Bernard Hammelburg | BNR

Israël en Iran blijven elkaar bestoken met raketten. In Iran zorgt het ervoor dat de woede richting de ayatollahs verder wordt aangewakkerd, maar desondanks ligt een regime change niet voor de hand, denkt Arabist Jan Jaap de Ruiter. 'Het gaat de Iraniërs natuurlijk ook te ver om blij te zijn met de Israëlische aanvallen', denkt De Ruiter. Ook is er geen krachtige oppositie. 'Wat er nog van de Iraanse oppositie over is zit voornamelijk in het buitenland. En de oppositie in eigen land is keihard neergeslagen.' Ook denkt De Ruiter dat de dood van Khamenei er niet toe zal leiden dat er iets gaat veranderen. 'Er staat wel een opvolger klaar.' De grote vraag die boven de markt hangt is of Amerika zich gaat mengen in de oorlog. Trump hint erop dat hij dat nu niet van plan is. 'Maar het enige constante aan Trump is zijn grilligheid', aldus De Ruiter, die ook denkt dat de enige mogelijkheid voor Trump om geloofwaardig in te grijpen is om dat kort te doen, met direct daarna onderhandelingen. Luister ook | Door Trump wil Canada wel bij de EU Kan Rutte Trump paaien tijdens de NAVO-top? De grote vraag die boven de NAVO-top hangt is of Trump te paaien zal zijn met een nieuwe norm en of hij überhaupt tot het einde blijft. Alleen al daarom heeft Rutte de top ingekort van drie naar één sessie en duurt de officiële top eigenlijk maar een halve dag. Henne Schuwer, oud-ambassadeur in de Verenigde Staten, denkt dat Amerika zich hoe dan ook zal gaan terugtrekken uit Europa. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn zet de uitdagingen van de top op een rij.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Door de Israëlisch-Iraanse oorlog worden Trump en Poetin een beetje in een hoek gedrukt die ze krampachtig hebben vermeden. Trump heeft het, door zijn steun aan Israël, voor het eerst aan de stok met de extreme MAGA-vleugel van zijn partij. Poetin is, na het verlies van Hezbollah en Syrië, ook het ernstig gehavende Iran kwijt als bondgenoot en steunpilaar.  Trump zit in een spagaat. Het is inmiddels duidelijk dat hij niet alleen het Israëlische aanvalsplan heeft gefiatteerd, maar ook dat zijn krijgsmacht helpt met het neerhalen van Iraanse raketten. Een grote meerderheid van de Amerikanen steunt dat, en dat geldt ook voor Republikeinse Congresleden. Zo wordt hij aangemoedigd door de invloedrijke, conservatieve senator Lindsey Graham, die Trump oproept er met gestrekt been in te gaan. Maar belangrijke MAGA-roeptoeters  als TV-presentator Tucker Carlson en het altijd luidruchtige Congreslid Marjorie-Taylor Greene spreken van ‘verraad’, omdat hij de kiezers had beloofd Amerika voortaan buiten kostbare en eindeloze oorlogen te houden. Laat hij zijn B2 bommenwerpers uitrukken, de enige toestellen die de beruchte ‘bunker buster’ kunnen afwerpen, en daarmee een genadeklap leveren aan het Iraanse nucleaire programma? Dat zou best kunnen.  Door actieve deelname aan de Israëlische defensie, kannibaliseert Amerika enigszins de eigen voorraden, wat een ernstig probleem wordt voor Oekraïne. Trump, die toch al tegen wapensteun aan Oekraïne is, zal het schaarsteargument graag oppakken. Bovendien blijft Trump flirten met Poetin.    Op de G7 in Canada, na zijn overhaaste vertrek gereduceerd tot G6, pleitte hij voor het herstel van de G8, de periode tot 2014, toen Rusland nog deel uitmaakte. En hij prees Poetin ook aan als een prima onderhandelaar tussen Iran, een Russische bondgenoot, en Israël, waarmee Rusland goed relaties heeft.  Wat ons brengt op de zorgen die Poetin heeft. Als Iran omvalt, is hij zijn laatste bondgenoot  in het Midden-Oosten kwijt. Kennelijk is hij daar al zo van overtuigd dat hij geen gevechtsvliegtuigen of luchtafweer meer aan Iran levert. Dat is de reden waarom de Israëliërs nu heer en meester zijn in het Iraanse luchtruim. Het is ook een herhaling van wat er in Syrië is gebeurd: toen het regime-Assad viel was de Russische luchtmacht, die Assad jarenlang steunde, in geen velden of wegen te bekennen.  Trump steunt de oorlog tegen Iran, Poetin laat bondgenoot Iran vallen. Al met al goed nieuws voor Israël.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet mag dan gevallen zijn, de veiligheidssituatie in de wereld blijft onveranderd. Rusland houdt geen rekening met wat er in Den Haag gebeurt, en de oorlog in Oekraïne gaat gewoon door. Trump wil dat Europese landen 5% van hun begroting gaan besteden aan defensie. Krijgt Nederland zijn defensiebegroting op orde zonder missionair bestuur? Daarover D66-Kamerlid Jan Paternotte. En de klappen die Trump aan alle kant uitdeelt hebben een wat onverwacht effect: Canada voelt zich volgens Paternotte meer verbonden met de Europese defensie. En dus ... informeert Canada naar hoe dat allemaal werkt, met zo'n EU-toetreding. Canada ligt nou niet bepaald in Europa, maar, zegt Paternotte: 'Canada zou kandidaat-lidstaat van de EU moeten kunnen zijn'. Luister ook | Brekelmans wil hulp bedrijfsleven voor defensie-ambities: ‘Enorm veel kansen’ Juichend op de apenrots | Europa Update Waarom stonden er deze week vier mannen te juichen op de apenrots van Gibraltar? Door de Brexit is er jarenlang gesteggeld over de status van het Britse stipje op de Europese kaart. Maar de oplossing is gevonden. Met dank aan een treinverbinding van de Eurostar. Gelukkig weet Europaverslaggever Geert Jan Hahn hoe het zit. Luister ook | 'Oekraïne zet Rusland keer op keer voor joker’ De kou uit de lucht Er is een kleine deal in de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China. Delegaties van beide landen spraken deze week in Londen over hoe de handel weer wat hervat kan worden. Econoom Stan Veuger, verbonden aan het American Enterprise Institute in Washington, duidt de actuele verhoudingen. Betekent een deal ook een goede relatie tussen de twee landen? Luister ook | Wil de echte Elon Musk opstaan? Het leger is opeens politiek | Postma in AmerikaIn de Verenigde Staten draaide deze week alles om Los Angeles en de inzet van militairen daar, maar president Trump zorgde ook op een andere plek voor ophef. Tijdens een toespraak in Fort Bragg uitte hij harde kritiek op de gouverneur van Californië, Gavin Newsom, met wie hij ruzie heeft. Opvallend: het publiek bestond vooral uit loyale Trump-aanhangers. See omnystudio.com/listener for privacy information.

In haar boek ‘De Crisiskaravaan’ beschrijft Linda Polman hoe NGO’s, hulporganisaties, het Rode Kruis, de VN en allerhande regeringen elkaar bij oorlogen, rampen en hongersnoden verdringen om de grootste en meest gezaghebbende donateur te worden. Als noodhulp een industrie was, was het de op vier na grootste ter wereld. Het mag dus niemand verbazen dat de crisiskaravaan ook in Gaza bij de poort staat, gefrustreerd door de Israëliërs die hen niet binnenlaten. Ze zijn dus heel boos dat Israël, met steun van Amerika en een evangelische groepering, een eigen hulporganisatie heeft opgezet, de Gaza Humanitarian Foundation, GHF . Die boosheid heeft verschillende redenen. Van de vier door GHF opgezette voedseldistributiepunten werden er prompt drie bestormd en geplunderd. Er gingen geruchten over steun van Amerikaanse huursoldaten ter bescherming, maar die waren er kennelijk niet. Het vermoeden bestaat dat de distributiepunten zo ver zijn dat de burgers die het erop wagen niet meer terug kunnen, wat past in de Israëlische strategie van de ontruiming van een deel van Gaza. GHF zou dus een instrument zijn van Netanyahu, geen humanitaire actie. Maar wat ongetwijfeld evenzeer een rol speelt is de kinnesinne van de traditionele hulpkaravaan, vooral van de VN, omdat die het nakijken heeft. Een stelletje dubieuze amateurs met een pro-Netanyahu agenda hebben de show gestolen, vinden zij. Terwijl ze op zijn minst even zouden moeten afwachten of GHF toch wat monden kan voeden.  Er is een verband met een even controversiële organisatie, het ‘Popular Front’, de ‘Volkskrijgsmacht’, een militie onder leiding van een Gazaanse bedoeïen, Yasser Abu Shabab, die verzet biedt tegen Hamas en de toegang van burgers tot de distributiepunten van voedsel en medische hulp zegt te bewaken. Het Front, dat volgens de leider bestaat uit vrijwilligers, ziet erop toe dat geleverde hulpgoederen niet meteen door Hamas worden geroofd en tegen woekerprijzen aan de burgers worden doorverkocht. De Israëlische oud-minister Lieberman noemt het een potentiële IS-groep , die Israël onder geen beding aan wapens mag helpen. Dat pleit tegen het Front. Wat vóór het Front pleit is dat Hamas het ‘een groep gangsters’ noemt, vorig jaar Shababs broer heeft geliquideerd en het verhaal verspreidt dat iedereen hem het liefst dood ziet, inclusief zijn familie. Dan zou je zo’n man bijna aardig gaan vinden. Misschien zijn de Gaza Humanitarian Foundation en Shababs Volkskrijgsmacht instrumenten van Netanyahu. Maar misschien ook niet. Als burgers in Gaza hulp zoeken om zich aan de greep van Hamas te onttrekken, verdienen ze elke denkbare steun. En van de gebruikelijke hulpkaravaan gaat die niet komen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met ‘operatie Spinnenweb’ heeft Oekraïne Rusland een pijnlijke tik gegeven. Poetin gaat terugslaan, vertelde hij Donald Trump in een telefoongesprek. Te gast is onze Rusland-correspondent Joost Bosman. Hij vraagt zich af wat Poetin nog echt kan doen om wraak te nemen. Want hoeveel erger kan het nog worden voor Oekraïne? Lees ook | Veldkamp: ‘Gesprek Trump en Poetin kan eerste stap zijn naar vrede, maar Poetin blijft tegenwerken’ Europaverslaggever Geert Jan Hahn sprak met Eurocommissaris van defensie Andrius Kubilius en Commandant der Strijdkrachten Onno Eichelsheim over 'operatie Spinnenweb'. Zij zijn vol bewondering over de Oekraïense aanval. Maar maken zich toch ook zorgen, want zijn Nederland en Europa wel voorbereid op dit soort droneaanvallen?  Luister ook | Spinnenweb en de nitwits  Zuid Korea heeft nu echt een nieuwe president Na het uitroepen van de staat van beleg, het afzetten van president Yoon en benoeming van meerdere interim-presidenten heeft Zuid Korea nu eindelijk echt een nieuwe president. De centrum-linkse liberaal Lee Jae-myung moet nu de als president de politieke chaos gaan herstellen. Te gast is hoogleraar Koreastudies, Remco Breuker. Hij maakt zich zorgen over de plannen van Lee om de banden aan te halen met Noord-Korea.  Van bromance tot botsing | Postma in Amerika Elon Musk blijft zich kritisch uitlaten over de ‘Big Beautiful Bill’. Een reactie van president Donald Trump blijft voorlopig uit, maar de irritatie lijkt toe te nemen – Musk heeft immers een enorm bereik. Ook binnen de Republikeinse Partij groeit de onrust over het wetsvoorstel. Aan de ene kant wil men geen ruzie met Musk, aan de andere kant is botsen met de president misschien nog wel riskanter. Luister ook | Amerika Podcast    See omnystudio.com/listener for privacy information.

Of het demissionaire kabinet de knoop mag doorhakken over de stationering van 17 F-35 gevechtsvliegtuigen op Lelystad Airport moet nog blijken, maar eigenlijk kan dat niet zonder dat er ook bom- en dronebestendige hangars komen. Dat geldt trouwens ook voor Leeuwarden en Volkel, waar al 32 toestellen staan. Sinds de Oekraïense aanval op de Russische luchtmacht, is duidelijk dat geparkeerde vliegtuigen een kwetsbaar doelwit zijn. De New York Times maakte een aardig sommetje: de vernielde Russische vliegtuigen hebben 100 miljoen dollar per stuk gekost. De drones waarmee ze zijn vernietigd hadden een prijskaartje van 600 dollar per stuk. De prijs van een F-35 ligt ook rond 100 miljoen dollar, en ze staan er net zo onbeschermd bij als de Russische toestellen. Oekraïne heeft ook laten zien dat afstand geen belemmering hoeft te zijn. Voor ‘Operatie Spinnenweb’  werden de spotgoedkope drones gelanceerd vanuit schuurtjes die door handlangers met vrachtauto’s duizenden kilometer verderop waren neergezet.  Sinds, ruim een eeuw geleden, gevechtsvliegtuigen worden ingezet, zijn er ook aanvallen op vliegvelden geweest, maar altijd met bommen en vooral raketten. Donald Trump heeft opdracht gegeven voor het ontwikkelen van een ‘Gouden Koepel’, waarmee vanuit de ruimte vijandige projectielen kunnen worden uitgeschakeld. Fantastisch al je daarmee een geavanceerde hypersonische Russische kruisraket weg knalt, maar tegen een drone van 600 dollar kan de Gouden Koepel niet op. Trump is woedend op Zelensky. Op 28 februari vernederden JD Vance en Trump Zelensky in het Oval Office nog als eigenwijze, kansloze nitwit. Die verzweeg dat hij toen al 14 maanden bezig met was met Operatie Spinnenweb, een briljant plan, waaraan ‘s wereld grootste, beste, technisch meest superieure krijgsmacht – namelijk de Amerikaanse – nooit had gedacht. Daar komt, schrijft Axios, nog bij dat Trumps MAGA-team in deze oorlog eerder Oekraïne dan Rusland als agressor ziet. Als het niet zo ernstig was, zou dit de grap van de week zijn: MAGA suggereert dat Spinnenweb met medewerking van Joe Biden, toen nog president, zou zijn ontwikkeld en dat het een poging was van ‘deep state’ agenten om Amerika verder in het conflict te sleuren. Wie is hier de grootste nitwit?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe hard president Trump het ook probeert. Poetin is niet aan tafel te krijgen, sterker nog hij voert de aanvallen op Oekraïne alleen maar verder op. Het laat zien dat Poetin wil vrede wil, maar alleen op zijn voorwaarden. Dat stelt Hubert Smeets, medeoprichter van het platform Raam op Rusland en columnist voor NRC in deze speciale uitzending van BNR De Wereld. Luister ook | Trump heeft nog geen enkele oorlog opgelost Tijdens de NAVO-top in Den Haag zal er waarschijnlijk geen NAVO-Oekraïne-raad plaatsvinden. Dit was op voorgaande toppen wel het geval. 'Als Zelensky in het zijkamertje moet zitten is dat wel een nederlaag voor Europa', aldus Smeets. Een nieuw marshallplan Duidelijk is dat de situatie voor de Oekraïners steeds nijpender wordt. Om Oekraïne er weer echt bovenop te helpen moeten de Europese landen met een Marshallplan komen vindt Smeets, verwijzend naar het Amerikaanse plan voor Europa na de Tweede Wereldoorlog.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Twee dingen gaan de komende maanden gebeuren: een deel van de NAVO-landen haalt de 2 procentnorm niet (laat staan 3,5 procent), en Poetin stopt niet met het opvoeren van zijn strijd tegen Oekraïne. Poetin wil winnen, niet onderhandelen. Eerst die NAVO-bijdrage. Daar doen we allemaal heel opgewonden over, zeker na de voorzet van secretaris-generaal Mark Rutte, die in de vorm van een geveinsde verspreking het streefgetal van 5 procent liet vallen. Maar we weten dat het een slag in de lucht is. België, bijvoorbeeld, zegt het geld simpelweg niet te hebben. Of dat ook geldt voor bijvoorbeeld Spanje, Slovenië, Italië, Portugal en Canada is de vraag, maar die zitten allemaal nog ver onder de 2 procent. Maar ook als alle 33 NAVO-lidstaten aan de strengste norm willen voldoen, weten we dat ze daar nog tot ver na Trumps ambtstermijn mee bezig zijn, en vergeten we de vraag te stellen wat we dan precies hebben bereikt, zeker op de korte termijn. Bewapening is vooral bedoeld als afschrikking, en als het nog jaren duurt voordat we zover zijn, kan Poetin doen wat hij wil. Al zit een mogelijke aanval, bijvoorbeeld op de Baltische staten, meer in ons hoofd dan in het zijne.  Poetin kijkt, net als wij allen, afwisselend met verbazing en verwondering naar Donald Trump. Het Kremlin ziet hem niet als de machtigste man ter wereld, maar als een stampvoetende, verwende kleuter die zijn zin niet krijgt. Zondag zei Trump, als reactie op de zware Russische bombardementen op Oekraïense burgerdoelen over Poetin: ‘Hij is knettergek’. Poetins woordvoerder Peskov reageerde als de leraar die orde houdt in de klas. Hij noemde Trumps uitval ‘emotionele overbelasting’  en dus een ‘emotionele reactie’. Elk signaal dat het Kremlin bereid is te matigen ontbrak.  En het gaan ook niet komen. Poetin heeft met een arsenaal aan trucs Trump en de westerse wereld aan het lijntje gehouden. Boodschappen dat hij Trumps inspanningen zeer waardeert, een telefoongesprek van twee uur, dankbaarheid dat Amerika in de VN-Veiligheidsraad een paar keer de Russische kant koos – het zijn beleefdheidsfrasen. Sinds Trump met zijn Oekraïne-initiatief begon, is de oorlog alleen maar verhard, voert Rusland het offensief drastisch op en verschrompelt de kans van Oekraïne. Sinds de oorlog uitbrak, is de NAVO consequent met alle hulp te laat. Dat geldt ook voor de komende NAVO-top in Den Haag: of de lidstaten nu 1 procent in hun defensie steken of ooit 5 procent, voor Oekraïne maakt het niet meer uit. Zonder onvoorwaardelijke, onmiddellijke en concrete extra hulp, ook van Trump, gaat Poetin onverstoorbaar en vastberaden op zijn doel af: winnen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De druk op Israël om de bombardementen op Gaza te stoppen en meer hulp toe te laten in het gebied neemt steeds verder toe. Toch lijkt Israël geen stap terug te willen nemen. Ondertussen beginnen steeds meer instanties, waaronder de VN, het woord genocide te gebruiken voor de situatie in Gaza. Te gast is Robert Serry, voormalig VN-gezant voor het vredesproces in het Midden-Oosten.  ‘Er is geen twijfel over oorlogsmisdaden van Israël", stelt Serry. 'Wat we zien is disproportioneel geweld, maar of dit genocide is, staat voor mij niet vast'. Luister ook | Debatterend Europa maakt geen indruk in Israël  In de eerste persconferentie in vijf maanden zegt Netanyahu dat de gedwongen verplaatsing van Palestijnen uit de Gazastrook een voorwaarde voor het einde van de oorlog. Hij herhaalt daarmee het standpunt van Trump uit februari. Maar hoe essentieel is dit voor een oplossing? ‘Zonder het probleem Hamas op te lossen, komt er geen einde aan de oorlog', zegt Serry.   Luister ook | 'Poetin is er niet op uit om meerdere landen aan te vallen'  Teleurstelling in Oekraïne   Volgens Trump gaan Poetin en Zelensky binnenkort onderhandelen, maar Poetin zegt dat dat nog helemaal niet het geval is. Een zoveelste misser van Trump in het veiligstellen van de Nobelprijs voor de Vrede. Oekraïners zijn zwaar teleurgesteld in Donald Trumps onvermogen om Poetin aan tafel te krijgen. Daarover Jeroen Ketting, ondernemer, maar bovenal hulpverlener voor de hulporganisatie Lifeline Ukraine. Europaverslaggever Geert Jan Hahn reisde eerder met hem mee naar Oekraïne, is nu schuift hij in de studio van BNR De Wereld.   Lees ook | Zelensky tegen BNR: 'Gesprekken eerste stapjes naar vrede’     See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tijdens zijn bezoek aan Qatar heeft Donald Trump een deal gesloten voor de verkoop van 160 Boeing 777 en 787 toestellen. Een order van 200 miljard dollar, de grootste uit de geschiedenis van de vliegtuigbouwer. Wat Qatar Airways, dat al een vloot van 250 vliegtuigen heeft, ermee wil nog een raadsel. Maar de mega-deal zet de gift van een Boeing-747-800 door de Emir aan Donald Trump, als nieuwe Air Force One, een beetje in de schaduw.  Dat is jammer, want achter die gift schuilt een best grappig verhaal. Het gaat om een van twaalf superluxe privéjets van de koninklijke familie. Deze vliegende villa werd in 2012 gekocht, en staat sinds 2020 te koop, al heeft het twee jaar geregistreerd gestaan bij Global Jet Isle of Man, een verhuurbedrijf van ’s werelds aller-chicste vliegtuigen. De royals kunnen het toestel aan de straatstenen niet kwijt , want niemand wil nog een viermotorige benzineslurper van deze omvang, nu de markt wordt gedomineerd door veel zuiniger en stillere 2-motorige toestellen. In 2018 gaf de emir een kopie van dit toestel cadeau aan de Turkse president Erdogan. Slag in de lucht Ze liepen er dus mee te leuren. De prijs die voortdurend wordt genoemd, 400 miljoen dollar, is – excuus voor de pun – een slag in de lucht voor een 13 jaar oud, verouderd toestel, al heeft het maar 1069 vlieguren, ofwel twee uur per week. Bloomberg houdt de waarde op 75 tot 100 miljoen.  Ook het verhaal over het aanbod van Qatar om de het toestel als Air Force One aan Trump aan te bieden klopt niet. Volgens CNN  en andere media heeft Trumps Midden-Oosten-onderhandelaar Steve Witkoff Qatar benaderd of ze een Boeing 747 hadden die door Trump als Air Force One gebruikt kon worden. Ze gingen dus bietsen, Dat was opmerkelijk, want Boeing, dat zelf werkt aan twee 747’s die als Air Force One dienst gaan doen, gaf de regering een lijst van landen die best tijdelijk een toestel konden afstaan. Heeft allemaal te maken met Trumps ongeduld. Hij is boos dat de bestelde toestellen pas in 2027 klaar zijn.  Dat laatste is de crux. De Air Force One is een vliegend Witte Huis, unitrust met de meest geavanceerde elektronica, een compleet militair commandocentrum, anti-raket afweer, een compleet ingerichte eerste hulp post voor de altijd meereizende dokter, een ventiel op het dak om tijdens de vlucht te worden bijgetankt. Het toestel moet bij een atoomaanval dagenlang in de lucht kunnen blijven. Als ze het toestel uit Qatar zouden aannemen, dan moet dat allemaal ook worden ingebouwd. Kosten: paar honderd miljoen, assemblagetijd minimaal anderhalf jaar. Kortom: Qatar Farce One mag terug naar Marktplaats.See omnystudio.com/listener for privacy information.