Macro met Boot en Mujagić | BNR

De Raad van State heeft geen spaan heel gelaten van de plannen van het kabinet voor de huurtoeslagverandering. En dat is jammer volgens econoom Arnoud Boot, die het zelf wel een zinvol plan vond. Momenteel is de huurtoeslag gekoppeld aan de hoogte van de huur, maar het kabinet wil dat veranderen door het aan de inkomenssituatie van een huurder te koppelen. 'Als die persoon er dan voor kiest om in een duurder huis te gaan zitten, dan krijgt diegene geen extra huurtoeslag', duidt Boot de situatie. 'Dus op zichzelf is dat een zinvol plan.' Volgens Boot zou het tevens betekenen dat de 'kunstmatige grens' tussen de huur waar men nog huurtoeslag voor krijgt en de hogere huren - waar dat dus niet het geval is - zou verdwijnen. 'Omdat men een vaste toeslag krijgt, ongeacht wat de huur is. Dat is zinvol', stelt hij, al geeft hij toe dat er genoeg haken en ogen aan zitten. 'Als je het zomaar invoert echter én je wil het budgetneutraal doen als overheid, dan krijg je groepen die erop achteruit gaan.' Berekening Ondanks alle mooie ambities van het kabinet, mag er volgens Boot dus worden gesproken van winnaars en verliezers. En dat zit hem in meerdere factoren, zoals de verhoging van het minimumloon. 'De doelgroep is al groter gemaakt, omdat mensen met hoge huur nu wél in aanmerking zouden komen voor huurtoeslag', vervolgt Boot. 'En er zijn altijd winnaars en verliezers als er een systeem wordt gewijzigd. Maar nu zijn ze er voor twee redenen. Dat levert een groep op die er per definitie beter uitkomt, omdat de groep groter is, en een groep die er per definitie slechter uitkomt.'    See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Amerikaanse groeicijfers over het vierde kwartaal zijn beter dan verwacht. Wel groeide de economie met 2,9 procent iets minder dan in het voorgaande kwartaal. 'Maar dat is toch keurige groei, gegeven wat voor lastig jaar het is geweest. Gezien waar de economie allemaal mee te maken heeft gehad, zoals hoge inflatie, stijgende rentes en sombere consumenten, is dat gewoon goed.' Trek je die factoren door naar het komende jaar, dan kan je er volgens Mujagic wel vanuit gaan dat de groei dit jaar wat minder zal worden. 'Maar als dat niet al teveel wordt, kun je wel spreken van een goed draaiende Amerikaanse economie.' Heerste enkele maanden geleden nog de angst dat een recessie onvermijdelijk was, daar wijzen de cijfers er nu op dat die recessie mogelijk toch ontlopen kan worden. Toch zijn er enkele zorgelijke indicatoren als je kijkt naar waar de groei precies vandaan komt, aldus Mujagic. 'Bedrijven hebben bijvoorbeeld voorraden aangelegd, dat doen ze uit voorzorg. Je haalt daarmee een stuk van de groei naar voren.' Ook het feit dat een groot deel van de groei komt door opgehoogde overheidsbestedingen is geen goed teken. 'Daar komt 0,7 procentpunt van de groei vandaan, ongeveer een kwart. Dat is niet lang houdbaar, je kunt niet continu blijven uitgeven als Amerikaanse overheid. Doordat ze meer uitgeven dan er binnenkomt, worden het begrotingstekort en de staatsschuld hoger. Dat kan in de toekomst weer negatieve gevolgen krijgen.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De gezamenlijke staatsschuld van Eurolanden is in het derde kwartaal afgenomen tot 93 procent van de totale economie. Een daling ten opzichte van een kwartaal ervoor, en een flinke daling ten opzichte van een jaar ervoor. Dat klinkt als goed nieuws, maar dat valt helaas tegen. 'Er is geen cent afgelost. Sterker nog, veel Eurolanden hebben geld bijgeleend', legt econoom Edin Mujagic uit. Volgens de econoom komt dat door de manier waarop de staatsschuld wordt uitgedrukt. 'Wij drukken het uit als percentage van wat wij economen het nominale bruto binnenlands product noemen. Dat is de echte economische groei plus de inflatie. En we weten allemaal dat de inflatie zeker vorig jaar ontzettend hoog is geweest, dus dat betekent dat de schuldberg als percentage van die nominale groei veel minder is, dus dat is de nuancering die van goed nieuws slecht nieuws maakt.' Dit effect is het sterkst bij landen met een hoge staatsschuld. 'Voor Nederland daalde de staatsschuld met vier procentpunt. De absolute koploper is Griekenland, daar is een kwart van de staatsschuld vergeleken met 2021 eraf. Maar er is geen cent afgelost', zegt Mujagic. 'En dat gebeurt eigenlijk nooit. De Nederlandse staat heeft toevallig vorig jaar twee leningen afgelost, uit 1815 en 1896. Dus om even aan te geven: ja, er wordt wat afgelost, maar dat gebeurt meestal honderd jaar na dato.' Speling Een veelgehoord geluid vanuit ons kabinet is dat we niet geld uit kunnen blijven geven. Toch geeft de staatsschulddaling wat speling volgens Mujagic. Hoge inflatie is de beste vriend van iedereen met hoge schulden. En wie heeft de hoogste schulden? Dat zijn overheden. Nederland had altijd een redelijk lage staatsschuld, die is nu ook lager dan wat Europa wil. We hebben dus ruimte om in te grijpen, mocht dat nodig zijn.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er zijn stevige financiële zorgen in de Verenigde Staten naar aanleiding van de kwartaalcijfers in het derde kwartaal aldaar. Zeker met betrekking tot de schulden van huishoudens. 'Uit de cijfers blijkt dat de enorme schuldenberg in het derde kwartaal van vorig jaar met twee procent gegroeid', duidt econoom Edin Mujagic. Maar, zo stelt hij, als er vervolgens gekeken wordt naar de gedeeltes van die schuldenberg, dan springt één factor er uit. 'Dat zijn de creditcardschulden', zegt hij. 'Die zijn met vijftien procent toegenomen. En dat is de grootste stijging in meer dan twintig jaar tijd.' Hij benadrukt dat het hoogtepunt ook nog niet bereikt is. 'Maar de situatie is erger dan het ooit is geweest, want de rente op creditcardschulden kwam gemiddeld genomen op 19,8 procent uit', vervolgt hij. 'Dus als je als gemiddelde creditcardschuld van een Amerikaans huishouden neemt - om en nabij 5.500 dollar - en je gaat er vanuit dat een huishouden het minimale maandbedrag aflost, dan duurt het 16,5 jaar voordat je van de schuld af bent.' Alternatieven Volgens Mujagic is er een mogelijkheid om creditcardschuld in één keer af te lossen, maar is er sprake van een minimaal aantal Amerikanen die van die mogelijkheid gebruik maakt. 'Zij betalen het minimale bedrag per maand, en dat heeft dezelfde reden als waarom men de schulden zover laat oplopen', zegt hij. 'Het zijn hoofdzakelijk nooduitgaven. Het is niet zo dat mensen een vakantie boeken, maar een kwart van de Amerikaanse huishoudens geeft aan een creditcard te gebruiken om rond te kunnen komen.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volgende week komt het rentecomité van de Fed voor het eerst dit jaar bijeen om, zoals ze altijd doen, de wereld te schetsen zoals zij de komende jaren gestalte zien krijgen. De kans dat die door de Fed geschetste wereld er ook daadwerkelijk komt, acht econoom Edin Mujagic net zo groot als dat Jennifer Aniston hem om een date vraagt. 'Dat is net zo plausibel.' Want hoe ziet het Fed-scenario er dan uit? Mujagic: 'De inflatie zal ergens in 2025 naar het vurige gewenste percentage van twee zakken, de werkloosheid loopt op naar iets van 4,6 procent, daarna zakt hij weer. En al die tijd groeit de economie keurig tussen anderhalf en twee procent en kan de Fed de rente in 2024 of 2025 weer verlagen en bijna halveren.' Telefoon. Jennifer Aniston. Niet plausibel. Zelfs twee Fed-economen achten de kans op dat Fed-scenario gering. Voor een inflatie van 2 procent, moet de werkloosheid richting 7,5 procent oplopen en dat zal niemand toestaan. helaas heeft de Fed slechts één scenario, en dat is deze fantasiewereld. De kans op een zogeheten soft landing waar de Fed op mikt, is dan ook heel klein. Wat is dan wel een waarschijnlijk scenario voor 2025? Vier Spaanse economen hebben onderzoek gedaan naar wat er in 17 ontwikkelde landen de afgelopen 150 jaar gebeurde wanneer de rente sterk verhoogd werd. Het antwoord: er ontstaat chaos. 'De economen stelden zich echter ook de vervolgvraag: waarom leiden renteverhogingen tot chaos?'Dat heeft ermee te maken dat diezelfde centrale banken in een eerder stadium, voor de crisis, de rente te lang te laag hebben gehouden. De fout is dus al gemaakt. Het blijkt zelfs dat wanneer je de rente te lang te laag houdt, de kans op financiële instabiliteit (chaos) toeneemt van 10 naar 20 procent. Een verdubbeling. 'Elke grote crisis in de westerse wereld na het eind van de Tweede Wereldoorlog werd vooraf gegaan door zo'n periode van een te lage rente.' Dus wat dan doen? Hoe deze fout herstellen? 'Het is maar de vraag of je die fout kunt herstellen. Je moet de eerste fout niet maken.' Maar dat is nu toch gebeurd. Dat betekent dat als je nu de gevolgen zoals hoge inflatie probeert te herstellen, je de rente moet verhogen. Dat kan chaos opleveren. Maar als je niks doet, loopt de inflatie op en levert ook dat weer chaos op. Kortom, het is kiezen tussen twee kwaden. En hoe lang duurt het gemiddeld vanaf het moment dat je begint met renteverhoging tot de crisis uitbreekt? 'Drie jaar. Hou je maar vast voor 2025.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Amerikaanse bedrijven hebben in 2021 prijzen meer verhoogd dan de kosten zijn gestegen. Dat heeft de Kansas City Fed berekend. 'Daar komt meer dan de helft van de inflatie in dat jaar ook uit voort', zo weet econoom Edin Mujagic.  Volgens de regionale centrale bank hebben de bedrijven dat gedaan met de verwachting dat de kosten de aankomende jaren structureel zullen stijgen. En dat verklaart waarom de winstcijfers de afgelopen twee jaar zo goed bleven, denkt Mujagic. 'Ondanks de hoge inflatie, ondanks de lage economische groei, ze bleven winst maken.' Hij stelt zich dan ook hardop de vraag wanneer het bedrijven lukt om prijzen te hoog te maken. 'Ik denk dat het magische woord 'concurrentie' is', vervolgt hij. 'Als je weinig concurrentie hebt, kun je heel gemakkelijk de prijzen verhogen. En als we met die bril naar de Amerikaanse economie gaan kijken, dan wijst heel veel erop dat er in driekwart van de sectoren in de Amerikaanse economie sprake is van twee of drie bedrijven die het leeuwendeel van de markt in handen hebben. En dan begrijp je dat het ook in de Verenigde Staten redelijk gemakkelijk is om de prijzen wat verder te verhogen dan de stijging van de kosten. Die macht hebben ze nou eenmaal.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De ECB blijft de rente de komende tijd verhogen, en lijkt niet van plan om daar op korte termijn mee te stoppen. Dat zei ECB-president Christine Lagarde gisteren op het WEF. Volgens econoom Edin Mujagic mag die boodschap als waarschuwing worden gezien voor financiële markten. Temeer omdat markten er volgens Mujagic keer op keer anders over denken. 'Markten houden vol dat de renteverhogingen binnenkort verleden tijd zijn', stelt hij. 'Maar gisteren zei Lagarde de markten uit te nodigen om hun posities te herzien. In normaal Nederlands vertaald zegt ze eigenlijk markten te waarschuwen om hun verwachtingen bij te stellen, omdat ze anders nat gaan. De ECB gaat namelijk gewoon door met het verhogen van de rente.' En ook de mate van de rentestijging lijkt niet te zullen veranderen. Waar markten graag spreken over een verkleining van de rentestap naar 25 basispunten, daar houdt Lagarde ook gewoon vast aan 50 basispunten volgens Mujagic. 'De eerste verhoging wordt op 2 februari doorgevoerd, en in maart volgen er nog eens vijftig.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de Verenigde Staten wordt vandaag het schuldenplafond aangetikt, en dat betekent dat de Amerikaanse overheid geen cent meer mag lenen tenzij het Huis van Afgevaardigden oordeelt om het plafond te verhogen. Econoom Edin Mujagic spreekt van een belangrijke gebeurtenis op de financiële markt.  'Door dat schuldenplafond blijf je in de onzekerheid hangen', stelt hij. 'Men weet niet wanneer het omhoog gaat, met hoeveel het omhoog gaat en of het op tijd zal komen. Als dat besluit niet op tijd genomen wordt, komt de Amerikaanse overheid voor het probleem te staan dat er gekeken moet worden welke uitgaves ze wel of niet doen.' Onder die uitgaves valt bijvoorbeeld ook het uitbetalen van de rente over die gigantische schuld, stelt Mujagic. En dat is belangrijk voor de financiële markten. 'Daarnaast heb je ook nog de aflossing van die schuld, en de regel is dat als er één rentebetaling wordt gemist, er sprake is van een faillissement. Het behoeft dan ook geen duiding wat het zou betekenen als een land ter grootte van de Verenigde Staten failliet zou gaan.' Op het randje Mujagic gaat zelfs zover om te stellen dat de Verenigde Staten op het randje van faillissement staat, maar reden tot paniek is er nog niet. 'Vandaag raken ze het plafond dus aan, al maant het Amerikaanse ministerie van Financiën de markten tot kalmte', vervolgt hij. 'Ze kunnen nog - met wat kunst- en vliegwerk - schuiven met uitgaven, dus kunnen ze het ongeveer tot juni uithouden, maar tegen die tijd moet het wel geregeld zijn. Anders loopt de VS het risico op sluiting van diensten en het missen van rentebetalingen. En daar zit niemand op te wachten.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het vertrouwen in de leiding van de Europese Centrale Bank is 'behoorlijk laag', zo merkt econoom Edin Mujagic op. Het lage vertrouwen is gebaseerd op een peiling onder het personeel door vakbond IPSO. 'Twee derde van de ondervraagde zegt dat het vertrouwen in bestuur sinds 2019 gedaald is', vertelt Mujagic. Voor het bestuur van de ECB is de peiling pijnlijk. Helemaal voor Christine Lagarde, de president van de centrale bank. Het is namelijk de eerste vertrouwenspeiling onder haar bewind. 'Op de vraag waarom het vertrouwen zo laag is, dan blijkt dat het personeel van de ECB ook gewoon mens is. Zij maken zich heel erg zorgen over de koopkrachtontwikkeling.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voor het eerst sinds de jaren '60 is het aantal inwoners van China gedaald. Althans, volgens de officiële Chinese cijfers. En dat heeft nogal wat repercussies voor de economische vooruitzichten, zegt econoom Edin Mujagic. Drie procent Vorig jaar groeide de Chinese economie met 3 procent, wat schril contrasteert met de groeicijfers die we de afgelopen jaren gewend waren te zijn: 7 procent, 10 procent. Die 3 procent, en de euforie daarover, geeft aan dat die economie moeite heeft om te groeien. En dat hangt samen met onder andere het aantal inwoners dat een land heeft. Immers, economie is niets anders dan meer mensen aan het werk die op jaarbasis ook nog eens productiever worden. Groei.. Als we die groeicijfers van de afgelopen jaren ontleden, dan bedroeg de toename van de productiviteit altijd 3 procent, een derde van de groei kwam daar vandaan - de rest kwam voor een belangrijk deel uit de demografie: meer mensen aan het werk. Daar gaat nu de streep doorheen nu het aantal Chinezen afneemt en ook de beroepsbevolking krimpt. De reden dat China zo lang zo hard kon groeien was dat het westerse technologieën voor bijna niets overnam en in de eigen economie implementeerde. Dan ga je hard inderdaad groeien. ...totdat Tot je op het kantelpunt belandt waar we ons nu bevinden: een westerse aversie tegen die technologieoverdracht in combinatie met het feit dat er niet veel meer over te nemen valt. Zo groot was die Chinese inhaalslag. Voor groei is China dus meer op zichzelf aangewezen en moet het land het meer dan ooit hebben van productiviteitsstijging. En daar wreekt het systeem zich van de centraal geleide economie. Een belangrijke voorwaarde voor productiviteitsgroei is dat er uitvindingen gedaan worden die ook nog eens geïmplementeerd moeten worden in de economie. En daar leent de vrije markteconomie zich nu eenmaal beter voor dan een centraal geregisseerde economie. De afnemende bevolkingsgroei is geen probleem dat zich tot de Chinese landsgrenzen beperkt, maar dat ook ons raakt. De afgelopen decennia 'exporteerde' China deflatie en heeft het onze inflatie stelselmatig omlaag gedrukt. Met deze nieuwe economische werkelijkheid kan daar ook een streep doorheen, mogelijk gaat China onze inflatie zelfs aanjagen. Een ander gevolg van lagere economische groei is dat de onzekerheid toeneemt, dat de werkloosheid kan stijgen met in het kielzog daarvan: sociale onrust. Een beetje dictatoriaal regime heeft in dat geval vaak de neiging om de aandacht af te leiden door een gemeenschappelijke vijand, en daarmee vertaalt het Chinese probleem zich in een geopolitieke consequentie. India Als China over zijn zenit heen is, wie gaat dan het stokje overnemen? Diens oude aartsrivaal, het nabije India. Een groot land met een groeiende bevolking en een groeiende beroepsbevolking. En dat met een vrije markteconomie, democratische instituties en een goede relatie met het Westen. En dat kan niet gezegd worden van China.     See omnystudio.com/listener for privacy information.