Podcast Filosofie

“Het was eenvoudiger voor het liberalisme het volk uit te vinden dan het te bestuderen. Liberalen construeerden hun volk a priori, schiepen het uit herinneringen aan dingen die het eens gelezen had, kleedden het in Romeinse toga of met de mantel van een schaapshoeder. Niemand dacht aan echte mensen.” Zo drukte Alexander Herzen uit dat zolang materiële ongelijkheid in stand blijft, democratische idealen nooit gerealiseerd worden. Hoe laveert hij tussen illusie en idealisme? Waarom eten revoluties meestal hun kinderen op? En waarom pleit hij ervoor om altijd kritisch te blijven denken en je niet te laten gijzelen door abstracte concepten? Te gast is Thijs Kleinpaste De denker die centraal staat is Herzen

“Rechtvaardigheid en verstandige gematigdheid moeten aanwezig zijn in wie gelukkig wil zijn. Hij mag niet toestaan dat zijn begeerten teugelloos zijn, hij mag niet proberen die te verzadigen door een roversleven te leiden." Zo drukte Plato het belang van de deugden uit voor het goede leven. Waarom is Plato zo’n ijkpunt in de filosofiegeschiedenis? Wat was volgens hem het goede leven? En wat moeten we vandaag de dag met rechtvaardigheid, moed en verstandige gematigdheid? Te gast is Emma Cohen de Lara De denker die centraal staat is Plato

“Aan de mensen laten zien wat ze moeten doen om aan de tirannie en de ontaarding te ontsnappen, wanneer de samenleving zich van een aristocratie richting een democratie ontwikkelt.” Dat was volgens Alexis de Tocqueville het kernidee van zijn beroemde werk "Over de democratie in Amerika". Welke spanning ziet hij tussen vrijheid en gelijkheid? Wat zag hij als de kansen en gevaren van de moderne democratie? En waarom was volgens hem de Franse Revolutie niet de breuk die de revolutie zelf vond dat ze was? Te gast is Marijn Kruk De denker die centraal staat is De Tocqueville

In gesprek met Marc de Kesel, directeur van het Titus Brandsma Instituut, duik je in het fascinerende leven van Simone Weil, een invloedrijke Franse filosofe en sociaal activist. Ze behandeld de verbinding tussen politiek en religie in Weils denken en haar unieke mystieke ervaringen. De Kesel onthult hoe Weil het lijden en de rol van de katholieke kerk bekritiseerde, en legt de complexe relatie uit tussen materiële wetmatigheden en spirituele genade. Haar zoektocht naar sociale rechtvaardigheid en universele religieuze inclusiviteit staat centraal.

“Net zoals we zeggen dat een lichaam in beweging is en niet beweging in een lichaam, zo moeten we zeggen dat wij in denken zijn en niet dat denken in ons is.” Met deze woorden geeft Charles Peirce aan dat denken en materie niet gescheiden kunnen worden. Hoe wordt dit uitgedrukt in zijn pragmatisme, categorieënleer en semiotiek? Waarom introduceert hij tegenover inductie en deductie, abductie? En welke rol speelt de ‘educated guess’ in zijn werk? Te gast is Ciano Aydin De denker die centraal staat is Peirce

In 1947 verscheen De Pest van Albert Camus. Het werd direct een bestseller en ook nu staat het boek wereldwijd weer hoog op de boekenlijstjes door het Coronavirus. We gaan in deze speciale aflevering van de Podcast Filosofie in gesprek met Ruud Welten over deze nog altijd actuele klassieker.

“Bomen kunnen wellicht opschieten als bomen, ook al blijken ze onvruchtbaar of dragen ze wilde vruchten; paarden worden als paard geboren, ook al kun je er niets mee aanvangen. Mensen echter, neem dat van mij aan, worden niet geboren, maar gevormd.” Hiermee drukt Desiderius Erasmus het belang van opvoeding en geestelijke inspanning uit. Hoe verbindt Erasmus de klassieke filosofie en de christelijke traditie? Op welke manier was hij van zijn invloed op het denken over kerk, politiek en samenleving in zijn tijd? En wat maakt hem tot een van meest prominente Nederlanders aller tijden? Te gast is Han van Ruler De denker die centraal staat is Erasmus

“Aan mijn gymleraren, aan mijn trainers, aan mijn berggidsen, die mij hebben leren denken." Zo drukt Michel Serres uit dat we voelen, waarnemen en denken met ons lichaam. Wat bedoelt hij met “denken op alle plaatsen”? Wat is de waarde van ruis voor onze communicatie? En wat heeft zijn filosofie te maken met sport? Te gast is Aldo Houterman De denker die centraal staat is Serres Tips van de hoofdgastWil je meer weten van Michel Serres? Aldo Houterman raad je de volgende artikelen en boeken aan:Les cinq sens / The Five Senses van Michel Serres. Prachtig boek over de van het lichaam voor het menselijk bestaan en de gedachte dat ons lichaam door en door zintuiglijk is.Le parasite/The parasite van Michel Serres. Over communicatie tussen twee objecten die altijd een derde object veronderstelt: de parasiet die relaties langzaam transformeert. En over de bal die van de rugbyspelers een team maakt.La naissance de la physique/ The Birth of Physics van Michel Serres: over waarom de wereld niet uit solide objecten bestaat, maar uit turbulente golven.Michel Serres: Figures of Thought van Christopher Watkin. Een heel goed en duidelijk overzichtswerk.

“Reeds de mythe is Verlichting, en; Verlichting slaat om in mythologie.” Zo drukte de Duitse filosoof Theodor Adorno uit dat de Verlichting zelf kan uitmonden in een totalitair systeem. Wat bedoelde Adorno met het niet-identiteit? Waarom was hij kritisch op de cultuurindustrie? En waarom is hij ook nu weer buitengewoon actueel? Te gast is Thijs Lijster De denker die centraal staat is Adorno

"De geschiedenis in een notendop. De meest serieuze parodie die ik ooit hoorde is deze: 'In den beginne was de onzin. En de onzin was, bij God. En God (goddelijk) was de onzin.'" Met deze woorden drukte Friedrich Nietzsche uit dat onzin het eerste of het laatste woord is over de werkelijkheid. Wat bedoelde Nietzsche hiermee en wat kunnen we zeggen over de meeste bekende begrippen uit zijn denken: - God is dood - Eeuwige wederkeer van hetzelfde - Übermensch - Wil tot macht? Te gast is Paul van Tongeren De denker die centraal staat is Nietzsche