Macro met Boot en Mujagić | BNR

Volgens econoom Edin Mujagic heeft de Verenigde Staten ‘het ergste achter de rug’ als het gaat om de hoge inflatie. In de VS daalde de inflatie afgelopen maand naar 4,9 procent, het laagste getal in de afgelopen twee jaar. ‘Het ziet er heel sterk naar uit dat je rustig kan concluderen dat het ergste achter de rug is.’  ‘Maar’, nuanceert Mujagic, ‘het ergste is geen synoniem voor erg, het blijft nog steeds erg’. Hij wijst erop dat ook dit getal ‘heel erg’ is. ‘De doelstelling van twee procent inflatie was eerst lichtjaren ver weg, maar nu minder ver weg. We zijn op de juiste weg naar die twee procent.’  Toch ziet Mujagic details ‘onder de motorkop’ die hem minder vrolijk stemmen. ‘Als we kijken naar de kerninflatie, is die gebleven op 5,5 procent en sinds de laatste maanden van vorig jaar niet gedaald. Die blijft hardnekkig hoog’, vindt de econoom.    See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Nederlandse ministerie van Financiën maakt zich grote zorgen over het Duitse standpunt in de discussie over Europese begrotingsregels. De Duitsers vinden namelijk dat overheidsfinanciën gezond moeten zijn, en dat eraan gewerkt moet worden als dat niet het geval is. En Duitsland heeft een punt volgens macro-econoom Edin Mujagic. Hoewel een hoop Europese landen het niet met Duitsland eens lijken te zijn, en Nederland zich dus zorgen maakt over het Duitse standpunt, vindt Mujagic juist dat het een verstandig geluid is. 'Niet om een ideologische reden, maar gewoon omdat economische historie ons leert dat gezonde overheidsfinanciën stabiliteit in een land aanbrengen.' Zowel op politiek, economisch als maatschappelijk vlak, benadrukt hij. Daarnaast zou dergelijke stabiliteit de welvaartsgroei in een land aanjagen en voor innovatie zorgen. 'Een land wordt er sterker van.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waar de Europese Centrale Bank naar buiten toe roept om de lonen niet te hard te laten stijgen, wil het instituut bij het eigen personeel de lonen semi-automatisch laten meestijgen met de inflatie. ‘Het is goed dat ik mijn kop koffie op had, anders zou de koffie alle kanten opvliegen’, zegt macro-econoom Edin Mujagic. De econoom stelt dat als de ECB meegaat in het plan, de geloofwaardigheid ‘minder en minder’ wordt. ‘Het wordt wrang als je keer op keer de mensen van het bestuur van de ECB tegen de vakbonden hoort zeggen dat ze niet te hoge looneisen moeten stellen.’ Ook wijst Mujagic naar het interview van Klaas Knot, topman van De Nederlandsche Bank, bij Buitenhof. ‘Die heeft gezegd dat als de looneisen te uitbundig worden, dat tot een recessie kan leiden. Daar heeft hij gelijk in.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volgens hoogleraar Arnoud Boot is de discussie over de zogeheten graaiflatie - de onevenredige verhoging van prijzen ten opzichte van de inflatie - te koppelen aan de cijfers van PostNL. 'Er wordt namelijk gesuggereerd dat graaiflatie meer voorkomt in een geconcentreerde markt, en dan kijk je natuurlijk meteen naar PostNL.' Het Nederlandse postbedrijf heeft volgens Boot namelijk een monopolie op het gebied van brieven. En dat monopolie betekent dat PostNL de prijzen hoog kan vaststellen, duidt Boot. 'Graaiflatie betekent dat je prijsstijgingen blijft krijgen door bepaalde omstandigheden', stelt hij. 'En het monopolie van PostNL zorgt ervoor dat zij prijzen op een absoluut hoog niveau kunnen houden: een niveau wat de consument kan dragen.'Met als gevolg dat een bedrijf als PostNL dus hoge marges heeft, en kostenstijgingen vaak niet direct hoeft door te berekenen als ze plaatsvinden. 'De prijs was immers al hoog', aldus Boot. Daling van de winst Boot is het dan ook gedeeltelijk eens met de column die Mathijs Bouman vandaag in het Financieele Dagblad schreef, waarin hij stelt dat 'de monopolist zijn prijspleit zo heeft ingericht dat de hoogst mogelijke prijs uit de consument wordt geperst', en dat er 'bij een te enthousiaste doorberekening van de gestegen kosten, een daling van de optimale winst zal plaatsvinden'. Wel vindt hij dat Bouman op één vlak verkeerd zit. 'Net als het Centraal Planbureau', vervolgt hij. 'Als er concurrentie is terwijl je geen marge hebt, en dus iedere kostenstijging moet doorberekenen, betekent dat dat je in een geconcentreerde markt zonder concurrentie prijzen niet zult verhogen.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Doordat de rente van de Europese Centrale Bank nu zo hoog is, en de rentes die banken zelf uitbetalen aan spaarders laag, worden financiële instellingen ‘gesubsidieerd door de overheid'. Dat stelt econoom Arnoud Boot. Boot stelt dat die situatie ervoor zorgt dat de hoge inflatie niet meer terug te dringen is. ‘Het betekent dat inflatie nooit meer makkelijk terug in de fles gaat', als deze situatie in stand wordt gehouden, meent Boot. Hij beschrijft de huidige situatie: ‘Banken kunnen hun geld tegen 3,25 procent bij de ECB zetten. Daarvoor geven ze gemiddeld 0,4 procent terug aan de spaarders. Dat betekent dat banken op dit moment voor 2,85 procent per euro worden gesubsidieerd door de overheid op dit moment.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat de Fed de rente opnieuw met een kwart procent heeft verhoogd, zal voor weinig mensen een verrassing zijn geweest. En toch werd het gisteren een spannende avond, zegt econoom Edin Mujagic. 'Alle ingrediënten voor een saaie avond waren er, maar wat er daarna kwam zorgde toch voor enig vuurwerk.' De voorzitter van de Fed Jerome Powell is volgens Mujagic een 'meester communicator', maar gisteren stond hij voor een schier onmogelijke opgave. 'Hij moest iets zeggen over de toestand bij Amerikaanse banken, want daar speelt nogal wat. Maar alles wat hij daarover had kunnen zeggen was fout geweest, dus hij zei het enige wat mogelijk was, namelijk dat de banken gezond en weerbarstig zijn.'Een opvallende uitspraak, omdat uit de actualiteiten niet bepaald blijkt dat alle banken er bijzonder goed voor staan. Zo werd vannacht nog bekend dat een kleinere Amerikaanse bank in de problemen is gekomen, de Pacific Western Bank. Toch taste Powell hiermee niet zijn eigen geloofwaardigheid aan, aldus Mujagic. 'Het enige alternatief was voor hem om te zeggen dat hij zich ook grote zorgen maakt, maar dan heb je echt grote chaos op de markten. Dit was een onmogelijke opgave en niemand had het beter kunnen doen dan deze man.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volgens macro-econoom Edin Mujagic zijn de problemen in het Amerikaanse bankwezen niet van eeuwige aard, maar moet men er wel rekening mee houden dat 'de problemen voorlopig niet van de voorpagina's zullen verdwijnen'. Pessimisme Het rijtje met probleembanken stapelt zich in de Verenigde Staten al enige tijd op. Eerder vielen al de Signature Bank en Silicon Valley Bank om en begin deze week werd de First Republic Bank gered door JPMorgan Chase. Mujagic ziet dat de aandelenkoersen van regionale banken daar heftig op reageren. 'De koersen daalden zo ontzettend scherp dat de handel meermaals werd stilgelegd.' Volgens de macro-econoom is dat ook niet zonder reden, want er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen voor de problemen. De overkoepelende reden is dat er tegenwoordig in het Amerikaanse bankenlandschap sprake is van een hoofdemotie, namelijk pessimisme. 'Er is altijd een zwakste schakel. Gisteren was het de First Republic Bank en morgen is het weer een nieuwe, dat blijft maar doorgaan', licht de macro-econoom toe.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlandse inflatie is opnieuw gestegen, en dat mag gerust gezien worden als teleurstelling volgens macro-econoom Edin Mujagic. Een teleurstelling met een gouden randje, want de kerninflatie is ongewijzigd gebleven. 'En dat is goed nieuws.' Uit de gevarenzone is Nederland echter allerminst, want hoewel de kerninflatie hetzelfde is, is hij nog altijd heel erg hoog met 6,7 procent. Daarmee zit Nederland nog wel onder het Europees gemiddelde, dat van 7,5 naar 7,3 procent daalde. Reden tot paniek is er dus niet volgens Mujagic. 'Als je naar de rest van 2023 kijkt, is er veel voor te zeggen dat je mag verwachten dat de inflatie zal dalen', zegt hij. 'Maar dat betekent niet dat we alle zorgen kunnen laten varen. Ook als we straks rond de 4 procent zullen stabiliseren door de geldontwaarding, is de inflatie nog altijd aan de hoge kant.' Desondanks noemt Mujagic het logisch om rekening te houden met een daling van de inflatie in de komende maanden. Temeer omdat de renteverhogingen van de Europese Centrale Bank - die met enige vertraging werken - langzaam maar zeker grip beginnen te krijgen op de inflatie. Ook lijkt het er volgens de macro-econoom op dat de economische groei later dit jaar stukken lager zal uitvallen, 'en dat gaat doorgaans gepaard met lagere inflatie', vervolgt Mujagic. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De overname van First Republic Bank door JPMorgan Chase is een overname zoals het 'absoluut niet moet', zegt hoogleraar financiële markten Arnoud Boot. 'We lossen nooit iets op door financiële instellingen alleen maar groter te maken. Je wordt een gijzelaar van die nieuwe financiële instelling.' Boot verwijst daarbij ook naar de overname van Credit Suisse door de eveneens Zwitserse bank UBS. 'UBS heeft nu een omvang waarbij je je in Zwitserland kunt afvragen of UBS, of de Zwitserse overheid aan de macht is. Het is een soort houdgreep.'  Boot vindt het ongunstig als banken te groot worden. 'Het hele Amerikaanse overheidsapparaat is afhankelijk van JPMorgan Chase, op dezelfde manier als tijdens de financiële crisis in 2008, toen Goldman Sachs aan de macht was. We creëren een machtsconcentratie.' Het financiële systeem is volgens Boot te afhankelijk van banken geworden. 'We moeten andere financiële instellingen hebben, zoals pensioenfondsen die ook kredieten aan het mkb kunnen verstrekken.' Het feit dat banken zelf zoveel schulden hebben uitstaan bij klanten, maakt ze kwetsbaar volgens Boot. 'De financiële markten moeten in Europa belangrijker worden, in plaats van banken met heel veel vreemd vermogen op de balans.' 'De traditionele manier waarop wij banken financieren is niet houdbaar', besluit hij. Daarbij moeten banken ook 'veel meer eigen vermogen hebben', vindt Boot. 'Het geld bij banken is vloeibaar, je kunt het in een paar seconden wegtrekken.' Boot ziet dat de regels van banken de afgelopen jaren alleen maar strenger werden. 'We reguleren die banken helemaal dicht, zoals in Nederland, waarbij ze niks meer kunnen doen en dus ook niet meer ten dienste kunnen staan aan de reële economie, want ze kunnen geen enkel risico aan. Dat durven we niet.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met een blik op de voorjaarsnota is macro-econoom Arnoud Boot bang dat de overheid op de verkeerde zaken gaan bezuinigen. Van belang is dat de 'middellange termijn in de gaten wordt gehouden', zegt hij. 'Doe geen stupide bezuinigingen.' Boot roept Nederland op eens goed naar zichzelf te kijken, dat gaat verder dan bezuinigen, denkt hij. Hij noemt de hoeveelheid extra geld die is uitgegeven en buiten de begroting om in fonds is gezet. 'Als je kijkt hoe slecht er wordt omgegaan met het belastingsysteem waardoor mensen inkomsten missen, dan hebben het hier vooral over het op orde krijgen van de overheidsfinanciën.' En bezuinigingen, dat woord kan op verschillende manier geïnterpreteerd worden. 'Het suggereert dat er iets wordt afgebroken, maar we gaan nu eindelijk orde op zaken stellen.' Daarvoor zijn op korte en op lange termijn maatregelen nodig. 'Het is voor dit kabinet verstandig om vooral te kijken naar de korte termijn', zegt Boot. 'Een lange termijnverhaal is lastig en wie het gaat uitvoeren, is ook onduidelijk.' Volgens Boot moet er op korte termijn flink worden bezuinigd. 'Vanwege de regels moet er op korte termijn jaarlijks 2,5 tot drie miljard worden bezuinigd. Structureel hebben we het over zes miljard per jaar.' Daarvoor moeten er twee dingen gebeuren, denkt hij.fdmg/quoteWe gaan nu eindelijk orde op zaken stellenArnoud Boot, macro-econoomGratis geld1html'In deze periode, waarin politici zonder verantwoordelijkheidsgevoel suggereren dat geld gratis is, betekent bezuinigen in de praktijk vooral kijken naar waar het geld verspild wordt. Daarnaast hebben we een te complex belastingsysteem, dat zorgt er op korte termijn voor dat er inkomsten worden misgelopen.' Daar is, ook weer op korte termijn, volgens Boot een oplossing voor: een vermogensrendementsheffing. 'Op het moment dat je dat gebruikt, is het lek gedicht.' Naast bezuinigen door lekken te dichten, ziet Boot ook in dat er gesneden moet worden in de uitgaven. Zorg is een van de grootste uitgavenposten van de overheid, hier in de kosten snijden is echter een lastig opgave. 'Het is als een koekoeksjong dat groter en groter wordt. Het is juist hier belangrijk dat je daar op de juiste manier naar kijkt, vanuit oogpunt van het in hand houden van het systeem. We hebben het hier over honderd miljard euro, het is de snelst groeiende uitgavenpost van de overheid. Hoe kun je dat effectief inzetten en hoe zorg je ervoor dat die kosten nog groter worden?' Volgens Boot zou het verstandig zijn wanneer ministeries gedwongen worden om met plannen te komen waarmee elk departement 1 procent kan bezuinigen. 'Daarmee komen we er sterker uit.' Belangrijk is daarbij dat er naar de effecten van het overheidsbeleid wordt gekeken, doelend op bijvoorbeeld de kinderopvang. 'Als de overheid nu constateert dat ze die gratis kinderopvang niet kunnen realiseren, dan is het goed dat ze dat twee jaar uitstellen.' Boot benadrukt echter het belang van toegankelijkheid van kinderopvang. 'Voor kinderen, juist ook uit lagere milieus, maar ook voor de ouders. En het aantal werknemers wat je in de kinderopvang nodig hebt, is veel minder dan het aantal ouders wat extra kunnen gaan werken als de kinderopvang goed is geregeld.' Daarom heeft macro-econoom Boot een duidelijk advies voor het kabinet: 'Houd die middellange termijn in de gaten en doe geen stupide bezuinigingen.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.