Macro met Boot en Mujagić | BNR

Volgens toezichthouder Andrea Enria van de Europese Centrale Bank zijn er flinke risico's gebonden aan de fragmentatie van de Europese (interne) markt. Dat zegt hij in een interview met The Financial Times. En zijn boodschap moet zeer ernstig worden genomen, vindt hoogleraar Arnoud Boot. Met fragmentatie doelt Enria op landen die zich met hun standpunten verschuilen achter hun grenzen, en daarmee wordt het huidige politieke klimaat 'uitstekend gekenmerkt' duidt Boot. 'Op Europees niveau is dat buitengewoon vervelend, want het betekent dat een land als Nederland - dat het altijd van de handel of grensoverschrijdende activiteit moet hebben - in moeilijkheden komt.' De boodschap van Enria richt zich echter vooral op het bankenlandschap, omdat banken in Europa vooral nationaal gericht denken. 'Vanuit zijn Italiaanse oogpunt is dat zeker te begrijpen, gezien de hoge staatsschuld die vooral op de balans van Italiaanse banken staat en dat hij mogelijk de volgende gouverneur van de Italiaanse centrale bank wordt', vervolgt Boot. 'Maar het is dus ook te begrijpen dat hij verbaasd is over het gebrek aan grensoverschrijdende activiteiten in Europa.' Nederland Enria heeft daarbij ook Nederland in het vizier genomen. 'Eigenlijk zegt hij dat Nederlanders wel leuk kritiek hebben op het feit dat ze amper rente krijgen op spaargeld, maar dat ze dat te danken hebben aan dichte financiële grenzen', legt Boot uit. (...). Mochten die grenzen op de financiële markten nou wél opengaan, dan zou het volgens Boot betekenen dat er directe investeringen in andere landen mogelijk zijn. 'Via de kapitaalmarkt, of dat een land obligaties kan uitgeven bij beleggers in andere landen', stelt hij. 'Dat betekent échte risicodeling tussen Europese landen, waarbij er directe toegang is tot economische activiteiten in andere landen, in plaats van dat je alles via banken laat lopen.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kees de Kort is terug bij BNR! In zijn nieuwe podcast ' Van Alle Markten Thuis'  geeft hij wekelijks zijn ongezouten commentaar samen met oud-collega en BNR beroemdheid Robert de Boeck. Elke vrijdag na de lunch, in je favoriete podcastapp.  Over de podcastIn ‘Van Alle Markten Thuis’ delen oud-collega’s macro econoom Kees de Kort en oprichter en directeur van investeringsmaatschappij Antea Robert De Boeck hun inzichten in alle economische aangelegenheden.  Met een scherp afgestelde bullshitmeter fileren de Waldorf & Statler van de Nederlandse economie financiële trends en economisch beleid.  Gezellig gaat het niet worden, de moeite waard wel. Kees de Kort Jarenlang was macro-econoom Kees de Kort een vaste waarde bij BNR. Tot zijn pensioen genoten tienduizenden podcastluisteraars van zijn dagelijkse column op BNR. Hij studeerde economie aan de Katholieke Universiteit van Tilburg. Hij werkte onder andere bij Staalbankiers, Onderzoeksbureau Financiële Diensten Amsterdam en Barclays. De ‘Beursgoeroe’ van het jaar 2008 is nu terug bij BNR. Hij en zijn ‘Dekortiaanse’ uitspraken staan klaar om met een gezonde dosis realisme de economie van zijn opinie te voorzien. Ook als het niet over de economie gaat trouwens. Robert De BoeckAls vast panellid van ‘Ongevraagd Advies’ in ‘Zaken doen’ is deze geboren Rotterdam geen onbekende bij BNR. De oprichter en directeur van investeringsmaatschappij Antea is begonnen aan de Erasmus universiteit waar hij cum laude zijn studie Economie afrond. Hij werkte net als Kees bij Staal Bankiers en daarvoor bij Nationale Nederlanden. Met een lichte Rotterdamse tongval en in klare taal neemt hij geen blad voor de mond als het om financiele trends of economisch beleid gaat. Of Sparta. Hij schrijft ook een column in Quote.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat de Tweede Kamer tot diep in de nacht, tijdens het laatste debat voor het verkiezingsreces, heeft geschoven met miljarden euro's, laat een tijdsbeeld zijn waarbij niemand in de lead is. Volgens macro-econoom Arnoud Boot doen Kamerleden er verstandiger aan om eerst goed onderzoek te doen naar de plannen en die pas daarna in te voeren. Liefst na de verkiezingen. De huidige werkwijze lijkt meer op het op zoveel mogelijke manieren 'pleasen van de kiezer'.Afgelopen nacht maakten de Kamer en het demissionaire kabinet afspraken over onder meer de verlaging van de rente op studieschuld van studenten en de handhaving op de accijnskorting op brandstof. 'Kamerleden zeggen achter de schermen dat dit soort dingen niet op een achternamiddag of middernacht moeten worden geregeld. Maar in de praktijk doen ze precies het tegenovergestelde, aldus de hoogleraar. Maar niet alle kiezers zijn nou eenmaal blij te krijgen, merkt hij op. 'Op het moment dat de ene helft van de Kamer de kiezers aan het tevreden houdt, moet de andere helft van de Kamer dat ook gaan doen. En dan zijn ze die kiezer aan het pleasen met alles wat los en vast zit.' Een verkeerde manier van politiek bedrijven, denkt Boot. Het riekt naar 'een soort cliëntelisme waar elke politieke partij, los van zijn visie op de maatschappij een bepaalde groep mensen probeert te pleasen om daarmee vervolgens beter uit de verkiezingen te komen'. Onacceptabel, zegt Boot. 'Ik weiger te accepteren dat de politiek louter op dagkoersen regeert.' Partijprogramma's, verkiezingen en referenda zijn ervoor om aan te geven waar de prioriteiten liggen en op daarvan worden keuzen gemaakt.fdmg/quoteOp het moment dat de ene helft van de Kamer de kiezers aan het tevreden houdt, moet de andere helft van de Kamer dat ook gaan doenArnoud Boot, macro-econoomDat blijkt ook uit de manier waarop de verlaging van de rente op de studieschuld van studenten wordt bekostigd, namelijk door versobering van de expatregeling. 'Die zaken hebben niets met elkaar te maken en dat is heel erg', denkt Boot. Want Nederland is een 'open samenleving, dat op een fatsoenlijke manier talent uit de hele wereld aantrekt. En daar moeten we naar terug'. Een soortgelijk beeld speelt bij de handhaving op de belastingkorting op brandstoffen. Dat staat haaks op de doelstellingen van het kabinet, namelijk verdere verduurzaming. Door de prijs van benzine en diesel op deze manier laag te houden, wordt de consument uitgenodigd om in de auto te blijven rijden. 'Hiermee houdt je vernieuwingen met betrekking tot de energietransitie tegen. Het gaat dwars tegen de groei van de economie in, die binnen bepaalde grenzen van natuur en milieu moet worden ingericht. En de rekening voor dit al wordt, onterecht, bij het bedrijfsleven gelegd, ziet Boot. 'Bedrijven hebben we heel hard nodig en en dan heb ik het niet puur over werkgelegenheid want Nederland heeft al 25 jaar geen werkloosheid.' Het bedrijfsleven zou juist geprikkeld moeten worden om een bijdrage te leveren aan de maatschappij en de daarbij behorende uitdagen. Daarvoor moeten ze wel het vertrouwen krijgen, in plaats van een dikke rekening. 'Hiermee neemt je het bedrijfsleven niet serieus. Dit is een beleid van drie stappen vooruit en vier stappen achteruit.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Menno Middeldorp is hoofd van RaboResearch en deelt inzichten over het recente rentebesluit van de Europese Centrale Bank. Hij beschrijft het huidige besluit als 'één van de minst spannende' in tijden, met de ECB die nu gecombineerd met geopolitieke spanningen afwacht om te zien hoe inflatie zich ontwikkelt. Middeldorp legt uit waarom de centrale bank nu kiest voor geduld, rekening houdend met de vertraagde effecten van eerdere renteverhogingen en de noodzaak van duidelijke communicatie over de impact van stijgende energieprijzen.

Banken zijn steeds terughoudender geworden met het verlenen van kredieten. Sinds november groeit het aantal verstrekte leningen aan huishoudens en bedrijven amper, ziet ING-econoom Bert Colijn in een onderzoek onder meer dan 150 banken door de Europese Centrale Bank (ECB). 'In de komende kwartalen zien we zwakker investeringen, maar het duidt niet op kredietproblemen.' Colijn ziet met name onzekerheid in Zuid-Europa. 'In Italië en Spanje zie je dit het meest terug. Banken zien de risico's toenemen en worden daardoor voorzichtiger met het uitgeven van leningen.' Tegelijkertijd loopt ook de vraag naar leningen terug, ziet de econoom. 'Dat zie je door heel Europa heen. Bedrijven geven aan dat er minder wordt geleend, omdat ze minder redenen zien om te investeren. Maar ook de hogere rente heeft impact. Dat laatste is ook heel erg belangrijk voor de ECB', verwijst Colijn naar het rentebesluit van donderdag.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat het aantal belangrijke innovaties bij Nederlandse bedrijven al drie jaar een dalende lijn laat zien is vrij schokkend nieuws, zegt econoom Heleen Mees. Hoge energiekosten, krapte op de arbeidsmarkt of grondstoftekorten zouden juist moeten leiden tot een hogere productiviteit. 'En hoe doe je dat? Door te innoveren.'  Contra-intuïtief, noemt Mees het daarom ook, de keuze om juist nu minder te gaan investeren in innovatie. Al snapt ze ergens wel de fundamentele onzekerheid bij bedrijven door de coronapandemie, de Russische invasie in Oekraïne en nu ook nog eens de oorlog in Israël. 'Daar komt nog eens bij dat de rente is gestegen.' Het recept is eigenlijk zo simpel, zegt Mees: door te verduurzamen kun je juist die energieprijzen omlaag krijgen. 'Het is goed dat de Nederlandse Innovatie Monitor hier even goed zijn licht op laat schijnen. Na de verkiezingen kan het kabinet kijken of het bedrijven toch niet op bepaalde manieren een zetje in de rug wil geven om die innovaties toch te doen.'   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volgens het eerste Global Tax Evasion Report van de EU Tax Observatory blijkt dat belastingontduiking wereldwijd met factor drie is afgenomen, maar ook dat Nederland nog altijd op plek 1 staat als het gaat om belastingparadijzen. En zo gek is dat niet, vindt hoogleraar Arnoud Boot.  Het heeft namelijk alles te maken mét dat verleden als belastingparadijs, stelt hij. 'De belastingtraditie uit zich in allerlei regelingen, waardoor bedrijven Nederland blijven gebruiken op een bepaalde manier.'  In totaal gaat het om een bedrag van zo'n 180 miljard euro dat via Nederland wordt gesluisd. En in zekere zin is dat goed nieuws volgens Boot. Het betekent namelijk dat het stukken duidelijker is waar het vermogen in de wereld precies is. 'Het wordt dus gerapporteerd - waar er in eerste instantie 100 miljard onvindbaar was, is er bij wijze van spreken nu nog 35 miljard onvindbaar. Oftewel: er is progressie.' Winstbelasting Maar er is een keerzijde aan die medaille - en dan voornamelijk voor het buitenland. De winstbelasting die over een groot deel van het door Nederland stromende kapitaal wordt geheven, wordt betaald aan Nederland. 'En daarmee worden andere landen hun belastinginkomsten ontnomen', duidt hij. 'En dat is voordelig voor ons, want hoe laag ons belastingpercentage is, en het levert ons inkomsten op.'    See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is onzekerheid troef op de financiële markten. De invloed die oorlogen, conflicten en polarisatie hebben, moet dus niet onderschat worden volgens hoogleraar Arnoud Boot. Sterker nog: positieve verwachtingen sneeuwen erdoor onder. 'Het is na deze week ingewikkeld om echt optimistisch te zijn.' Hoewel Boot hoop en vertrouwen houdt in het uiteindelijk overwinnen van alle (economische) uitdagingen die nu in de rondte vliegen, heeft hij grote twijfels over het leiderschap en het beleid dat daaraan ten grondslag ligt. 'Wat moeten we eigenlijk op dit moment', stelt hij. 'Ik zie vooral onvoorstelbaar veel dilemma's.' Een van die dilemma's ligt in de economie van de Verenigde Staten. Afgelopen week bleek uit cijfers van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) dat de economie aldaar relatief sterk draait, en dat er ook sprake is van een opwaartse druk op de rente. Dat betekent dat de Amerikaanse centrale bank - de Federal Reserve - eigenlijk niet hoeft te acteren: markten doen het zelf. Onzekerheid Desalniettemin heerst er nog altijd onzekerheid over het volgende Fed-besluit, of de rente omhooggaat of niet. 'De economie draait heel goed, dus er zijn tekorten', vervolgt Boot. 'Daarnaast wilde Fed-baas Jerome Powell tijdens zijn toespraak niet vooruitlopen op wat er over twee weken wordt besloten. Terwijl hij toch best informatieve dingen zei.' Ook consumentenonzekerheid speelt een rol, omdat het ertoe leidt dat de Federal Reserve liever terughoudender acteert dan actiever. 'Ze willen toch in zekere zin voorspelbaarheid uitstralen, en dat speelt nu ook mee.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voorspellingen van economen hebben één groot mankement, aldus econoom Edin Mujagic: 'de uitkomst van modellen is een objectief resultaat, maar daar komt vanuit de economen een soort saus van subjectiviteit overheen.' Door naar het verleden te kijken, kunnen voorspellingen over de economie minder subjectief worden gemaakt. Een groep economen van de lokale centrale bank in Philadelphia publiceert daarom elk kwartaal een rapport waarin ze voorspellingen over de economie doen, maar waarbij ze alleen kijken naar de werking van economische mechanismen uit het verleden. 'Ze halen eigenlijk het subjectieve eruit', zegt Mujagic. Resultaten uit het verleden geven geen garanties voor de toekomst en de methode is dan ook niet perfect, erkent Mujagic. Maar: sommige zaken die in het verleden speelden veranderen niet of nauwelijks en kunnen wel degelijk inzichten voor de toekomst bieden. Bijvoorbeeld dat de economische groei afneemt als je de rente verhoogt. 'Dit geeft je naast al die subjectieve oordelen meer houvast om zelf een oordeel te vormen.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De financiële gezondheid van de Europese lidstaten en de hoogte van de staatsschulden vormt al jaren een heet hangijzer. Nieuwe Europese begrotingsregels zijn er ondanks langdurig en veelvuldig overleg nog niet. Macro-econoom Edin Mujagic ziet het dan ook somber in: 'Ik denk dat wij eerder met zijn allen moeiteloos de langste plaatsnaam in Wales zouden kunnen uitspreken, dan dat er in Europa verstandige begrotingsregels komen waar iedereen zich aan houdt.' Dat laatste vormt voor veel landen zoals Frankrijk en Italië al sinds de invoering van de euro een probleem, merkt Mujagic. Dat terwijl juist die landen een torenhoge staatsschuld hebben en ieder jaar dieprode cijfers laten zien. 'Dat is een slechte zaak. De inflatie wordt omhoog gejaagd, de economische groei remt af en het zorgt ervoor dat de ongelijkheid eerder groter wordt dan afneemt.' Want ook de landen die beter presteren willen nu werken onder eigen voorwaarden en bijvoorbeeld af van de regeling die zegt dat de staatsschuld ieder jaar met vijf procent moet reduceren. Volgens Mujagic komt dat doordat veel landen verzaken en excuses verzinnen om niets te doen aan de te hoge staatsschulden. 'Als het economisch goed gaat wordt dat als argument gegeven om niets te doen, gaat het economisch slecht dan roept men dat dit niet het moment is om te bezuinigen', legt de macro-econoom uit.  See omnystudio.com/listener for privacy information.