Bernard Hammelburg | BNR

Verkiezingen in 3 landen die lid zijn van de EU en de NAVO, de grootste drone-aanval op Kyiv sinds het begin van de Russische oorlog en Donald Trump die vandaag belt met Vladimir Poetin - en daarna ook met Zelensky. Hoe Europa en de NAVO ervoor staan, bespreken Bernard Hammelburg en Geert Jan Hahn in De Ochtendspits bij Bas van Werven.See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Poetin blijft weg uit Istanbul en weigert dus in gesprek te gaan met president Zelensky. Een oplossing voor de oorlog is ver weg, maar dat vindt Poetin niet erg. ‘Zolang de oorlog loopt zit Poetin goed', zegt Gijs Kessler, senior onderzoeker bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en schrijver van het boek ‘Rusland - land dat anders wil zijn'. Luister ook | 'Oorlogsdreiging tussen India en Pakistan is serieus' Kessler plaatst wel een kanttekening, want hoewel de economie nog redelijk goed draait doemt er wel een probleem op. ‘De Russische overheidsuitgaven zijn enorm. Dat veroorzaakt een schuldenberg en dat is een probleem. De situatie is precair’. Mede daarom denkt Kessler dat Poetin geen andere oorlog wil beginnen. 'Poetin is er niet op uit om meerdere landen aan te vallen. Het gaat om invloedssfeer: achtertuinimperialisme.' Lees ook | Zelensky naar Turkije, Poetin blijft thuis, 'Zelensky heeft gebluft, wist dat Poetin niet zou komen' De Westerse liberale democratie onder druk Rechters die onder vuur liggen, de wetenschap die niet meer vertrouwd wordt en media die worden beschuldigd van het brengen van nepnieuws. De Westerse liberale democratie is niet langer een vanzelfsprekendheid. Hoe komt het dat de democratie hier geen antwoord op heeft? Daarover schreef schrijver Roxane van Iperen het essay ‘Eigen Planeet Eerst’. Luister ook | Handel met Trump, overleg zonder Poetin - 15 mei 2025 Kosovo houdt (nog) van Amerika Europa mag dan een beetje zijn uitgekeken op Amerika. In Kosovo denken ze daar heel anders over, ziet Europa-verslaggever Geert Jan Hahn. Maar het stopzetten van Amerikaanse hulpgoederen van USAID zorgt wel voor gefronste wenkbrauwen in de Kosovaarse hoofdstad Pristina.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat bij het bezoek van Donald Trump aan het Midden-Oosten het meest opvalt is wat hij níet doet: hij slaat Israël over. Het is een bewuste keuze, die niet over het land of volk gaat, maar over Bibi Netanyahu, aan wie Trump opnieuw een keiharde linkse directe uitdeelt. Die kwam net zo hard aan als de met succes beloonde poging die Trump deed om de Amerikaans-Israëlische gijzelaar Edan Alexander te bevrijden. Door rechtstreekse onderhandelingen met Hamas. De rest van de gijzelaars zit nog vast. Aan vreugde over de terugkeer van Alexander ontbrak het in Israël zeker niet. Maar de overgrote meerderheid van het Israëlische volk is razend op Bibi. Dat die het zo ver heeft laten komen dat Trump hem openlijk negeert en dat, buiten Bibi om, één gijzelaar werd bevrijd en de rest niet, is een genadeloze schoffering door Trump van de Israëlische premier. Dit ondanks de sussende commentaren van Trumps medewerkers.  De hervatting van de oorlog tegen Hamas, het voornemen om Gaza weer te bezetten, de tragiek van geblokkeerde voedseltransporten – het zijn allemaal kwesties waarmee de meerderheid van de Israëliërs evenzeer worstelt als de buitenwereld. Al liggen de accenten iets anders. Team-Bibi zegt: winnen is belangrijker dan de gijzelaars. De meerderheid van het volk zegt: de gijzelaars zijn belangrijker dan winnen.  Waarom delft de meerderheid dan toch het onderspit? Door een situatie die vergelijkbaar is met de Nederlandse. Het kabinet-Schoof leunt op een coalitie van vier partijen, waarvan er bij verkiezingen twee nagenoeg of geheel zouden verdwijnen. Het kabinet-Netanyahu heeft een meerderheid in de Knesset door de steun van enkele extreemrechtse, ultranationalistische partijen. Bij verkiezingen zou de coalitie naar alle waarschijnlijkheid die meerderheid verliezen. Eén probleem: de verkiezingen zijn pas eind oktober volgend jaar. Tenzij het kabinet valt, maar zoals in alle coalitiesystemen gebeurt dat alleen als een van de regeringsfracties de stekker eruit trekt – en die kijken wel uit.  Bibi speelt een levensgevaarlijk spel, want ruzie met de Amerikaanse president kan leiden tot sancties. Het geitenpaadje waarvoor Bibi waarschijnlijk kiest is het herstel van voedseltransporten. Dat haalt de grootste druk van de ketel, maar lost niets op. En al zeker niet het lot van de gijzelaars.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het conflict tussen India en Pakistan in de regio Kashmir loopt verder op. Na een aanslag in het Indiase deel van Kashmir sloeg India terug en nu zijn er raketbeschietingen over en weer. Maar dit conflict bestaat al sinds de onafhankelijkheid van Brits-Indië. Te gast is Wilma van der Maten, correspondent vanuit Pakistan. Luister ook | 'Oekraïense mineralendeal laat zien dat we de VS niet kwijt zijn' Volgens Van der Maten wordt de dreiging op een nieuwe oorlog nu echt 'serieus'. Het heeft volgens haar ook te maken met de rol die president Modi in India speelt. Zijn Hindoenationalistische koers brengt moslims in het nauw. Toch blijft Modi een graag geziene gast in het Westen en doen we uit geopolitieke overwegingen flink zaken met India. Luister ook | Mercron: Merz en Macron als Europa's nieuwste maatjes - 7 mei 2025 Friedrich Merz begint met een flinke deuk aan kanselierschap Friedrich Merz is begonnen als bondskanselier van Duitsland. Maar meteen kreeg hij een flinke tik te verwerken. Merz werd in eerste instantie niet gekozen door de Bondsdag, maar later op de dag in een nieuwe stemming toch wel. En Merz wil het radicaal anders gaan doen dan zijn voorganger Scholz, ziet Duitsland-expert van Instituut Clingendael René Cuperus. Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit wat Merz op zijn eerste volledige werkdag in Frankrijk en Polen wilde uitstralen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Oekraïne blijft somber, met verontrustende verliezen aan Russische zijde. Het aantal doden is schrikbarend, wat de mogelijkheid van een wapenstilstand in twijfel trekt. Terwijl Rusland zich staande houdt en zelfs doorgaat met mobilisaties, blijkt Donald Trumps vredesplan niet te werken. De opkomende pro-Russische gevoelens in Europa voegen een nieuwe dimensie toe aan de complexe situatie. De gevolgen van deze oorlog zijn verwoestend en de weg naar vrede lijkt verder weg dan ooit.

De mineralendeal tussen Amerika en Oekraïne is na lang onderhandelen eindelijk ondertekend. Volgens Ron Keller, oud-ambassadeur in onder meer Oekraïne en Rusland laat dat zien dat wij in Europa de VS nog niet kwijt zijn. Luister ook | 'Niet gerust op hoe oorlog in Oekraïne afloopt zonder Amerika' Trump zegt dat er ook snel een deal moet komen over een bestand tussen Oekraïne en Rusland. Keller denkt dan ook dat Poetin 'knarsetandend' naar die grondstoffendeal heeft gekeken. Europaverslaggever Michal van der Toorn legt uit wat Europa hier tegenover stelt. Volgens Keller moet Europa meer naar zichzelf kijken. 'Europa praat te weinig met Trump, en dat zal moeten want er gaan nog onderhandelingen komen over bijvoorbeeld de importheffingen.' Lees ook | Israël hervat aanvallen in Libanon en Gaza: 'Staakt het vuren bestaat eigenlijk niet meer' De impact van de situatie in Gaza op de regio De situatie in Gaza wordt steeds schrijnender. Voedselvoorraden raken op en hulp is steeds moeilijker te verlenen. Dat heeft ook invloed op de omringende landen, ziet GroenLinks-PvdA-buitenlandwoordvoerder Kati Piri. Maar daar hebben die omringende landen zelf ook een aparte rol in. Luister ook | Amerika Podcast 'Slechte economie komt door Biden' | Postma in Amerika De economische cijfers uit Amerika vallen tegen. Maar dat ligt volgens Trump allemaal aan Biden. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Precies 50 jaar geleden dropen de laatste Amerikanen, de ambassadeur en de mariniers die hem bewaakten, af uit Saigon. Binnen enkele uren was de stad, het laatste Amerikaanse bastion in Vietnam, in handen van het Noord-Vietnamese leger en de guerrillabeweging Viet Cong. Twaalf jaar lang hadden de Amerikanen er vergeefs gevochten om verspreiding van het communisme tegen te gaan, een hersenschim die zij de ‘dominotheorie’ noemden. 58.000 Amerikaanse soldaten, 3 miljoen Vietnamezen, en nog eens 600.000 Cambodjanen en Laotianen verloren het leven. Journalisten, zoals ik, waren verbijsterd door de gruwelijke wreedheden waarvan wij getuige waren, in plaatsenals Da Nang en Tai Ninh, en langs de Mekongrivier. En uit de meedogenloze wijze waarop Amerikaanse soldaten massaal in de pan werden gehakt. Uit de ogen van de Vietnamezen straalde wilskracht, uit die van de Amerikanen ongeloof en angst. Thuis, in Amerika, groeide het protest. De meeste burgers begrepen dat dit een verkeerde en on-winbare oorlog was. Uitgescholden veteranen Het pijnlijkst was het lot van veteranen, meestal dienstplichtigen, die bij terugkeer niet met respect werden onthaald, maar werden uitgescholden voor collaborateur en massamoordenaar. De huidige opperbevelhebber wist dienstplicht in Vietnam trouwens te ontlopen door afkeuring wegens een verzonnen en door een specialist bevestigde zere hiel. Trump herdenkt 30 april 1975 op Trumpiaanse wijze. Hij heeft zijn ambassadeur in Hanoi orders gegeven zich niet te laten zien bij officiële evenementen. Als onderdeel van de handelsoorlog heeft hij Vietnam getroffen met een extra zware heffing van 46 procent. Vietnam denkt ook deze oorlog te winnen. Guerrillabeweging Vietnam was een waarschuwing die door de wereld is genegeerd. Zelfs het machtigste leger kan niet winnen van een guerrillabeweging. Amerika verloor van de Viet Cong, Rusland verloor in Afghanistan van de mudjahidien, Amerika verloor in Afghanistan van de taliban en in Irak van sjiitische milities. In Colombia vecht de regering al 60 jaar tegen de linkse rebellen van ELN. Israël vecht al sinds 1987 tegen Hamas. Daarmee hebben al die guerrillabewegingen geen gelijk. Maar ze zijn taaier, koppiger, stugger, behendiger en onzichtbaarder dan reguliere legers, en het enige oorlogsrecht dat ze kennen is het vermorzelen van hun vijand. De tragedie op een dag als deze is dat kennelijk niemand gelooft in dat oude mantra: de geschiedenis herhaalt zich.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een bestand in Oekraïne lijkt verder weg dan ooit nu Rusland Oekraïne weer met grote aanvallen bestookt en Amerika Zelensky verder onder druk zet. Robert Serry, voormalig ambassadeur in Oekraïne, is net terug uit het land en ziet hoe de mensen in het land moe worden van al het nieuws en zich terneergeslagen voelen. ‘Trump probeert Oekraïne onder de bus te duwen. Ik ben er niet gerust op hoe dit afloopt zonder Amerika.' Luister ook | Wopke Hoekstra waarschuwt: naïef om Amerika links te laten liggen Minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio besloot op het laatste moment niet op te komen dagen op een Westerse top in Londen met Oekraïne. Nu gaat Trumps gezant Witkoff wel naar Moskou, legt Europa-verslaggever Geert Jan Hahn uit. Serry hoorde dat zijn schoonfamilie heeft moeten schuilen voor de grote luchtaanval in Kyiv. Zelf is hij net terug van een reis waarin hij al bezig was met de wederopbouw van het land. Hij wil meehelpen bij het bouwen van ruim driehonderdvijftigduizend huizen in het land. Lees ook | 'Amerikanen zijn klaar met Oekraïne' Het vergeten conflict in Soedan waar wij in het Westen vooral naar Oekraïne en Gaza kijken vergeten we de bloedige burgeroorlog in Soedan. Onacceptabel, vindt VVD-buitenlandwoordvoerder Eric van der Burg. Hij is te gast over dit conflict, maar uiteraard praten we ook over het laatste nieuws uit Oekraïne. Luister ook | #291 Trumps paasrapport Ruzie met Musk | Postma in Amerika Heel wat mensen in het Witte Huis zijn maar al te blij dat Elon Musk binnenkort een stapje terugdoet uit de omgeving van Trump. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Donald Trumps agenda van massadeportatie is een ‘aanslag op de waardigheid van vele mannen en vrouwen, en hele families’. En iemand ‘die alleen maar denkt aan het bouwen van muren, en niet van bruggen, is geen christen’. Een typerende uitspraak van paus Franciscus. Met een even typerend antwoord van Donald Trump: ‘Als het Vaticaan wordt aangevallen door IS, zou de paus wensen en bidden dat Donald Trump president was’.  Deze kwalificaties dateren uit 2017, rondom de enige ontmoeting tussen Franciscus en Trump ooit, in het Vaticaan. Tot zijn dood zou de paus zich fel blijven verzetten tegen de jacht op migranten, die Trump in zijn eerste termijn begon en die de belangrijkste pijler is waarop zijn succes in eigen land steunt. Het is een fascinerende strijd. Trump blijft volhouden dat zijn land is overstroomd door miljoenen terroristen, verkrachters, bendeleden, drugshandelaren en prostituees. Ook de paus, die als Argentijn te midden van armoe, achterstand en discriminatie is opgegroeid, maakte van het onderwerp migratie een van zijn belangrijkste pijlers. Zijn eerste buitenlandse bezoek, in 2013, was aan Lampedusa, op dat moment de metafoor van het asielzoekersvraagstuk.  Zijn pleidooi voor het opnemen van migranten stond diametraal tegenover de Trump-doctrine. Het scheiden van ouders en kinderen, een van de hoekstenen van de doctrine, noemde Franciscus ‘immoreel en in strijd met de katholieke beginselen’. Vlak voordat hij ziek werd, schreef de paus nog een brief aan de Amerikaanse bisschoppen, waarin hij Trumps uitzettingscampagne een schande noemde. ‘Ik spoor alle katholieken aan niet te zwichten voor het narratief van discriminatie tegen, en het onnodig verzwaren van het lot van onze vluchtelingen broeders en zusters’.  Wat is nou zo fascinerend? Dat Amerika het op drie na hoogste aantal rooms-katholieke burgers ter wereld telt, zo’n 80 miljoen – een kwart van de bevolking. Je zou verwachten dat het woord van de paus dus behoorlijk invloed zou hebben op de publieke opinie over migratie. Maar ook op de evangelische beweging, die dezelfde opvatting over naastenliefde en het in de Bijbel opgelegde bieden van onderdak aan vreemden koestert. Onder katholieken blijkt die boodschap bij minder dan de helft aan te slaan. Onder evangelisten moet je liefde voor vreemdelingen met een loep zoeken. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Handelsoorlog of niet. We kunnen niet om Amerika heen zegt Wopke Hoekstra, Eurocommissaris voor Klimaat, Schone Groei en Fiscaliteit, in BNR De Wereld. Hij wijst er ook op dat we in tijden van (handels)oorlogen niet moeten vergeten om ook in de strijd tegen klimaatverandering te blijven investeren. Luister ook | 'Als het niet met Amerika kan, dan maar zonder' Waar president Trump weer vol inzet op fossiele energie, daar denkt Hoekstra dat er geen businessmodel meer in zit en dat Europa moet blijven investeren in duurzaamheid. 'Er gaat in toenemende mate helemaal geen businesscase meer zijn voor drill, baby, drill', aldus Hoekstra. Lees ook | Meloni bezoekt Trump in Washington: balanceren op dun koord Meloni de ideale 'realpoliticus'? De Italiaanse premier Giorgia Meloni ziet zichzelf als de bruggenbouwer tussen Amerika en Europa. Maar de handelsoorlog brengt haar in een lastig parket, want Italië is erg afhankelijk van Amerika. Tegelijkertijd vinden Trump en Meloni elkaar in hun conservatieve denkbeelden, maar is Meloni wel weer vóór steun aan Oekraïne. Te gast is Arthur Weststeijn, historicus verbonden aan de Universiteit Utrecht en Italië-kenner. Luister ook | Amerika Podcast Trump gezonder dan ooit? | Postma in Amerika Trump versterkt zijn grip op de journalisten in het Witte Huis. En dat is ook te horen aan de vragen die er nu tijdens de persconferenties worden gesteld, legt Amerika-correspondent Jan Postma uit.See omnystudio.com/listener for privacy information.