Het uur van de waarheid
VRT NWS
Dennis van den Buijs duikt in de wereld van nepnieuws en online bedrog, samen met factcheckers, experten en luisteraars.
Of het nu gaat over de oorlog in Oekraïne, de verkiezingen in Amerika, klimaatverandering of de coronapandemie: elk verhaal z’n complot lijkt het wel. Fakenews, misleiding en propaganda waren nog nooit zo zichtbaar: op sociale media, in onze mailbox of via berichtjes op je smartphone waarin gehengeld wordt naar data en je geldbuidel.
Maar wat is nu echt en wat niet? Hoe weet je dat? Wat is de technologie en het doel erachter? En waarom zijn we zo vatbaar voor oplichting en nepverhalen?
Of het nu gaat over de oorlog in Oekraïne, de verkiezingen in Amerika, klimaatverandering of de coronapandemie: elk verhaal z’n complot lijkt het wel. Fakenews, misleiding en propaganda waren nog nooit zo zichtbaar: op sociale media, in onze mailbox of via berichtjes op je smartphone waarin gehengeld wordt naar data en je geldbuidel.
Maar wat is nu echt en wat niet? Hoe weet je dat? Wat is de technologie en het doel erachter? En waarom zijn we zo vatbaar voor oplichting en nepverhalen?
Episodes
Mentioned books
Feb 19, 2025 • 22min
Mag je bakken in olijfolie? En waarom ChatGPT domme antwoorden geeft
Mag je bakken in olijfolie? Krijg je ontstekingen van zaadolie? Je hoort er veel over op TikTok maar wij vragen het aan voedingswetenschapper Nele Steenackers (KULeuven).
Waarom geven ChatGPT en co vaak domme antwoorden? Datajournalist Henk van Ess onderzocht AI-tools en geeft tips voor betere ervaringen.
Feb 15, 2025 • 26min
Herkent je hond echt emoties? En hoe herken je nepvideo's over schietpartijen in Brussel?
Iedereen menopauzecoach! Maar dat is niet zonder gevaar, waarschuwen gynaecologen. Een gesprek met Heleen Vander Beken (VRT NWS).
Kunnen honden de mens echt lezen en onder meer ziektes voorspellen? Een gesprek met Anouk Haverbeke, professor dierengedrag aan de UGent.
De meest opmerkelijke factchecks van de week: virale nepfilmpjes over Anderlecht, neusklevers, en USAID, met Luc van Bakel.
Feb 12, 2025 • 25min
Poolse spionnen in België. En hoe de AI-bedrijven smullen van defensiebudgetten.
In deze aflevering zijn Luc van Bakel, een expert op het gebied van spionage, en Marijn Hoijtink, professor Internationale Politiek aan de UAntwerpen, te gast. Luc onthult het intrigerende verhaal van Ryszard Kukliński, een Poolse spion die mogelijk een derde wereldoorlog heeft voorkomen. Marijn bespreekt de schimmige relatie tussen AI-bedrijven en defensie, en legt uit hoe technologie verband houdt met militaire macht en ethische dilemma's. Ze reflecteren op de gevolgen van deze samenwerking voor de wereldwijde politieke arena.
Feb 8, 2025 • 27min
Waarom elke wereldkaart een leugen is. En zitten er meelwormen in ons brood?
Elke kaart liegt! Dat zegt historisch cartograaf Bram Vannieuwenhuyze (Universiteit Amsterdam) na de heisa over de Golf van Amerika/Mexico.
Klopt het dat er meelwormen in ons brood en pasta verwerkt zijn? Luc van Bakel kronkelde zich door feit en fictie.
Tim Verheyden heeft zijn baret en accordeon ingepakt voor de AI-summit in Parijs. Wat mogen we daarvan verwachten?
Feb 5, 2025 • 18min
Valse aardbeving of kernproef in Iran? En welke rol krijgt AI in jouw leven volgens de regering De Wever?
Een vermeende Iraanse kernproef blijkt toch een echte aardbeving: geoloog Katleen Wils (UGent) legt uit.
Tim Verheyden analyseert het regeerakkoord op het vlak van AI en technologie.
Luc van Bakel vertelt hoe Meta (Instagram, Facebook) grof geld blijft verdienen aan fake news.
Feb 1, 2025 • 27min
"AI uit China zal Europa redden" en wie manipuleert de Duitse verkiezingen?
Pascal Coppens, een ervaren sinoloog en technologieondernemer, bespreekt hoe Chinese AI, zoals DeepSeek, niet alleen een concurrent is voor Silicon Valley, maar ook een kans biedt voor Europa. Hij gaat in op de versnelde ontwikkeling van AI en de geopolitieke gevolgen hiervan. Luc van Bakel, chef factchecking bij VRT Nieuws, onthult de impact van Russische desinformatiecampagnes op de Duitse verkiezingen, en de geavanceerde technieken die ingezet worden om nepnieuws te verspreiden, wat de democratie bedreigt.
Jan 29, 2025 • 22min
Sterven Europa en Japan uit als we niet snel meer kinderen maken?
Sterven we uit omdat we te weinig kinderen maken? Zeker in Japan en Europa? Dat beweert Elon Musk constant op X en met hem veel anderen. Hij moedigt de mensheid zelfs aan om meer kinderen te krijgen! Demograaf Patrick Deboosere (VUB) scheidt feit van fictie.
En Dorien Vanmeldert van VRT NWS buigt zich over de vele vragen die we binnenkrijgen over een luchtfoto na de branden in L.A. met de boodschap HELP op de grond.
Jan 25, 2025 • 24min
Hoe oud zijn appels in de winkel? En pakjesfraude met jouw adres
Bart Nicolai, bio-ingenieur aan de KU Leuven en directeur van het Vlaams Centrum voor de Bewaring van Tuinbouwproducten, onthult hoe lang appels in de winkel vaak al liggen. Wist je dat sommige appels tot wel een jaar geleden zijn geplukt? Daarnaast wordt de problematiek van pakjesfraude besproken, waarbij iemand ongewild bestellingen ontvangt op naam van een ander. De experts geven waardevolle tips over hoe consumenten zich hiertegen kunnen beschermen en benadrukken het belang van consumentenrechten.
Jan 22, 2025 • 28min
Plagiaat in de muziek en smeulend fake news na de bosranden in L.A.
Plagiaat in de muziek: waar stopt de inspiratie en begint de diefstal? We spreken erover met producent en pianist Hans Francken en met Jozefien Vanherpe (KULeuven) die alles weet over intellectueel eigendomsrecht.
De bosbranden in Los Angeles smeulen na. Luc van Bakel legt uit hoe de ramp de perfecte cocktail vormt voor fake news en desinformatie inclusief AI en Russische beïnvloeding.
Jan 18, 2025 • 22min
Was Hitler een socialist? En Mel Gibson verspreidt leugens over kanker
Steeds meer mensen beweren dat Hitler geen rechtse conservatief was maar een gevaarlijke socialist en communist. Duitslandkenner Georgi Verbeeck (KULeuven) legt uit.
Mel Gibson kent 3 vrienden die genazen van terminale kanker dankzij een blauw verfmiddel voor textiel. Oncoloog Filip Lardon (UAntwerpen) is kritisch.
En VRT NWS-journalist Luc van Bakel brengt leugens over Tupperware meer naar de studio.
