Macro met Boot en Mujagić | BNR

Amerikaanse huishoudens hebben tijdens de koopjesdagen Black Friday en Cyber Monday een recordbedrag gespendeerd. Macro-econoom Edin Mujagic noemt het indrukwekkend dat er in totaal in de Verenigde Staten 38 miljard dollar werd uitgegeven in één weekend. Dat Amerikaanse huishoudens tijdens de kortingsparade diep in de buidel hebben getast, geeft Mujagic een goed gevoel. ‘Daardoor acht ik de kans groter dat we de befaamde zachte landing in Amerika mee gaan maken.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Christine Lagarde van de Europese Centrale Bank heeft in het Europees Parlement haar nieuwe zienswijze op het opkopen van obligaties gedeeld, tot ongenoegen van macro-econoom Edin Mujagic. 'Het is niet te rijmen met de strijd die je tegen inflatie voert.' Ik ben macro-econoom, dus ik lees heel erg veel. Zo neem ik regelmatig een duik in de spelonken van de meest vage centrale banken ter wereld. Maar als ik op een rijtje zet wat ik de laatste tijd heb meegekregen op macro-economisch gebied, krijg ik heel sterk het gevoel alsof ik in een aflevering van Jiskefet zit. En hoewel men er graag naar keek, is de situatie echter wat minder leuk. Is het beleid van Lagarde dan zo absurdistisch? Het is in ieder geval een goed voorbeeld. Ze heeft in het Europees Parlement onder andere gezegd dat 'het bestuur van de ECB mogelijkerwijs in de toekomst gaat praten om het opkopen van staatsobligaties eerder te beëindigen dan eind 2024'. Die woorden sloegen wat mij betreft nergens op: mogelijkerwijs, in de toekomst, praten... De ECB koopt nog steeds voor bijna 180 à 190 miljard euro per jaar aan obligaties op, en dat is simpelweg niet te rijmen met de strijd die tegen inflatie gevoerd wordt. In plaats daarvan zou de ECB juist zo snel mogelijk moeten stoppen met het opkopen van die obligaties, en niet 'misschien in de toekomst erover gaan praten' of het misschien wat vervroegd kan worden.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een belastingstelsel moet redelijk en rechtvaardig zijn, stelt hoogleraar Arnoud Boot. Dat is volgens hem niet het geval met het huidige systeem. 'Heb je geld op een bankrekening staan, betaal je 0,7 procent belasting. Hou je het geld op eender welke andere manier bij, betaal je meer dan 2 procent.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het huidige demissionaire kabinet heeft allerlei fondsen gecreëerd op een moment dat geld lenen bijna gratis was en dat Nederland bij beleggers veel financieel vertrouwen had, stelt macro-econoom Arnoud Boot. Daardoor kan een nieuwe regering onverantwoord financieel beleid voeren en pas jaren later het deksel op de neus krijgen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Econoom Edin Mujagic ziet dat er een ‘nieuw strijdtoneel’ ontstaat tussen ‘centrale bankiers en de financiële markten’. Die conclusie trekt hij op basis van uitspraken van centrale bankiers, waaruit blijkt dat er op korte termijn geen verlaging van de rente, maar ook geen verhoging verwacht kan worden. ‘De markten verwachten dat de rente vanaf volgende zomer weer verlaagd wordt.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Consumenten waren in november iets minder somber gestemd dan een maand eerder. Het consumentenvertrouwen kwam in november uit op min 33, ten opzichte van min 38 in oktober, blijkt uit cijfers van het CBS. Macro-econoom Edin Mujagic stelt op basis daarvan dat het voorzichtig weer de goede kant op gaat met het consumentenvertrouwen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De nieuwe president van Argentinië, Javier Milei, moet de economie van het Zuid-Amerikaanse land uit het slop trekken. Om dat te bereiken heeft hij radicale plannen en wil hij, letterlijk, met een kettingzaag door het huidige beleid. Volgens macro-econoom Edin Mujagic gaat het hele pakket aan maatregelen heel erg ver zal het heel veel mensen raken.    See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is weer verkiezingstijd dus de politieke partijen hebben de aanval geopend op de toeslagen. In ieder programma zijn er wel stelselhervormingen te vinden, en er zijn zelfs partijen die er vanaf willen. Tot genoegen van hoogleraar Arnoud Boot, al heeft dat wel consequenties. 'Het is naar mijn zin, maar het betekent nogal wat voor het komende regeerakkoord.' Oh ja? Wat dan? Nou, er wordt in dit hele verkiezingscircus telkens gesproken over toeslagen, maar dat was bij de vorige verkiezingen ook al het geval. Toen gebeurde er helemaal niets. En precies dat dreigt nu ook te gebeuren. De kiezer moet zich - nu we zo dicht tegen de verkiezingen aan zitten - realiseren dat het hele belastingstelsel en het toeslagencircus wat er omheen zit zich leent voor gelegenheidspolitiek en dagelijkse ruzie. Mits we het fundament niet goed krijgen. Het regeerakkoord moet derhalve uitstippelen hoe we het belastingstelsel de komende jaren fundamenteel gaan aanpassen, waardoor het toeslagencircus - wat permanente onrust geeft - wordt aangepakt.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De inflatie in de eurozone is onder de 3 procent gedaald en daar zal met name de Europese Centrale Bank blij mee zijn. Het enige minpunt aan de 2,9 procent inflatie is volgens macro-econoom Edin Mujagic dat de daling louter wordt veroorzaakt door dalende energieprijzen. De rest wordt behoorlijk veel duurder. De inflatie zou in 2024 minder hard moeten gaan dalen, maar die daling zou dan wel op een breder front zichtbaar moeten worden. En niet bij energie alleen. De ECB wil dat de inflatie in 2025 naar 2 procent is gedaald.  Maar dat is nog twee jaar falend beleid volhouden. Er zal ander beleid nodig zijn. Op basis van de nieuwe cijfers, zal er alleen niet snel een andere aanpak volgen. Deze daling is ook voor een groot deel ingecalculeerd, maar alles begint met een eerste stap. En laten we hopen dat dit die eerste stap is. Een eerste stap lijkt ook de wethouder in de gemeente Almere te hebben gezet als het gaat om stroomnetcapaciteit. Die zegt geschokt en verrast te zijn door het feit dat die capaciteit op is. Hoe kun je daar verrast door zijn? Je weet de stroomcapaciteit en je weet grosso modo ook hoeveel aansluitingen er komen per jaar. Dit heeft niks met voorspellingen doen maar projecties doortrekken. Dit had geen verrassing hoeven te zijn, we zien dit al heel lang aankomen.  Net zoals dat centrale bankiers niet verrast hadden moeten zijn toen de inflatie uit de hand liep. Ze hebben vijftien jaar lang hemel en aarde bewogen om de inflatie juist aan te jagen. Dan moet je niet verrast zijn wanneer dat een keer lukt. Datzelfde geldt voor arbeidstekorten door vergrijzing, we wisten vijftien jaar geleden ook al dat dat er aan zat te komen. En waarom konden minder mensen een medische studie doen, toen bekend werd dat er chronische arbeidstekorten zouden optreden in de zorg? Hierdoor mogen wij ons niet laten verrassen. En als dat wel gebeurt, dan heb je de gevaren niet zien aankomen, of niet hebben willen zien aankomen, waardoor je niet hebt kunnen anticiperen. In de gemeente Almere wordt nu gezegd dat met een beetje geluk er in 2029 weer ruimte is om huizen aan te sluiten op het netwerk. Terwijl de gemeente Almere een van de snelst groeiende gemeentes van Nederland is.  Zowel het Rijk als de gemeente wil dat er meer gebouwd wordt. Maar voor een betere ontsluiting zou de metro vanuit Amsterdam doorgetrokken moeten worden. Er gebeurt alleen al vijftien jaar helemaal niks. Misschien ziet men het probleem wel, maar is men niet in staat om er naar te handelen. We hebben dat vaker gezien, zoals bij de Zuiderzee-spoorlijn. Dat idee dateert uit de jaren 80 en er ligt nog steeds niks.  Een stuk voortvarender zijn de Chinezen op dit gebied. In 2002 was er geen hogesnelheidsspoorlijn in China, nu reis je in negen uur van Hongkong naar Beijing. Elke provinciale hoofdstad is nu aangesloten op het hsl-netwerk.  Dat niemand een bezwaar heeft kunnen maken over het traject, is ook niet goed. Maar ruim dertig jaar over praten en nog steeds geen spoorlijn hebben is dat ook niet. Er is ergens een optimum. Als het voortdurend indienen van bezwaren en protesten ertoe dat er uiteindelijk geen spoorlijn wordt aangelegd, dan ben je te ver doorgeschoten.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Om de hoge inflatie écht aan te pakken, zouden centrale banken de rente opnieuw moeten verhogen. Dat zegt macro-econoom Edin Mujagic. 'Een hoge inflatie is echt heel slecht. Niet alleen voor de economie maar ook voor de samenleving.'  Als voorbeeld van de mogelijke schade van een, zeer, hoge inflatie, gaat Mujagic honderd jaar terug in de tijd. Toen Duitsland te maken had met een hyperinflatie, 'van een twee met dertien nullen. De Duitse Mark was in die tijd minder waard dan het papier waarop het was gedrukt. Je kon er helemaal niks mee.' Een dusdanige hyperinflatie zorgt voor vernietiging van niet alleen een economie, maar ook de hele maatschappij. 'Mensen waren zeer ontevreden, en dat heeft ertoe geleid dat ene Adolf Hitler aan de macht kwam', zegt Mujagic. 'We weten allemaal waar dat vervolgens toe heeft geleid.' Dat Nederland, en ook de Eurozone, nog niet eens in de buurt is van zo'n hyperinflatie, betekent volgens Mujagic niet dat we dat verleden moeten negeren. 'Het leert ons dat een hoge inflatie daadkrachtig en meedogenloos moet worden aangepakt.' De economische pijn op korte termijn is geen argument om dat niet te doen, geeft hij aan. 'Niet ingrepen betekent heviger pijn over een langere tijd.' Lees ook | Zorgwekkend nieuws VS: 'Triple A-status in gevaar' En dan gaat het niet alleen over economische pijn. 'Denk ook aan de cohesie in de samenleving. Een sterke middenklasse zorgt voor stabiliteit. Een hoge inflatie zorgt ervoor dat de lijm die de samenleving bij elkaar houdt, gaat loslaten.' De situatie in Duitsland honderd jaar geleden is daar een voorbeeld van. Een recenter voorbeeld heeft Mujagic zelf meegemaakt, in het voormalige Joegoslavië waar hij is opgegroeid. 'Daarom waarschuw ik al tien, vijftien, jaar voor het beleid van centrale banken. Ik heb niet het idee dat iedereen beseft dat een hoge inflatie echt heel slecht is.' Dat die lijm van de middenklasse nu ook al begint los te laten, is te zien in de Verenigde Staten en ook in Europese landen. 'Er ontstaat populisme, landen willen minder samenwerken met andere landen. Dat komt voort uit mensen die ontevreden zijn en uiteindelijk ook hun stem mogen uitbrengen tijdens verkiezingen.' Lees ook | Russische roebel op weg naar hoogste niveau in maanden Geduld is een schone zaak De daling van het inflatiecijfer is een goed teken. 'Maar de oorlog is nog niet gewonnen. Die fout mogen we niet maken', waarschuwt Mujagic. Geduld is een schone zaak, maar dat de meeste centrale bankiers de huidige rente zo lang mogelijk op dit niveau te willen houden om in 2025 op het gewenste niveau van 2 procent uit te komen, is volgens hem een teken van falend beleid. 'Daarmee zeggen ze eigenlijk dat ze de komende jaren zullen blijven falen in de aanpak van de hoge inflatie.' En dus moet de rente omhoog, ondanks de pijn die dat op korte termijn zal doen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.