Macro met Boot en Mujagić | BNR

De geloofwaardigheid van centrale banken lijkt in het geding te zijn volgens econoom Edin Mujagic. Terwijl dat juist hetgeen is waar de banken zoveel waarde aan hechten. 'Als de geloofwaardigheid afneemt, kunnen centrale bankiers daar slapeloze nachten van krijgen.' En dat lijkt nu ook het geval te zijn, zo denkt hij. 'Een van de manieren om te kijken hoe het gaat met geloofwaardigheid van bijvoorbeeld de Federal Reserve, is kijken naar wat de bank zegt te zullen doen met de rente', stelt Mujagic. 'In dit geval zegt de Fed de rente te willen verhogen. In dit geval willen ze dat naar iets meer dan vijf procent doen, en ze willen die rente voor de rest van het jaar op die vijf procent houden.' Maar, zo benadrukt Mujagic, de markt heeft twijfels over die ambitie. 'De markt wil best geloven dat de Fed naar de vijf procent wil, maar vervolgens zullen ze het jaar uitluiden op 4,25 procent', vervolgt hij. 'Dat is één procentpunt lager dan wat de centrale bank zelf aangeeft, en dat is nogal wat.' Volgens Mujagic kan dat het beste worden gezien als puur ongeloof. 'Alsof de markt eigenlijk zegt - in al zijn wijsheid - 'wij geloven jou niet'.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het leven in de Verenigde Staten is de afgelopen tijd goedkoper geworden, en dat is volgens econoom Edin Mujagic deels reden voor een feestje. 'We moeten tegenwoordig blij zijn met maar 6,5 procent inflatie in de Verenigde Staten.' 6,5 is namelijk het magische getal voor december, zo stelt Mujagic. 'Dat werd gisteren bekendgemaakt, en daarmee is de inflatie sinds juni iedere maand gedaald. Met uitzondering van één maand. Als je dat een half jaar volhoudt, dan mag je nu wel de conclusie trekken dat het ergste achter de rug is.' Maar, zo nuanceert Mujagic de cijfers, er kan op twee wijzen naar de inflatie worden gekeken: op jaarbasis, en op maandbasis. 'De prijzen waren in de Verenigde Staten 0,1 procent lager in december dan in november, maar om dan meteen te concluderen dat het leven goedkoper is geworden gaat mij te ver', zegt hij. 'Dit zijn tevens cijfers die achteraf bijgesteld kunnen worden. Dus het is echt een afrondingsverschil waar we het over hebben.' Frustratie Volgens Mujagic is het wel een getal voor frustratie zorgt in deze economische situatie. 'Ik las na de publicatie van de cijfers heel veel berichten op sociale media waarin werd gesproken van deflatie in de Verenigde Staten', vervolgt hij. 'Maar deflatie treedt pas op als prijzen dalen. En daarvoor moet het prijspeil over een breed niveau gedurende ene langere periode dalen. Eén maand met een daling van 0,1 procent komt - met alle respect - niet in de buurt van deflatie.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er lijkt een kentering plaats te vinden in het aantal faillissementen. De afgelopen jaren was het aantal - ondanks de coronacrisis - erg laag, maar er is sprake van een voorzichtige stijging. Dat ziet ook econoom Edin Mujagic. Hij benadrukt echter dat het aantal nog steeds laag is. 'Dat wordt voor een groot deel verklaard door twee factoren - allereerst zijn er veel ondernemers die zien dat het niets wordt, en zij stoppen dus al voordat het faillissement uitgesproken wordt', aldus Mujagic. 'Dat is niet te zien in de cijfers. Daarnaast konden veel bedrijven vorig jaar nog gebruik maken van de steunmaatregelen van de overheid, en dat valt dit jaar voor een groot deel weg.' Volgens Mujagic was er in de afgelopen jaren ook nog sprake van economische groei. 'We gaan nu echter naar een periode van lage groei', vervolgt hij. 'En dus denk ik dat we ons er helaas voor moeten opmaken dat we behoorlijk meer faillissementen krijgen dit jaar.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Econoom Edin Mujagic prijst Jerome Powell, de president van de Amerikaanse centrale bank de Federal Reserve. 'Niet alleen om wat hij zegt, maar ook hoe hij het zegt. Hij straalt rust uit. Dat is in deze tijd extra belangrijk.' Maar ook de inhoud van de toespraak die Powell deed in de Zweedse hoofdstad Stockholm looft Mujagic. 'Hij heeft besloten het te hebben over het vertrouwen vanuit het buitenland in de Fed en de onafhankelijkheid van de centrale bank. Om dat te verbeteren zei hij dat de bank vooral moet doen waar men verstand van heeft en waarvoor de bank het mandaat heeft', zo beschrijft Mujagic. Powell zei dan ook dat de Fed ver weg moet blijven van gebieden waar men geen verstand van heeft en waar geen mandaat voor is.  'Het voorbeeld dat hij daarbij gaf is de strijd tegen klimaatverandering. Dat noemde hij een nobel streven. Maar als daar een beleid op gemaakt wordt, het betekent dat de situatie tussen bedrijven, individuen, sectoren en landen wordt herverdeeld. Maar de mensen die daar beleid op moeten gaan voeren, moet gekozen zijn daarvoor. Daar zijn centrale bankiers niet voor aangesteld, stelde Powell', beschrijft Mujagic die er een sneer naar de Europese Centrale Bank in hoort.  'Hij zegt niet dat het onbelangrijk is en dat het niet het werkveld van centrale bankiers raakt, maar hij zegt dat het wat anders is dan er echt beleid op te voeren', volgens de econoom. 'De ECB heeft daar wat meer moeite mee. Want zodra je beleid voert, dan word je gedwongen om te kiezen welke bedrijven groen of grijs zijn en welke bedrijven wel of niet goed bezig zijn. Powells punt is dat daarmee het imago van onafhankelijkheid op het spel wordt gezet.' Mujagic vindt dan ook dat de ECB zich op glad ijs begeeft, vanwege het klimaatbeleid dat de centrale bank voert. 'De onafhankelijkheid en de geloofwaardigheid die de rest van de wereld in je heeft, is het belangrijkst wat je hebt. Dat moet je niet op het spel zetten.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het jaar is nog geen twee weken oud maar de inflatie is nu al gezakt onder de tien procent. En dat is reden voor een feestje volgens econoom Edin Mujagic. 'Het CBS heeft ons vanmorgen laten weten dat het magische cijfer van december 9,6 procent bedraagt, en tegenwoordig worden we geacht om blij te zijn om dat soort percentages.' Mits de inflatiecijfers op de juiste berekend worden, benadrukt Mujagic. De vele rekenmethodes kunnen als teveel worden beschouwd, denkt hij. 'Het is alleen maar goed als je een bericht van het CBS krijgt dat ze erin zijn geslaagd om een betere manier te vinden om inflatie te meten', stelt hij. 'Maar dat altijd zo is dat inflatie na een nieuwe meetmethode lager uitvalt, zorgt bij heel veel mensen voor wantrouwen.' Volgens Mujagic is het momenteel ook onmogelijk om fatsoenlijk terug te kijken naar eerder berekende inflatiepercentages, in verband met de inconsistentie in rekenmethodes. 'Als ze inflatie vanaf de zomer van dit jaar beter gaan berekenen, dan worden de cijfers van de afgelopen jaren niet herberekend', zegt hij. 'Voor economen is het heel veel waard als er sprake is van lange reeksen, omdat je daar iets mee kan. Je kunt dus patronen en trends ontdekken.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De strijd om een hogere pensioenleeftijd is in Frankrijk in volle gang en wordt door de media aldaar zelfs 'de moeder van alle gevechten' genoemd. Volgens econoom Arnoud Boot is het echter maar de vraag of dat gevecht succesvol verloopt voor president Macron. Hoe anders is de situatie in Nederland, vraagt Boot zich hardop af. 'Wij kunnen ons in Nederland prima tevreden voelen', stelt hij. 'Waar het met pensioenen om gaat, is dat je genoeg werkenden hebt ten opzichte van het aantal mensen dat met pensioen is. Die verhouding is cruciaal, en die is in Frankrijk helemaal scheef gegroeid.' Volgens Boot is het aantal werkenden vanaf 56 jaar in Frankrijk 'procentueel heel laag'. 'Zelfs zo'n zeven procent lager dan het OECD-gemiddelde, waar wij het goed tegen afsteken', vervolgt hij. 'Die pensioenleeftijd móet dus omhoog. Het kan ook niet anders, want anders verzuip je de jongere generatie die de kosten van alle gepensioneerde ouderen moet opbrengen.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Europese inflatiecijfer is gedaald, maar niet met de hoeveelheid waarop analisten gehoopt hadden. Zij hadden verwacht dat het inflatiecijfer verder zou zijn gedaald, maar dat was niet aan de orde. Zo ziet ook econoom Arnoud Boot. Een daling betekent echter niet dat de inflatie ook laag is, benadrukt hij. 'De inflatie werkt door in voedsel en andere producten, en dat valt allemaal in de lijn der verwachting', aldus Boot. 'Wij hebben een centrale bank die het pad heeft uitgezet naar renteverhogingen. Onze rente ligt rond de twee procent, in de Verenigde Staten ligt hij rond de vijf procent, en omdat Europa achterloopt op de VS zal de rente ook weer stijgen.' Derhalve wordt de economie afgeremd, en dat is volgens Boot ook de bedoeling. 'Het is allemaal ingeprijsd, en in de tussentijd moeten overheden ervoor zorgen dat ze niet allemaal geld uitgeven. Daarmee zouden ze zich in eigen staart bijten, temeer omdat de economie volledig bezet is. En dus zul je zien dat er gewacht moet worden op de afwachting van de economie, en dat is eigenlijk geen nieuws.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De cao-loonstijgingen van het afgelopen jaar vallen in het niet bij de torenhoge inflatie, blijkt uit cijfers van het CBS. Volgens econoom Edin Mujagic was dat al heel lang bekend. 'Dit is wat je ziet in de achteruitkijkspiegel, maar voor ons is het vooral belangrijk wat we zien als we vooruit kijken.' Kijken we vooruit, dan zien we volgens Mujagic dat het beeld voor volgend jaar er beduidend anders uitziet dan afgelopen jaar. 'Het is steeds moeilijker om aan mensen te komen. Loonstijgingen van 5 procent en meer die de afgelopen maanden zijn afgesproken, worden dit jaar geïmplementeerd. Als ik daarbij de dalende inflatie en de maatregelen optel die de overheid heeft genomen om de koopkracht te stutten, dan kan 2023 zomaar een jaar worden waarin bijna iedereen in Nederland erop vooruitgaat. Volgens president van De Nederlandsche Bank Klaas Knot is er momenteel loonruimte van zo'n 5 tot 7 procent, werkgeversorganisatie AWVN is daar een stuk kritischer over. Toch zullen veel bedrijven er niet aan ontkomen om hogere lonen te gaan betalen, denkt Mujagic. 'De krapte op de arbeidsmarkt wordt alleen maar erger en erger. Natuurlijk vindt de werkgever het niet leuk om de lonen extra hard te verhogen, maar als je moet kiezen tussen dat of niet aan mensen komen, ga je toch voor dat eerste.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sinds 1 januari is Kroatië lid van de eurozone en kan er derhalve betaald worden met de gelijknamige valuta. Maar de vraag die bij veel mensen boven komt drijven - of Kroatië wel goed heeft gedaan aan die stap - is een vraag die volgens econoom Edin Mujagic eigenlijk nergens op slaat. 'Ik weet niet of het door mijn achternaam komt, maar ik krijg de laatste tijd heel veel vragen van mensen of Kroatië er goed aan deed om mee te doen met de Euro', aldus de in Bosnië geboren econoom. 'En ik vind dat een vraag die nergens op slaat: het is namelijk geen keuze.' Mujagic benadrukt dat er eigenlijk geen sprake is van een vrijwillige overstap op de euro als een land lid wordt van de Europese Unie. 'Zodra je lidstaat bent geworden en je voldoet aan vijf criteria, móet je de euro gaan invoeren. Dat is een verplichting. Het enige land dat daar niet aan hoeft te voldoen - omdat ze daarom vroegen bij de oprichting van de EU - is Denemarken. Maar voor de rest is iedereen verplicht de euro in te voeren.' Scores Dus nadat uit een inventarisatie van de Europese Commissie bleek dat Kroatië aan de benodigde vijf criteria voor de invoering van de euro voldeed, moest er daad bij het woord gevoegd worden. 'En dus moest Kroatië de euro invoeren.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoewel vaker is gesuggereerd dat renteverhogingen van de Europese Centrale Bank nog niet van de lucht zijn, denkt Mujagic dat het einde van de verhogingen in zicht is. 'Ik denk dat ze voor de zomer ermee stoppen.' Mujagic baseert zich daarvoor op onderzoek van economen verbonden aan het IMF en de Bank voor Internationale Betalingen. Zij hebben gekeken naar creditcardbetalingen in Duitsland, het grootste land van de eurozone, tussen 2017 en 2021 om er achter te komen wat het effect van rentewijzigingen is geweest op consumptie. 'Daaruit blijkt dat het effect heel sterk is, dat wisten we al. Maar ook blijkt dat het effect al na twee maanden is terug te zien in het uitgavenpatroon van consumenten. Wij reageren dus veel sneller op rentewijzigingen dan een consument dat 30 jaar geleden zou hebben gedaan.' Omhoog of omlaag Er is ook gekeken of er verschillend wordt gereageerd op een renteverhoging ten opzichte van een een renteverlaging. 'Het blijkt dat het effect groot is als de ECB de rente verhoogt. Daar hebben we allemaal last van en dat is dus ook goed te zien in ons uitgavenpatroon. Maar als de rente wordt verlaagd, is er daarentegen geen enkel effect te zien. Er gebeurt geen moer.' Een verklaring daarvoor wordt niet gegeven, maar Mujagic denkt een oorzaak te weten. 'De rente wordt verlaagd als het economisch slecht gaat. Mensen zijn dan vaak somber, ze maken zich zorgen om de toekomst en geven niet graag geld uit. Dat zal de verklaring zijn voor het uitblijven van een reactie als de rente wordt verlaagd.' Lees ook | 'Rente gaat nog wel met procent omhoog' Dit Europese onderzoek volgt op een regionaal onderzoek van de Fed in Kansas. Dat wees eind vorig jaar uit dat het effect van een renteverhoging ook al eerder merkbaar is dan waar voorheen van werd uitgegaan. 'Normaal gesproken heeft een rentewijziging na anderhalf of twee jaar een noemenswaardig effect. Volgens deze twee onderzoekers is dat dus anders. ' Hoewel al meerdere keren en door meerdere mensen is gezegd dat de Europese Centrale Bank nog wel even doorgaat met het verhogen van de rente, denkt macro-econoom Mujagic dat het einde van de verhogingen in zicht is. 'Ik denk dat ze voor de zomer ermee stoppen.' (Unsplash)Einde verhoging in zicht Meerdere keren is al aangegeven dat de Europese Centrale Bank de rente nog vaker gaat verhogen. Onder meer Klaas Knot, bestuurslid van de ECB en president van De Nederlandsche Bank, heeft dat recent ook nog gezegd. Volgens Mujagic moet de ECB echter goed naar het onderzoek van het uitgavenpatroon in Duitsland kijken. 'Dit rapport moeten ze 26 keer uitprinten en vervolgens uitdelen aan de centrale banken in de eurozone. Het is namelijk niet zo dat de effecten van de renteverhogingen pas over een paar jaar zichtbaar zijn, die zijn er nu al. Daarom denk ik dat de ECB nog voor de zomer stopt met het verhogen van de rente' Doemscenario in VK Tegelijkertijd voorziet Mujagic voor de Britse economie een langdurige en diepe recessie. 'De problemen in Nederland zijn groot maar wel van voorbijgaande aard. Ze zijn behapbaar en lopen niet uit de hand. Terwijl het VK met structurele problemen te maken heeft.' Mujagic ziet een duidelijk verband met brexit. 'Je kunt niet om het feit heen dat ze uit de EU zijn gestapt. Onder ideale omstandigheden zou dat al een klap geven aan de economie, maar achteraf oordelend kan je zeggen dat de Britten op het slechts denkbare moment uit de EU zijn gestapt. Dat heeft gevolgen voor de economie.' Mede door brexit hebben de Britten meer moeite met het oplossen van het personeelstekort, vrij verkeer van mensen is niet meer mogelijk met het Verenigd Koninkrijk sinds brexit.  See omnystudio.com/listener for privacy information.