Macro met Boot en Mujagić | BNR

Het inflatiecijfers van de Verenigde Staten van 3,2 procent kan econoom Edin Mujagic wel bekoren. 'Het is voor het eerst in vier maanden dat er weer goed nieuws komt van dat front, want de inflatie zakt weer.' En dat is zeker met het zicht op het rentebesluit van de Federal Reserve goed nieuws. 'Op de financiële markten zag je dat men direct een beetje ging feestvieren, want de kans dat de Fed de rente in december verhoogt is met dit cijfer wat kleiner geworden.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De recessie in Nederland houdt aan. Voor het derde kwartaal op rij is er namelijk sprake van een economische krimp, dit keer met een percentage van 0,2 procent. Daarmee komt het CBS toch terug op hun eerdere raming, aldus macro-econoom Edin Mujagic. 'Voor de eerste twee kwartalen wisten we al dat er een minnetje voor het cijfer zou komen te staan, maar het CBS zegt nu bij nader inzien dat het cijfer áchter de komma toch iets groter is dan voorheen.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen draaien de campagnes vooral over termen als 'bestaanszekerheid', en vragen als 'waar moet alles van betaald worden', maar over de Nederlandse pensioenpot à meer dan 1.500 miljard gaat het amper. Onbegrijpelijk, noemt hoogleraar Arnoud Boot dat. Hij snapt de strategie van politieke partijen om woorden als 'bestaanszekerheid' te gebruiken om jonge(re) mensen aan te spreken, omdat pensioen vaak over ouderen gaan. 'Maar tegelijkertijd zie je in alle debatten dat er geen makkelijke oplossingen zijn voor de bestaande partijen', duidt Boot. 'En dat heeft niets met de partijen te maken. Uiteindelijk zullen mensen voor zichzelf oplossingen moeten verzinnen.' Derhalve vindt hij dat Nederlandse burgers niet moeten verwachten dat de overheid álles kan oplossen, ondanks dat dat de situatie is 'waar Nederland nu in zit'. Aan de andere kant ligt het pensioenstelsel juist in handen van die overheid. 'Daar kunnen politici dus wél iets mee doen', vervolgt hij. 'Ze hebben er niet voor niets ook ongelooflijk lang over gediscussieerd.' 'Raakt van alles' En dat er goed wordt omgesprongen met de pensioengelden, is van groots belang aldus Boot. 'Het is niet puur de 1.500 miljard euro, maar het raakt van alles', zegt hij. 'Je zult me overigens ook niet horen zeggen dat dat bedrag op een andere manier geïnvesteerd moet worden, maar als je naar arbeidsmarkt kijkt - waar het pensioenstelsel mee te maken heeft - zul je toch een paar dingen opmerken.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

‘Duitsland werkt tegen Europees beleid in’Auteur: Jorn Lucas De Duitse overheid komt haar industrie tegemoet met een groot pakket om die industrie te ondersteunen. Zo wordt de belasting op elektriciteit verlaagd en worden maatregelen getroffen om de kosten van CO2-emissierechten te compenseren. Veel Duitse bedrijven in de verwerkende industrie kunnen dit goed gebruiken, maar het kan tot scheven gezichten leiden in Europa, oordeelt Menno Middeldorp, hoofd research bij de Rabobank.   Met de steunmaatregelen worden volgens Middeldorp bedrijven aan beide kanten van het spectrum bediend. Bij het maken van elektriciteit wordt CO2 uitgestoten, als daarbij gebruik wordt gemaakt van fossiele brandstoffen. En als een bedrijf gas gebruikt om een heel hoog energieniveau te bereiken, dan stoot dat bedrijf ook CO2 uit. ‘Beide vormen worden nu langer en meer gecompenseerd.’ Lees ook | ‘Britse economie loopt redelijk in de pas met Europa’ De Duitse overheid komt de industrie tegemoet met een groot pakket om die industrie te ondersteunen. Zo wordt de belasting op elektriciteit verlaagd en worden maatregelen om de kosten van CO2-emissierechten te compenseren. Veel Duitse bedrijven in de verwerkende industrie kunnen dit goed gebruiken, maar dit kan tot scheven gezichten leiden in Europa, oordeelt Menno Middeldorp, hoofd research bij de Rabobank. Bron: UnsplashPleisters plakken Volgens Middeldorp is de verwerkende industrie enerzijds van groot belang voor de Duitse economie, maar tegelijkertijd ook zeer gevoelig voor de gevolgen van hoge energieprijzen en een in recessie verkerende economie. Vanuit een Duits economisch perspectief is de maatregel derhalve te verdedigen, maar het is geen structurele oplossing. ‘Dit is meer een pleister plakken', om ervoor te zorgen dat andere delen van de industrie niet worden geraakt. 'Hoge energieprijzen moedigen die structurele oplossingen dan wel weer aan. Als overheid moet je er wel voor zorgen dat de transitie goed op gang komt. Middeldorp denkt dat er een onderscheid moet worden gemaakt tussen elektriciteit en het gebruik van fossiele brandstoffen. ‘Dit zal je terugzien in de relatie tussen Noord- en Zuid-Europa’ Menno Middeldorp, RabobankOndermijning De vraag is daarnaast of Duitsland hiermee Europees beleid, zoals het emissie­handels­systeem, ondermijnt. Deze tijdelijke maatregel kost veel geld, lasten die Duitsland kan dragen. Voor landen als Italië ligt dat anders. 'Voor landen met een goede begrotingspositie is dit goed te doen, maar ze werken hier wel tegen Europees beleid in. En dit zal je terugzien in de relatie tussen Noord- en Zuid-Europa.’ Omdat Duitsland sterk afhankelijk is van de industrie, kunnen economische klappen voelbaar zijn in de industriële basis van Europa, meent Middeldorp.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bedrijven kiezen er steeds vaker voor om hun productie te verplaatsen naar landen die ze vertrouwen of naar gebieden dichter bij huis, om op die manier strategische autonomie te bereiken. Maar dat kost geld, waarschuwt macro-econoom Edin Mujagic. 'Bovendien gaat het ten koste van de werkgelegenheid.' Dat bedrijven bezig zijn met een verandering blijkt uit een ondervraging van de Europese Centrale Bank (ECB). Voorheen waren bedrijven vooral bezig met offshoring: het verplaatsen van een heel groot deel van de producties naar lagelonenlanden. Nu merkt Mujagic dat bedrijven de focus hebben verplaatst naar friendshoring: het verplaatsen van productie naar bevriende landen, en nearshoring: de productie dichter bij de uiteindelijke afzetmarkt brengen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De EU haalt Mario Draghi, voormalig voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB) en oud-premier van Italië, naar Brussel om een rapport te schrijven over hoe de Europese economie verbeterd kan worden. Maar macro-econoom Edin Mujagic heeft weinig vertrouwen in de uitkomst ervan. Mujagic zegt geen nieuw rapport nodig te hebben om te weten wat er aan de hand is. 'Als je gewoon kijkt naar de 27 landen, elk met hun eigen economische geschiedenis, dan weet je genoeg', zegt hij. 'Je hebt een aantal zwakke landen: denk aan Italië, Griekenland en Spanje. En een aantal sterke landen, zoals Duitsland, Oostenrijk en ook Nederland. Het enige wat je moet doen is kijken waarom de zwakke landen zwak zijn en de sterke landen sterk.' Volgens de econoom zijn daar duidelijke patronen te herkennen. 'De zwakke landen hebben lange tijd hoge inflatie gekend, hoge begrotingstekorten gehad en hadden zwakke munten voordat de euro werd ingevoerd', zegt hij. Bij de zogenaamde sterke landen ziet de econoom juist het tegenovergestelde.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat partijen in hun verkiezingscampagnes nadruk leggen op het verhogen van het minimumloon, slaat als een tang op een varken. Dat vindt hoogleraar Arnoud Boot. 'Het is een heel erg rare discussie.' Temeer omdat het minimumloon tussen 1 januari 2021 en de komende 1 januari 2024 met 23 procent zal zijn gestegen, weet Boot. En daarmee is het dus geen 'vergeten discussie'. 'Ik ben er uiteindelijk voor dat het minimumloon in Nederland op een hoger niveau ligt, omdat we dat als land kunnen hebben én omdat we een permanent gebrek aan arbeidskrachten hebben', zegt hij. Boot benadrukt dat er al sinds de jaren 90 een schrijnend tekort is, en dat een hoger loongebouw - in tegenstelling tot wat er in de tachtiger jaren gedacht werd - de oplossing kan zijn. Ook nodigt het bedrijven uit om innovatiever te worden en zorgt het voor meer productieve en toegevoegde waarde. 'En daar heb je ook mensen voor nodig die lager opgeleid zijn', duidt hij. (...). 'En de luiheid in de economie blijft als je de suggestie wekt dat alles met lage lonen op te lossen is.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als Nederlandse banken nog langer wachten met aanpassingen van de spaarrentes, ligt een bankrun mogelijk op de loer. Buitenlandse banken, die onder het Europese depositogarantiestelsel vallen, bieden tweemaal hogere rentes en zijn voor de consument in een handomdraai te bereiken. 'Banken moeten zich daarop voorbereiden', zegt macro-econoom Arnoud Boot. Deze week werd bekend dat ING, net als veel andere banken, hoge winsten heeft behaald. Onder meer als gevolg van de gestegen rente en omdat banken achterblijven met het verhogen van de spaarrentes. 'Die winsten van de banken, komen dus linea rechten bij de spaarders vandaan', zegt Boot. Banken zouden daarom op zoek moeten gaan naar wat hun echte toegevoegde waarde is voor de maatschappij is. Als spaarders via sites als raisin.nl hun spaargeld kunnen onderbrengen bij een andere Europese bank met stuk hogere rentes, bestaat de kans dat veel Nederlandse spaarders hun geld naar het buitenland brengen. 'Er is geen enkele reden voor de consument om niet naar raisin te gaan, en dat kan grote gevolgen hebben. Demissionair minister van Financiën Sigrid Kaag heeft al eerder in de Tweede Kamer gezegd dat er alternatieven zijn voor de lage spaarrentes. 'Dan heeft ze het direct over buitenlandse banken en dan ligt een bankrun op de loer. Op de manier verzaken banken in hun zorgplicht, want banken zijn een maatschappelijke instelling, zegt Boot. Volgens Boot is Steven van Rijswijk, ceo van ING, een 'verantwoordelijke man met voldoende verantwoordelijkheidsgevoel die echt niet iemand een poot wil uitdraaien'. Maar hij zal met goede argumenten moeten komen om de klanten te behouden. Want klanten hebben immers geen relatie meer met de bank. 'Mensen hebben alleen nog maar een app op de telefoon. De nieuwe generatie weet niet eens bij welke bank ze zitten. Als banken die relatie niet weten te herstellen, dan hebben ze geen rol meer in de toekomst. 'Want dan is hun winstgevendheid weg. En dus zal de ING-topman, net als zijn collega's, aan de slag moeten, denkt Boot. 'Dat heeft te maken met de dienstverlening aan het mkb en aan het land. Banken zijn cruciaal voor de samenleving maar hun toekomst is onzeker.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

We lijken in Europa in een periode van economische malaise aanbeland. De economie van de Eurozone kromp op kwartaalbasis met 0,1 procent, in de hele EU werd een groei van 0,1 procent gerapporteerd. Ondertussen lijkt de Amerikaanse economie met een groei van 4,9 procent over het derde kwartaal juist bijzonder hard te gaan. Maar dat cijfer moeten we volgens econoom Edin Mujagic met een flinke korrel zout nemen. 'De Amerikaanse manier van rapporteren vertekent de groei een beetje.' 'Het loopt niet over, de groei vertraagt heel duidelijk', aldus Mujagic over het de zeer magere Europese groeicijfers over het derde kwartaal. Gekeken naar vooruitlopende indicatoren ontstaat het beeld dat de economische situatie er de komende maanden en misschien wel kwartalen ook niet veel beter op zal worden. Toch weet de econoom een klein lichtpuntje te vinden: 'Het maakt de strijd tegen de inflatie wat makkelijker, want dit remt de inflatie straks af.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De rente op spaarrekeningen is zo laag omdat banken het geld van particuliere spaarders niet meer nodig hebben, zegt macro-econoom Edin Mujagic. In plaats van een spaarrekening te openen voor de kinderen, raadt hij aan om op zoek te gaan naar een goed gespreid beleggingsfonds. Tot 2008 was spaargeld heel aantrekkelijk voor banken, zegt Mujagic. 'Het was voor hen een goedkope manier om zich te financieren. Je kon naar de kapitaalmarkt gaan, of aankloppen bij de Europese Centrale Bank. Maar doorgaans lagen die rentes een stuk hoger dan de spaarrente.' Dat is de afgelopen jaren enorm veranderd. 'De ECB heeft de afgelopen jaren heel veel geld bijgedrukt', aldus Mujagic. 'Een groot deel van dat geld is bij commerciële banken terechtgekomen. Die hebben nu op hun rekening bij de ECB 3.700 miljard euro aan overtollige middelen liggen.' See omnystudio.com/listener for privacy information.