De Wereld | BNR

Luister ook | Lessen van Afghanistan Europa Update Net als in de rest van de wereld wordt er ook in Europa onderscheid gemaakt in een tijd voor en na 9/11. Toch is er in Europa ook een voor en na 2015, na de aanslagen in Parijs, Brussel en de grote vluchtelingencrisis. Sindsdien wordt er meer samengewerkt in Europa op het gebied van terrorismebestrijding, maar het kan nog altijd beter. Daarover schuift Europaverslaggever Geert Jan Hahn aan. Luister ook | #27 Als ik Ursula zou zijn, dan... Luister ook | #93 Land in rouwSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is veel dat we al weten. Bijvoorbeeld dat twintig jaar oorlog in Afghanistan, de wraakactie voor 9/11, zou leiden tot een droevig verlies en de chaos van een overhaaste en beschamende aftocht. Dat inlichtingendiensten, inclusief de Nederlandse MIVD, de overwinning van de Taliban al bijna tien jaar geleden voorspelden. Dat het sprookje van regime change een nachtmerrie werd. Wat we nog niet precies weten is hoe de aanval op 11 september is voorbereid en gefinancierd. En vooral welke rol Saoedi-Arabië heeft gespeeld. Daarover ligt in Washington in een kluis een dossier dat de presidenten Bush, Obama en Trump niet wilden vrijgeven, vanwege de nationale veiligheid. Een groep van 1.800 nabestaanden vecht er al jaren om, en nu heeft president Biden beloofd het publicatieverbod op te heffen. Osama bin Laden Osama bin Laden was een Saoediër, net als 15 van de 19 uitvoerders van de aanslagen. En het is niets nieuws dat onder de Saoedische bevolking veel haat bestaat tegen de Amerikanen. Na de Eerste Golfoorlog, bijvoorbeeld, vroeg de Saoedische koning aan Bush sr. of hij alsjeblieft zijn troepen uit het land wilde terugtrekken, omdat de aanwezigheid van tienduizenden decadente ongelovigen enorme agressie teweegbracht. Luister ook | Lessen van Afghanistan De vraag is natuurlijk wat er nou zo staatsgevaarlijk is als blijkt dat Saoedi-Arabië inderdaad bij 9/11 betrokken was. Dat zit volgens mij zo. Amerika moet er niet aan denken dat het Saoedische koningshuis ten val zou komen. De oppositie onder de bevolking is vaak fanatieker wahabistisch dan het koningshuis. Dus liever een aartsconservatieve koning dan een kloon van de Taliban. Het koningshuis telt minstens tweeduizend prinsen, die vaak enorme conflicten hebben met elkaar, en met de koning. De kans dat onder die prinsen strategische, principiële en vooral financiële bondgenoten van Al Qaeda zaten is aanzienlijk. Als dat in dat geheime Amerikaanse rapport staat, komen er niet alleen rechtszaken van nabestaanden, maar wellicht ook strafzaken tegen het koninklijk huis. Erger nog: misschien opereerde Al Qaeda ook vanuit de Verenigde Staten zelf. Dat soort onthullingen is in het voordeel van één gevreesde tegenstander en aartsvijand: Iran. Als Biden woord houdt, is om in Midden-Oosten-termen te blijven de geest uit de fles. Dan komt de waarheid aan het licht, en waarheid en geopolitiek belang zijn vaak als de polen van en magneet. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het antwoord op die laatste vraag is: ja. Want in Qatar zit het hoofdkantoor van de Taliban, en de westerse landen hebben die Taliban hard nodig om landgenoten en Afghaanse vrienden te kunnen blijven evacueren. Demissionair minister Kaag van Buitenlandse Zaken gaat naar Qatar, maar maakt een diplomatieke u-bocht om met de Taliban te overleggen. Rechtstreeks is lastig, want dan valt de Tweede Kamer over haar heen, en dus lopen de gesprekken via Duitse diplomaten, die van hun Bundestag wel gewoon met de Taliban thee mogen drinken. De rechtstreekse onderhandelingen tussen de Amerikanen en de Taliban spelen zich ook al meer dan een jaar af in Qatar. De Afghaanse chaos heeft voor Qatar zelfs een regiefunctie gecreëerd. De luchtbrug vanuit Kabul is van kolossale omvang, voor de Amerikanen de grootste ooit. Bijna 115.000 mensen krijg je niet in één keer overgevlogen, zeker niet als je van al die mensen de papieren moet checken. In Doha, waar was gerekend op enkele duizenden vluchtelingen, zijn er inmiddels ruim 43.000 opgevangen. Bijna 40 procent van alle geëvacueerden is via Qatar gereisd, inclusief een groot aantal journalisten en diplomaten. Grootste Amerikaanse luchtmachtbasis in het Midden-Oosten Dat kun je sympathiek vinden, maar hier speelt ook weer een eigenbelang voor zowel Qatar als Amerika en andere westerse landen. Want in Qatar ligt de grootste Amerikaanse luchtmachtbasis in het Midden-Oosten, en daar is Central Command gestationeerd, dat het commando voert over alle operaties in de regio. Dus niet alleen Afghanistan en Irak, maar bijvoorbeeld ook de luchtacties tegen IS, waaraan Nederland heeft deelgenomen. De basis is, samen met bases in Bahrein en Djibouti, het kloppend hart van de Amerikaanse militaire machinerie. De grootste klappen uit de langst durende oorlog uit de moderne geschiedenis worden, nu het Westen heeft verloren en halsoverkop op de vlucht slaat, opgevangen door Qatar. Vandaar dat de hartverscheurende verhalen en vernietigende rapporten over slavenarbeid en het WK Voetbal weg glibberen in het moeras van de selectieve verontwaardiging. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Luister ook | Klopjacht Taliban begonnen Postma in Amerika In Amerika probeert het Witte Huis de beeldvorming rondom het vertrek uit Afghanistan te veranderen. Zowel de Democraten als de Republikeinen zijn woedend over de chaotische aftocht uit Kaboel, dus focust het team van Biden de aandacht op de historisch grote omvang van de evacuatie. Daarover correspondent in Washington Jan Postma. Luister ook | Het Afghaanse luchtkasteelSee omnystudio.com/listener for privacy information.

De inspirator van Operatie Cycloon was een flamboyant Democratisch Congreslid uit Texas, Charlie Wilson, die de CIA en zijn collegas in het parlement ervan overtuigde dat de moedjahedien natuurlijke bondgenoten van Amerika waren, die een gerechtvaardigde strijd voerden tegen de Sovjets. Het leidde tot logistieke steun, en uiteindelijk tot de levering van zware wapens, zoals schouderraketten, waarmee Russische gevechtshelikopters en jachtvliegtuigen werden neergehaald. De bezetting kostte de Sovjets 15.000 man, en een politieke afgang die mede bijdroeg tot de ondergang van de Sovjet-Unie. In 2007 werd er een uitstekende speelfilm over gemaakt, Charlie Wilsons War. Het is een beetje kort door de bocht, maar je kunt zeggen dat de moedjahedien, die bejubelde westerse bondgenoten, aan de wieg stonden van de beweging die hun plaats innam, de Taliban. En, nog steeds een beetje kort door de bocht, kun je de Taliban zien als creatie van het Westen, die pas na 9/11 een aartsvijand werd. De situatie is 180 graden gedraaid. Het Kremlin noemt de Taliban gewone lui, waarmee je veel beter zaken kunt doen dan het door het Westen in stand gehouden, corrupte marionettenregime dat nu is uitgeschakeld. Poetin kijkt met een mengeling van verbazing en onverschilligheid naar de chaos in Kabul. Het Westen heeft zich behoorlijk in de nesten gewerkt. Dat de Russische afgang in 1989 niet onderdeed voor het dramatische einde van de westerse inmenging in 2021 is van de politieke harde schijf gewist. Maar het omgekeerde geldt ook: in het Amerikaanse geheugen zit een blinde vlek over de miljardensteun en Operatie Cycloon, en de verheerlijking van de moedjahedien. Charlie Wilsons War is vergeten. Het is niet zo dat Poetin de Taliban nu omarmt. Formeel staan ze ook in Rusland op de terroristenlijst. Maar hij wil de relatie normaliseren, omdat hij denkt dat dit de nieuwe werkelijkheid is, omdat hij niet wil dat de moslims in de Kaukasus, bijvoorbeeld in Tsjetsjenië, worden geïnspireerd door de Taliban als vijandbeeld, en omdat hij er niets voor voelt dat de buurlanden veelal voormalige Sovjetstaten vollopen met Afghaanse vluchtelingen. Het Westen heeft deze chaos gecreëerd, het Westen moet die zelf opruimen, inclusief de vluchtelingen. Kortom: Poetins flirt met de Taliban maakt Rusland tot een belangrijke en invloedrijke bondgenoot van het nieuwe Afghanistan. Het is de ironie van de geschiedenis. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Luister ook | Lukashenko's nucleaire dreigement Europa update Ook in andere Europese landen krijgen regeringen op hun donder vanwege de chaotische evacuatie uit Kaboel. En de Europese Commissie komt met de eerste uitgebreide reactie op de situatie in Afghanistan, Daarover Europaverslaggever Geert Jan Hahn. Luister ook | #24 Biden, bedankt! Was getekend, Europa. Postma in Amerika In Amerika neemt de kritiek op president Joe Biden toe over de chaotische aftocht uit Afghanistan, maar Biden blijft zijn beslissing glashard verdedigen. En ondertussen komen in Washington de eerste vluchtelingen aan. Daarover correspondent Jan Postma. Luister ook | #90 Het Afghaanse luchtkasteel See omnystudio.com/listener for privacy information.

De meeste vingers wijzen naar de Verenigde Staten. Het was George Bush die ons, als antwoord op 9/11, in dit avontuur sleurde. Het was Joe Biden die veel te snel de stop uit het bad trok. Maar zo zat het niet, en we kunnen met dat soort simplificaties niet ons eigen straatje schoonvegen. Op 12 september 2001 definieerde George Bush de aanval van de dag daarvoor als een oorlogsdaad. De NAVO boog zich vervolgens over de vraag of artikel 5 van het NAVO-handvest moest worden ingeroepen: een aanval op één is een aanval op allen. Dat Bush artikel 5 inriep is simpelweg een fabel, het waren de andere lidstaten die dat deden. Dus ook Nederland. In 2002 sprong Nederland op de bagagedrager, van 2006 tot 2010 volgde de missie naar Uruzgan, daarna de politietrainingsmissie in Kunduz, en tenslotte de nu abrupt afgebroken operatie Enduring Freedom. Rond 2010 zaten er soldaten, trainers en ontwikkelingswerkers uit 43 landen in Afghanistan. Dat was echt niet onder Amerikaanse druk. Al die landen hadden zich laten opjutten door verkeerde politieke en morele argumenten. Nederland kwam met de misschien op de aloude missie- en zendingsgedachte gebaseerde 3D-aanpak: defensie, ontwikkeling en diplomatie. Winning the hearts and minds, en zo, zonder de meest basale vraag te stellen: liggen die hearts and minds misschien bij de Taliban? Dat zou verklaren waarom het Afghaanse leger zich massaal en zonder weerstand heeft overgegeven en is overgelopen. Het verwijt aan Joe Biden dat Amerika zich te snel terugtrekt zoals Angela Merkel zegt: om binnenlandse politieke redenen is ook een simplificatie. Obama en Trump wilden beiden al weg uit Afghanistan, Biden heeft van meet af aan gezegd dat hij het echt zou doen. Na een investering van 1000 miljard dollar in het niet-bestaande Afghaanse leger, doet hij inderdaad wat het Amerikaanse volk wil: inpakken en wegwezen. Het is geen verrassing, maar een beslissing waarnaar tien jaar is toegewerkt. We hebben inderdaad verloren. Collectief. En dit is hoe het voelt. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Luister ook | 'Nieuws irandeal is kansloos' Europa Update Door de invoering van de nieuwe mediawet verliest Polen de steun van hun trouwste bondgenoot, de Verenigde Staten. Een relatie die diepe historische wortels heeft staat onder druk. Polen ligt al langer overhoop met Brussel vanwege de omstreden hervormingen in het rechtssysteem. Schrikt Polen terug nu ook voor Amerika de maat vol is? Daarover Europaverslaggever Geert Jan Hahn. Luister ook | #22 Europese landen willen geen vluchtende Afghanen Postma in Amerika De Amerikaanse regering houdt er rekening mee dat de Afghaanse hoofdstad Kaboel binnen een maand al valt. De opmars van de Taliban gaat veel sneller dat verwacht. Toch blijft president Joe Biden bij zijn beslissing. Amerika vertrekt. Correspondent Jan Postma sprak met meerdere veteranen over de val van Afghanistan. Luister ook | #89 Grijpgrage GouverneurSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Met de snelheid van het geluid valt Afghanistan weer in handen van de Taliban, en dus slaan burgers massaal op de vlucht. En hoe reageren Nederland en andere EU-landen? Met een waarschuwing dat Afghaanse asielzoekers nog steeds kunnen worden uitgewezen. Dat zal best, maar hoe spijkerhard kan je zijn tegen bondgenoten? Want dat zijn de Afghanen. Aanleiding was een Afghaanse waarschuwing dat vluchtelingen drie maanden lang niet kunnen terugkeren. En dus wilden Nederland, Duitsland, België, Oostenrijk, Denemarken en Griekenland Afghaanse vluchtelingen ontmoedigen. Haal het niet in je hoofd om hier te komen dat is de boodschap. Als er zoiets zou zijn als een functionerende Afghaanse regering, dan zou deze onsmakelijke kwestie nog iets van legitimiteit hebben. Maar er is helemaal geen regering, wat zonneklaar blijkt uit het feit dat Amerika wél met de Taliban onderhandelt zoals momenteel in Doha maar niet met de Afghaanse regering, officieel de bondgenoot. Iets soortgelijks geldt voor de Afghaanse krijgsmacht, waarvan we steeds trots zeggen dat die door ons westerlingen overeind is getrokken en van materieel is voorzien. Officieel 180.000 man sterk, in werkelijkheid een fantoom. Zodra de Taliban, hooguit 75.000 man sterk, een stad bestormen, zoals nu dagelijks gebeurt, piept het Afghaanse leger er tussenuit. Marcheren en paraderen in strakke uniforms gaat prima, maar bij een aanval zijn ze weg. Wij blijven doen alsof er weldegelijk zoiets is als Afghaans gezag. In onze redenering doen we net alsof vluchtelingen uit Afghanistan net zoiets zijn als vluchtelingen uit Syrië. Dat is hoogst onrechtvaardig. Syrische vluchtelingen nemen de benen vanwege een burgeroorlog waaraan wij geen schuld dragen. Afghanistan trokken we binnen als vrienden en bevrijders vrienden van het Afghaanse volk, dus. En nu wij, met onze superieure technologie en slagkracht, hebben verloren van een mini-legertje van 75.000 man, zijn de vrienden die wij te hulp snelden plotseling potentiële parias, die vooral niet moeten denken dat ze bij hun goede vrienden welkom zijn. Ja, een handjevol tolken, maar alleen als die erin slagen de Nederlandse consulaire dienst te bereiken, met de correcte documenten. Dat de politiek zich laat leiden door populistische islamofobie is één ding. Maar dat begrippen als bondgenoot en vriend in de politieke versnipperaar gaan, is diep treurig.See omnystudio.com/listener for privacy information.