelen, bijvoorbeeld door de export van medicijnen stil te leggen, of van geassembleerde iPhone’s, of van autopetten, of door die staatsschuld te dumpen. Wil Amerika zich daar tegen wapenen, dan is een handelstransitie nodig van enorme omvang. En wat dat betreft zitten de bondgenoten in hetzelfde schuitje. Overleg tussen China’s handelspartners, zoals wij, over een werkelijk effectief Chinabeleid is heel wat zinvoller dan een diplomatieke slag in de lucht.  Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Taiwan waarschuwt voor China China zet steeds openlijker in op inlijving van Taiwan. Om steun te vergaren maakte Harry Tseng, de onderminister van Buitenlandse Zaken van Taiwan, een tour door Europa. Bernard Hammelburg sprak hem bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. Hoewel Nederland Taiwan - net als de meeste landen - niet erkent, betekent dat volgens Tseng niet dat Nederland de banden met Taiwan niet verder kan aanhalen. VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans reageert. Luister ook | Komt Erdogans AKP nog door de APK? Europa Update Hij was de wonderboy van Europese conservatief-rechts. Nu neemt Sebastian Kurz afscheid van de politiek. De Oostenrijkse oud-bondskanselier wordt achtervolgd door een corruptieschandaal. Daarom besloot hij eerder al om zijn ambt neer te leggen, maar nu stapt hij dus helemaal uit de politiek. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn legt uit waarom Kurz tot dit besluit is gekomen. Luister ook | #39 De communicatiecrisis van Mark en Hugo door een Europese bril Postma in Amerika Opvallende aankondigingen in de Amerikaanse politiek deze week. Stacey Abrams stelt zichzelf kandidaat voor het gouverneurschap van Georgia, tot grote vreugde van de Democraten. En Mehmet Oz, de beroemde tv-dokter van Oprah Winfrey, wil namens de Republikeinen meedingen naar een Senaatszetel voor de staat Pennsylvania. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit. Luister ook | #104 Spanning te snijden tijdens kalkoen snijdenSee omnystudio.com/listener for privacy information.

In 2010 legden Israël en Amerika het Iraanse nucleaire programma stil met het Stuxnet-virus, dat het besturingssysteem liet smelten. Dat was een militaire operatie. Inmiddels hebben beide zijden begrepen dat cyberaanvallen op burgerdoelen simpeler en doeltreffender zijn: ze zijn veel makkelijker uitvoerbaar, ze zijn goedkoop, en ze brengen veel meer schade toe, zonder dat er ook maar één dode valt. Waterzuiveringsbedrijven In april 2020 viel een deel van de Israëlische waterzuiveringsbedrijven stil, naar al spoedig werd erkend als gevolg van een Iraanse cyberaanval. In mei volgde een Israëlische aanval op de belangrijkste Iraanse haven. De Israëliërs lieten de beveiligingsinstallaties ongemoeid, maar richtten zich op de laad- en losapparatuur, met enorme chaos tot gevolg. Iraanse hackers met de toepasselijke naam Black Shadow legden de hand op alle informatie van een Israëlische ziekteverzekeraar, en verkochten duizenden persoonlijke gegevens op het dark web. Het opmerkelijke is niet alleen de verplaatsing van militaire naar civiele doelen, maar ook het gemak waarmee beide kanten erkennen dat ze doelwit zijn. Toen alle Iraanse benzinepompen bijna twee weken niet werkten, gaf Iran toe het slachtoffer te zijn van een Israëlische aanval. En omgekeerd: toen een Israëlische LGBT-dating site werd gehackt, en duizenden naaktfotos, videos en persoonsgegevens werden gepubliceerd, inclusief informatie over HIV-besmetting, ontkenden de Israëliërs niet dat ook hier het Iraanse Black Shadow achter zat. Nerds Je kunt zeggen: griezelig allemaal, net als ransomware aanvallen. De Amerikanen waarschuwen dat hier weldegelijk sprake is van een zeer ernstige dreiging. Een oude vrees, die nooit helemaal serieus werd genomen, is terug: met dit soort acties kunnen vijanden het elektriciteitsnet uitschakelen, of de verkeersleiding op het spoor en op luchthavens, of de systemen van hulpdiensten. Je ziet de generaals, paraat als altijd, met hun sterren, strepen en medailles, plaatsmaken voor nerds in shorts en T-shirts, die weinig anders nodig hebben dan het Internet. Wat ons terugbrengt op die Stuxnet-aanval in 2010. Iran deed daarna iets slims door het nucleaire programma los te koppelen van het Internet. Het zou best kunnen dat de meest essentiële onderdelen van onze samenleving in die richting moeten denken. Leven zonder Internet zou het kunnen? Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Stoplichtcoalitie in Duitsland Duitsland heeft een nieuwe regering. De rode sociaaldemocratische SPD, de gele liberale FDP en de Groenen vormen samen een 'stoplichtcoalitie'. Een progressief kabinet dat vooral in wil zetten op duurzaamheid en digitalisering. Te gast is René Cuperus, Duitslandkenner verbonden aan Instituut Clingendael en gastonderzoeker aan het Duitsland Instituut. Luister ook | 'Nederland had eerder moeten beginnen met boosters' Europa Update Nu Duitsland een nieuwe coalitie heeft, weet ook de Europese Unie waar het aan toe is. Polen en Hongarije weten dat deze Duitse coalitie de rechtsstaat zeer belangrijk vindt en mogelijk dus een stokje steekt voor de coronagelden. Ook voor Europarlementariërs gaat er het één en ander veranderen. Daarover Europa-verslaggever Geert Jan Hahn. Luister ook | #38 Wie... is... de president? Postma in Amerika Democraten zijn kritisch op president Biden. Sommigen vinden hem niet zichtbaar genoeg. Tegelijk meldt het Witte Huis dat Biden ook in 2024 mee wil doen aan de verkiezingen. Of Trump mee gaat doen wil hij nog niet zeggen, maar zijn team werkt al wel aan peilingen. Daarover Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Biden, die zaterdag 79 wordt, had een darmonderzoek ondergaan, wat een uur en 25 minuten duurde, en had de macht overgedragen aan Harris. Routine op die leeftijd, maar ja. Biden heeft volgens zijn arts een paar kwaaltjes: een middenrifbreuk waardoor zijn maag een beetje wordt afgekneld, met maagzuur en dat bekende hoestje tot gevolg. En slijtage van rug en voeten, waardoor hij wat moeilijk beweegt. Over het neurologische deel van het onderzoek ontbreken details, maar, zegt de dokter, Biden is kerngezond. Fox News had al meteen een professor aan tafel die twijfel zaaide, want de scans zijn niet gepubliceerd. Volgens een peiling van Politico denkt maar 40 procent dat Bidens gezondheid in orde is, en maar 46 procent acht hem geestelijk in staat het land te leiden. Kortom: het verhaal wordt meteen de opening van het nieuws, terwijl niemand het kan controleren. De gezondheid van het staatshoofd of regeringsleider is vrijwel nergens in de wereld publiek domein. Ja, je leest wel eens dat Kim Jong-un van Noord-Korea is afgevallen, of ontkenningen dat Poetin Parkinsons heeft. Maar in gewone democratieën is de gezondheid van de leiders privé, evenals trouwens hun belastingaangifte, die in Amerika ook openbaar wordt gemaakt. Er is geen wettelijke plicht om dat te doen, en iedereen herinnert zich Donald Trump, die simpelweg weigerde. Wat we alweer vergeten zijn is dat Bill Clinton de diagnoses van zijn artsen ook geheim wilde houden, en dat Barack Obama sputterend één A4-tje vrijgaf met een nietszeggende samenvatting. Het hangt ook af van het karakter. Eisenhower hield de ernst van zijn hartkwaal verborgen, de artsen van John Kennedy ontkenden glashard dat hij de Ziekte van Addison had, maar Lyndon Johnson trok zonder schaamte zijn overhemd omhoog om de journalisten het litteken van een galblaasoperatie te laten zien. We zouden raar opkijken als de samenleving zou gaan roepen om de gezondheidsgegevens en belastingaangiften van Rutte, Merkel of Macron. Die informatie houden ze lekker voor zich, en gelijk hebben ze. Oh ja, wat deed Kamala Harris in die één uur en 25 minuten dat de president van de Verenigde Staten was? Woedend bellen met Poetin, of Xi, of zo? Nee, hoor, ze keek op kantoor naar het begrotingsdebat in het Capitool.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Schaduwoorlog Uruzgan De Nederlandse militaire missie in het Afghaanse Uruzgan behoorde tot de grootste missies van ons land na de Tweede Wereldoorlog. Een missie die politiek zeer gevoelig lag. Zo viel het kabinet-Balkenende IV erover. De missie werd voorgesteld als opbouwmissie, maar was in feite een vechtmissie. Olof van Joolen schreef er samen met Silvan Schoonhoven een boek over: Schaduwoorlog Uruzgan. Van Joolen is te gast, samen met veteraan Ludy de Vos die daar diende. Luister ook | Europa's koekje van eigen deeg tegen China Europa Update Net als anderhalf jaar geleden is Europa weer een lappendeken aan het worden van coronamaatregelen. Zo heeft Oostenrijk een lockdown voor gevaccineerden, moet je in Italië ook op je werk je coronapas laten zien, en heeft België een thuiswerkverplichting. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn zet de Europese landen op een rijtje en legt uit wat de Europese Commissie hiermee aan moet. Luister ook | #37 Vaccinatievrijheid in EuropaSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Santorum, die fel campagne voerde tegen euthanasie, gebruikte voor zijn krankzinnige redenering, rapporten en dubieuze bronnen. Maar als je kijkt naar recente analyses van wat zich momenteel in Nederland afspeelt, had hij niet in alles ongelijk. In de eerste plaats houdt corona ons de spiegel voor over het destijds zo trots gepresenteerde middel van de marktwerking in de zorg. Dat leidde tot wangedrochten, zoals het kapitaliseren van een mensenleven. Dat mocht 80.000 euro per jaar kosten. Je krijgt dus berekeningen over de kosten van behandelingen van bejaarden, en voor tachtigers met een stevig kwaaltje krijgt die rare Santorum wel een beetje gelijk. Pilletje wordt erg duur, IC is zinloos dus op naar de hospice. Budgetteren leidt tot bezuinigen, en in de zorg is dat grootschalig gebeurd. De Volkskrant fileerde het probleem van het tekort op de arbeidsmarkt. Zolang er geen bijzondere omstandigheden zijn, is er qua materieel en personeel eigenlijk niet zoveel aan de hand. Maar het systeem is duidelijk niet bestand tegen een ernstige crisis. Het voornemen om de capaciteit te vergroten, zoals vorig jaar toegezegd, was onhaalbare symboolpolitiek. Doekle Terpstra, de aftredende voorzitter van de Commissie Welzijn en Zorg, verwijt instellingen dat ze personeel bij elkaar wegkapen door twee salarisstapjes méér te bieden. 'Instellingen,' zegt Terpstra, 'kijken alleen naar hun eigen capaciteit, niemand denkt aan elkaars problemen. Ziekenhuizen moeten hun productie halen. Dat is inherent aan ons stelsel van marktwerking.' Gelukkig komt er voor de bejaarden een boosterprik, nog deze maand, zei Hugo de Jonge. Ook dat blijkt een illusie. Want nu maken De Jonge & Co plotseling een keuze tussen ongevaccineerden en bejaarden. Die ongevaccineerden willen doorgaans niet, en die bejaarden staan te springen. Maar ja, het systeem, weet je wel. Rick Santorum lacht in zijn vuistje. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.