Macro met Boot en Mujagić | BNR

Dat de Tweede Kamer spreekt over de toekomst van de euro is 'juist nu, op een rustig moment' een goed idee. 'De huidige geopolitieke situatie maakt het ontstaan van rumoer heel kostbaar', zegt macro-econoom Arnoud Boot. Er is ook genoeg te bespreken, denkt hij. In aanloop naar het gesprek in de Kamer hebben De Nederlandse Bank en het Centraal Bureau voor de Statistiek gezegd dat de euro niet in alle gevallen ervoor heeft gezorgd dat landen dichter bij elkaar zijn gekomen. De munt heeft ook voor divergentie in de Europese Unie heeft gezorgd. Lees ook | 'Euro doet het redelijk goed' Dat de Tweede Kamer spreekt over de toekomst van de euro is 'juist nu, op een rustig moment' een goed idee. (Unsplash) 'De euro als puur economisch element heeft niet voor convergentie gezorgd, dat is wel een noodzaak voor een unie als de EU', zegt Boot. 'De euro is om politieke redenen ingevoerd.' De eenwording van Duitsland (1990) stond volgens Boot aan de basis van de invoer, naast de wens van Frankrijk om een einde te maken aan de dominantie van de Duitse Mark. 'Frankrijk wilde een versnelde invoer van de euro en wilde daarnaast niet het zwakste lid van de eurozone worden. Daarom moesten Zuid-Europese landen meteen aansluiten.' Met de euro moesten landen binnen de Europese Unie vanzelf dichter bij elkaar komen. 'IJdele hoop', denkt Boot. De hoofdoorzaak daarvoor ligt primair bij de nationale overheden, denkt hij. 'Onderdeel zijn van de eurozone brengt morele verantwoordelijkheden met zich mee. Je moet structurele hervormingen doorvoeren die je sterker maken.' Daar is veel te weinig van terecht gekomen, zegt Boot. Luister ook | Macro met Boot en Mujagić 'Je kan discussiëren over Spanje en Portugal. Die landen hebben zeker stappen gemaakt, maar niet voldoende.' De vraag is volgens Boot dan ook of 'Brussel' de juiste rol heeft gespeeld. 'Als monetaire unie moet je eigenlijk ook een politieke en een begrotingsunie hebben.' En dat vraagt om meer macht voor de Europese Commissie. Boot maakt een vergelijking met de Verenigde Staten. 'De staat Californië kan niet uit de dollar stappen en zal dat ook niet in zijn hoofd halen. Als dat zou gebeuren, wordt elke staat meegetrokken.' Maar EU-landen zijn niet klaar voor een Europese politieke unie. 'De constante vraag binnen de EU gaat over het machtsoverwicht tussen de nationale overheden, de Europese Commissie in Brussel met een gebrek aan draagvlak en de Europese Centrale Bank die genoodzaakt is het 'hele zaakje bij elkaar te houden.' Lees ook | Staatsschulddaling eurolanden is niet per se goed nieuws Roerei Volgens Boot is dat cultureel en emotioneel gestuurd. 'Je moet Europa zien als iets waar je bij wil behoren', zegt hij. 'Een Amerikaan die na een lange gijzeling terugkeert naar zijn land zal ongeacht de staat waar in hij landt zeggen: 'I'm happy to be back in the greatest country on earth. Een Europeaan zou dat nooit zeggen.' De euro is er nu eenmaal en kan niet meer weg. 'Het is een scrambled egg, daar kan je geen omelet van maken. Dit is het'. Daarom moet meer worden gekeken naar dat wat ons bindt, denkt Boot. En dan gaat het vooral om pan-Europese zaken zoals bijvoorbeeld de spoorwegen en het bankverkeer. 'We zitten nog steeds met een financieel systeem waar nationale banken grote invloed hebben op nationale overheden. Dat is vragen om moeilijkheden. Waar blijft die pan-Europese kapitaalmarkt?'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met de verkoop van het meerderheidsbelang in ABN Amro laat de staat de bank op eigen benen staan, en hoogleraar Arnoud Boot vraagt zich af wat de strategie daarachter is. 'Er komt natuurlijk een consolidatieslag, maar bij mij is het uitgangspunt: wat is de strategie van ABN Amro zelf.' Volgens Boot spelen daar ook nadrukkelijk nationale belangen. 'Het is wenselijk als de overheid haar strategie als grootaandeelhouder verder naar voren brengt', stelt hij. 'Er zijn ook Kamerbrieven geweest, dus het is niet zo dat er niets over gezegd is, maar ik vind dat de strategie van Nederland én van ABN Amro centraal moeten staan.' Hij denkt dan ook dat de huidige strategie van ABN Amro te bekijken is vanuit nostalgisch perspectief, toen ABN Amro nog dé zakenbank was die in het handelsverkeer van het Nederlandse bedrijfsleven opereert. 'Een soort van schaduw-ambassadenetwerk', omschrijft Boot. 'Ze hebben de afgelopen jaren geprobeerd, om daar toch weer een voet tussen de deur te krijgen. Maar dat is tot nu toe vrij lastig gebleken.' 'Geen agressief spel' De reden waarom durft Boot niet te zeggen. 'Of dat komt door gebrek aan proberen of inspanning weet ik niet', vervolgt hij. 'En het is ook niet mijn bedoeling dat ABN Amro ooit weer dat agressieve spel op de financiële markt gaat spelen, maar ze waren altijd de bank waar bedrijven terecht konden voor advies.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het plan van Europees commissaris Margrethe Vestager om als EU te gaan investeren in bedrijven is een slecht idee. Volgens BNR's macro-econoom Edin Mujagic zal de EU een forse prijs moeten betalen voor meer overheidsbemoeienis. Europees commissaris voor Concurrentie Margrethe Vestager pleit voor investeringen en meer durfkapitaal om techbedrijven in Europa te laten groeien. Volgens Mujagic gaat het vooral om 'bedrijven die groen zijn of groen bezig zijn.' En dat is voor een Europees commissaris die moet zorgen voor meer concurrentie 'nogal wat', meent macro-econoom Edin Mujagic. 'Zij noemt het zelf een alternatief voor subsidies. Maar als de EU toch zoekt naar een alternatief voor subsidies, kunnen ze beter het ondernemersklimaat voor bedrijven optimaliseren.' Het is volgens Mujagic nuttiger wanneer bedrijven makkelijker kunnen produceren en hun goederen vervolgens ook makkelijker kunnen verkopen. 'Door dit soort dingen te doen, verstoor je de markt.' Luister ook | Macro met Boot en Mujagić Als de EU een belang neemt in een bedrijf, is de kans groot dat zo'n bedrijf makkelijker geld kan lenen bij een bank. 'Want de bank denkt dat zo'n bedrijf minder snel failliet zal gaan omdat de EU er in investeert', beweert Mujagic. Een zoveelste signaal dat EU bezig is met het loslaten van de eigen regels. 'We hebben het week in, week uit over nieuwe protectionistische maatregelen en staatssteun dat makkelijk moet worden.' Lees ook | 'Geld en soepelheid' moeten EU beter concurrentiepositie geven Dit past in een breder beeld waarin overheidsbemoeienis met de economie eerder een regel dan een uitzondering is, zegt de econoom. En daar moet de EU weg van blijven. 'Veel Oost-Europese landen zijn lid van de EU en dat zijn landen die decennialang die beleid hebben gevoerd en dat heeft overal gefaald.' Een route die niet genomen moet worden, ook niet als de Verenigde Staten dat wel doet. Het gevaar is dat het innovatievermogen van de Europese economie op lange termijn kleiner wordt met een beleid waarin de overheidsbemoeienis groot is, denkt Mujagic. 'Er hangt een prijs aan dit beleid.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Macro met Boot en Mujagić | Vraagtekens bij Amerikaans banenrapport Uit nieuwe arbeidscijfers van vorige week vrijdag zou blijken dat er in de VS in januari 517.000 nieuwe banen zijn bijgekomen. Econoom Edin Mujagić betwijfelt of die data wel kloppen, onder meer door de manier waarop de Fed reageert op het nieuws. Huiseconoom Mujagić zet vraagtekens bij Amerikaans banenrapportUit nieuwe arbeidscijfers van vorige week vrijdag zou blijken dat er in de VS in januari 517.000 nieuwe banen zijn bijgekomen. Econoom Edin Mujagić betwijfelt of die data wel kloppen, onder meer door de manier waarop de Fed reageert op het nieuws. Even terug naar vorige week woensdag: toen liet Jerome Powell, de baas van de Amerikaanse centrale bank (Fed), weten dat hij pas kan denken aan stoppen met renteverhogingen als de arbeidsmarkt wat minder oververhit is. Want die is volgens hem totaal uit balans. En dan moest het nieuws van vrijdag nog komen. In plaats van 200.000 nieuwe banen, zoals analisten hadden voorspeld, raakte bekend dat er meer dan een half miljoen nieuwe banen waren bijgekomen in januari. Nog een schep bovenop die oververhitting dus. Mujagić verwachtte daarom dat Powell gisteren zijn boodschap van vorige week 'in het kwadraat zou herhalen. Hij had alle redenen om stoer voor de dag te komen en te claimen dat dit zijn gelijk bevestigt'. Maar dat deed Powell niet. Andere indicatoren geven beperkte groei aan Mujagić heeft een vermoeden waarom. De banencijfers lijken hem sterk overdreven. 'Als we kijken naar de andere indicatoren op de arbeidsmarkt, dan zien we een veel beperktere groei dan wat de werkgevers aangeven.' Hij verwijst naar het aantal mensen dat WW aanvraagt of cijfers van bedrijven die loonlijsten van andere bedrijven verwerken. Bovendien, áls dat cijfer juist zou zijn, dan heeft de VS een groot probleem, aldus de econoom. 'De economische activiteit is in januari maar langzaam gegroeid. Als er tegelijkertijd wel een half miljoen nieuwe banen zijn bijgekomen, betekent het dat de productiviteit in Amerika spectaculair zou zijn gedaald.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kapitalisme is niet te rijmen met de marktmacht van sommige bedrijven. Dat zegt econoom Edin Mujagic. 'Echte marktwerking is daar geen structureel iets.' Mujagic reageert op het nieuws dat de ACM de tarieven van enkele grote energieleveranciers onderzoekt. 'Dat doe je niet zomaar.' 'Blijkbaar bestaat het vermoeden dat er illegale prijsafspraken zijn gemaakt. Als je gaat kijken hoe prijzen tot stand komen, dat doe je niet zomaar.' Volgens Mujagic is er geen sector te vinden die geen geschiedenis heeft van illegale prijsafspraken. Dat, en de marktmacht die sommige bedrijven daarmee verwerven, vloekt met vrije marktwerking en kapitalisme. En is op termijn funest voor een macro-economie - economische groei wordt immers gedreven door innovatie en wie marktmacht heeft, heeft geen intentie om te innoveren. 'De prijzen van gas en stroom schurken dicht aan tegen het door de overheid ingestelde prijsplafond. Is dat toeval of speelt er meer? Ik weet het niet, maar het is wel toevallig.' Volgens Mujacic moeten bedrijven zich opsplitsen wanneer ze marktwerking belemmeren. Als lelijk voorbeeld geeft hij de techsector waar innovatieve bedrijven door grote techreuzen opgekocht worden om vervolgens 'kaltgestellt' te worden. 'Weg is de concurrentie. Voor de macro-economie is dat slecht nieuws, want economische groei komt voort uit innovatie.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waar de president van de Europese Centrale Bank (ECB) en de Federal Reserve afgelopen week zeiden dat de rente mogelijk nog zou kunnen stijgen, daar hebben financiële markten enigszins enthousiast gereageerd. Zij lijken het niet al te serieus te nemen, en dat komt volgens hoogleraar Arnoud Boot omdat die markten het goed doen Wel vindt hij dat er naar de economische cijfers gekeken moet worden, 'en niet alleen kijken naar wat presidenten van een centrale bank zeggen', aldus Boot. 'Waarbij de Verenigde Staten positiever overkwamen dan de strenge woorden van de ECB.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Econoom Arnoud Boot vindt dat oliebedrijf Shell niet het maatschappelijke recht heeft om de miljarden winst als gevolg van de Oekraïnecrisis binnen te halen. 'Wat hier gebeurt, heeft niks meer te maken met marktwerking.' Gisteren werd bekend dat Shell in 2022 een recordwinst van 42,3 miljard dollar heeft geboekt: meer dan een verdubbeling in vergelijking met een jaar eerder. Maar, Arnoud Boot, hoogleraar in ondernemingsfinanciering aan de Universiteit van Amsterdam, vindt niet dat het bedrijf recht heeft op dat geld. 'Je kan misschien wel het juridische recht hebben op die winst, die niet veroorzaakt is door je eigen kunde maar door de acties van Rusland. Maar je hebt ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid.' Daar heeft Shell helemaal geen invulling aan gegeven, beargumenteert Boot. 'Shell denkt: de komende tien tot vijftien jaar zijn wij onmisbaar. We halen snel deze miljardenwinst uit de markt, we geven ze aan onze aandeelhouders, en dan zien we wel weer.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Markten reageren positief op het nieuwe rentebesluit van de Fed en weten zeker dat het einde van de renteverhogingen in zicht is. Maar volgens macro-econoom Edin Mujagic heeft de markt, ondanks beweringen, helemaal niet altijd gelijk. Sterker nog, het is beter om juist níet de strijd aan te gaan met de Fed.Fed-baas Jerome Powell kondigde woensdagavond aan de Amerikaanse rente met 25 basispunten te verhogen. Wat minder dan voorheen, maar dat is 'niet heel gek', zegt Mujagic. 'Sinds vorig jaar is de rente met 4 procentpunten omhoog gegaan. Nu wordt gekeken naar de effecten van de renteverhogingen. Heel logisch.' Maar de Fed-baas zei ook dat deze renteverhoging niet de laatste zal zijn. 'Hij zei blij te zijn met de dalende inflatie, om deze laag te houden zal aan een aantal voorwaarden voldaan moeten worden', zegt Mujagic die de speech van Powell aandachtig heeft bekeken. Zo moet gedurende een bepaalde tijd de economische groei wat lager zijn en daar is nog geen sprake van, zegt Mujagic. 'Dat kan voor veel mensen al aanvoelen als een recessie. De economische groei in Amerika daalt al iets maar is nog niet daar waar de Fed het zou willen hebben.'Daarnaast moet volgens Powell de arbeidsmarkt een slag maken. 'Nu zijn er nog steeds twee vacatures per werkloze. Pas als er meer balans op de arbeidsmarkt is, kan de Fed volgens Powell pas overtuigd zijn van een dalende inflatie en kan er gestopt worden met de renteverhoging.'  Geloofwaardig Door eerlijk te zeggen het niet altijd te weten, werkt Powell juist aan zijn geloofwaardigheid. 'Centrale bankiers hebben vaak de neiging om, ook als ze het niet weten, te doen alsof ze alles weten. Powell zegt eerlijk dat hij te maken heeft met veel onzekerheid en zegt eerlijk dat hij het af en toe niet weet.' Op lange termijn moet dat eerlijke verhaal geloofwaardigheid opleveren, denkt Mujagic. De aandelenmarkten reageerden positief op het rentebesluit van de Fed, daar overheerst de overtuiging dat de renteverhogingen nog voor het einde van het jaar zullen stoppen. 'Er wordt vaak gezegd dat de markt altijd gelijk heeft, maar daar kan je vraagtekens bij zetten', zegt Mujagic. 'De markt verkeert in een roes: het gaat goed, er is geen recessie en de inflatie zakt. Maar een andere stelregel is hier meer van toepassing: don't fight the Fed.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De inflatie daalt, maar de voedselprijzen stijgen. Nederland krijgt te maken met wat econoom Edin Mujagic 'slow motion-inflatie' noemt. 'Het hoofdinflatiecijfer gaat zakken omdat de energieprijzen dalen, maar je gaat inflatie op meer gebieden tegenkomen, het gaat in steeds meer goederen en diensten zitten.' 'We zitten in een omgeving waarin de inflatie maand op maand zakt. Het zou me niks verbazen als we ergens later in het jaar van het CBS te horen krijgen dat de inflatie nul procent is geweest op een gegeven ogenblik. Dat komt vooral doordat het enorme effect vanuit de energiehoek nu wegvalt. Het is voor het eerst sinds lange tijd dat energie geen invloed heeft op inflatie, dus het jaar op jaar-effect dat je krijgt, gaat vanaf nu duidelijk spelen.' Energie die de inflatie drukt: hoe lang kunnen en willen overheden dit beleid voortzetten? Volgens Mujagic komen twee onzekerheden nadrukkelijker in beeld naarmate we het eind van een jaar naderen: wat doen de prijzen van olie, gas en stroom tegen die tijd? (wat afhankelijk is van hoe streng de winter zal zijn). En wat gaat de overheid doen met het prijsplafond? 'Het instellen daarvan heeft vanaf januari een gunstig effect op het inflatiecijfer. Continueer je dat niet en de gas- en stroomprijzen gaan stijgen, dan krijg je het omgekeerde effect in 2024. Ten slotte blikt Mujagic vooruit op rentebesluit vanavond van de Amerikaanse centrale bank, de Fed. Of om preciezer te zijn: op de persconferentie na afloop. Want voor Mujagic staat de president van de Fed voor een 'linguïstische uitdaging'. Powell moet immers erkennen dat het qua inflatie ook in de VS de goede kant op gaat, maar hij mag het er niet te dik bovenop leggen, denkt Mujagic. 'Omdat de markt dan gaat denken dat ze snel gaan stoppen met de renteverhoging. De markt gaat dan feest vieren en daarmee een deel van het voorwerk dat de Fed heeft gedaan teniet doen.' Powell moet een dunne lijn bewandelen, maar als iemand dat kan, dan is hij dat wel, denkt Mujagic.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het IMF komt vandaag met nieuwe ramingen voor 2023. En die zien er een stuk positiever uit dan de laatste ramingen, die dateren van oktober vorig jaar. 'Die ramingen kunnen veranderen, die komen heel vaak niet uit. Dat is ook niet van belang. Van belang is dat de stemming anders is.' Macro-econoom Edin Mujagic kijkt liever naar het ECB-rapport, dat ook vandaag uitkwam. Daarin vroeg de centrale bank aan 150 andere banken hoe streng ze de afgelopen tijd zijn geweest met het verstrekken van leningen, en hoe streng ze de komende tijd zullen zijn. 'De banken uit de eurozone zeggen dat ze in het laatste kwartaal van vorig jaar veel strenger zijn geweest dan in het derde kwartaal vorig jaar. Een meerderheid van de banken zegt zelfs de komende tijd nog strenger te worden.' En dat is slecht nieuws volgens Mujagic. 'Je ziet dat de vraag naar leningen mede daardoor afneemt. En hoe je het ook wendt of keert, onze moderne economieën moeten het voor een belangrijk deel wat groei betreft hebben van geld dat geleend en uitgegeven wordt. Een sombere consument laat zijn geld liever niet rollen, laat staan een lening afsluiten om dat te gaan doen. Dat is geen goed nieuws voor de economische groei.'    See omnystudio.com/listener for privacy information.