De Wereld | BNR

Schaduwoorlog Uruzgan De Nederlandse militaire missie in het Afghaanse Uruzgan behoorde tot de grootste missies van ons land na de Tweede Wereldoorlog. Een missie die politiek zeer gevoelig lag. Zo viel het kabinet-Balkenende IV erover. De missie werd voorgesteld als opbouwmissie, maar was in feite een vechtmissie. Olof van Joolen schreef er samen met Silvan Schoonhoven een boek over: Schaduwoorlog Uruzgan. Van Joolen is te gast, samen met veteraan Ludy de Vos die daar diende. Luister ook | Europa's koekje van eigen deeg tegen China Europa Update Net als anderhalf jaar geleden is Europa weer een lappendeken aan het worden van coronamaatregelen. Zo heeft Oostenrijk een lockdown voor gevaccineerden, moet je in Italië ook op je werk je coronapas laten zien, en heeft België een thuiswerkverplichting. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn zet de Europese landen op een rijtje en legt uit wat de Europese Commissie hiermee aan moet. Luister ook | #37 Vaccinatievrijheid in EuropaSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Santorum, die fel campagne voerde tegen euthanasie, gebruikte voor zijn krankzinnige redenering, rapporten en dubieuze bronnen. Maar als je kijkt naar recente analyses van wat zich momenteel in Nederland afspeelt, had hij niet in alles ongelijk. In de eerste plaats houdt corona ons de spiegel voor over het destijds zo trots gepresenteerde middel van de marktwerking in de zorg. Dat leidde tot wangedrochten, zoals het kapitaliseren van een mensenleven. Dat mocht 80.000 euro per jaar kosten. Je krijgt dus berekeningen over de kosten van behandelingen van bejaarden, en voor tachtigers met een stevig kwaaltje krijgt die rare Santorum wel een beetje gelijk. Pilletje wordt erg duur, IC is zinloos dus op naar de hospice. Budgetteren leidt tot bezuinigen, en in de zorg is dat grootschalig gebeurd. De Volkskrant fileerde het probleem van het tekort op de arbeidsmarkt. Zolang er geen bijzondere omstandigheden zijn, is er qua materieel en personeel eigenlijk niet zoveel aan de hand. Maar het systeem is duidelijk niet bestand tegen een ernstige crisis. Het voornemen om de capaciteit te vergroten, zoals vorig jaar toegezegd, was onhaalbare symboolpolitiek. Doekle Terpstra, de aftredende voorzitter van de Commissie Welzijn en Zorg, verwijt instellingen dat ze personeel bij elkaar wegkapen door twee salarisstapjes méér te bieden. 'Instellingen,' zegt Terpstra, 'kijken alleen naar hun eigen capaciteit, niemand denkt aan elkaars problemen. Ziekenhuizen moeten hun productie halen. Dat is inherent aan ons stelsel van marktwerking.' Gelukkig komt er voor de bejaarden een boosterprik, nog deze maand, zei Hugo de Jonge. Ook dat blijkt een illusie. Want nu maken De Jonge & Co plotseling een keuze tussen ongevaccineerden en bejaarden. Die ongevaccineerden willen doorgaans niet, en die bejaarden staan te springen. Maar ja, het systeem, weet je wel. Rick Santorum lacht in zijn vuistje. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Luister ook | 'Apocalyptische boodschap klimaattop achterhaald' Europa Update Duizenden vluchtelingen proberen vanuit Belarus EU-lidstaten Polen, Letland en Litouwen te bereiken. President Loekasjenko van Belarus laat de vluchtelingen ophalen uit Irak en Afghanistan om de EU onder druk te zetten. Nu de NAVO en Rusland zich ermee bemoeien is het uitgemond in een geopolitieke kwestie. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn komt met de laatste stand van zaken, samen met oud-Rusland-correspondent Michel Krielaars. Luister ook | #36: 'Schade Limburg is mogelijk een overschatting van één miljard euro'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nog even de feiten. Terwijl in een aantal landen al volop werd ingezet op een derde prik, kwam de Gezondheidsraad, op 14 september, in al zijn wijsheid, met het advies zon derde prik alleen te geven aan mensen met een afweerstoornis. Anderen? Niet zinvol. Nog geen twee maanden later herziet de Gezondheidsraad, in al zijn wijsheid, zijn advies: zwakkeren en iedereen boven de 60 krijgt een booster, beginnend in december vanaf de oudste groepen . Voor jongeren: niet zinvol. Zorgbestuurders trekken in Nieuwsuur aan de bel: die derde prik moet er komen, en wel onmiddellijk. Het hoofd van de IC-afdeling van het Amsterdam-AMC noemt het wachten op de boosterprik tegenover AT5 onbegrijpelijk. Wij zijn geen virologen of epidemiologen, maar die jongens, meisjes en transgenders van de Gezondheidsraad hebben die vast in huis, of kunnen zo snugger zijn om even buiten de grenzen te kijken. In Amerika, Italië, Denemarken, Duitsland en Israël zijn ze al een eind op weg. Israël is het interessantste voorbeeld. Dat land begon als eerste met vaccineren, stuitte, net als wij, desondanks op een nieuwe golf, en ging meteen, in augustus al, over tot het zetten van een derde prik. Overal zijn mensen die geen vaccin willen, dus ook daar. Maar de rest heeft die derde prik allang gehad, en je ziet de besmettingen en ziekenhuisopnamen kelderen. Sterker nog: kersvers Israëlisch onderzoek wijst uit dat die derde prik een maand of tien helpt, met geluk iets langer. Hier ligt een uitdaging voor de stroperige combo Gezondheidsraad-RIVM-OMT-minister: wees iedereens nou eens voor, en begin nu alvast na te denken over de vierde prik. Misschien worden we ooit nog eens kampioen met een corona-formule. Formule-C, of zo. Dat we het met de Formule-1 konden, had ook niemand ooit gedacht. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Luister ook | Frans Timmermans over de klimaattop en de Green Deal Naast Van Hattum zijn ook Tom Middendorp, voorzitter van de internationale militaire commissie voor klimaat en veiligheid en voormalig commandant der strijdkrachten, en Jilles van den Beukel, , energiedeskundige bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS), te gast. Middendorp waarschuwt voor de ontwrichtende effecten die klimaatverandering op de veiligheid in sommige delen van de wereld kan hebben. Van den Beukel hamert op een goede balans tussen fossiele en duurzame energie op korte termijn. De vraag naar olie en gas zal nog tot 2030 blijven stijgen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De boodschap moest het streven onderstrepen om de trein te verkiezen boven een vliegreis. Als je daarin duikt, loopt het faliekant mis. Zelfs de redenering dat het met nabije bestemmingen de moeite waard is, wordt door de werkelijkheid gelogenstraft, vooral als je qua data niet flexibel bent. Dat geldt voor zo ongeveer alle ouders met schoolgaande kinderen en voor alle zakelijke reizigers. Die vallen zelden in de speciale aanbiedingen of stunttarieven. Een paar vergelijkingen. Half november naar Parijs: met de trein 240 euro, reistijd 3 of 4 uur, met het vliegtuig 170 euro, reistijd een uur. Retourtje Berlijn: 106 euro, reistijd 6 uur, vliegtuig 92 euro, reistijd 1 uur en 20 minuten. En ja, je moet heen en weer naar vliegvelden, maar dat moet je met treinstations ook. En inchecken is tegenwoordig online in een minuutje gebeurd. Is dit een pleidooi voor het nemen van korte vluchten? Absoluut niet. Maar om de reiziger voortdurend schuldgevoel op te dringen omdat hij kiest voor een snel en betaalbaar transportmiddel, is de wereld op zijn kop. In de eerste plaats met het oog op corona. In beide transportmiddelen zit je als haringen in een ton, maar treinen zijn groter en doen er langer over. Ik zit liever één dan zes uur te dicht tegen mijn buurman aan. En dan de prijs. Een treinreis naar Parijs kost een derde meer dan een vliegreis, En wie Glasgow nog eens moet bezoeken: per trein kost dat minimaal 209 euro, ook een derde meer dan de 144 euro voor een vliegretour. Als reiziger zou ik zeggen: wordt het daar in Glasgow eerst eens een beetje met elkaar eens, doorbreek dat bekrompen kernenergie-taboe en praat eens wat meer over de scheepvaart, een megavervuiler. Wat er in het reizigersverhaal vooral niet klopt is de prijs van een treinkaartje. Zolang, in elk geval financieel, het spoor voor de gebruiker niet spoort, blijft het aanpraten van schuldgevoel aan de reiziger activistisch gedram. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Lees ook | Timmermans: 'Brussel gniffelt' om uitblijven Nederlandse plannen voor herstelfonds Orbán en de Hongaarse opstand De Hongaarse premier Viktor Orbán politiseert de herdenking van de opstand in zijn land van 1956. Deze weken is het exact 65 jaar geleden dat de Sovjet-Unie het land binnenviel nadat er grootschalige protesten waren losgebarsten. Orbán voelt de hete adem van de oppositie in de nek en gebruikt de opstand nu om de verkiezingscampagne aan te zwengelen. Daarover Kati Piri, PvdA-Tweede Kamerlid en bovendien zelf geboren in Hongarije. Luister ook | Orban in het nauw door uitdager Europa Update Het evenementencentrum waar de klimaattop in Glasgow gehouden wordt biedt naast een plek voor formele onderhandelingen ook genoeg wandelgangen voor tête-à-têtes over gevoelige onderwerpen. Eén zo'n gevoelig onderwerp is het EU Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). Europa-verslaggever Geert Jan Hahn legt uit wat dat is en waarom het zo gevoelig ligt. Luister ook | Onbetaalbare imagoschade voor Nederland en Den HaagSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Waarom Nederland het record minste-ICs houdt is vanwege iets dat we zinloos medisch handelen noemen. Te oud, ziek en krakkemikkig betekent verboden toegang tot de IC en verbanning naar een sterfhuis. Daar ontstond vorig jaar enorm gekrakeel over, en terecht. In Italië noemen ze het verwerpelijke leeftijdsdiscriminatie, want daar vechten ze net zo hard voor een honderdjarige als voor een dertiger. Net als in Duitsland, dat 28.000 ICs heeft, waarvan 25.000 met beademing. Nederland heeft er 1.350. En de Nederlandse Zorgautoriteit blokkeert de toegezegde uitbreiding tot 1.700. Nederland heeft trouwens ook het minste aantal ziekenhuizen. In vijftig jaar klom de bevolking van 11 naar 17 miljoen, en werd het aantal ziekenhuisbedden gehalveerd. Allemaal oud nieuws, van maart vorig jaar en eerder. En nu klinkt die andere gruwelijke uitdrukking waarop Nederland het Europese monopolie heeft, opnieuw: code zwart. Dat betekent niet dat de dood als een uitslaande brand om zich heen slaat, maar dat de IC-capaciteit vol raakt. Er zijn niet alleen te weinig bedden, er is vooral te weinig personeel. Nu kampt zowat iedere branche met personeelstekort, maar waarom de overheid op een moment zoals nu zonder veel morren en terecht miljarden aan bedrijfssteun weggeeft, maar blijft pruttelen over een mega-investering in medisch personeel is een raadsel. In het begin klapten we nog voor die helden in hun witte jassen, maar zelfs dat doet niemand meer. Nee, zo erg als in Rusland en omstreken is het niet, maar opnieuw bungelt Nederland in de EU onderaan. Ja, de ongevaccineerden zijn vast de oorzaak, maar zij zijn niet de zwakste schakel, dat is de zorg. En op de een of andere manier lijkt dat de Haagse penningmeesters een zorg te zijn. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Europa Update: Polen toch op de agenda Europa-verslaggever Geert Jan Han volgt de tweedaagse top in Brussel. En daar staat Polen tóch op het menu. De Europese Commissie stemt over de rechtsstaat in Polen. Of er maatregelen genomen gaan worden, zijn niet alle landen het over eens. Luister ook | #33 Brussel op je bordje: bon appétit Postma in Amerika De bijdrage van Jan Postma in BNR De Wereld hoor je nu elke week als podcast. Oud-president Donald Trump komt met een eigen social media platform en met een videodienst, waarop je alles mag zeggen. Correspondent Jan Postma heeft de gebruikersvoorwaarden vast voor je doorgekamd. En alvast een tipje van de sluier: pesten mag niet. Luister ook | #99 KwakkelenSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het verhaal is iets groter. De episode was de eerste ernstige breuk binnen het NAVO-bondgenootschap. Op de knipscherende Britten na, raakte vrijwel elke lidstaat in grote verwarring. Frankrijk kreeg knallende ruzie met Amerika. In Nederland moest de regering-Balkenende kiezen tussen weerzin tegen een nieuwe oorlog en Atlantische solidariteit, en kwam met de krankzinnige formule wél politieke, geen militaire steun. Irak is als een schaduw over het bondgenootschap blijven hangen. Er was meer. Bij de Eerste Golfoorlog, toen Powell stafchef van de krijgsmacht was, lanceerde hij Powell Doctrine: oorlog kon Amerika alleen voeren met overweldigende militaire overmacht, en met een duidelijke exit-strategie. Je moest de vijand kunnen verpletteren, en bij wijze van spreken de datum en het uur van terugtrekking vastleggen. Daar had hij gelijk in, maar zowel in de Afghaanse oorlog, die hij heeft helpen starten, als in de Iraakse oorlog heeft hij zijn eigen doctrine genegeerd. Daarmee werd hij van een visionair een brokkenmaker. Zijn grootste ongelijk kreeg hij in de Balkanoorlog, toen Clinton hem had overgenomen als stafchef van Bush sr. Clinton en VN-ambassadeur Madeleine Albright besloten te gaan bombarderen, tot afgrijzen van de Veiligheidsraad, trouwens. Powell was mordicus tegen. In zijn memoires beschrijft hij een moment waarop Albright zei: We hebben we aan een krijgsmacht als we die nooit gebruiken? Powell schrijft: Ik dacht dat ik een hartstilstand kreeg. Klinkt spannend, en je kunt over die bombardementen tijdens de Balkanoorlog van alles vinden, maar ze leidden uiteindelijk tot de door Amerika uit onderhandelde Dayton Akkoorden, en dus tot vrede, iets dat Europa in al die jaren niet was gelukt. Toch gaat Colin Powell de geschiedenis in als een bijzondere man. Dat was hij ongetwijfeld, want ondanks zijn ruiterlijk erkende blunders, was hij een toonbeeld van integriteit. En die met zijn doctrine liet blijken te begrijpen hoe onmetelijk de verschrikkingen van oorlog zijn. Al was hij zelf niet bij machte die verschrikkingen tegen te houden. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.