De Wereld | BNR

Oekraïne staat op het punt opnieuw wapens te gaan exporteren. Sinds het begin van de Russische invasie in 2022 lag de export van militair materieel stil, maar president Zelensky wil dat nu veranderen. Volgens defensiespecialist Peter Wijninga (HCSS) en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn beschikt Oekraïne inmiddels over zoveel productiecapaciteit, vooral in drones, dat het overschotten kan verkopen aan bondgenoten. 'Oekraïne heeft tussen de 200 en 500 dronefabrieken,' zegt Wijninga. 'Die drones worden continu doorontwikkeld met de gevechtservaring aan het front. Het zijn daardoor misschien wel de beste ter wereld.'  Lees ook | Oekraïne opent kantoren voor wapenexport in Berlijn en Kopenhagen Op de NAVO-conferentie in Boekarest maakte de Oekraïense onderminister van Defensie bekend dat er inmiddels 15 miljoen FPV-drones zijn geproduceerd zonder Chinese onderdelen. Zelensky wil een deel daarvan gaan exporteren. Ook Nederland speelt een rol via de internationale dronecoalitie, waarin kennis en geld worden uitgewisseld met Oekraïense bedrijven. Toch kleven er risico’s aan handel met een land in oorlog. Corruptie blijft een probleem, erkent Hahn: 'Daarom investeert Nederland direct in Oekraïense bedrijven, zonder tussenpersonen, en laten we auditors controleren of alles op orde is.' Wijninga wijst daarnaast op de afhankelijkheid van producenten in oorlogsgebied. Luister ook | Oekraïense drone-industrie: innovatief maar corruptie ligt op de loer Zijn de Amerikaanse importheffingen legaal? Het Amerikaanse Hooggerechtshof boog zich deze week over de wettigheid van de importheffingen van Donald Trump. Trump beroept zich op een noodwet, de International Emergency Economic Powers Act, maar tijdens de hoorzitting bleek dat zelfs conservatieve rechters moeite hebben met zijn redenering. 'Het woord dat overal terugkwam was: sceptisch,' zegt Jan Postma, correspondent in Washington. 'Zelfs de door Trump benoemde rechters vroegen zich af of de president niet te ver gaat.' Lees ook | Scepsis overheerst bij rechters Hooggerechtshof over importheffingen Volgens Kenneth Manusama, Amerikadeskundige en expert op het gebied van Amerikaans staatsrecht, staat er meer op het spel dan alleen handelspolitiek: 'Als het hof Trump gelijk geeft, verliest het Congres feitelijk zijn macht over belastingen. Dat zou de trias politica in Amerika op zijn kop zetten.' De rechters worstelen met de vraag hoeveel ruimte een president mag nemen bij het heffen van importbelastingen onder het mom van een ‘noodtoestand’. Een uitspraak wordt binnen enkele maanden verwacht. Een negatieve uitspraak zou niet alleen Trumps machtspositie, maar ook de wereldhandel opschudden. Postma: 'Als de heffingen onrechtmatig blijken, opent dat een beerput van terugbetalingen en juridische claims.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na de wapenstilstand in de Amerikaans-Chinese handelsoorlog, die Donald Trump en Xi Jinping overeenkwamen, wordt het steeds duidelijker dat Xi de winnaar is. Of Trump het helemaal door heeft is niet duidelijk, maar het is Xi die de spelregels bepaalt. Trump denkt dat hij heeft gewonnen omdat hij een heffing van 47 procent op Chinese producten handhaaft, en omdat China de stopzetting van de levering van zeldzame aardmetalen een jaartje heeft uitgesteld. Voor een tansactionele leider als Trump is dat een goed resultaat. Xi ziet de overeenkomst met Trump niet als een verdrag maar hooguit als een nuttig gesprek. De kou is een beetje uit de lucht en dat heeft de schijn van wat Chinezen heel belangrijk vinden: harmonie. In werkelijkheid was de ontmoeting een nieuwe bouwsteen in de strategie waaraan China al 20 jaar werkt, dus die al begon onder Xi’s voorganger Hu Jintao. Die strategie komt erop neer dat China ernaar streeft een geheel op zichzelf staande economie te worden. In een uitstekende analyse in de New York Times  wordt het beeld geschetst van een land dat de economische zelfstandigheid op alle fronten bevecht. Lang niet alle Chinese producten kunnen zich kwalitatief meten met westerse, maar dan moet de burger maar genoegen nemen met een tandje lager. En voor steeds meer producten geldt het omgekeerde: die doen kwalitatief inmiddels niet meer onder voor de westerse concurrentie, en zijn vaak zelfs beter. De auto-industrie is een lichtend voorbeeld. Het gevecht van westerse merken om hun positie op de Chinese markt te behouden is een verloren strijd. Chinezen hebben geduld – ze zijn er tenslotte al twintig jaar mee bezig – maar het doel is de import tot een absoluut minimum te reduceren, terwijl hun producten of grondstoffen voor het Westen onmisbaar zijn. Zoals farmaceutische producten, accu’s, zonnepanelen, elektronica, aardmetalen. Er zijn twee producten waarvan de Chinezen zelf zeggen nog stevig achter te lopen: hoogwaardige halfgeleiders en vliegtuigonderdelen. Maar ook die kloof zijn ze van plan te overbruggen, en ze nemen er alle tijd voor. Wat voor de Verenigde Staten geldt, geldt ook voor Europa. De moraal van het verhaal: wij, in Nederland, en in de Europese Unie zijn voortdurend aan het schaven en vijlen aan een Chinapolitiek, die is gebaseerd op het verminderen van de import, en dus de afhankelijkheid. Waar we niet bij stilstaan is wat er gebeurt als China wegvalt als exportbestemming. Hebben we daar een strategie voor? Die wil de nieuwe Tweede Kamer dan vast graag eens zien.See omnystudio.com/listener for privacy information.

D66 is de grote winnaar van de Nederlandse verkiezingen. Tijdens de campagne ging het nauwelijks over Oekraïne, maar het nieuwe kabinet zal zich hoe dan ook moeten buigen over de Nederlandse steun aan Oekraïne. Oud-ambassadeur in Oekraïne Robert Serry maakt zich zorgen over de Europese steun. “Er woedt een strijd om de ziel van Europa tussen de eigen-volk-eerstbewegingen en pro-Europese stromingen,” zegt hij. Serry is net terug uit Kiev, waar hij met eigen ogen zag welke schade Rusland aanricht. Europese steun aan Oekraïne onder druk Volgens Volodymyr Zelensky is Oekraïne bereid de oorlog te stoppen langs de huidige frontlinie. Als Europa Oekraïne blijft steunen en een pad richting EU-lidmaatschap openhoudt, kan het land nog sterk uit de oorlog komen, zegt Serry. Op Donald Trump hoeft Oekraïne volgens hem echter niet altijd te rekenen. “Het is een Trump-casino,” aldus Serry. Trump, Netanyahu en het fragiele bestand in het Midden-Oosten In het Midden-Oosten heeft Trump een tijdelijk bestand weten af te dwingen. Maar volgens Serry zal Trump premier Benjamin Netanyahu “moeten babysitten” om tot een tweede fase te komen. De afgelopen week bleek opnieuw hoe fragiel het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas is. Lees ook | Israël hervat fragiel staakt-het-vuren: ‘Grote chaos blijft’ Europese blik op de Nederlandse verkiezingen Hoe kijkt Europa naar de uitslag van de Nederlandse verkiezingen?BNR-Europaverslaggever Geert Jan Hahn was aanwezig bij de uitslagenavond van GroenLinks-PvdA, waar Frans Timmermans afscheid nam als partijleider. Niet hij, maar Rob Jetten is nu de belangrijkste kandidaat om de volgende premier van Nederland te worden. De Süddeutsche Zeitung schreef over Jetten: 'Als alles goed gaat krijgt Nederland een openlijke homoseksuele premier die tegen Poetin is, die progressieve waarden erop nahoudt en de Europese Unie een warm hart toedraagt. Nederland, wat wil je nog meer?' Luister ook | De Europese hyperfocus op extreem-rechts bij de Nederlandse verkiezingen Wapenstilstand in handelsoorlog tussen Amerika en China Donald Trump en Xi Jinping hebben in Zuid-Korea gesproken over de handelsoorlog tussen de VS en China. De handelsrelaties bevonden zich op een dieptepunt, maar nu is er een wapenstilstand in de handelsoorlog bereikt. De Verenigde Staten verlagen de algemene importheffing voor Chinese producten van 57 naar 47 procent. In ruil daarvoor gaat China weer zeldzame aardmetalen leveren aan de VS. Volgens sinoloog Henk Schulte Nordholt zien Chinezen Trump vooral als een “blaffer, geen bijter”. Toch merkt hij op dat China sterker in zijn schoenen staat dan tijdens Trump I. “Ze zijn niet immuun voor druk, maar voelen zich veel zelfverzekerder dan tien jaar geleden.” Lees ook |  VS en China dicht bij handelsdeal: ‘Rust keert terug, maar hoe duurzaam is die deal?’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland is de enige democratie ter wereld waar een dode politicus met een fantoompartij bij Tweede Kamerverkiezingen ooit 26 zetels won. Nederland is evenzeer befaamd om miljoenen burgers die, voorafgaande aan de verkiezingen, met opgeheven vinger en grote stelligheid beweren dat het dit keer onmogelijk wordt om een coalitie te vormen. En Nederland is een land waar zo’n coalitie er altijd komt. Nooit niet. Kan soms even duren, maar een kniesoor die daarop let. Nederland is ook verslaafd aan clichés die, altijd in een wat andere variant, blijven terugkeren. Zoals ‘strategisch stemmen’ – wat dat ook moge betekenen. Ander voorbeeld: sinds de Tweede Wereldoorlog is er geen dag verstreken zonder woningnood. Met, net als nu, elke keer weer nieuwe schijnoplossingen. In de jaren 50 en 60 bedacht de regering ‘woningwetwoningen’, 55 vierkante meter oppervlakte, allemaal identiek, tot aan de voorgeschreven keukenkastjes toe. Armoe troef en het hielp geen zier.  De eerste gastarbeiders , zoals ze toen nog heetten, werden in de jaren 50 en 60 door het bedrijfsleven uit Italië, Spanje, Marokko en Turkije gehaald, vaak via koppelbazen, de voorlopers van mensensmokkelaars. Sindsdien hebben we een migratieprobleem. Als een volgend kabinet woningnood en migratieproblemen kan oplossen, zou dat een historisch unicum zijn.  Maar hebben we wel zo veel te mopperen? Kijk eens naar de wereld om ons heen. Frankrijk, waar president Macron aan zijn achtste premier zit, met altijd dezelfde problemen: het pensioen verhogen van 62 naar 65, en de 32-urige werkweek verhogen naar 36 uur. Op het moment dat een premier dat onderwerp zelfs maar nóemt, ligt onmiddellijk Air France plat, en binnen een dag de rest van het bedrijfsleven. Of het Verenigd Koninkrijk, dat de prijs betaalt voor die idiote Brexit en sinds Tony Blair geen premier meer heeft gehad die het zorgstelsel draaiende hield. Nu stevent het af op de onvermijdelijke ondergang. Volgens onderzoek van de Würzburg Universiteit zijn 9 van de 27 EU-lidstaten falende democratieën. Nederland staat op de zevende plaats op de ranglijst – OK, maar zeker niet de top.  Dat is dus binnen de EU. Buiten de EU kijken we maar even niet, al kost het moeite de ogen te sluiten voor Erdogan en Trump, die systematisch bezig zijn de democratie uit te schakelen. Deze dag is een dag om een vakje rood te kleuren. Ga dat doen. Hoeft niet uit overtuiging – mág natuurlijk best – maar meer uit hoop. Eén ding staat vast: dat kabinet komt er.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voor onze veiligheid zijn we te afhankelijk van de grillen van Poetin en Trump en voor onze economie van Xi en diezelfde Trump. En in het Midden-Oosten staat Europa aan de zijlijn. Daarover gaan politici van vier partijen in debat in het BNR Buitenlanddebat. Het debat staat onder leiding van Bernard Hammelburg en hij wordt geflankeerd door Michal van der Toorn. Lees ook | BNR tijdens de verkiezingen Aan het debat doen mee: - Derk Boswijk (CDA) - Kati Piri (GroenLinks-Partij van de Arbeid) - Eric van der Burg (VVD) - Anne-Marijke Podt (D66) Luister ook | 'Nederland komt niet zonder kleerscheuren uit Nexperia-rel met China' BNR tijdens de verkiezingen Volg het laatste nieuws over de verkiezingen via bnr.nl/verkiezingen en blijf op de hoogte van alles wat er speelt in de campagne t/m de uitslagenavond. Je vindt hier ook alle andere debatten die BNR organiseert.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zelensky balanceert uitdagend tussen de wispelturigheid van Trump, Poetin's onverzettelijkheid en de aarzelingen van Europa. Trumps onvoorspelbare uitspraken zorgen voor verwarring, van de belofte van Tomahawk-raketten tot tegenstrijdige eisen aan Oekraïne. De aangekondigde ontmoeting tussen Trump en Poetin blijkt onzeker, met Rusland dat vaag blijft. Terwijl Amerika en Europa een staakt-het-vuren overwegen, signaleren ze ondanks eerdere beloften een verschuiving in hun steun, wat Poetin ten goede lijkt te komen.

Bert Koenders, voormalig minister van Buitenlandse Zaken, en Geert-Jan Haan, Europa-verslaggever, analyseren de Nexperia-rel en de impact op de Europese politiek. Koenders wijst op de strategische timing van het ingrijpen van de Nederlandse regering en de risico's van Europese afhankelijkheid van China. Haan legt de zorgen van de Duitse auto-industrie uit door chiptekorten en Peking's dreigende maatregelen. Samen verkennen ze de noodzaak van meer samenwerking binnen de EU om technologische soevereiniteit te waarborgen.

Het fragiele bestand tussen Israël en Hamas blijft gevaarlijk, vooral zolang gijzelaars niet zijn teruggegeven. De snel verlopen conferentie in Sharm el-Sheikh levert slechts symbolische resultaten op, met Trump die zich laat bewonderen om zijn oorlogen. Ondertussen blijkt het ontwapenen van Hamas onrealistisch, terwijl zij juist krachtiger optreden in Gaza. Er zijn plannen voor een stabiliteitsmacht en een bestuurlijk orgaan, maar wantrouwen blijft de grootste uitdagingen voor een duurzame vrede.

In deze aflevering zijn Arend Jan Boekestijn, historicus en commentator; Tara Kenkhuis, correspondent Midden-Oosten; en Jaap de Hoop Scheffer, voormalig NAVO-secretaris-generaal, te gast. Ze bespreken de politieke en historische impact van het vredesbestand tussen Israël en Hamas. Arend Jan belicht Netanjahoe's binnenlandse uitdagingen, terwijl Tara de reacties van de Gazanen en de regionale politiek uiteenzet. Jaap analyseert de diplomatieke risico's en de cruciale noodzaak voor humanitaire stappen, en ze reflecteren op Europa's beperkte invloed in het conflict.

Het bestand tussen Israël en Hamas is er dan eindelijk. Donald Trump heeft Netanyahu en Hamas genoeg tot elkaar gekregen om akkoord te gaan met een bestand. Maar dat wil niet zeggen dat het conflict daarmee dichterbij een oplossing komt. 'Het is geweldig nieuws dat de oorlog nu stopt', zegt oud-minister van Buitenlandse Zaken Ben Knapen 'maar de route tot een overzichtelijke combinatie van mensen en grondgebied, daar ben je nog ver van verwijderd.' Luister ook | 'Meest logische oplossing is het bombarderen van Russische dronefabrieken' Daarmee doelt Knapen op de tweestatenoplossing. Die staat in punt negentien van Trumps plan. 'Dat is helemaal aan het eind. En bij het Midden-Oosten kijken we toch vaak van: we zien wel.' Eerst gaat het er volgens hem om dat de oorlog stopt. Dat lijkt nu te zijn gelukt. Volgens Knapen heeft Trump een prestatie geleverd door deze deal voor elkaar te krijgen, maar dat wil niet zeggen dat de Europese aanpak van sancties en dreigementen niet heeft gewerkt. 'Het is zinvol om uiting te geven aan ontevredenheid of een schending van iets waar wij voor staan. Sancties horen ook bij het uiten van de publieke opinie.' Lees ook | Experts waarschuwen na ‘historische deal’ Hamas en Israël: ‘Zo ver is het nog lang niet’ Oekraïners willen doorvechten In grote delen van Oekraïne is de oorlog ver weg, maar toch zetten heel veel mensen zich in voor de soldaten aan het front, vaak meer dan duizend kilometer verderop. Dat zag Europa-verslaggever Geert Jan Hahn op reis door West-Oekraïne. 'Oekraïners weten dat de Russen altijd weer terugkomen. Dus moeten ze doorvechten.' Hahn beschrijft de voorbeelden van individuen die wapens en munitie maken voor het leger, of juist houdbare soep maken die door drones in de loopgraven worden gedropt. Luister ook | Amerika Podcast Felle campagne vóór uitzettingen | Postma in Amerika In heel Amerika zijn er ICE-acties. Immigranten worden daar opgezocht en opgepakt. De Trump-regering is daar maar wat trots op. Sterker nog: er worden zelfs spotjes uitgezonden op Instagram en tv waar onder meer ICE-agenten worden gerekruteerd. Dat ziet Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.