De Wereld | BNR

Handelsoorlog of niet. We kunnen niet om Amerika heen zegt Wopke Hoekstra, Eurocommissaris voor Klimaat, Schone Groei en Fiscaliteit, in BNR De Wereld. Hij wijst er ook op dat we in tijden van (handels)oorlogen niet moeten vergeten om ook in de strijd tegen klimaatverandering te blijven investeren. Luister ook | 'Als het niet met Amerika kan, dan maar zonder' Waar president Trump weer vol inzet op fossiele energie, daar denkt Hoekstra dat er geen businessmodel meer in zit en dat Europa moet blijven investeren in duurzaamheid. 'Er gaat in toenemende mate helemaal geen businesscase meer zijn voor drill, baby, drill', aldus Hoekstra. Lees ook | Meloni bezoekt Trump in Washington: balanceren op dun koord Meloni de ideale 'realpoliticus'? De Italiaanse premier Giorgia Meloni ziet zichzelf als de bruggenbouwer tussen Amerika en Europa. Maar de handelsoorlog brengt haar in een lastig parket, want Italië is erg afhankelijk van Amerika. Tegelijkertijd vinden Trump en Meloni elkaar in hun conservatieve denkbeelden, maar is Meloni wel weer vóór steun aan Oekraïne. Te gast is Arthur Weststeijn, historicus verbonden aan de Universiteit Utrecht en Italië-kenner. Luister ook | Amerika Podcast Trump gezonder dan ooit? | Postma in Amerika Trump versterkt zijn grip op de journalisten in het Witte Huis. En dat is ook te horen aan de vragen die er nu tijdens de persconferenties worden gesteld, legt Amerika-correspondent Jan Postma uit.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat Donald Trump zijn heffingen heeft uitgesteld betekent niet dat de problemen voorbij zijn. 'Wat Trump aan het doen is is niet alleen de relaties met de EU aan het verslechteren. Hij is het hele multilaterale systeem aan het ontmantelen', daarvoor waarschuwt D66-Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy. 'Als het niet met Amerika kan, dan maar zonder Amerika.' Luister ook | Trump viert Liberation Day 'extreem ongenuanceerd' Gerbrandy wijst op de relaties die Amerika heeft opgebouwd met de Verenigde Naties, de Wereldhandelsorganisatie WTO en het Klimaatakkoord van Parijs. 'Hij gelooft niet in internationale afspraken. Hij wil altijd kunnen doen wat hij zelf wil', vervolgt Gerbrandy die juist gelooft dat de multilaterale wereld zoveel waard is. 'Die hebben we opgebouwd na de Tweede Wereldoorlog en heeft ons vrede, veiligheid en welvaart gebracht.' EU schaakt op meerdere borden De Europese Unie moet zich op andere markten richten. Ook in landen die niet dezelfde liberale waarden erop na houden. Bijvoorbeeld in Centraal-Azië en Afrika. Europaverslaggever Geert Jan Hahn legt uit hoe Europa daarmee omgaat en Gerbrandy legt uit dat daar realpolitik bij nodig is tot op zekere hoogte. Lees ook | 'China kan op een hele nare manier terugslaan' China en Amerika smijten met heffingen naar elkaar Waar Amerika de heffingen voor 90 dagen pauzeert voor de rest voert het die voor China juist op. Trump heeft China 125 procent aan heffingen opgelegd nadat China kwam met heffingen ter waarde van 84 procent. Sinoloog Henk Schulte Nordholt legt uit welke strategie daar aan de Chinese zijde achter schuilt. Luister ook | Amerika Podcast 'Trumps pauze was altijd al het plan!' | Postma in Amerika Trump krabbelde terug met zijn wederkerige importheffingen. Maar het Witte Huis kraait victorie. Dit was namelijk altijd al het plan, zo legt het Witte Huis uit! Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat je in deze handelsoorlog en barrage van Trump-decreten niet zo gemakkelijk in cijfers kunt uitdrukken, zijn factoren als emotie, gevoel en angst. Amerikanen zien massaal af van een reis naar Europa. Europeanen kiezen andere bestemmingen dan de VS. Om nog maar niet te spreken van Canadezen, die spontaan een boycot zijn begonnen.  Amerikanen vrezen niet meer welkom te zijn, omdat ze persoonlijk verantwoordelijk worden gehouden voor de strapatsen van Trump.  En ze hebben gelijk, cijfers van CNN bevestigen dat beeld. In Zweden, Duitsland, Frankrijk en het VK staat nog maar een derde van de bevolking positief tegenover Amerikaanse toeristen. In Denemarken, waar ze altijd erg populair waren, ziet nog maar 20 procent ze graag komen – uiteraard door de kwestie-Groenland.  Voor Europeanen is het vooral de angst om bij aankomst in de boeien te worden geslagen , voor dagen of weken de cel in te gaan en te worden vernederd. Dat is inmiddels een hoop reizigers overkomen, om administratieve wissewasjes , of om helemaal niets. Of omdat ze op de sociale media op je tablet of telefoon iets vinden  dat ze staatsgevaarlijk vinden, zoals hevige kritiek op de Grote Leider. Transgenders moeten helemaal uitkijken. Aangezien Amerika sinds 20 januari als geslacht alleen man of vrouw erkent, moeten zij op hun inreisformulier invullen wat ze bij hun geboorte waren. Aankomen in Amerika was vroeger al intimiderend, maar nu zijn de reizigers vaak doodnerveus. Ik kan ervan meepraten, want ik reis er vandaag heen – als ingezetene, op weg naar huis. Je weet maar nooit. Echte clash En zo komen we bij de echte tragedie van de clash met Trump. Toeristen en ondernemers waren altijd weg van de VS, ook tijdens omstreden presidenten als Johnson, Nixon en Bush 2. De uitdagende steden, de adembenemende natuur, country & western, Bruce Springsteen, Leonard Bernstein, de kunst, de wetenschap – het waren magneten. En omgekeerd ook, steden als Kopenhagen, Londen, Rome, Parijs, Amsterdam – onze Amerikaanse vrienden stroomden erheen. Ze hadden ons in 1945 bevrijd, ze waren onze bondgenoten, onze beschermers. En dat is nu allemaal weg. Er heerst een gevoel van rouw. Bijna een vijfde van de expats in Amerika overweegt het land te verlaten. Tref ik vandaag een drukkere vertrekhal aan dan de aankomsthal? Het zou me niet verbazen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donald Trump heeft ‘Bevrijdingsdag’ gevierd nu zijn heffingen zijn ingegaan. Als het aan hem ligt is het het begin van een nieuwe periode van welvaart. Amerikanist Koen Petersen denkt dat Trump vooral op het sentiment in wil spelen dat Amerika jarenlang benadeeld is door andere landen. Luister ook | 'EU heeft veel te veel te verliezen als het de deur naar Turkije dichtsmijt' Economen waarschuwen voor de negatieve effecten die het op Amerika zelf kan hebben. 'We moeten ook nog maar zien of de beloofde welvaart er ook echt gaat komen', aldus Petersen. Volgens Amerika-correspondent Jan Postma geven Republikeinen Trump het voordeel van de twijfel, al klinken daar ook kritische geluiden. Luister ook | Onrust in Gaza neemt verder toe nu Israël het offensief uitbreidt Israël trekt verder Gaza in en Netanyahu ligt onder een vergrootglas Israël breidt de militaire operatie in Gaza verder uit. Volgens minister van Defensie Katz wil Israël gebieden toevoegen aan veiligheidszones. Premier Netanyahu ligt ondertussen onder een vergrootglas door een corruptieschandaal waarvan hij wordt beschuldigd. Het heeft allemaal te maken met banden die hij met Qatar zou hebben. Qatar is weer de steun en toeverlaat van Hamas. Te gast is Jan van Benthem, buitenlandcommentator van het Nederlands Dagblad. Luister ook | Amerika PodcastSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Vandaag viert Amerika ‘Bevrijdingsdag’. Zou er vuurwerk komen? Waarschijnlijk niet, want dat komt uit China, en als één land is onder het juk waarvan dat arme Amerika decennialang niet uit wist te komen, dan is het de Volksrepubliek, met haar geniepige staatssteun aan bedrijven die die arme Yanks naar de bedelstaf concurreerden. Om nog maar niet te spreken van het elitaire Europa, dat met zijn champagne, BMW’s en kaas tegen afbraakprijzen nietsvermoedende burgers verleidde om het eigen product uit Californië, Wisconsin en Idaho te negeren.  ‘Bevrijdingsdag’ is het moment waarop de heffingen ingaan, de extra invoerrechten waarmee de Grote Roerganger het voor zijn onderdanen voordelig zegt te maken om producten uit eigen land te kopen. De Noord-Amerikaanse buurlanden Canada en Mexico, tot vandaag de grootste handelspartners, kruipen met gebogen hoofd terug in hun hok, het hooghartige Europa zoekt vergeefs geitenpaadjes om onder de toorn van de Grote Roerganger uit te komen. Denkt de Grote Roerganger, ten onrechte.  Als prijzen, bijvoorbeeld door heffingen, omhooggaan – en we praten hier over 20 tot 50 procent, dan is er iemand die daarvoor betaalt: de fabrikant, de exporteur, de importeur of de eindgebruiker. In die keten zit geen enkele winnaar, want er zijn vrijwel geen producten waarin geen buitenlandse bestanddelen, onderdelen of grondstoffen zitten, van veevoer, tot kunstmest, tot bougies, tot batterijen, tot staal, tot lijm voor vliegtuigvleugels. Bevrijdingsdag wordt dus het begin van chaos, onder consumenten, ondernemers en beleggers.  Het lastigst is dat eigenlijk niemand enig idee heeft met welke heffingen de Grote Roerganger komt. Vragen daarover heeft hij tot nu toe ontweken, voor zover bekend ook onder zijn naaste medewerkers. Verrassingen zijn er al wel. Dat de EU zou zeggen: kom maar op, wij staan klaar om terug te meppen – ongeveer wat Ursula von der Leyen zei. Wat niemand had verwacht, zeker de Grote Roerganger niet, was dat China, Japan en Zuid-Korea, bepaald niet elkaars boezemvrienden, gaan samenwerken. De Chinese boodschap is: als Amerika niet met eigen bondgenoten wil dealen, neemt China die rol met genoegen over.  Aan ‘Bevrijdingsdag’ gaat een dag van herdenken en treurnis vooraf. Wij hebben vooral associaties met dat laatste. Want het wordt steeds duidelijker dat onze belangrijkste bondgenoot noch een bondgenoot is, noch een vriend. In elk geval voor de nabije toekomst.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Turken blijven de straat op gaan tegen het arresteren van de burgemeester van Istanbul Ekrem Imamoglu. Hij wordt gezien als de belangrijkste opponent van president Erdogan. Vanuit Europa zijn de reacties voorzichtig. Oud-correspondent Joost Lagendijk denkt dat Europa te veel te verliezen heeft omdat Turkije zo'n belangrijke NAVO-bondgenoot is. Luister ook | 'Trump was niet voorbereid op Poetins manier van onderhandelen' Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit dat er vanuit de Europese hoofdsteden wel reacties zijn gekomen, maar die roepen Erdogan vooral op om de demonstranten te beschermen. Ze legt uit hoe de relatie tussen Europa en Turkije er nu uitziet. De protesten braken vorige week los nadat Imamoglu werd opgepakt. Volgens Lagendijk wil Erdogan voorkomen dat Imamoglu het tegen hem op kan nemen bij de volgende presidentsverkiezingen. Die moet Erdogan waarschijnlijk voor 2028 al houden, omdat hij anders volgens de grondwet niet meer mee mag doen. Luister ook | China ziet niets in voorstel Trump verkoop TikTok China hoopt op onze investeringen De Chinese economie heeft het nog altijd moeilijk, maar president Xi hoopt te profiteren van de onrust tussen Amerika en Europa. Sinoloog Valérie Hoeks, oprichter van China Inroads, ziet dat het sentiment in China aan het veranderen is. En of er een deal tussen Trump en Xi komt? Daar zijn ze sceptisch over. Lees ook | Signal-gate vergroot politieke twijfel over Amerikaanse steun Geest van 'Signal-gate' nog niet in de fles | Postma in Amerika President Trump steunde tot nu toe de maker van de beruchte Signal appgroep, Mike Waltz. Maar dat gaat niet altijd van harte. Meerdere Republikeinse senatoren eisen nu een onderzoek, legt Amerika-correspondent Jan Postma uit. Luister ook | Amerika PodcastSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is zeer veel ophef over de plannenmakerij voor de recente Amerikaanse aanval op doelen van de Houthi’s in Jemen. Want de politieke hoofdrolspelers deelden hun discussie op Signal, wat in strijd is met de Spionagewet. Maar spannender is dat nationaal veiligheidsadviseur Mike Waltz hoofdredacteur Jeffrey Goldberg  van het maandblad The Atlantic klaarblijkelijk aan de groep had toegevoegd. Schoolvoorbeeld van een lek, maar niet het gevolg van journalistiek graafwerk. Goldberg kon ongevraagd meekijken. De meest logische verklaring is dat Waltz naar buiten wilde brengen dat vicepresident JD Vance tegen de aanval was. Maar 3 procent van de Amerikaanse scheepvaart gaat door de Rode Zee en het Suezkanaal, maar voor Europa is dat 40 procent. Regiefout Vance had daarom zwaar de pest in dat Amerika Europa uit de brand hielp. Minister van defensie Hegseth noemde het ‘bietsende Europa armzalig’ . Dat was de politieke boodschap. Waltz had die boodschap beter anoniem kunnen lekken. We zijn dus vermoedelijk getuigen van een regiefout.  Het heeft alles te maken met het mediabeleid van team-Trump. En daar is behoorlijk wat aan de hand. Zo zijn media als de New York Times, CBS News, NBC en CNN hun vaste plaatsen in de perskamer van het Witte Huis kwijt, want dat zijn ‘fake media’ . Daarvoor in de plaats zitten nu bloggers en podcastmakers met de MAGA-signatuur. Associated Press, een van de beste en zorgvuldigste persbureaus, is eruit gegooid omdat het de Golf van Mexico nog steeds Golf van Mexico noemt, en niet Golf van Amerika, wat Trump eist.  Zwijgen opgelegd De geëxcommuniceerde media zijn behendig genoeg om toch aan hun nieuws te komen. Dat geldt niet meer voor de Voice of America, Radio Free Europe, Radio Liberty, Radio Free Asia en het Middle East Broadcasting Network, die Trump inmiddels het zwijgen heeft opgelegd. Het zijn radiostations die sinds de Tweede Wereldoorlog nieuws brengen in landen die geen vrije pers kennen, zoals China, Iran, Venezuela, Cuba en Rusland. Ze doen dat in meer dan vijftig talen, zijn opmerkelijk onpartijdig en concentreren zich veelal op het nieuws in die landen zelf. Zoals de Deutsche Welle en de BBC World Service dat ook doen. Klinkt een beetje ouderwets, en dat is het ook, maar alleen al de Amerikaanse zenders trekken meer dan 400 miljoen luisteraars. Waarom wil Trump de knop omdraaien? Omdat het geld kost, en dat is waar. En omdat ze ‘fake’, dus anti-Trump nieuws verspreiden, wat pertinente onzin is.  Ware klopjacht Is dit alles een inbreuk op de persvrijheid?  Staat Amerika terecht op de 55ste plaats op de wereldranglijst ? Beetje wel. De persvrijheid lekt weg. Je mag in de VS nog steeds schrijven en zeggen wat je wilt. Maar op de media die dat faciliteren wordt een ware klopjacht gehouden. Het is een landmijn waarop Jeffrey Goldberg toevallig trapte. Door een regiefout van team-Trump.See omnystudio.com/listener for privacy information.

het telefoontje tussen Trump en Poetin heeft één ding duidelijk gemaakt: 'The Donald' is niet opgewassen tegen 'Vladimir Vladimirovich'. Volgens Hella Rottenberg, Ruslandkenner verbonden aan Raam op Rusland, was Trump niet voorbereid op de manier waarop Poetin onderhandelingen ingaat. De bedoeling is dat Rusland en Oekraïne elkaars energiecentrales en infrastructuur dertig dagen niet aan zullen vallen. De bedoeling was eigenlijk dat er een algeheel staakt-het-vuren zou komen. Luister ook | 'We moeten met het zwartste scenario rekening houden zo lang Trump in het Witte Huis zit' Hoe gevaarlijk is Iran? Het geweld in het Midden-Oosten is weer ontbrand. Israël heeft het bestand met Hamas eenzijdig beëindigd en is een nieuw offensief gestart. Even daarvoor voerde Amerika nieuwe aanvallen uit op de Houthi-rebellen in Jemen. De grote boosdoener is en blijft volgens Amerika Iran. Volgens hoogleraar irreguliere oorlogsvoering Martijn Kitzen is het gevaar van Iran afgenomen in de zin dat de proxy's van dat land zwakker zijn geworden. Maar we mogen volgens hem niet onderschatten hoe groot het Iraanse leger is en hoe geavanceerd de Iraanse wapens zijn. Lees ook | 'Amerikaanse aanval op Houthi's is waarschuwing aan Iran'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sinds de moord op elf Joden in een synagoge in Pittsburgh, in 2018, de meest fatale antisemitische aanval in de Amerikaanse geschiedenis, gaat er een discussie rond op sociale media over het motief van de dader, vrachtautochauffeur Robert Bowers. Die zou hebben geloofd in de theorie van ‘blanke genocide’, zogenaamd een Joods complot dat niet-blanken aanmoedigt naar Amerika te emigreren met als doel het blanke ras te ‘elimineren’.  Je zou zeggen dat ‘blanke genocide’ op de stapel kan van de vele andere antisemitische en racistische theorieën die zoal de ronde doen, ook in de Verenigde Staten. Maar wat de massamoord in Pittsburgh nog extra ernstig maakte was dat Elon Musk  in 2023, een jaar nadat hij het toenmalige Twitter had gekocht, op zijn eigen platform de theorie onderschreef. Hij noemde ‘blanke genocide’ simpelweg ‘de waarheid’. Dat leidde tot een stevige rel en een felle reprimande van de toenmalige president Biden. ‘Wij veroordelen deze weerzinwekkende promotie van antisemitische en racistische haat in de sterkst denkbare termen’, zei Bidens woordvoerder. IBM en Apple trokken zich terug als adverteerder op X. Een jaar geleden eiste Musk via de rechtbank in Californië dat het Centrum voor het Bestrijden van Digitale Haat zou stoppen met het publiceren van rapporten over het toenemende racisme, antisemitisme en extremistische op X  sinds hij eigenaar was. De rechter wees de eis af, tot vreugde van de directeur van het de organisatie, Imran Ahmed. Vorige week deelde Musk op X het bericht van een gebruiker die beweerde dat Josef Stalin, Adolf Hitler en Mao Zedong  niet de oorzaak waren van de dood van miljoenen mensen, maar werknemers in overheidsdienst. Met andere woorden: het was de schuld van ambtenaren. Dat paste, dacht hij ongetwijfeld, naadloos in zijn onvermoeibare ijver bij het huidige massaontslag van ambtenaren dat hij voor en namens president Trump uitvoert. Ambtenaren zijn immers schurken. Er ontstond een hoop stampij, waarop Musk zijn bericht verwijderde. Maar een deel van zijn 219 miljoen volgers heeft het ongetwijfeld gelezen. Hetzelfde geldt voor zijn enthousiaste steun voor ultrarechtse politici als Javier Milei in Argentinië, Jair Bolsonaro in Brazilië, Narendra Modi in India en Alice Weidel, leider van de Duitse AfD. Elon Musk is een antisemiet en racist, daar kan geen twijfel over bestaan. En zijn baas, de president van de Verenigde Staten? In het Engels is daar een uitstekende term voor: guilty by association.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Of Amerika nog onze bondgenoot is durft GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans niet te zeggen. 'Ik durf niet mijn veiligheid op het spel te zetten om te denken dat Amerika aan onze kant blijft staan.' Hij voegt eraan toe Rusland Europa gaat testen, bijvoorbeeld in de Baltische staten. Luister ook | 'Onze veiligheidsoplossing ligt buiten de EU en de NAVO' Europa wil zichzelf herbewapenen. Premier Schoof heeft de steun voor ReArm Europe toegezegd, maar de Tweede Kamer is in meerderheid tegen. 'Premier Schoof is door drie partijen onder de bus gegooid.' Timmermans stoort zich vooral aan NSC-leider Pieter Omtzigt. 'De redenering van Omtzigt is van een kortzichtigheid en een domheid die ik zelden ben tegengekomen.' Om die investeringen in defensie te financieren moet er geleend worden, maar ook ziet Timmermans dat investeringen in wapens door pensioenfondsen geen taboe meer mogen zijn. Lees ook | Leden GL-PvdA stemmen eerder over nieuwe partij, Timmermans herhaalt leiderschapsambitie Onzekerheid over het nieuwe Syrië Het geweld in Syrië is weer opgelaaid afgelopen week. Interim-president Al-Sharaa spreekt van een onacceptabele daad en heeft onderzoek en maatregelen beloofd. Wat betreft Isa Kahraman, buitenlandwoordvoerder voor NSC in de Tweede Kamer moet Al-Sharaa het voordeel van de twijfel krijgen. Maar hij is wel 'extreem bezorgd'. Luister ook | Amerika Podcast Autoverkoper Trump | Postma in Amerika President Trump ziet dat het slecht gaat met het aandeel Tesla van zijn kameraad Musk. En dus prijst Trump nu als een ware autoverkoper Tesla's aan. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.