Het uur van de waarheid
VRT NWS
Dennis van den Buijs duikt in de wereld van nepnieuws en online bedrog, samen met factcheckers, experten en luisteraars.
Of het nu gaat over de oorlog in Oekraïne, de verkiezingen in Amerika, klimaatverandering of de coronapandemie: elk verhaal z’n complot lijkt het wel. Fakenews, misleiding en propaganda waren nog nooit zo zichtbaar: op sociale media, in onze mailbox of via berichtjes op je smartphone waarin gehengeld wordt naar data en je geldbuidel.
Maar wat is nu echt en wat niet? Hoe weet je dat? Wat is de technologie en het doel erachter? En waarom zijn we zo vatbaar voor oplichting en nepverhalen?
Of het nu gaat over de oorlog in Oekraïne, de verkiezingen in Amerika, klimaatverandering of de coronapandemie: elk verhaal z’n complot lijkt het wel. Fakenews, misleiding en propaganda waren nog nooit zo zichtbaar: op sociale media, in onze mailbox of via berichtjes op je smartphone waarin gehengeld wordt naar data en je geldbuidel.
Maar wat is nu echt en wat niet? Hoe weet je dat? Wat is de technologie en het doel erachter? En waarom zijn we zo vatbaar voor oplichting en nepverhalen?
Episodes
Mentioned books
Nov 18, 2023 • 39min
60 jaar complotdenken rond de moord op JFK. Zitten de Russen achter de davidsterren in Parijs? Vlaamse partijen bespioneren ons internetgedrag
JFK is al 60 jaar dood, maar complottheorieën over zijn dood blijven leven. Björn Soenens vertelt waarom het tot de verbeelding blijft spreken.
Verschillende Vlaamse partijen overtreden de wetgeving rond cookies, zegt privacy-expert Bart Van Buitenen. Waarom belangt ons dat aan?
Journalist Luc van Bakel heeft het over de vele davidsterren in Parijs. Zit daar een Russisch propagandanetwerk achter?
En het millennia oude stoïcisme is enorm populair bij jongeren op sociale media.
Nov 11, 2023 • 33min
Heeft Taylor Swift een piemel? Gratis spullen uit China in ruil voor je privacy en verkiezingen in Nederland
‘Shop als een miljonair’. Met die slagzin verovert de Chinese webwinkel Temu de wereld. Je krijgt een heleboel gratis producten in ruil voor informatie over je vrienden en familie.
En verder: waarom duikt Taylor Swift op in satanistische complottheorieën? En wat is het belang van de factcheckmarathon die binnenkort van start gaat in aanloop naar de Nederlandse verkiezingen?
Nov 4, 2023 • 37min
Is kraanwater ongezond? Wat is Pallywood? En zweverige pseudowetenschap ontmaskerd!
Tiktokkers beweren dat ons kraantjeswater vol schadelijke stoffen zit. Moeten we ons zorgen maken? Journalist Dorien Vanmeldert en waterwetenschapper Marjolein Vanoppen (UGent) gaan op onderzoek.
Wie is Sjamadriaan? Het populaire account klaagt op verschillende sociale media het verdienmodel achter pseudowetenschappen aan
Achter het account zit de Nederlandse wetenschapsjournalist Adriaan ter Braack.
En onze chef factchecking Luc van Bakel heeft het over het de term 'Pallywood'.
Oct 28, 2023 • 36min
Delen we 50 procent van ons DNA met een banaan? En opgelet voor de LEGO-scam op Facebook!
Delen we echt 50 procent van ons DNA met een banaan? Dat beweert schrijfster en theatermaakster Rebekka De Wit in haar column voor De Standaard. Maar klopt dat wel?
Opgelet voor de Legoscam! Dirk deed enkele weken geleden mee aan een wedstrijd om een duur LEGO-bouwset van Star Wars te winnen. Hij zag er een advertentie over op Facebook, maar het bleek fraude.
Oct 21, 2023 • 32min
Kalasjnikovs en granaten in een klik gekocht: hoe gemakkelijk is het om online wapens te kopen?
Hoe makkelijk is het om in ons land online aan illegale wapens te raken? In drie dagen tijd vonden we 17 verkopers en tal van wapens die we kunnen laten leveren. Tim Verheyden legt uit.
Luc van Bakel heeft het over het vele nepnieuws dat rondgaat in nasleep van de oorlog in Gaza en de terreur in Brussel. Verschillende politici deelden beelden van "vierende jongeren", bleek al snel om een videoclip te gaan.
En hoe komt het toch dat de wolf te maken heeft met zo'n negatieve beeldvorming?
Oct 14, 2023 • 36min
Israëlisch-Palestijns conflict: Wat weten ze over elkaars slachtoffers? Over beeldvorming en ontmenselijking
Wat weten Israëli’s en Palestijnen over elkaars doden? We praten over beeldvorming en ontmenselijking met Christophe Busch van het Hannah Arendt Instiuut en Majd Khalifeh van VRT NWS.
En verder: waarom blijven influencers zeggen dat een tekort aan serotonine veel depressies veroorzaakt? En de fopcatalogus van Renier Chalon (1840) wordt geveild.
Journalist Luc van Bakel heeft het over de meester van het nepnieuws,Tommaso Debenedetti, die alweer een Nobelprijswinnaar dood verklaarde.
Oct 7, 2023 • 36min
Sociale media voeden eetstoornissen en hoe misleidend is 'Interview met de geschiedenis' van Arnout Hauben?
Bijna de helft van de jongeren komt online in aanraking met dieet- en afslankingsverhalen. Uit onderzoek van VRT NWS blijkt ook dat op elk platform kanalen zijn waarin jongeren elkaar vinden en aanmoedigen. Sommige groepen zijn zelfs extreem en ronduit gevaarlijk.
Arnaut Hauben interview onze koningen in ‘Interview met de geschiedenis’. Historici hebben enkele bedenkingen bij de reeks. We praten met Arnaut Hauben en met historica Gita Deneckere (UGent).
Sep 29, 2023 • 40min
Niemand nog veilig voor naaktbeelden met AI en opgepast voor fake advertenties voor studentenkoten
Er circuleren tientallen apps waarmee je met behulp van AI mensen in hun blootje kunt zetten. Letterlijk. Nooit was de technologie zo gemakkelijk. Dat leidde al tot controverse in scholen in Spanje. Intussen zijn er ook hier al tientallen valse naakfoto’s van bekende Vlamingen.
En verder: opgelet voor fake advertenties voor studentenkoten. En heeft de Aziatische Hoornaar last van framing en negatieve beeldvorming?
Sep 23, 2023 • 30min
Waarom spelen we vals? En hoe kan je zelf checken of oorlogsbeelden echt zijn?
De raketinslag op een markt in Kostiantynivka zou mogelijk wel eens van een Oekraïense raket kunnen komen. Dat onderzocht de The New York Times. Maar hoe onderzochten ze dat? VRT NWS-journalist Rien Emmery legt wat je met 'OSINT-technieken' kan onderzoeken.
En verder: opgelet voor de Outlook Scam! En waarom spelen we zo snel en gemakkelijk vals?
Sep 16, 2023 • 36min
Geen belastingen betalen of de wet volgen? Wie zijn die soevereine burgers?
In Nederland zijn er naar schatting zo’n 10.000 mensen die zich ‘soeverein’ noemen. Dat zijn mensen die denken dat ze zich kunnen uitschrijven als staatsburger en zich daardoor aan allerlei verplichtingen zoals het betalen van belastingen of verkeersboetes kunnen onttrekken. Ook bij ons verklaren meer en meer mensen zich soeverein, en dat is niet zonder gevaar.
En verder: was de voorbije hittegolf echt de eerste in september? En nieuwe smaken creëren met AI: geniaal, of misleiding?
