Macro met Boot en Mujagić | BNR

De discussie over de vermogenstaks bloeit langzaam maar zeker weer op, en dat heeft volgens hoogleraar Arnoud Boot alles te maken met de juridische houdbaarheid van het plan. 'Het gaat namelijk niet om de belasting op vermogen, maar om de belasting op het rendement.' Volgens Boot is het in ieder rechtssysteem wenselijk dat het gemaakte rendement belast wordt op het moment dat het vermogensrendementsbelasting noemt. 'Daar sukkelen we al jaren mee, omdat we het echte rendement niet zomaar kunnen identificeren', stelt hij. 'Vervolgens worden er allerlei compromissen gemaakt, wat op zijn beurt betekent dat er rendementsinschattingen worden gemaakt die fundamenteel afwijken van het daadwerkelijke rendement.' Als voorbeeld noemt Boot vorig jaar, toen obligaties in waarde daalden. Hij benadrukt dat dat juridische problemen oplevert als de formule aangeeft dat er fictief rendement is gemaakt. 'We zitten in die situatie, en de suggestie is nu eigenlijk dat we het nog niet kunnen', stelt Boot. 'En eigenlijk hebben de economen en beleidsmakers - die op dit moment niet aan het roer staan - al gezegd wat er wél moet gebeuren.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De economische raming van het CPB laat positieve vooruitzichten zien. Dit jaar groeit de economie naar verwachting met 1,6 procent, volgend jaar met zo'n 1,4 procent. 'Dat zijn gewoon goede jaren', zegt econoom Edin Mujagíc. Qua koopkracht gaan we er dit jaar weliswaar een klein beetje op achteruit, maar dat komt volgend jaar weer ruimschoots goed. 'Dan zou de koopkracht weer met twee procent moeten gaan stijgen. Als je bedenkt waar we in de wereld allemaal mee te maken hebben, dan zijn dit ramingen om door een ringetje te halen.' Ondanks die mooie economische groei, waarschuwt het CPB ook dat volgend jaar meer mensen onder de armoedegrens zullen belanden. 'De economische koek wordt dus groter, maar de verdeling daarvan loopt nog schever dan in voorgaande jaren. Zeven procent van de kinderen zal naar verwachting in armoede leven, dat doet echt pijn in een rijk land als Nederland.' Opvallend noemt Mujagíc dat het CPB erop rekent dat de renteniveaus die we nu zien ongewijzigd blijven tot in 2024. Zo lieten Fed-baas Jerome Powell en president van de ECB Christine Lagarde deze week al weten dat er nog wel wat rentestappen aan zitten te komen om de hoge inflatie te bestrijden. 'Er is veel te zeggen voor die aanname, want je kunt als CPB niet voorspellen wat de rente gaat doen', aldus Mujagíc. 'Maar het maakt wel dat je een grote kanttekening mag plaatsen bij die ramingen.'   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De baas van de Amerikaanse centrale bank, Jerome Powell, heeft een aantal opmerkelijke dingen gezegd in de Amerikaanse Senaat, vindt econoom Edin Mujagic. Zo zei hij onder meer dat de macro-economische cijfers 'beter waren dan verwacht', en dat is slecht nieuws volgens Mujagic. Hij stelt dat men daar best wel van baalt, en dat het hele idee van de rente verhogen om de economische groei te vertragen, niet gewerkt lijkt te hebben. 'Ze hoopten dat de renteverhogingen van de afgelopen maanden de deur open zouden zetten voor de Federal Reserve om nog voor de zomer te kunnen stoppen met die verhogingen', aldus Mujagic. 'Maar de deur blijft potdicht.' Volgens Powell is de sterk draaiende economie ook de reden dat de inflatie nog steeds aan de hoge kant is. Afgelopen maand was er bijvoorbeeld niet of nauwelijks sprake van een daling, en is de verhouding tussen vraag en aanbod uit het lood geslagen. 'Dat was voor mij een cruciale uitspraak', aldus Mujagic. 'En hij vond dat de vraag meer in lijn moest komen met het aanbod. Vrij vertaald betekent dat dat hij de goed draaiende economie wil afstoppen. In feite zegt hij dus dat hij meer Amerikaanse werkloosheid wil zien.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voor het eerst sinds 2011 is de Nederlandse tienjaarsrente tot boven de vier procent uitgekomen. Een fenomeen dat ook in andere landen speelt, zegt macro-econoom Edin Mujagic. 'Alleen doet het hier veel meer pijn. ' In landen als Griekenland en Italië is die tienjaarsrente ook inmiddels gestegen, en tegelijkertijd blijft de huizenprijs daar ook omhoog gaan. 'Alsof er niks aan de hand is', zegt Mujagic. Beide landen hebben een hoge staatsschuld, daarom is het volgens de econoom belangrijk om aan te geven dat in landen met een lage staatsschuld, zoals Nederland en Zweden, de huizenprijs juist daalt. 'De Griekse economie zal het dit jaar beter doen dan de eurozone als geheel, en ook beter doen dan de Nederlandse en Zweedse economie.' Lees ook | Staatsschulddaling eurolanden is niet per se goed nieuws Volgens Mujagic hebben wij, maar ook Zweden, veel meer last van de hoge rente dan die eerder genoemde landen. Hij denkt dat de economen, inclusief hijzelf, veel te veel hebben gekeken naar alleen de staatsschuld. 'Staatsschuld staat niet gelijk aan alle schulden. Er zijn ook schulden van huishoudens, schulden van bedrijven. We moeten vanaf nu eigenlijk eigenlijk alleen maar kijken naar de optelsom van al die schulden.' ‘In termen van staatsschuld, is Nederland het Griekenland van de private schulden’ Edin Mujagic, macro-econoom 'Als we dat doen', zegt Mujagic, 'dan zien we dat wat Griekenland is in termen van staatsschuld, Nederland is in termen van de private schulden.' De schulden van Griekse huishoudens en bedrijven zijn verantwoordelijk voor 120 procent van de economie. Dezelfde rekensom voor Nederland laat zien dat de schulden 250 procent van de economie innemen. 'Door de vele particuliere schulden, is Nederland heel kwetsbaar voor stijgende rentes', zegt Mujagic. Hij verwacht niet dat de rente snel gaan dalen. 'Ik denk eerder dat de rentestanden te laag dan te hoog zijn.' Lees ook | Amerikaans banenrapport en macro-cijfers centraal in komende beursweek De hoge rentes in combinatie met de hoge particuliere schulden, zorgen ervoor dat het wordt voor steeds meer mensen moeilijker wordt om een lening af te sluiten om een huis te gaan kopen. 'En dan zie je dat de huizenprijzen daarop reageren door te gaan zakken.' Omdat veel mensen in Nederland en Zweden een hypotheek hebben, dalen de huizenprijzen. En heel veel Grieken, hebben geen hypotheek.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoogleraar Arnoud Boot noemt het allesbehalve een prettig bericht dat UBS-bestuursvoorzitter Ralph Hamers een bonus incasseert van 13 miljoen euro. Hij maakt zich met name zorgen over hoe dat zich zal vertalen naar Nederland, en vindt dat de bonussen in de publieke sector zich niet verhouden tot de private sector. Boot noemt het belangrijk dat dat kapitalisme af en toe in de hand gehouden wordt. 'Als het misgaat met een financiële instelling bijvoorbeeld, betaalt de belastingbetaler de prijs', betoogt hij, terwijl hij opmerkt dat het Nederlandse kapitalisme richting de collectieve sector beweegt. 'Dat betekent bijvoorbeeld dat een ziekenhuisdirecteur - een van de meest complexe bestuursfuncties die er is - onder een wet valt die een beloning maximeert op een niveau dat voor de gemiddelde Nederlander geweldig is (230.000 euro, red.), maar binnen het loongebouw van het ziekenhuis of in de maatschappij laag is.' Hij betwist dan ook of het nog mogelijk is om fatsoenlijk onderscheid te maken in goede en minder goede ziekenhuismanagers - de beloning blijft immers hetzelfde. Het moet volgens Boot dan ook mogelijk zijn voor goede bestuursvoorzitters et cetera om meer te kúnnen krijgen als bonus. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De inflatie is de afgelopen weken opgelopen tot maar liefst 8 procent, en daarmee lijkt er een kentering te zijn ingezet ten opzichte van enkele maanden geleden. Toen daalde de inflatie nog, maar nu komen mensen klem te zitten. Dat ziet ook hoogleraar Arnoud Boot. Boot noemt inflatie 'een soort herverdelingsmechanisme zonder enige controle', en volgens hem betekent dat dat juist zwakkere groepen als eerste geraakt worden. 'Inflatie is iets - en onverwachte inflatie al helemaal - zeer onvoorspelbaars', zegt Boot. 'We weten nooit wanneer het weggaat. Daarbij hebben we nu geleerd dat áls de inflatiegeest uit de fles is, hij er heel moeilijk weer ingaat.' Hij benadrukt dat de onvoorspelbaarheid van de inflatie met name zit in het niveau en hoe die zich in de loop der tijd zal ontwikkelen. Temeer omdat we uit een periode komen waar er bijna geen sprake was van inflatie; de meest voorspelbare inflatieomgeving die er is volgens Boot. 'Als er bijna geen inflatie is en niemand er rekening mee houdt.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met de nieuwe inflatiecijfers lijkt het erop dat de gemiddelde prijsstijgingen nog lang niet terug zullen gaan naar de oude niveaus. Volgens macroeconoom Edin Mujagić komt dat doordat centrale banken te laat hebben gehandeld. 'Ze hebben heel lang gezegd dat het wel over zou waaien, maar dat is niet zo. We hebben nu slow motion inflatie: lagere cijfers dan vorig jaar, maar wel hardnekkiger om van af te komen.' Het is haast paradoxaal, vindt Mujagić: 'Je ziet dat energie, waar toch het grootste deel van de inflatie vorig jaar vandaan is gekomen, juist nu niet meer bijdraagt aan de inflatie. Sterker nog, energie had zelfs een remmende werking op de cijfers.' De inflatie van nu blijkt vooral voor in de voedselprijzen te zitten. 'Het stokje is als het ware overgenomen.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waar voorheen door de Europese Centrale Bank met name werd ingezet op het verruimen van het monetaire beleid, is er tegenwoordig sprake van verkrapping. Hoogleraar Monetaire Economie Casper de Vries is van mening dat de ECB daarbij voorzichtig te werk moet gaan: 'Het fiscale beleid en monetaire beleid moeten met elkaar in balans blijven.' Een instrument dat door de ECB kan worden gebruikt om het monetaire beleid te sturen, is het rente-instrument. Maar op het moment dat de rente ongeveer nul is, houden mensen hun geld liever in hun zak, weet hoogleraar Monetaire Economie Casper de Vries van de Erasmus School of Economics. 'Het instrument is dan bot geworden, want je kan de rente niet te ver onder nul brengen.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Spanje en Frankrijk presenteren vandaag tegenvallende inflatiecijfers. En dat terwijl de Europese Centrale Bank (ECB) momenteel veel doet om de inflatie te beteugelen. Volgens senior macro-econoom Bert Colijn van ING is dat goed te verklaren. 'Die renteverhogingen gaan effect hebben, maar daar zit nou eenmaal een aantal maanden tussen.' De inflatiestijgingen in Frankrijk en Spanje heeft volgens Colijn twee oorzaken. 'De voedselprijzen zijn een belangrijke factor die de inflatie daar verder omhoogduwen. Maar wat ook heel belangrijk is voor de ECB: de prijzen van diensten. Die blijven toch hardnekkig stijgen momenteel.' Colijn denkt dat deze ontwikkelingen reden tot zorg zijn in Frankfurt, zeker met het oog op de inflatiecijfers van de eurozone als geheel, die donderdag bekendgemaakt worden. Colijn verwacht daarom dat het voorlopig nog niet gedaan is met de rentestijgingen van de ECB. 'We kunnen bijna met zekerheid zeggen dat in maart de rente nog een keer met een half procent verhoogd wordt. En daarna misschien nog wel twee keer, wellicht in een kleinere stap van een kwart procent. Hopelijk geeft dat in de zomer tekenen dat de kerninflatie naar beneden komt, wat ook wel een beetje de verwachting is.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoewel PostNL in 2023 van plan is om ruim twee- tot driehonderd banen te schrappen, moet dat volgens hoogleraar Arnoud Boot juist gezien worden als een kans voor de rest van de economie. 'De Nederlandse economie heeft in wezen al 25 jaar een gebrek aan mensen, dus we moeten gaan nadenken over hoe we het aanbod van mensen gebruiken.' Volgens Boot zijn het ook niet de postbezorgers waarop PostNL wil besparen, maar juist op allerhande kantoorfuncties. Volgens Boot loopt het postbedrijf daarmee wel het risico dat het bestaande kantoormedewerkers uitput, waardoor niemand meer aan iets toekomt en iedereen onder grote stress staat, maar hij benadrukt aan de andere kant dat de hoeveelheid mensen in verborgen banen ook groot is. 'Dat zijn functies die overbodig zijn, in dit geval dus mogelijk kantoorfuncties. Maar dat aantal is gigantisch', aldus Boot. Niet alleen in de kantoorsector ziet Boot die ontwikkeling, maar ook in het onderwijs. 'Er is te weinig aanwas in de handvaardige richtingen', zegt hij. 'Kijk maar naar het MBO. Dat hebben we bijna aan de kant geschoven als stigmatiserend, want je wil je kind dáár toch niet naartoe sturen? Terwijl we juist mensen nodig hebben die dingen met hun handen kunnen.'See omnystudio.com/listener for privacy information.