Follow the Money interviewt

Klimaatwetenschapper en jurist Joyeeta Gupta denkt dat alleen het recht kan afdwingen dat landen en bedrijven geen schade toebrengen aan natuur en milieu. In 2007 kreeg het IPCC, waar ze hoofdauteur was, de Nobelprijs voor de Vrede, en vorig jaar won ze de Spinozapremie, de hoogste Nederlandse onderscheiding in de wetenschap. Met het geld dat daaraan verbonden is, anderhalf miljoen euro, doet ze onderzoek naar een mondiale grondwet.

Jim Reekers, voormalig arts en emeritus hoogleraar interventieradiologie in het Amsterdam UMC, schreef een boek over de zwijgcultuur in ziekenhuizen. Hij hoopte de discussie over structurele problemen in de zorg aan te zwengelen. Dat is maar ten dele gelukt. ‘Veel van mijn collega’s weten het allemaal wel, maar niemand zegt: dit deugt niet. Iedereen loopt gewoon in de pas.’

De veiligheidsdiensten zijn tevreden met de Tijdelijke wet cyberoperaties. Die is sinds 1 juli van kracht en ze kunnen daardoor, zeggen ze, sneller optreden tegen dreigingen uit Rusland of China. Bert Hubert – voormalig toezichthouder op de veiligheidsdiensten – vindt juist dat die wet de diensten te veel macht geeft: ‘Dit gaat binnen een paar jaar helemaal mis.’

Om de uitbuiting van arbeidsmigranten in de vleesverwerkende industrie te beëindigen, moet de sector niet langer met uitzendkrachten werken. Dat vindt programmacoördinator Eline Willemsen van Fairwork, een organisatie die tegen uitbuiting en moderne slavernij in Nederland strijdt. De uitzendbranche verzet zich tegen zo’n maatregel. Willemsen: ‘We hebben radeloze arbeidsmigranten aan de lijn die op straat staan en nergens heen kunnen.’

Terwijl sommige mensen zich ergeren aan ngo’s die klimaatzaken aanspannen, begrijpen anderen zo’n stap wel. Niels Koeman – jarenlang lid van de Raad van State en nu werkzaam voor Raad voor de Leefomgeving – valt in de tweede categorie. Naar zijn idee hebben overheden zulke rechtszaken vaak aan zichzelf te danken. ‘Je moet niet schrikken als Urgenda en Milieudefensie naar de rechter stappen.’

Complotdenkers ondermijnen het vertrouwen in de democratie en de rechtsstaat. Al zeker honderdduizend mensen geloven inmiddels dat er een kwaadaardige elite aan de macht is. Zelfs politici verspreiden complottheorieën. Onderzoeker Jelle van Buuren waarschuwt in dit interview met Harm Ede Botje dat de democratische rechtsorde fundamenteel moet worden versterkt.

Duurzaamheid en vergroening van de economie zullen de komende tijd minder prioriteit krijgen, lijkt het. De vier politieke partijen die nu een rechts kabinet willen vormen, stellen in hun hoofdlijnenakkoord de doelstellingen voor vergroening naar beneden bij, net als andere partijen in Europa doen. De oplossing ligt bij de markt, stelt econoom Barbara Baarsma in dit interview met Harm Ede Botje.

Harm Ede Botje interviewt de Amsterdamse politicoloog Tom van der Meer. In zijn nieuwe boek Waardenloze politiek beschrijft Van der Meer hoe de democratie klem zit tussen technocratie en populisme. Middenpartijen zijn te veel op elkaar gaan lijken, waardoor burgers niets meer te kiezen hebben. Ook de media moeten bij zichzelf te rade gaan. ‘Het gaat om het smaakje van de dag, om het soapverhaal. Over vorm, niet over inhoud.’

Annette van Soest interviewt Bas Welling. Fossiele reclames verleiden ons om meer vervuilende producten of diensten te kopen. En met succes. Welling, directeur van creatief bureau Wefilm, weet er alles van: hij deed er jaren aan mee. Totdat het begon te knagen.

Wethouder Martijn Balster van Den Haag staat het water aan de lippen. Zijn stad kan de problematiek rond arbeidsmigranten niet meer aan. Ze zitten noodgedwongen in overvolle en verwaarloosde woningen, worden uitgebuit door werkgevers en verblijven niet zelden op straat in wijken waar de leefbaarheid toch al te wensen overlaat. Balster vindt dat werkgevers wel de lusten maar niet de lasten van de arbeidsmigratie hebben. Hij roept op tot onconventionele maatregelen. De glastuinbouw in het Westland, waar veel arbeidsmigranten werken, is volgens hem ‘op deze manier niet houdbaar’.