Macro met Boot en Mujagić | BNR

Het kabinet start een onderzoek naar het prijsopdrijvende effect van zogenaamde 'territoriale leveringsrestricties' voor winkels zoals supermarkten, drogisterijen en elektronicaketens. Deze beperkingen, opgelegd door fabrikanten en leveranciers, zorgen ervoor dat de prijs van identieke producten per land verschilt, terwijl ze in dezelfde fabriek zijn gemaakt. Volgens macro-econoom Arnoud Boot spelen hier verschillende problemen. Demissionair minister Micky Adriaansens van Economische Zaken reageert in een brief aan de Tweede Kamer op een verzoek van de Nationale Winkelraad van MKB-Nederland, het Centraal Bureau voor Levensmiddelenhandel (CBL) en de Raad Nederlandse Detailhandel (RND). Consultant Ecorys zal de gevolgen van deze inkoopbeperkingen voor Nederland onderzoeken. De studie moet voor het einde van het jaar zijn afgerond. Boot gebruikt de prijs van Coca-Cola als een veelvoorkomend voorbeeld. 'Coca-Cola is in Duitsland veel goedkoper dan in Nederland', zegt Boot. 'De vraag is of dit komt door specifieke omstandigheden waardoor het logisch zou zijn dat het in Nederland duurder is, of dat het komt door gedwongen acties van leveranciers die het goedkoper verkopen van Coca-Cola in Nederland bemoeilijken.' Bovendien is het van belang of deze acties legaal zijn, of dat er misbruik van wordt gemaakt, benadrukt hij. Ook kan het ingewikkeld zijn om Duitse cola in Nederland te importeren vanwege de vereiste Nederlandse etikettering. Hoewel een consument over het algemeen snel een lagere prijs zal accepteren, zelfs als de ingrediënten in het Duits op het blikje staan vermeld, zal de bestaande wet- en regelgeving dit belemmeren. De Europese Unie heeft echter een interne markt, waarin het vrije verkeer van personen en goederen is opgenomen. Hier ziet Boot een oplossing: 'De producten zouden in verschillende talen moeten aangeven wat erin zit. Dit zou op een eenvoudige manier kunnen worden opgelost.'Boot benadrukt dat ondanks de hogere prijs van Coca-Cola in Nederland vergeleken met Duitsland, Nederland geen 'duurte-eiland' binnen de Europese Unie is. Integendeel, wat betreft voedsel en kleding liggen de prijzen in Nederland onder het Europese gemiddelde. 'Dit terwijl veel landen armer zijn dan wij, wat zou suggereren dat de prijzen daar lager zouden zijn.'Hier speelt echter een ander probleem binnen de Europese Unie, volgens Boot. 'Een aanbieding moet voor iedereen toegankelijk zijn, ongeacht waar in de Europese Unie die plaatsvindt.' Distributeurs zouden hiervan moeten kunnen profiteren, denkt de macro-econoom. 'Het is niet handig als consumenten hun cola in Oost-Europa moeten gaan halen.' Online supermarkt Picnic heeft echter bewust wel stappen ondernomen om deze prijsverschillen aan te tonen. 'Door het etiket op het product aan te passen, kan het bedrijf gebruikmaken van de prijsverschillen en voorkomen dat deze onterecht blijven bestaan.'Boot verwacht dat de Europese interne markt op de lange termijn zal zegevieren. 'Gedwongen afspraken zijn illegaal', benadrukt hij. Het aanpakken van dit probleem zorgt voor meer transparantie. 'En dat is eigenlijk wat je wilt in een interne markt.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Algemene Rekenkamer waarschuwt vrijdag in de Volkskrant voor onuitvoerbare verkiezingsprogramma's. Waarnemend president Ewout Irrgang zegt: 'Houd het simpel.' 'Hij heeft zeker een punt, en ik denk ook dat het een heel goed moment is voor de Rekenkamer om zich uit te spreken', stelt hoogleraar economie Arnoud Boot. Aanstaande november zijn er - vanwege de val van het kabinet vorige maand - Tweede Kamerverkiezingen. Een politieke partij scoort met nieuw beleid, merkt Boot op, want iets moet anders en iets moet aangepakt worden. Maar 'nieuw beleid kan opzichzelfstaand complex zijn. En nieuw beleid komt bovenop bestaand beleid, wat ook een grote complexiteit met zich meebrengt', zegt hij. Het uitvoeren van nieuw beleid vergt heel veel geduld en heel veel aandacht, aldus de hoogleraar economie. 'Maar daar valt politiek moeilijk mee te scoren.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laat zien hoe het ervoor staat met de brede welvaart in Nederland. De cijfers geven een veel completer beeld van hoe Nederland er eigenlijk voor staat, zegt hoogleraar economie Arnoud Boot. Enige probleem: hoe bepaal je de waarde van 'zachte' factoren als kwaliteit van leven, gezondheid en woonomgeving, en hoe tel je ze op?   See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Duitsland zijn er de afgelopen maand ruim 62.000 werklozen bijgekomen, maar reden tot paniek is het niet volgens BNR's huiseconoom Han de Jong. Hoewel hij het moeilijk noemt om die cijfers goed in perspectief te plaatsen, wijzen diverse indicatoren erop dat de Duitse arbeidsmarkt langzaam begint te verzwakken. Hij benadrukt dat het aantal werklozen in Duitsland altijd stijgt in juli. 'Als je dan voor het seizoen corrigeert, is er misschien zelfs sprake van een daling van het aantal werklozen', duidt hij. Volgens De Jong moet er ook rekening gehouden worden met het enorme aantal Oekraïense immigranten, dat het beeld ook vertekent. 'Vorig jaar ving Duitsland bijna een miljoen Oekraïners op, en een deel daarvan heeft zich op de arbeidsmarkt gemeld.' Maar toch zijn er allerhande tekenen dat de Duitse economie een verzwakking heeft ingezet. Daar komt nog bij dat Duitsland - net als Nederland - te kampen heeft met een krappe arbeidsmarkt. 'Al is dat een breed internationaal verschijnsel', vervolgt De Jong. 'De Duitse economie groeit al een aantal kwartalen niet of nauwelijks, en kromp zelfs twee kwartalen. Er is dus eigenlijk geen groei meer, waardoor je dus ontspanning op de arbeidsmarkt kunt verwachten.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoewel de inflatie gedaald is, is de mate waarmee een beetje teleurstellend. Dat vindt hoofd research Menno Middeldorp van Rabobank. 'Het is in lijn met wat we verwachtten, maar dan 0,2 procent lager.' Daarmee volgde Rabobank het Centraal Planbureau, wat eerder ook al aangaf te verwachten dat de inflatie sneller zou dalen. 'Dat belooft weer wat voor de koopkrachtberekeningen met Prinsjesdag', aldus Middeldorp. De inflatie blijft relatief hoog omdat de energieprijzen hard dalen ten opzichte van de piek waar Nederland vorig jaar mee kampte, duidt hij. 'In andere sectoren zit nog gewoon inflatie, en dat is gebruikelijk. Energieschokken golven altijd door in de rest van de economie.' Dalingen Maar wel met een vertraagd tempo dus, en daarom zijn de dalingen nog niet zichtbaar in andere takken van de economie. Als voorbeeld noemt Middeldorp de voedselprijzen, die nog altijd heel hoog zijn als gevolg van een prijsschok van agrarische grondstoffen. Hoewel die grondstofprijzen weer gedaald zijn, zijn de supermarktprijzen dat nog niet. Ook normaal, weet Middeldorp. 'Je hebt daar lange ketens, dus het duurt echt wel even voordat alles doorberekend is.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

In twintig jaar heeft de rente van de Europese Centrale Bank niet zo hoog gestaan als nu. Gisteren besloot de ECB de rente opnieuw met 0,25 procentpunt te verhogen, waardoor ze nu op 3,75 procent staat. Esther Barendrecht, hoofdeconoom van de Rabobank, zou het logisch vinden dat nu een pauze volgt. 'De economische onzekerheid is groot. En het is niet duidelijk hoeveel effect de eerdere verhogingen hebben gehad op de economie.' Of de ECB zelf een pauze of stop overweegt na de eerdere renteverhogingen, is niet duidelijk. In een toelichting op het rentebesluit liet ECB-president Christine Lagarde de optie om de rente in september nogmaals te verhogen juist open. Volgens Barendrecht is dat verstandig. 'We moeten eerst naar de data kijken voordat er nieuwe stappen worden genomen.' De effecten van renteverhogingen zijn niet direct zichtbaar, geeft Barendrecht aan. 'Niet alle leningen hebben een variabele rente. Denk aan hypotheken, die in Nederland vaak een lange looptijd hebben. Mensen met een rentevaste periode merken niet snel iets van de renteverhogingen.' Lees ook | Geen 'zachte landing' voor VanMoof, wel voor de economie De onzekerheid in de economie kan echter wel twee kanten opgaan, denkt de econoom. Dat de inflatie lange tijd hoog blijft, is tegen de verwachtingen in. Desondanks zijn consumentenbestedingen op peil gebleven. 'Een gevolg van steunmaatregelen van de overheid, maar ook de lonen stijgen. Er zijn verschillende factoren die de onzekerheid verklaren.' De vraag is of een pauze in de renteverhogingen ook zal resulteren in een stop. Daar moeten we wel rekening mee houden, denkt Barendrecht. 'Voorlopig wel.' Als de inflatie zich niet naar wens ontwikkelt, kan de ECB besluiten om toch weer een nieuw rentebesluit te nemen. De voornaamste zorgen van de centrale bankiers gaan echter over de markten. 'Het gevaar is dat de markten te snel renteverlagingen gaan incalculeren. De communicatie van de ECB is erop gericht om dat te voorkomen.' Lagarde heeft aangegeven dat een verlaging is uitgesloten.' In een toelichting op het rentebesluit liet ECB-president Christine Lagarde de optie om de rente in september nogmaals te verhogen al open. Volgens Barendrecht is dat vooral verstandig. 'We moeten eerst naar de data kijken voordat er nieuwe stappen worden genomen', zegt Esther Barendrecht, hoofdeconoom van de Rabobank (Unsplash) De ECB-president heeft ook aangegeven dat de prijsverlaging van energie en grondstoffen sneller voelbaar zou moeten zijn in de reële economie. Dat daar een vertraging in zit, heeft te maken met de langlopende contracten die zijn afgesloten. 'Achter de schermen vindt een gevecht plaats tussen verschillende partijen in de economie. Wie pakt de meeste pijn van de hoge energieprijzen? Die strijd is nog niet klaar', geeft Barendrecht aan. Hoe eerder die strijd klaar is, hoe sneller de consument ook profiteert van lage energieprijzen. Om dezelfde reden blijft de spaarrente ook achter ten opzichte van de gehanteerde rente van de ECB. Die staat nog lang niet op 3,75 procent. 'Banken gebruiken spaargeld om andere partijen langere leningen te geven. Die zijn vastgelegd op lagere rentetarieven dan nu.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na een periode van relatieve windstilte bleek een Amerikaanse renteverhoging van 0,25 procentpunt toch weer onvermijdelijk, zegt macro-econoom Edin Mujagić. Althans: Fed-baas Jerome Powell hoopt met deze stap te voorkomen dat de Amerikaanse centrale bank te vroeg juicht en zich voor de derde keer aan dezelfde steen stoot.  Want, zegt Mujagić: de verleiding is groot om te denken dat de inflatie verslagen is, nadat die de afgelopen maand veel lager uitkwam dan verwacht. Ook de gunstige cijfers over de economie zetten bij Powell niet zomaar alle seinen op groen. 'Powell zei gisteren: dit hebben we in het verleden al een paar keer meegemaakt, dat het inflatiecijfer ontzettend meeviel en dat eigenlijk te snel werd geconcludeerd: 'yes, we hebben de inflatie verslagen!'.' Powell gaat voor het eerlijke verhaal, zegt Mujagić. Inflatie bestrijden zonder economische pijn is nou eenmaal niet mogelijk. Daarom is voorkomen beter dan genezen. Powell toonde zich in zijn persconferentie vastberaden om de inflatie te verslaan. Ook nam hij verantwoordelijkheid voor prijsstabiliteit. 'Dat vond ik een heel opmerkelijke. We hebben het de laatste maanden heel vaak gehad over hoge looneisen en graaiflatie. Maar hij zegt: wij zijn daar verantwoordelijk voor.'  Daarmee is Powell een van de weinige centrale bankiers die hun verantwoordelijkheid nemen en toch vastberaden zijn om inflatie te verslaan. Toch: als je de hele persconferentie goed beluisterde, kreeg je de indruk dat dit wel eens de laatste renteverhoging kan zijn. Dat zal in september blijken, als de Fed weer bijeenkomt. 'In de komende acht weken krijgen we nog twee inflatiecijfers en banenrapporten, dus hij kan nog helemaal niks zeggen over het besluit in september.'  Powell lijkt duidelijk te willen maken dat de voet iets van het rempedaal af kan, nu de inflatie wel degelijk een daling heeft ingezet, denkt Mujagić. 'Hij zegt in feite: we hebben het rempedaal de laatste twaalf maanden behoorlijk stevig ingedrukt. Je moet je voet er nog niet van afhalen, maar nog steviger indrukken hoeft ook niet. Voor centrale banken geldt: tussen het moment van rentewijziging en het moment waarop dat grip krijgt op de economie zit al gauw een of twee jaar.' Mujagić ziet deze renteverhoging dan ook vooral als een manier van de Fed om zekerheid voor zichzelf te creëren. Juni was een goede maand, maar omdat nog niet duidelijk is of dat ook voor juli geldt, doet hij voor alle zekerheid nog een extra renteverhoging. 'Maar de kans is echt heel groot dat dit de laatste zal zijn. En eigenlijk geldt ook voor de ECB, gezien de ontwikkeling van de inflatie en de wat guurdere economische groei, dat het zomaar de laatste renteverhoging kan zijn.' Want Europa mag dan flink achterlopen op de VS, de afkoeling van de economie zet hier wel sneller in door de oorlog in Oekraïne. Bovendien is een aantal ECB-bestuurders toch wat minder streng in de leer. Zij lijken niet erg vastberaden om inflatie aan te pakken, zegt Mujagić. 'Ze kijken meer naar de economie en zoeken - al zullen ze het nooit toegeven - de schuld bij allerlei eurolanden. Als je de rente nog verder verhoogt, riskeer je echt financiële chaos in het zuiden.'   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Internationaal Monetair Fonds heeft de groeiverwachting naar boven bijgesteld, maar desondanks zal de inflatie komend jaar minder hard dalen. De prognose voor de wereldeconomie komt op 3 procent te liggen, en hoewel dat goed nieuws lijkt, vindt macro-econoom het meer voelen als recessie.  Want in een normaal jaar groeit de wereldeconomie met al gauw 3,5 tot zelfs 4 procent, en de prognose voor volgend jaar ligt daar toch behoorlijk onder. 'En als je inzoomt op het cijfer, zie je dat het vooral de opkomende landen zijn die ervoor zorgen dat het toch nog aan de hoge kant is', duidt Mujagic. 'Want vooral in rijke landen stelt de groei dit en volgend jaar niet veel voor, aldus het IMF.' En van die landen heeft Nederland de twijfelachtige eer van het hebben van de minste economische groei. 'Over Nederland is het IMF allesbehalve positief', vervolgt hij. 'Dit jaar is er minder dan één procent groei, omdat we relatief gezien het meest last hebben van de oorlog in Oekraïne, net als Duitsland.' Made in Germany En het feit dat de Duitse economie goed is voor meer dan een kwart van de Europese economie, betekent dat als het daar slecht gaat, het elders ook slecht gaat. 'Het IMF zegt dat Duitsland eigenlijk het enige rijke land is dat zijn economie niet ziet groeien.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is nog altijd niet duidelijk of de wereldeconomie te maken gaat krijgen met een zachte landing, en daarom wordt er door economen wereldwijd ook deze maand gezocht naar hints, volgens macro-econoom Edin Mujagic. 'Het houdt de gemoederen bezig', zegt hij. Maar de felbegeerde hints stapelen zich wel op, weet Mujagic. De meest recente hint komt vanuit de maandelijkse cijfers van de inkoopmanagersindices. 'Dat zijn maandelijkse enquêtes die naar mensen worden verstuurd in de leiding van grote bedrijven in vrijwel alle landen', duidt hij. 'Zij worden dan bevraagd over nieuwe orders, werkgelegenheid en dat soort zaken.' Volgens Mujagic geeft de index die daaruit voortvloeit een goede en betrouwbare historie als het aankomt op het voorspellen van hoe het met de econome zal gaan. 'De index kan een score opleveren van 0 tot en met 100, waarbij 50 de grens is', vervolgt hij. 'Een score onder de 50 betekent dat de sector krimpt, en een score daarboven geeft aan dat er groei in zit.' Cijfers En dat betekent dat er in veel delen van de wereld sprake is van een economisch minpuntje. De index in onder meer Duitsland, Japan, Frankrijk, de rest van Europa, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten komt uit op een score van onder de 50. 'Dat geeft aan dat het niet lekker gaat met de economie', zegt hij. 'En daar waar er nog een index te vinden is die boven de 50 uitkomt, verkeert ook dat land in een neerwaartse trend, en het wijst er dus op dat we later dit jaar mogelijk in een recessie terecht komen.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Spaarders zoeken steeds vaker hun heil in het buitenland, omdat daar de rentes vaak hoger zijn dan in Nederland. Dat meldt het AD vanochtend. Er zou zo'n 100 miljoen euro per week aan spaargelden richting het buitenland worden gesluisd, en heel leuk vinden Nederlandse banken dat niet, denkt macro-econoom Edin Mujagic. Temeer omdat de hoeveelheid spaargeld die een bank bezit bepaalt hoeveel leningen een bank kan verstrekken. En het verschil tussen die rentes is dan winst. 'Dat verschil is tegenwoordig behoorlijk, dus banken zullen het niet leuk vinden', duidt Mujagic. 'Maar het is niet zo dat ze er wakker van zullen liggen.' Volgens Mujagic moet het bedrag ook in perspectief worden gezien. Nederlandse spaarders zijn in Nederland alleen al goed voor zo'n 444 miljard euro, waarmee 100 miljoen een peulenschil wordt. 'Als je 100 miljoen euro per week voor een heel jaar weg ziet vloeien, dan is er na een jaar iets meer dan één procent van het Nederlandse spaargeld weg', vervolgt hij. 'Maar ik geloof niet dat het tot kopzorgen leidt.'See omnystudio.com/listener for privacy information.