Macro met Boot en Mujagić | BNR

Het economisch herstel na jaren van pandemie en de oorlog in Oekraïne is eindelijk op gang gekomen, en lijkt nog lang niet te stoppen. Dat is de conclusie van het Internationaal Monetair Fonds in hun Global Economic Outlook. En dat stemt macro-econoom Edin Mujagic meer dan tevreden. Daarnaast daalt de inflatie ook nog eens. 'Enerzijds door het statistische effect en anderzijds doordat de renteverhogingen die centrale banken sinds het voorjaar hebben doorgevoerd nu eindelijk grip beginnen te krijgen op geldontwaarding', duidt Mujagic. Dat betekent dat er voor het eerst in lange tijd sprake van een normale situatie. Volgens Mujagic is dat ook te herleiden uit de groeiramingen, waar de vrees nog niet zo lang geleden was dat er maar een paar landen zouden zijn die een recessie zouden ontlopen. Nu is dat precies andersom: 'In Europa zijn er welgeteld twee landen die een heel erg milde recessie zullen meemaken', vervolgt hij. 'Maar voor de rest is er overal sprake van groei.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Uit cijfers die het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS) afgelopen vrijdag publiceerde, blijkt dat Nederlanders 2,6 procent meer geld uit hebben gegeven ten opzichte van een jaar eerder, en dat is goed nieuws volgens macro-econoom Edin Mujagic. Hij geeft toe dat de stijging van uitgaven surrealistisch klinkt, zeker met het zicht op dat alles duurder is, maar het CBS heeft in zijn berekening ook de correctie van de gestegen prijzen doorgevoerd. 'Dus qua volume zijn we meer uit gaan geven', aldus Mujagic. 'En dat is op zich goed nieuws, want als geld rolt, groeit de economie.'Mujagic benadrukt echter wel dat er bij dit soort cijfers niet alleen gekeken moet worden naar het headlinecijfer, maar ook welke wereld er schuil gaat achter dat getal. 'Dan zie je toch dat er wat punten van zorg in dat cijfer zitten.' Diensten Zo zit de meeste toename van uitgaven in de dienstensector, stelt Mujagic. Nederlanders konden ten opzichte van vorig jaar in februari bijvoorbeeld vaker uit eten of naar de bioscoop. Vorig jaar had juist die sector nog veel last van de coronamaatregelen, stelt Mujagic. 'Men moest bijvoorbeeld nog vaak de corona-app laten zien, wat veel mensen ervan weerhield om vorig jaar veel uit te gaan', duidt hij. 'Dat betekent dat de basis laag is, en dat er snelle groei mogelijk is.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) waarschuwt dat minder rijke landen, met name in Afrika, lijden onder de verslechterde internationale handelsrelaties. 'Juist in de landen die zich ontwikkelen, wordt er zwaar geleden', legt econoom Arnoud Boot uit. In het rapport dat het IMF naar buiten bracht in aanloop naar de jaarlijkse voorjaarsvergaderingen, zegt het instituut dat het logisch is dat westerse landen niet meer afhankelijk wil worden van corrupte regimes. 'De handel wordt daardoor naar vriendelijke landen verplaatst', legt Boot uit. Hij vindt echter dat er genuanceerd gekeken moet worden. 'Landen in Afrika zitten helemaal klem tussen de grote machtsblokken in de wereld. Op het moment dat wij in het Westen zeggen dat onze handel alleen nog maar naar vriendelijke landen dichtbij mag, zijn er allerlei gebieden in de wereld die daar geweldig onder lijden. Uiteindelijk zullen die in de verkeerde marktmacht terechtkomen', verwacht Boot.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De cao-lonen zijn het afgelopen kwartaal met maar liefst 5 procent gestegen, en daarmee is het tevens de grootste stijging die in de afgelopen 40 jaar. Goed nieuws dus, stelt macro-econoom Edin Mujagic. Zelfs ondanks het feit dat de de inflatie in dezelfde periode 6,6 procent bedroeg.  'Men zou kunnen zeggen dat we nog altijd achter de feiten aanlopen, maar de nadruk ligt daarbij op het woordje 'zou'', zegt hij. 'Want we hebben het over cao-lonen, en dus niet over het totale inkomen van mensen.' Mensen hebben namelijk ook te maken met periodieke verhoging, en zijn er veel werkgevers geweest die hun werknemers een eenmalige beloning hebben gegeven om het leed van de hoge energieprijzen te verzachten. Derhalve is het volgens Mujagic zo dat als alles bij elkaar wordt opgeteld, dat er afgelopen kwartaal voor het eerst in lange tijd sprake was van een vooruitgang voor heel veel werkenden. Onderhandelingen En dat heeft ook zijn weerslag op momenteel lopende cao-onderhandelingen, denkt Mujagic. De inflatie daalt immers nog steeds. 'Het gaat misschien niet even snel als voorheen, maar de beweging is er wel', vervolgt hij. 'En als we gaan kijken naar de onderhandelingen, is er voor de meeste akkoorden in maart sprake van een gemiddelde loonstijging van 7,3 procent. Dus de kans is groot dat die twee lijnen de komende maanden gaan kruisen, waarbij de inflatie onder de stijging van cao-lonen zal zakken. En dat is exclusief eventuele periodieke verhogingen.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Uit onderzoek van de ECB blijkt dat particulieren en bedrijven in februari 71 miljard euro van hun Europese bankrekeningen hebben afgehaald. Vooral in Zuid-Europa werd er veel geld opgenomen. Dat is volgens econoom Edin Mujagic ook logisch, als je kijkt naar de achterliggende redenen. 'Mensen nemen geld op omdat ze het nodig hebben om rond te komen', verklaart Mujagic de cijfers. 'Het inkomen per hoofd is in het zuiden van Europa lager, dus je kunt je voorstellen dat men het geld harder nodig heeft.' De tweede reden is volgens Mujagic de onrust van de afgelopen tijd in het bankenlandschap. 'Mensen maken zich zorgen over wat er gebeurt als hun bank er niet meer is. En dan heb je het vooral over mensen en partijen die spaarrekeningen met meer dan 100.000 euro hebben, die gaan het spreiden.' Een andere mogelijke verklaring is dat Europeanen tegoeden van hun betaalrekening naar een spaarrekening verplaatsen, omdat daar voor het eerst in lange tijd weer rente op wordt gegeven. Dat de rente bij sommige banken hard oploopt, heeft volgens Mujagic alles met concurrentie te maken. Zo geeft ING Duitsland vanaf deze maand zowel nieuwe als bestaande rekeninghouders drie procent rente op spaardeposito's met een looptijd van zes maanden, terwijl ING Nederland slechts 1,55 procent rente geeft voor een looptijd van drie jaar. 'Duitsland heeft een factor vier meer inwoners. Bij ons zijn er iets meer dan tachtig banken, in Duitsland zijn er bijna 1500 banken. Dat is gewoon concurrentie om het spaargeld, en dan gaat de rente omhoog.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese Centrale Bank heeft een nieuwe zondebok gevonden om de schuld van de hoge inflatie in de schoenen te schuiven: de bedrijven. En hoewel de ECB daar deels gelijk in heeft, vindt macro-econoom Edin Mujagic dat wel een heel makkelijk excuus.  De ECB wijst naar de bedrijven omdat 'zij de prijzen meer verhogen dan dat de kosten voor bedrijven stijgen', duidt Mujagic, maar die vlieger gaat volgens hem niet op. Temeer omdat een bedrijf volgens Mujagic te allen tijde probeert om zijn winst te maximaliseren. Hoewel Mujagic toegeeft dat dat niet altijd op de fraaiste manier gebeurt, is het wel de basis van een bedrijf. 'Je kunt het bedrijven ook niet kwalijk nemen', vindt hij. 'Daarnaast is er een onderscheid te maken in de momenten waarop een bedrijf de prijzen verhoogt.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Macro-econoom Arnoud Boot vindt dat de stijging van de olieprijzen ons de nodige duw in de rug kan geven. 'We moeten dit soort momenten gebruiken om ons los te koppelen van het stelletje landen waar grondstoffen zoals olie zitten.' Veel chauffeurs hebben ongetwijfeld gevloekt na de aankondiging van de OPEC+-landen om minder olie te gaan oppompen, waardoor ook de prijs van de benzineprijzen zal stijgen. Maar vanuit breder perspectief noemt BNR's macro-econoom Arnoud Boot de beslissing om de olieproductie met vijf procent te verlagen 'een zegen'. 'We staan voor de opdracht onze economie helemaal aan te passen', stelt Boot. Hogere prijzen kunnen ons een duw in de goede richting geven. Lees ook | Aangekondigde verlaging olieproductie door OPEC+ 'verrassend' Boot stelt bovendien vast dat 'zowel de beurzen als burgers redelijk neutraal reageren' op die aankondiging van de OPEC+. De verstoring valt volgens de econoom dan ook in het niets met wat we vlak na de Russische inval van Oekraïne hebben meegemaakt. 'Een ook daar zag je dat we redelijk goed zijn omgegaan met die energieonzekerheid.' Daarom trekt Boot de conclusie dat we precies nu, 'wanneer het mes niet langer op onze keel staat', verder afstand moeten nemen van olie en de OPEC. 'Want als je het vanop een afstand beschouwt is het natuurlijk raar dat wij afhankelijk zijn van een stelletje landen dat op eigen houtje en naar believen de marktprijzen kan beïnvloeden.' Onzekerheid is nooit goed 'We moeten deze rust gebruiken om ons aan te passen en niet wachten tot het moment dat het mes weer op onze keel staat', aldus Boot. Hij vergelijkt het met een rugblessure. 'Als ik pijn heb aan mijn rug, dan denk ik altijd: ik had beter eerder mijn rugoefeningen gedaan, op een moment dat ik geen pijn had'. 'Veel bedrijven waren ongetwijfeld blij dat olie de afgelopen tijd weer wat goedkoper is geworden', geeft Boot toe. 'Maar aan de andere kant is die ongelofelijke onzekerheid rond olie en andere grondstofprijzen nooit goed voor welk bedrijf dan ook.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De inflatie is met 4,4 procent fors lager dan een maand geleden. Zonder meteen het feest te willen bederven, heeft macro-econoom Arnoud Boot wel wat opmerkingen bij dit goede cijfer. 'Inflatie is bijna altijd persistent omdat het in de haarvaten van de gehele economie gaat zitten.' 'Inflatie is verschrikkelijk. Sommige mensen worden er steenrijk door, anderen worden er zwaar door getroffen', verduidelijkt Boot. 'Grote bedrijven kunnen door de hoge inflatie de prijzen verhogen en maken gebruik van de situatie. Maar ook voor de burger geldt dat de een het makkelijk kan hebben en de ander tussen wal en het schip raakt. Kijk maar naar de invloed van de inflatie op de huren. Los nog van de energiekosten.' En daar, bij de energiekosten, zit het goede nieuws wat betreft Boot. Die prijzen zijn fors omlaag gegaan, en dat verklaart 'voor honderd procent het lage inflatiecijfer'. 'Maar de kerninflatie, zonder de heen en weer waggelende prijzen voor energie en voedsel, ligt nog steeds rond de acht procent. En dat is de echte doorwerking naar de economie.' Lees ook | CBS-econoom: 'mogelijk dat we later dit jaar negatieve inflatie krijgen' Als de energieprijzen verder blijven dalen, zoals de verwachting is, en de voedselprijzen gaan in de loop van de komende maanden ook omlaag, dan kan het zijn dat het inflatiecijfer binnenkort op nul uitkomt, zegt Boot. 'En zelfs misschien even negatief. Maar dat is uitgesloten voor de kerninflatie.' Als die prijzen voor voedsel en energie laag blijven, dan zal dat op een gegeven moment wel doorwerken naar de economie en daarmee ook de kerninflatie, denkt Boot. 'Maar historisch gezien weten we dat als de inflatie eenmaal uit de fles is, je het er moeilijk terug in krijgt'. Volgens Boot is inflatie per definitie hardnekkig. 'Die is bijna altijd persistent omdat het in de haarvaten van de gehele economie gaat zitten. In de lonen, bij diensten en goederen en in de supermarkten', legt de macro-econoom uit. 'Ik ken geen episode uit de geschiedenis, of het moet een toevallige samenloop van omstandigheden zijn geweest, waar inflatie op een makkelijke manier verdwenen is.' Lees | Inflatie in Nederland in maart flink afgenomen tot 4,4 procent Rente blijft stijgen Dat betekent dat de centrale banken, ondanks de nu dalende inflatie, de rente nog wel zullen blijven verhogen. Die staat nu op drie procent in Europa en dat gaat volgens Boot 'ongetwijfeld' in stapjes naar 3,5 procent'. 'Dat moet ook, want dat zijn relatief gezien nog geen hoge percentages.' De ECB, de Europese Centrale Bank, moet ook enige haast maken, denkt hij. 'Anders zit je in een situatie met een nagenoeg permanent hoge inflatie en dan moet de rente boven het inflatiepercentage uit gaan komen. Denk daar maar eens over na.' Hoe paradoxaal het ook lijkt, de economie draait 'als een tierelier', zegt Boot. 'Door de wijze waarop geld wordt uitgegeven door consumenten lijkt het alsof de bomen tot de hemel groeien. Ik heb dit op deze manier nog nooit eerder gezien.' Hierdoor zorgt de consument echter wel voor een onvoorstelbare druk op de economie en die druk creëert als het ware de inflatie. Lees ook | Spaanse inflatie naar laagste niveau in ruim een jaar Uitdagingen Wat Boot betreft zijn er verschillende uitdagingen, zowel bij de centrale banken als bij de overheid. Boot: 'de politiek wil niet dat de rente wordt verhoogt, aan de andere kant moeten ze ervoor zorgen dat de overheidsuitgaven binnen de perken blijven. Maar de overheid zou juist meer moeten gaan investeren', zegt hij. 'We hebben echter vaker gezien dat de overheid in moeilijke tijden juist gaat korten op makkelijke dingen zoals die overheidsinvesteringen', benadrukt Boot. 'In een economie waar we een permanent gebrek aan mensen hebben, moet er juist worden geïnvesteerd.' Banken Tegelijkertijd ziet Boot dat de Europese banken beter zijn gereguleerd dan in het verleden. 'Laten we niet doen dat de renteverhogingen erg zijn voor de banken, die ons spaargeld bij de centrale bank parkeren en daar drie procent rente over krijgen terwijl wij maar een half procent rente krijgen op ons eigen spaargeld. Daar zit een subsidie van het bankwezen op van 2,5 procent. Het bankwezen wordt gewoon ondersteund.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tijdens het bezoek van de Chinese president Xi Jinping aan de Russische president Vladimir Poetin is er ook gesproken over het toenemende gebruik van de Chinese yuan. Volgens macro-econoom Edin Mujagic hebben beide landen nieuwe afspraken gemaakt om samen minder afhankelijk te worden van de Amerikaanse dollar. En die afspraken zijn niet alleen gemaakt tussen China en Rusland, weet Mujagic. Ook elders in de wereld lijken landen minder afhankelijk te willen worden van de Amerikaanse dollar. 'Steeds meer landen doen mee aan het spel waarin de handel tussen landen in steeds grotere mate wordt afgerekend in de Chinese yuan', zegt hij. 'Waardoor de dollar een beetje op een zijspoor wordt gezet.' Een bewuste strategie, vindt Mujagic, en dat hangt volgens hem sterk samen met het feit dat het vertrouwen in de Verenigde Staten in het algemeen én in het beleid is afgenomen. Daarmee wil de macro-econoom echter niet zeggen dat het vertrouwen in het Chinese beleid en de Chinese manier van politiek voeren is toegenomen. 'Dat is een brug te ver', vervolgt hij. 'Maar het is wel voor het eerst sinds de dollar zo'n dominante rol speelt, dat de een behoorlijk deel van de wereld een alternatief ziet.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze jaarlijkse week van het geld, vraagt macro-econoom Edin Mujagic aandacht voor geldgroei. 'De stelregel is: wanneer de geldhoeveelheid harder groeit dan de reële economie, dan is er te veel geld in omloop.' De afgelopen maand laat een geldgroei van 2,9 procent zien in de eurozone, het laagste percentage sinds de invoer van de euro in 1999. Dat lijkt goed nieuws, maar er zit een adder onder het gras. Geldgroei wordt gezien als de maatstaf voor de buitenwereld om te bepalen of een centrale bank een te ruim monetair beleid voert of juist niet. 'Als je de rente te laag houdt, komt er meer geld bij. En als je de rente heel hoog houdt, komt er minder geld bij', zegt Mujagic. Met het oog op de inflatie is weinig groei goed nieuws, 'want minder geld erbij betekent een grotere kans dat de inflatie mee zal vallen'. Maar voor financiële markten is dit echter minder goed nieuws, die drijven immers op liquiditeit. 'En als dit doorzet, dan kan dat leiden tot problemen', weet Mujagic. 'De geldhoeveelheid is echt cruciaal. Nu valt de groei mee, maar sinds 1999 is er alleen maar te veel geld bijgekomen.' Daar is weinig aandacht voor, denkt Mujagic. Binnen de ECB, de Europese Centrale Bank, wordt er helemaal niet over gesproken. Tot nu toe: 'het is opvallend dat centralebankbestuurders de laatste weken wel aandacht hiervoor hebben. Afgelopen jaren echter nooit, het leek zelfs alsof er een interne boete stond op het gebruik van het woord.' Het verbaast Mujagic echter dat de ECB weliswaar steeds roept dat de inflatie laag wordt gehouden met het rentebeleid, 'de geldcijfers laten wat anders zien'. 'Als je op die manier kijkt naar de periode sinds de invoer van de euro, dan is er in die ruim twintig jaar structureel te veel geld bijgekomen. En daar betaal je een prijs voor; uiteindelijk gaat het in de inflatie zitten of het gaat naar de huizenprijzen of het gaat naar de aandelen of obligatie. en dat leidt tot zeepbellen en financiële instabiliteit.' Tot 2003 had de ECB een officieel beleid wat betreft de geldgroei, die mocht niet boven de 4,5 procent uitkomen. 'Maar toeval of niet, sinds dat beleid is losgelaten, is de geldhoeveelheid vaak jaarlijks tussen de vijf en tien procent gegroeid.' Overige heeft de Amerikaanse centrale bank, de Fed, in 2006 dit beleid ook stopgezet. 'Het zou te kostbaar en niet meer relevant zijn. Bijna lachwekkend', zegt Mujagic.   See omnystudio.com/listener for privacy information.