Podcast Filosofie

“Solidariteit wordt niet bereikt door onderzoek, maar door verbeelding. De verbeeldingskracht om vreemden te zien als mensen die eveneens lijden. Solidariteit wordt niet ontdekt door reflectie, maar gecreëerd.”Op deze manier drukte de Amerikaanse filosoof Richard Rorty uit dat je dat wat rechtvaardig is, niet absoluut kunt funderen, maar mensen wel kunt verleiden tot solidariteit.Waarom ging Rorty over van de analytische traditie over naar het pragmatisme?Welke rol spelen wilde orchideeën, vogels en Nabokov in zijn filosofieEn kan hij voorkomen dat zijn contingente pragmatisme vervalt tot plat relativisme?Te gast is Dirk-Jan van VlietDe denker die centraal staat is Rorty Tips van de hoofdgastWil je meer weten van Richard Rorty? Dirk-Jan raad je de volgende artikelen en boeken aan:Philosophy and Social Hope. Engelse bundel met de meest toegankelijke artikelen van Rorty. Is niet beschikbaar in het Nederlands.Contingentie, Solidariteit en Ironie. Zie ik toch wel als z'n hoofdwerk en is wel vertaald naar het Nederlands. Dit is een uitstekende begeleidende youtube-reeks bij Contingentie, Solidariteit en Ironie, gemaakt door Victor Gijsbers (Universiteit Leiden)Pragmatism as anti-Authoritarianism. Vooral interessant voor mensen met een filosofie-achtergrond. Het boek is recent postuum verschenen en bundelt zijn meest recente niet-gepubliceerde artikelen. Is wat taaier maar geeft wel mooi zijn definitieve positie weer.

“Het natuurlijke objectieve in de wereld leven, is slechts een bijzondere modus van het transcendentale leven, dat voortdurend de wereld constitueert.” Op deze manier drukte de Duitse fenomenoloog Edmund Husserl uit dat de wereld bestaat bij de gratie van het bewustzijn. Waarom is het volgens Husserl belangrijk om de fenomenen zoals die zich voordoen, te beschrijven? Is er een vorm van intersubjectiviteit mogelijk? En hoe heeft het naturalisme onze wereld onttovert en waarom moet de fenomenologie deze weer in de juiste mate herbetoveren? Te gast is Corijn van Mazijk De denker die centraal staat is Husserl

“Al heeft de mens zijn grond niet zelf gelegd, maar zich die als zijn erfdeel eigen gemaakt, dan nog is hij vrij om zijn houding ten opzichte van deze grond te bepalen.” Op deze manier geeft de Zwitserse psychoanalyticus Ludwig Binswanger aan dat aan de oorsprong van ieders bestaan niet een trauma, maar een wereldontwerp ligt. Hoe verbindt Binswanger de fenomenologie en de psychoanalyse? Waarom is er voor hem geen verschil tussen waanzinnigen en niet-waanzinnigen? En waarom kun je volgens Binswanger niemand anders verantwoordelijk houden voor je eigen bestaan? Te gast is Maarten van Buuren De denker die centraal staat is Binswanger

“Het christendom spoort aan om weg te geven wat van jezelf is. Het socialisme spoort aan om te nemen wat van anderen is.” Op deze manier drukte de negentiende-eeuwse Russische filosoof Vladimir Solovjov uit dat denken dat alleen gebaseerd is op materialisme, zonder spirituele lading, uiteindelijk tekortschiet. Waarom en hoe probeerde Solovjov materialisme en idealisme te verbinden? Op welke manier was de goddelijke wijsheid de drijvende kracht voor zijn denken? En waarom is Russische filosofie voor een westerling toch altijd op een bepaalde manier ondoorgrondelijk? Te gast is Pascal Huiting De denker die centraal staat is Solovjov

“Hoop is de verwisseling van de wens dat iets zal gebeuren, met de waarschijnlijkheid ervan” Hiermee geeft Schopenhauer een krachtige illustratie van zijn pessimistische denken: dat de vervulling van verlangens op niets uitloopt. Wat houdt Schopenhauers metafysica van de wil in? Op welke manier verwerkte hij als eerste westerse filosoof boeddhisme in zijn denken? En waarom vond hij dat we ook empathie moeten tonen ten opzichte van dieren? Te gast is Maarten Doorman De denker die centraal staat is Schopenhauer

“Een persoon wordt gekend in de mate waarin hij wordt liefgehad” Op deze manier legde Noord-Afrikaanse denker Augustinus uit dat liefde ook een kenweg is. Waarom is Augustinus het scharnierpunt tussen het Griekse en het christelijke denken? Hoe verbindt hij zijn autobiografische zoektocht met zijn denken over de wereld? En waarom blijven filosofen, psychologen teruggrijpen op deze vierde-eeuwse denker? Te gast is Paul van GeestDe denker die centraal staat is AugustinusTips van de hoofdgastWil je meer weten van Augustinus? Paul van Geest raad je de volgende artikelen en boeken aan:Belijdenissen van Aurelius Augustinus.Stellig maar onzeker. Augustinus’ benadering van God van Paul van Geest, Budel: Damon, 2007. 256 pp.Met zachte hand. Augustinus over dwang in kerk en maatschappij [brief 185] van Paul van Geest, Budel: Damon, 2012. 152 pp. [met V. Hunink];Waarachtigheid. Levenskunst volgens Augustinus van Paul van Geest, Zoetermeer: Meinema, 2011. 182 pp. 

“Ken uzelf” Deze woorden van het orakel van Delphi vormen de kern van de beweging die de Atheense filosoof Socrates inzette. Op welke manier heeft de filosofie na Socrates zich weer afgekeerd van deze beweging van Socrates? Waarom draagt het feit dat hij zelf nooit iets geschreven heeft, juist bij aan zijn status als vader van de westerse filosofie? En waarom dronk hij de gifbeker, terwijl hij zelf vond dat hij de rest van zijn leven in de watten gelegd zou moeten worden? Over deze vragen en nog veel meer, gaan we het de komende drie kwartier hebben. Te gast is Rico Sneller De denker die centraal staat is Socrates

“Als we zouden stoppen met het begeren van wat van onze naaste is, dan zouden we nooit meer doodslaan, overspel plegen, stelen of een valse getuigenis afleggen. Als we het tiende gebod zouden respecteren, zouden de vier die eraan voorafgaan overbodig zijn.” Op deze manier geeft de Frans-Amerikaanse filosoof René Girard aan dat mimetische begeerte de verklaring is voor het feit dat de mensen wel vrede willen, maar dat die er nooit komt. Hoe kan zelfreflectie voorkomen dat we de schuld afwentelen op een zondebok? Hoe houdt religie het zondebokprincipe in stand en kan juist godsdienst het doorbreken? En waarom is het idee van schaarste een economische mythe? Te gast is Guido van Heeswijck De denker die centraal staat is Girard

“De kindertjes, ze horen het niet graag als de aangeboren neiging van de mens tot het ‘kwaad’, tot agressie, destructie en daarmee ook tot wreedheid ter sprake wordt gebracht. God heeft hen immers geschapen naar het evenbeeld van zijn eigen volmaaktheid. Men wil er niet aan herinnerd worden hoe moeilijk het onloochenbare bestaan van het kwaad in overeenstemming is te brengen met Gods almacht en volmaakte goedheid.” Op deze manier stelt Sigmund Freud dat de mens beheerst wordt door duistere driften. Waarom moet je volgens Freud de oorzaak voor wat niet goed gaat in het leven niet buiten jezelf zoeken, maar in jezelf? Waarom stelt hij dat alle seksualiteit perverse wortels heeft? En hoe kan dit duistere denken toch bevrijdend? Te gast is Paul Moyaert De denker die centraal staat is Freud

“De stelling dat elk aspect van ieder gepaard fenomeen onafhankelijk bestaat van het andere, is tegenstrijdig met de natuurlijke realiteit en de menselijke ervaring.” Op deze manier drukt de Nigeriaanse filosoof Sophie Oluwole uit dat we niet moeten denken in binaire opposities, maar in binaire complementariteit. Waarom is Orunmila, "de Afrikaanse Socrates", zo belangrijk in Oluwole’s denken? Op welke manier komen orale traditie en kritische reflectie samen in de filosofie van Ifa? En eigenlijk überhaupt wel spreken van de Afrikaanse filosofie? Te gast is Louise Müller De denker die centraal staat is Oluwole