Macro met Boot en Mujagić | BNR

Als bedrijven werknemers aan willen moedigen om te participeren in een bedrijf, dan moeten bedrijven nadenken over fiscale voordelen in de vorm van aandelen tot een waarde van 2.000 euro. Dat schrijft vakbond CNV in het Financieele Dagblad. Een sympathiek idee volgens hoogleraar Arnoud Boot, 'maar totaal ongewenst'. Hij benadrukt dat het idee van de vakbond allesbehalve nieuw is. Vakbond FNV presenteerde een kleine kwart eeuw geleden al een soortgelijk idee, toen beurskoersen stegen. 'Toen vonden we het ook allemaal redelijk dat werknemers daar onderdeel van waren en ervan konden profiteren', aldus Boot. 'Het is dus heel sympathiek, maar dat kan nog steeds betekenen dat het volstrekt ongewenst is en dat het het laatste is dat je moet doen.' De drang om werknemers te willen compenseren komt volgens Boot omdat er een fout zit in het 'onderliggende kapitalistische systeem'. 'Als werknemersorganisatie moet je juist daarin veranderingen zien aan te brengen', duidt Boot. 'Er is een grote maatschappelijke verontwaardiging - een soort tweesplitsing in de maatschappij of ondernemingen hun verantwoordelijkheid wel nemen.' Profiteren Hij vindt dan ook dat CNV zich laat 'omkopen door het verkeerde kapitalistische systeem' door te zeggen dat medewerkers moeten meeprofiteren. Daarnaast moet volgens hem worden gerealiseerd dat de belastingbetaler ervoor opdraait. 'Er moet namelijk weer belasting gefaciliteerd worden', zegt hij. 'Dus op kosten van de schatkist. Dat betekent dat de belastingtarieven weer omhoog moeten. Dat klinkt heel vervelend, maar in feite gaan ondernemingen er met 'de buit' vandoor, en schakelen de werknemers de politie niet in voor een klein stukje van die buit.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet gaat meer aandacht besteden aan het armoedebeleid, tot vreugde van de oppositie. Zij achten dat extra beleid hard nodig, omdat er vandaag de dag meer mensen in armoede leven. Maar hoogleraar Arnoud Boot is het daar niet mee eens. 'Armoede moet je hoe dan ook bestrijden, begrijp me niet verkeerd, maar het gaat wéér over nieuw beleid.' En dat stoot hem tegen de borst, waarmee hij 'heimwee' krijgt naar België. 'Daar heb je af en toe 500 dagen geen regering', stelt Boot. 'En 500 dagen dat er geen beleid wordt gemaakt.' Hij vindt dat er al voldoende beleid is, temeer omdat 'een maatschappij is ingericht op armoedebeleid'. 'En dat hebben we gemaakt over langere periodes van tijd.' Maar de oppositie vindt het niet genoeg. Zij baseren zich op het cijfers van het Centraal Planbureau, dat zegt dat er zonder maatregelen binnenkort sprake zal zijn van een miljoen mensen in armoede. Terwijl kabinet-Rutte IV juist de ambitie heeft om het aantal mensen in armoede te halveren. Boot: 'Het kabinet en CPB moeten reëel zijn; het aantal mensen in armoede schurkt áltijd tegen een miljoen aan', duidt hij. 'Dat is buitengewoon vervelend, omdat het laat zien dat er mensen tussen wal en schip vallen in onze maatschappij.' Vangnetten Of dat nou door eigen toedoen is, of door die van iets of iemand anders, volgens Boot zijn er voldoende vangnetten gecreëerd om dat op te vangen. Vangnetten die structureel onderhouden moeten worden, 'want er zijn nou eenmaal onzekerheden in de economie', vervolgt hij. 'En daarom heb je overheidsbeleid. Maar mijn grootste probleem zit hem in het feit dat de Kamer ogenblikkelijk in de modus schiet van nieuw beleid maken, om er invulling aan te geven terwijl er duizenden beleidsinitiatieven zijn.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Uit herziene cijfers van statistiekbureau Eurostat blijkt dat de eurozone in een recessie is beland. Een verwachte groei van 0,1 procent in het eerste kwartaal werd gewijzigd naar een minieme krimp van 0,1 procent, en toen zag econoom Edin Mujagic iets heel geks gebeuren: 'dan overheerst er een soort grafstemming, want we zitten in een recessie. Maar als het 0,1 procent aan de rechterkant van de nul was, stonden we hier in juichstemming dat we géén recessie hebben, terwijl het eigenlijk niks uitmaakt.'Veel belangrijker is volgens Mujagic dat de economische situatie voor veel mensen 'zwaar' aanvoelt, en daar gaat die kleine aanpassing door Eurostat niets aan veranderen. 'Voor veel mensen voelt het niet lekker aan, dan doet het er niet toe of we formeel in een recessie zitten of niet. Ook als we 0,1 procent groei hadden gehad, was het leven voor heel veel mensen nog net zo zwaar als de afgelopen maanden.'Moment van bezinningDe herziene cijfers van Eurostat kwamen voor Mujagic bovendien niet als een verrassing. Zo wisten we al dat de Duitse economie, de grootste in de eurozone, in het eerste kwartaal van dit jaar is gekrompen. En een paar weken terug meldde het CBS al dat de Nederlandse economie 0,7 procent inleverde in de eerste drie maanden. 'Het gaat slecht, en ik ben bang dat het nog slechter zal gaan', aldus de econoom. Dat het voor mensen 'niet lekker voelt', heeft volgens hem mogelijk eerder te maken met de hoge inflatie dan de tegenvallende groei, 'maar dat helpt die groei weer niet.'Overigens denkt Mujagic dat het voor onze oververhitte economie helemaal nog zo slecht niet is enige tijd in een milde recessie te verkeren. 'Een economie kan niet alleen maar groeien, af en toe is een moment van bezinning nodig, van even pas op de plaats. Dat is een recessie, daar moet je geen horrorverhalen over ophangen. Het hoort erbij, en op lange termijn wordt de economie daar alleen maar beter van.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De koperprijs daalt, en dat is slecht nieuws voor de wereldeconomie volgens macro-econoom Edin Mujagic. 'De koperprijs beweegt namelijk mee met die wereldeconomie, en is dus een goede indicator om te duiden wat er met de wereldeconomie staat te gebeuren.' Temeer omdat 'je maar iets hoeft te noemen, of koper zit er in', duidt Mujagic. Volgens hem betekent dat ook dat de vraag naar koper toeneemt naarmate het beter gaat met de economie, wat betekent dat ook de prijs van koper stijgt. 'Koper wordt daarom ook wel eens het enige metaal met een PhD genoemd - omdat het heeft 'doorgestudeerd' voor die wereldeconomie', aldus de macro-econoom. Toch is er een aardige daling in de koperprijs van de afgelopen maanden te zien: koper is ruim 25 procent minder waard geworden. 'Meestal betekent dat dat de vraag naar koper even niet lekker draait, en dat is dan waarschijnlijk het gevolg van een wereldeconomie die even niet lekker draait.' 'Eventjes' Mujagic benadrukt echter dat het om een dipje gaat, omdat hij denkt dat de structurele vraag naar koper zal toenemen. Zeker gezien de transitie van fossiele naar groene brandstof. 'Daar zal heel veel koper voor nodig zijn, dus op middel- en lange termijn zijn de vooruitzichten voor koper - en dus de wereldeconomie - goed te noemen. Maar als we ons beperken tot het hier en nu en de komende tijd, dan wijst de prijs van koper niet in de goede richting.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De kans dat de inflatie de komende tijd gaat dalen is ontzettend groot. Volgens econoom Eden Mujagic zijn daar twee redenen voor. In de eerste plaats was het juni vorig jaar toen de energieprijzen zo omhoog schoten. Voorts zijn er steeds meer signalen dat de economische activiteit in Nederland, Europa en de VS vertraagt. 'Dat betekent kortweg dat de toename van de vraag afneemt, en dat helpt de inflatie dempen.' Zo is nu driekwart van de Nederlandse bedrijven niet in staat om de volledige stijging van de loonkosten door te berekenen aan de klant. Dit uit angst dat er geen omzet meer behaald wordt omdat klanten de winkel gaan mijden. Dus afgezien van de aannemelijkheid dat energie niet zo absurd duur zal zijn als een jaar gelden en afgezien van de verwachte economische vertraging, heeft inflatie gewoon een grens. Nota: als de inflatie daalt wil dat nog niet zeggen dat ook de prijzen dalen. 'Als inflatie van 10 naar 2 procent gaat, betekent het niet dat alles goedkoper wordt, alleen dat het iets minder snel duurder wordt dan voorheen.' Opmerkelijk nieuws: in Duitsland zijn de voedselprijzen met 20 procent gestegen, die van boter zijn echter sinds december met 30 procent gedaald. Dat heeft ermee te maken dat de botermarkt een specifieke markt is met kortlopende contracten die om de paar weken herzien worden. Dus als de productiekosten zoals stroom en gas dalen, dan zien we dat eerder in de boterprijzen dan in die van andere voedingswaren, zegt Mujagic.'Als dat bij boter speelt. Dan zal dat bij andere voedselproducten ook gaan spelen, weliswaar met een vertraging, want daar heb je wel met die contracten van 6 maanden te maken.' Maar volgens Mujagic komt er een moment dat wat er met boter gebeurt op zeker moment ook elders in de voedselketen gaat plaatshebben en dat boter dus een indicatie is van dalende inflatie. 'Hoe saai boter ook kan zijn.' Mujagic sluit niet uit dat ook een deel van die voedselprijzen ook daadwerkelijk gaat dalen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De recentelijk herkozen Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft met Mehmet Simsek een 'nieuwe' minister van Financiën aangesteld om de financiële malaise in Turkije een halt toe te roepen. Al moet er volgens hoogleraar Arnoud Boot juist gesproken worden van een terugkeer. In de periode 2007-2018 was Simsek al minister van Financiën in Turkije en werd hij gezien als stabiel bestuurder, aldus Boot. 'Erdogan heeft dus een bewuste keuze gemaakt om rust te brengen op het economisch vlak.' Erdogan pleitte eveneens terug te willen keren naar 'rationeel beleid', waarmee hij volgens Boot bedoelt dat het Turkse economische beleid minder extreem zal worden. 'In de verleden decennia heeft Turkije een geweldige periode aan economische groei gekend', duidt Boot. Onvoorspelbaar Boot benadrukt dat Turkije allesbehalve een ontwikkelingsland is en dat het mogelijk een economische motor kan zijn, maar dat dat in verband met de onvoorspelbaarheid van Erdogans beleid en politiek een lastige opgave wordt. 'Hij heeft de economie eigenlijk willen neutraliseren', zegt Boot. 'En dat is het tegenovergestelde van wat men normaal gesproken had moeten doen.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Aandeelhoudersvergaderingen en debatten op universiteiten hebben steeds vaker te maken met demonstrerende klimaatactivisten. Een groep mensen die, volgens macro-econoom Arnoud Boot, een 'buitengewoon legitiem doel nastreeft', maar onvoldoende in de gaten heeft hoe anderen misbruik maken van hun protesten. 'We moeten met alle partijen in gesprek blijven.' Terugkijkend op de Nederlandse geschiedenis, hebben 'tolerantie en een mix van mensen en ideeën ons sterk gemaakt', zegt Boot. 'Dat gaat terug tot de Portugezen die in de Gouden Eeuw naar Nederland kwamen.' Maar een combinatie van een cancelcultuur, klimaatprotesten en bedreigingen zorgen er, volgens Boot, voor dat gesprekken over legitieme zorgen zoals het klimaatvraagstuk, niet meer gevoerd worden. 'ING kan geen verhaal houden want ze worden tegengehouden door demonstranten. Bij de Rabobank speelt hetzelfde. Nog erger is dat bepaalde mensen niet meer uitgenodigd worden op universiteiten, de primaire bron van debat in een maatschappelijk debat.' Boot refereert naar een gepland gesprek met Jeroen van der Veer, de oud-topman van Shell, op de Universiteit van Amsterdam. Dat werd geannuleerd als gevolg van bedreigingen. Maar volgens Boot moeten alle partijen juist met elkaar in gesprek blijven, in plaats van een samenwerking met de fossiele industrie bevriezen. Pensioenfonds ABP, een van de grootste pensioenfondsen van Nederland, deed iets soortgelijks. 'Pensioenen zijn van ons allemaal, miljoenen mensen zijn er bij aangesloten. Maar deze nationale instelling heeft besloten een deel van de economie uit te sluiten door niet meer in de fossiele industrie te gaan investeren. Een deel van de economie dat binnen de wetgeving valt, laten we daar heel duidelijk over zijn.' Wat Boot betreft mag een pensioenfonds als het ABP wel degelijk een signaal afgeven richting bedrijven die bezig zijn met vervuilende activiteiten. Echter, op het moment dat het fonds zegt waar wel en niet in belegd mag worden dan is het ABP verkeerd bezig. 'Dan zit je aan de grens van de cancelcultuur.' Als de Universiteit van Amsterdam ook zegt dat een samenwerking met een deel van de maatschappij onmogelijk is, als gevolg van een gijzeling door klimaatactivisten, dan zijn we verkeerd bezig. 'Dan heb je een soort grachtengordel die weet wat goed is voor de mensheid, zonder daarover in debat te gaan. Dat is geen democratie.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland zwemt op het gebied van inflatie tegen de stroom in, en dat is geen goed nieuws volgens macro-econoom Edin Mujagic. In Nederland stijgt de inflatie, terwijl hij elders daalt. De reden? 'Het is eigenlijk heel moeilijk aan te geven.' Mujagic benadrukt dat het gaat om de eerste raming van het Centraal Bureau voor de Statistiek, en dat het dus gaat om beperkte data. 'Maar, als je kijkt naar de ontwikkelingen in Nederland, zie je dat de loonstijgingen de afgelopen maanden behoorlijk zijn geweest', duidt Mujagic. 'Dus dat zal zijn werking hebben gehad op die data.' Daarnaast is het volgens Mujagic evident dat de daling van energieprijzen in andere landen sneller doorwerkt naar het inflatiecijfer dan in Nederland, wat op zijn beurt te maken heeft met het door Nederland ingevoerde prijsplafond op energie. 'Dat dempt de neerwaartse druk op inflatie.' Loonstijgingen Men neme daarmee de loonstijging die in steeds meer sectoren zichtbaar is, en het is volgens Mujagic niet verrassend dat de prijzen van diensten en goederen behoorlijk stijgen. 'Dus als je het samen neemt: het dempende effect is bij ons minder, terwijl het opwaartse effect zeer sterk is', zegt hij. 'En dus stijgt de inflatie, terwijl hij bij andere landen zakt.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zo slecht staat Nederland er helemaal niet voor als het gaat om het financiële stelsel. Dat concludeert het Centraal Planbureau in een vandaag verschenen rapport. Temeer omdat Nederlandse banken er beter voor staan dan Amerikaanse banken, en dat is tot vreugde van macro-econoom Edin Mujagic. 'We worden tegenwoordig om de oren geslagen met negatieve berichten en feiten, dus het is echt een verademing.' Het CPB voorspelt tevens dat er in Nederland bijna geen kans is op een herhaling van de Amerikaanse bankensituatie, waarbij er sprake is van faillissementen en gedwongen overnames. 'Ook staan onze bedrijven en grosso modo goed voor, en heel belangrijk: het aanpassingsvermogen van die bedrijven is heel sterk', duidt Mujagic. 'Dat zijn allemaal zaken die je wil hebben als het minder gaat met de economie.' Want dat mag volgens Mujagic niet vergeten worden: het gaat nog altijd minder goed met de economie dan gehoopt. Het CPB houdt er derhalve ook rekening mee dat er nog altijd een kleine recessie kan volgen. En dat hangt vooral samen met de hoge inflatie, denkt Mujagic. 'Daardoor worstelt de Europese Centrale Bank (ECB) nog altijd met de vraag hoe ver de rente nog verhoogd moet worden', duidt hij. 'Een hogere rente is op de middellange termijn goed, want daarmee dam je de inflatie in. Maar op de korte termijn kan het voor problemen zorgen hier en daar.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De verhoging van het Amerikaanse schuldenplafond is niet de enige positieve kant van de bereikte deal tussen de Republikeinen en Democraten. Volgens macro-econoom Edin Mujagic is de grote winst vooral het feit dat de discussie de komende jaren van tafel is. 'De angst was dat de volgend jaar het circus weer zou beginnen.' Afgesproken is dat e schuldenlast van de staat tot 1 januari 2025 boven het eerder vastgelegde plafond van 31,4 biljoen dollar mag stijgen. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden en de Senaat moeten nog hun oordeel vellen over het akkoord. Dat gaat naar verwachting in de loop van de week gebeuren. Lees ook | Lang niet iedereen tevreden met deal over verhoging schuldenplafond VS Mujagic hield er wel degelijk rekening mee dat er beide partijen niet tot een akkoord zouden komen. 'In de afgelopen decennia heeft het vaak maar weinig gescheeld.' Maar ondanks grote verschillen, wilden beide partijen toch samenwerken. 'Tegenwoordig zijn er veel afgevaardigden die daar echter moeite mee hebben', zegt de macro-econoom. Daarom scheelde het deze keer niet veel, denkt hij. Beide partijen hebben daarvoor wel wat water bij de wijn moeten doen. Amerikaanse media melden op basis van bronnen binnen het Witte Huis dat de Amerikaanse belastingdienst, de Internal Revenue Service, door de deal flink moet inleveren: 20 miljard van de 80 miljard dollar die de instelling eerder was toegezegd voor meer personeel en modernere systemen wordt teruggedraaid. Ook gaat er minder geld naar armoedebestrijding, een belangrijk thema van president Joe Biden. In ruil daarvoor is er de komende twee jaar rust op dit terrein, benadrukt Mujagic. 'De angst was toch dat je dit circus volgend jaar weer zou krijgen. Maar volgend jaar is verkiezingsjaar in Amerika en dan had men zich waarschijnlijk nog een stuk dieper ingegraven.' Dat de schuldenlast de komende twee jaar mag stijgen, is dan ook vooral winst voor de Democraten, denkt hij. 'Het waren vooral Republikeinen die veel aandacht hadden voor een verlenging van maximaal een jaar. Ik heb het gevoel dat de Democraten eerder een feestje kunnen gaan vieren.' Toch moet ook de Amerikaanse federale overheid gaan oppassen, want de Amerikaanse schuldenlast wordt alleen maar groter. Wettelijk heeft de regering van Joe Biden de mogelijkheid om van 31.000 miljard dollar schuld naar 35.000 miljard dollar schuld te gaan. Op korte termijn is dat goed nieuws, want dat haalt een grote onzekere factor op de financiële markten weg, maar het schuldenprobleem van de VS wordt alleen maar groter wordt. 'Dan moet je veel economische groei hebben, en of hoge inflatie, om te voorkomen dat de schuldratio als percentage van de economie meestijgt.' Of met het sluiten van de deal de beoordeling van de kredietwaarde van Amerika door Fitch van tafel is, betwijfelt Mujagic. 'Die hebben gezegd dat, of er een deal komt of niet, de kredietwaardigheid van Amerika tegen licht te zullen gaan houden. Als je dit spel elke keer weer moet gaan spelen, dan komt dat de kredietwaardigheid niet ten goede.'See omnystudio.com/listener for privacy information.