Bernard Hammelburg | BNR

Met de actieve bronnen van dit moment kunnen we nog 53 jaar vooruit, maar er zitten nog kolossale hoeveelheden onder de grond, in rotsen en onder de zeebodem. Toen Amerika in 1991 Irak binnenviel om het bezette Koeweit te bevrijden, was olie de belangrijkste drijfveer. Het ging, zei president Bush Sr., om onze banen, om onze manier van leven. Inmiddels is Amerika vrijwel energie-onafhankelijk en importeert nog nauwelijks olie uit het Midden-Oosten. Vandaar dat Donald Trump de aanslag een Saoedisch probleem noemt en zijn adviseurs erop wijzen dat er geen defensieverdrag is, en dus geen plicht om de Saoedis te hulp te komen. Een beetje schelden op Iran, als brein, uitvoerder, ophitser, aanstichter of wapenleverancier die kans laat Trump niet lopen. Maar hij begint er echt geen oorlog om. Omdat de wereld omkomt in het zwarte goud, is de schaarste, en dus de prijs, niet het verschil tussen vraag en aanbod, maar een truc. De OPEC-landen, Rusland en Amerika draaien voortdurend aan de kraan: als de prijs te laag is, draaien ze die een beetje dicht, en als hij stijgt, draaien ze die verder open. Met echte beschikbaarheid heeft de kunstmatige schaarste dus niets te maken. De Fabeltjeskrant stort zich niettemin op sensatieverhalen over snel nog even tanken voordat de benzineprijs omhoog schiet wat trouwens tot nu toe nauwelijks is gebeurd. Het zwarte goud is gedegradeerd tot zwart koper. Nu is zon aanval natuurlijk best griezelig, en het plotselinge uitvallen van 5 procent van de wereldproductie echt veel. Voor Iran betekent een stijging van de olieprijs, al is het maar een paar dagen, wel degelijk goud, voor het naar olie snakkende China is het een stevige economische dreun. Maar iedereen weet dat die Aramco-installatie binnen een paar weken of maanden weer volop draait, dus we kunnen gewoon doorgaan met ademen. Of anders gezegd: met het inademen van benzinedampen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Maleisië haalde al eerder de illusie van gezamenlijkheid onderuit door openlijk afstand te nemen van de conclusie over de Russische rol in de MH17 ramp, tot woede van Nederland. Nu is Nederland verontwaardigd over de uitwisseling van gevangenen tussen Rusland en Oekraïne, waaronder de verdachte Vladimir Tsemach. Weliswaar heeft het JIT nog met hem kunnen praten, maar hij is nu in Rusland, dus zal nooit voor de rechtbank verschijnen niet als getuige en niet als verdachte. Wat het extra zuur maakt is dat Nederland niet alleen door Oekraïne in de kou is gezet, maar dat de reacties op de gevangenenruil in de hele wereld positief tot zelfs enthousiast zijn. Het is immers een stap naar ontspanning tussen de buurlanden. Angela Merkel sprak van een hoopvol signaal. Emmanuel Macron noemt het een beslissende stap in de hervatting van een constructieve dialoog die de komende weken moet worden voortgezet. Donald Trump kwalificeert de gevangenenruil als een eerste gigantische stap naar vrede. Donald Tusk zegt dat de uitwisseling hem vervult met een gevoel van opluchting. Het legt op pijnlijke wijze bloot wat iedereen al wist: feitelijk is MH17 een Nederlandse zaak, en steeds minder een internationale. Voor de Nederlandse nabestaanden en de Nederlandse regering is het, terecht, een misdaad van onvoorstelbare omvang, die schreeuwt om rechtvaardigheid. De rest van de wereld wil een oplossing voor de Oekraïense kwestie, herstel van de betrekkingen met Rusland en afbouw van de sancties. Oekraïne denkt vooruit en wil het verleden vergeten. Toen het een associatieverdrag met de Europese Unie wilde, spande de Nederlandse regering zich daar enorm voor in. Dat zijn ze in Kiev allang weer vergeten. Joint Investigation Team? Hou toch op. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Obama gebruikte destijds een parlementair reces om Obamacare erdoor te drukken, Trumps allereerste decreet, op de dag van zijn inauguratie ook een reces was een procedure om Obamacare af te schaffen. Wie kent inmiddels niet die op een elektrocardiogram gelijkende handtekening van The Donald, onder decreet na decreet? Voor de duidelijkheid: er is allemaal niets illegaals aan, het mag, want ook het net van democratische wetten kent mazen. Brexit-Boris heeft een democratisch vacuüm nodig om zijn belofte uiterlijk op 31 oktober uit de Europese Unie waar te maken. Dus vroeg hij de koningin om in oktober een troonrede te houden, en kondigde een daaraan voorafgaande verdaging van het parlement aan. Lagerhuis een maand uitgeschakeld beetje lang, maar het mag. Dat was truc 1. Truc 2: hij dreigde alle Torys die met de oppositie tegen zijn radicale Bexit-voorstel wilden stemmen inpakken en wegwezen uit de EU, met of zonder deal uit de partij te zetten. Zijn eigen, conservatieve partij, dus. Een kolossaal maar berekend risico, want hij wist dat hij daarmee een stemming in het Lagerhuis zou verliezen. En hij weigert op de voorhand gehoor te geven aan een eis van het Lagerhuis om Brussel opnieuw om uitstel te vragen. De consequentie van dit alles: algemene verkiezingen, waarop hij natuurlijk bewust aanstuurt. En misschien pas na 31 oktober. Dat is truc 3. In BNR Beurswatch sprak analist Marc Langeveld over brexit-moeheid en de markten die er duidelijk wel klaar mee zijn. De markt heeft altijd gelijk, en wacht terecht hoe het brexit-feuilleton afloopt. Maar het gemarchandeer met de democratie om het Britse volk een gedrocht door de strot te drukken dat blijft een adembenemend schouwspel. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat komt in de eerste plaats door de achterhaalde opzet. De G7 Amerika, Canada, Japan, Duitsland, Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië noemen zich de grootste economieën ter wereld. Dat is flauwekul. Italië staat op 8, Canada op 10. China staat op 2 en India op 6, maar die mogen niet meedoen. Als het belangrijkste thema, de Amerikaans-Chinese handelsoorlog, terecht wél op de agenda staat, maar Amerika wil er niet over praten en China zit niet eens aan tafel, dan weet je als deelnemer dat je hooguit hete lucht verplaatst. De G7 ontstond na 1973, toen de wereld in een recessie was geraakt door de oliecrisis. De praatclub bestond bij de gratie van Amerika, dat de rol vervulde van belangrijkste en grootste land, en daarmee de leider. Donald Trump heeft, om Bloomberg te citeren, een chaos gemaakt van zijn wijze van regeren en de internationale Amerikaanse leiderschapsrol afgezworen. Uit elk woord en elk gebaar blijkt zijn cynisme over de wereld, en zijn minachting voor Europa. Daarmee valt in feite ook de nummer 1 bij de G7 af. Het waren vooral Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland die de toon zetten, en dat zijn, in het grote geheel, feitelijk dwergen. Resultaat? Niets. Noodhulp voor Brazilië voor de bestrijding van de bosbranden in de Amazone, waartegen Bolsanaro zijn middelvinger opstak. Een stuntbezoek van de Iraanse minister van buitenlandse zaken Zariv in een poging de relatie met Amerika de verbeteren, wat hooguit een ontmoeting oplevert, bijvoorbeeld volgende maand, tijdens de Algemene Vergadering van de VN, maar niet meer dan dat. Jemen? Syrië? Myanmar? Dreigende recessie? Noord-Korea? Geen woord. Het was opnieuw Trump die in de schijnwerpers stond, door er in feite niet echt te zijn. En natuurlijk nog een relletje aan het slot. Hij nodigde de leiders uit om volgend jaar naar resorthotel Doral in Miami te komen. Toplocatie, zei hij. Klein detail: het hotel is van Trump en staat er financieel beroerd voor. Daar een G7 houden is waarschijnlijk ongrondwettelijk en in elk geval immoreel. Maar een kniesoor die daarop let. Helemaal geen G7 meer dat is de oplossing.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Trump bezocht een petrochemische fabriek van Shell in Pennsylvania. De 5.000 aanwezige personeelsleden waren er vrijwillig, maar op een Orwelliaanse manier. Ze waren voor de keuze gesteld: scan om 07.00 uur je personeelskaart bij de poort, of blijf weg, maar dan krijg je over die dag geen loon, of neem een van je tien betaalde vakantiedagen op. No scan, no pay, schreef een chef. De instructies luidden verder: Roepen, schreeuwen, protesteren of welke vorm van verzet dan ook zal niet worden getolereerd. Want, sodeju, het klapvee moest klappen. Dit alles feilloos gesynchroniseerd met de bonden. Ik wil dat jullie vakbondsleiders zeggen dat ze Trump steunen, zei Trump. Als ze dat verdomme niet doen, stem ze dan weg omdat ze hun werk niet doen. Het Shell-klapvee klapte. De Washington Post kwam met een aardig perspectief. Na zijn verkiezingsoverwinning noemde Trump boze demonstranten door de media opgehitste protestprofessionals. Demonstranten tegen de benoeming van Brett Kavanaugh in het Hooggerechtshof waren betaalde professionals. Protest op een aantal vliegvelden na het afkondigen van een immigratieban, voornamelijk tegen moslims, zette hij weg als professionele anarchisten, tuig en betaalde demonstranten. Hij heeft er kennelijk verstand van het ronselen van klapvee Natuurlijk vindt Shell dat het niets heeft misdreven. De fabriek in Pennsylvania nodigt regelmatig bekende mensen uit en dan wordt het personeel ook opgetrommeld. Maar de belangrijkste en hoogst controversiële politicus ter wereld? Ik zou wel eens willen weten hoe het voor deze beursgenoteerde onderneming zit met de fiduciaire verantwoordelijkheid als ze zo duidelijk aan politiek doen. Waarschijnlijk gokt Shell dat Trump volgend jaar wint, en dan levert zon bijeenkomst om in beurstermen te blijven een hoop politiek dividend op. En dividend daar heeft Shell verstand van. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rupert Hogg, de baas van Cathay Pacific, zette een piloot en een aantal vliegveldwerknemers op non-actief omdat ze aan de demonstraties hadden deelgenomen. Donatella Versace maakte haar kowtow omdat op Versace T-shirts Hong Kong en Macao landen werden genoemd, in plaats van delen van China. Een door Beijing geregisseerde campagne op sociale media, met woedende modellen en popsterren in de hoofdrollen, kreeg ook modemerken Givenchy, Gap en Coach door de knieën. Het regende excuses. Bij de demonstranten gaat het vooral om wanhoop. Ze eisen handhaving van Hong Kongs vrijheid, maar weten dat het schijn is, en dat 2049, het jaar waarin de stad helemaal door China wordt ingelijfd, voor de gemiddelde millennial verontrustend dichtbij is. Voor China gaat het erom dat Hong Kong, Macao en Taiwan juist geen enkele illusie mogen koesteren over hun uiteindelijke lot. De dreigementen nemen toe: als Hong Kong niet inbindt, grijpt misschien het leger in, met als excuus terrorisme, of ophitsing door Amerika en andere westerse landen. Taiwan wordt bedreigd met een heuse inval door het Chinese leger. En laat het Westen het vooral uit het hoofd laten om Taiwan iets anders te noemen dan onderdeel van China. De KLM is op dat punt al ruim twintig jaar heel creatief. Niks kowtow. Het richtte in 1995 een Taiwanese dochtermaatschappij op, KLM Asia gewone blauwe KLM-toestellen, met gewone Nederlandse registratienummers, maar met een logo zonder kroontje, speciaal voor vluchten naar Taiwan. Grappig is de lijst van bestemmingen op de KLM-website. Daar staan talrijke Chinese bestemmingen op, maar bij Taipei staat: Taiwan, China. Ook geen echte kowtow meer een voorbeeld hoe de koopman en de dominee prima samen zaken kunnen doen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In een telefoongesprek met president Nixon, in 1971, noemde Reagan Afrikaanse regeringsleiders apen, laat ze naar de verdoemenis gaan, ze hebben zelfs moeite om schoenen te dragen. Staat op een bandje dat Nixon-historicus Tim Naftali boven water haalde. Dat Nixon racist, homofoob en antisemiet was, was gevoeglijk bekend, dus Reagan vond een willig oor. De Amerikaanse presidentiële geschiedenis zit vol voorbeelden van vaak vilein racisme. Thomas Jefferson, bijvoorbeeld, de derde president, was de auteur van de Onafhankelijkheidsverklaring, waarin hij schreef dat alle mensen gelijk geschapen zijn. Maar in een boek beschreef hij zwarte landgenoten als mensen met een sterke, onaangename geur, die niet in staat zijn kunst of poëzie te creëren. Net als zijn voorgangers en een zwik opvolgers, had hij slaven. Als die vrij zouden komen, schreef Jefferson, moesten ze het land uit, want zwarten en witten konden niet vreedzaam naast elkaar leven. Toen dus al dat argument ga terug naar je eigen land. Het opmerkelijke is dat de zwarte wortels in Amerika teruggaan naar de 17de Eeuw, en dat de meeste blanken later kwamen. De grootste etnische groep, de Duitsers, kwam in de 19de Eeuw, net als de Ieren, de Italianen, Schotten. Chinezen en Oost-Europeanen. Ga terug naar je eigen land? Duitsland, dus. Andrew Jackson was een notoire racist, net als Andrew Johnson, James Monroe, Woodrow Wilson, Ike Eisenhower. En zelfs Harry Truman, die na de Tweede Wereldoorlog een heldhaftige kampioen werd van de strijd voor gelijke burgerrechten, schreef in 1911 in een brief aan zijn verloofde dat hij vooroordelen had, dat negers in Afrika hoorden, gele mensen in Azië en witten in Europa en Amerika. Of Trump zijn 44 voorgangers precies heef bestudeerd, valt te betwijfelen. Maar dat je electoraal op rozen zit als je, openlijk of verborgen, inzet op wit racisme, voelt hij feilloos aan.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Amerikanen zijn vindingrijk in het verbaal projecteren van nationalistische haat op voedingswaren. In de Eerste Wereldoorlog werd zuurkool vrijheidskool en veranderde het beroemde worstje, de Frankfurter, in hot dog. Hoe gaat het dit keer aflopen, nu tarief-dude Donald Trump extra invoerrechten heeft aangekondigd op Franse wijn? Hij doet dat uit woede over de digitale servicebelasting die Frankrijk wil invoeren. President Macron wil dat multinationale techreuzen belasting gaan betalen over hun digitale diensten aan Franse klanten. Dat treft Chinese, Spaanse, Britse en Franse bedrijven, maar vooral het Amerikaanse Apple, Facebook, Amazon, Google en Microsoft. Wraak dus, op Franse wijn. Amerikaanse wijn is trouwens beter, zegt Trump. Weliswaar is hij geheelonthouder, maar in zijn genialiteit kan hij het zíen, zegt hij. Dat is apart, want als je bijvoorbeeld in Nederland bij grote winkelketens kijkt, of bij de goede speciaalzaak, moet je Amerikaanse wijn met een vergrootglas zoeken. Franse wijn blijft onbetwist nummer één, met prima concurrentie uit Argentinië, Chili, Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland, Australië, Italië, Spanje en Oostenrijk. De Amerikaans-Europese cijfers spreken boekdelen: de Amerikanen importeren voor 4 miljard euro aan Franse wijn, en Europa maar voor 500 miljoen aan Amerikaanse wijn. In vino veritas. Daar zit wel een gevoelig punt, dat in het voordeel van Trump pleit. De Europese invoerrechten op Amerikaanse wijn zijn twee keer zo hoog als andersom. Daar heeft Trump vorig jaar al terecht over gepiept. Maar wijnconnaisseur Trump meet wel met twee maten. De helft van zijn 500 Bvs is geregistreerd in Delaware, waar geen vennootschapsbelasting bestaat. En maar dreigen met extra invoerrechten, als een baby die een boertje moet laten. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zijn problemen zijn ontegenzeggelijk enorm. Hij moet een soort politieke Mount Everest beklimmen. Premier worden met de steun van 90.000 partijleden is echt wat anders dan, in een land met 66 miljoen inwoners, verkiezingen winnen. In het Lagerhuis heeft zijn coalitie precies dezelfde flinterdunne meerderheid van drie zetels die Theresa May had, en misschien nog wel minder, als je afgaat op de ministers die zijn afgehaakt. Hij kan dan wel de kampioen van de Brexiteers zijn, maar er zijn maar hooguit 40 of 50 partijleden die bereid zijn met hem af te denderen op een harde Brexit. Feit is dat hij, vergeleken met de kille, afstandelijke May, overloopt van charisma, humor en overtuigingskracht, maar de kans dat hij Brexit door het parlement krijgt blijft miniem. Veel urgenter is de Iraanse crisis. De Britse krijgsmacht kan zijn slagkracht in de Golf van Hormuz niet vergroten zonder hulp van andere landen. Dat zet hem voor een duivels dilemma: kiezen voor meer samenwerking met de Europese Unie, die probeert de nucleaire deal te redden? De Brexit-kampioen die aanklopt bij Europa? Of letterlijk en figuurlijk in zee gaan met zijn gelegenheidsvriendje Donald Trump? Die heeft een hele andere agenda. Amerika voert nog maar nauwelijks olie in uit het Midden-Oosten, en wat Trump wil is de Iraanse machthebbers uitroken met sancties. Dan is er de toenemende crisis in de voormalige Engelse kolonie Hong Kong. De demonstranten doen een beroep op de Britten, wat tot escalatie kan leiden van de toch al niet zo goede relatie met China. Komt Labour met een motie van wantrouwen? Zou kunnen, en de Schotten en Noord-Ieren kunnen die steunen. Neemt Boris een gok door vervroegde verkiezingen uit te schrijven in de hoop zetels te winnen? Of loopt hij zich vast op de no-deal Brexit, die echt bijna niemand wil? Voor de politieke junk wordt het allemaal een spannende tijd, maar wat de afloop betreft geloof ik de bookies: Boris is geen blijvertje. Alternatief voor als het misgaat: hij is geboren in New York en kan dus Donald Trump opvolgen. Leuk, toch? See omnystudio.com/listener for privacy information.

De kleinzoon van die illegale Duitse immigrant en zoon van die straatarme Schotse vrouw heet Donald Trump. Geen van zijn vier grootouders waren Amerikanen en maar één van zijn ouders is in de Verenigde Staten geboren. In Nederland heet iemand als Trump een westerse allochtoon. Van Trumps vijf kinderen heeft trouwens alleen Tiffany twee Amerikaanse ouders. Ivanka is ook een westerse allochtoon. Ga terug naar je eigen land is onder allochtonenvreters een populaire kreet, maar om die uit de mond van de allochtoon Donald Trump te horen is heel apart. Hij zei het tegen vier Democratische zwarte en Latino vrouwen uit het Huis van Afgevaardigden, van wie er drie geboren en getogen zijn in de Verenigde Staten. Ze worden de bende van vier, genoemd, onder leiding van Alexandria Ortasio-Cortez, en gaan enorm tekeer tegen de erbarmelijke behandeling van migranten in detentiecentra, en tegen de razzias in de grote steden om uitgeprocedeerde asielzoekers het land uit te zetten. Met die razzias valt het nogal mee, en het beeld dat Trump er harder tegenaan gaat dan zijn voorgangers klopt niet. Zijn voorgangers, Clinton, Bush en Obama, gooiden meer illegalen het land uit dan Trump. Obama verwierf zelfs de bijnaam deporter-in-chief, maar dat zijn we alweer vergeten, vooral omdat Trump alles ook het opsporen en uitzetten van illegalen met zo veel bombarie doet. Uit de actie van de bende van vier zou je veronderstellen dat de verontwaardiging over het uitroken van illegalen het grootst is onder immigranten. Maar dat is een misverstand. Legale immigranten, ook in Nederland, hebben keurig de visumprocedures gevolg en betalen belasting en premies. Illegalen geven hen een slechte naam en stelen hun banen, vinden ze. Dat de Democraten door de jacht op illegalen stemmen winnen is niet waarschijnlijk. Dat heeft die allochtoon in het Witte Huis prima door. See omnystudio.com/listener for privacy information.