Betrouwbare Bronnen

Betrouwbare Bronnen aflevering 7230 jaar geleden stond de wereld op zijn kop en Europa helemaal. De Berlijnse Muur was gevallen. Wat nu? PG Kroeger vervolgt zijn serie verhalen en terugblikken op die periode in 1989.In de communistische wereld brak de revolutie van onderop los. En bijna overal gebeurde dit doordacht, haast beleefd en ingetogen. In Praag koos het nieuwe parlement het moreel geweten van het land tot staatshoofd. DecBalten gingen massaal de straat op. Maar soms ging het mis.In de Kaukasus braken etnische spanningen open. Azeri en Armeniërs begonnen te vechten om ruige bergdalen. Het Rode Leger en het Kremlin verloren de greep op hun imperium. De opstand tegen de tirannen in Roemenië werd bloederig.Tussen de bedrijven door reisde Helmut Kohl naar de DDR, voor het eerst. Zijn optreden in Dresden schreef geschiedenis. PG vertelt hoe de herinnering daaraan later sterk vertekend raakte.En diep in het geheim ontdekten de geheime diensten van George Bush sr. En Margaret Thatcher een gruwelijke waarheid. De wereld ging door het oog van de naald. En niemand mocht daarvan weten.De Sovjet-Unie had een gigantisch programma voor biologische gifwapens. ***Verder luisterenAfl. 61 - PG Kroeger over de val van de Berlijnse Muurhttps://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/e4d8d234-6114-4abe-8b35-c37cb399a420Afl. 53 - 1989 - PG en de viering van 40 jaar Deutsche Demokratische Republikhttps://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/6448192a-71d1-4bf2-bc91-10576ff8a196Afl. 46 - PG en de zomer van 1989https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/103c5869-813f-461b-8da3-0e298fd87493***Tijdlijn aflevering 72 00:00:00 – Intro00:07:17 – Deel 101:03:13 – Deel 201:35:33 – Uitro01:36:54 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Betrouwbare Bronnen aflevering 71Te gast is Caroline de Gruyter, tien jaar lang Europa-correspondent in Brussel, daarna vier jaar werkzaam in Wenen en nu reizend door Europa vanuit Oslo. Ze schrijft wekelijks een veelgelezen column in NRC Handelsblad.De Europese Unie van nu lijkt een beetje op het Habsburgse Rijk, zegt De Gruyter. Habsburg, dat z’n duizend jaar standhield, was óók bonte verzameling nationaliteiten en talen onder één paraplu. Ze hadden net als wij één markt en één munt, het was moeilijk te besturen. Niettemin ontwikkelde zich onder Maria Theresia een moderne bureaucratie. Over deze overeenkomsten – en uiteraard de verschillen – praten we in deze aflevering van Betrouwbare Bronnen.‘Het Habsburgse Rijk kende altijd buffers langs zijn grenzen. Dat waren vorstendommen en regio's waarmee het samenwerkte om andere heersers op afstand te houden. Want Wenen hield niet van oorlog en wilde zijn machtige buren te vriend houden en conflicten dempen. Vertragen, langdurige diplomatie - en toen ook huwelijkspolitiek - als soft power waren dan slimme instrumenten. In deze tijd doet de EU het niet heel anders.’Volgens Caroline de Gruyter maakt de Brexit de Europese Unie sterker. ‘We beseffen door de Brexit dat we het met elkaar moeten doen, dat we zonder elkaar nergens zijn.’Het gaat beter met Europa dan velen onlangs nog vreesden. ‘Een paar jaar geleden hadden we het alleen maar over het mogelijke einde van de EU. Die zou imploderen of exploderen. Daar Is niets van uitgekomen.’‘We hebben een paar keer aan de afgrond gestaan, zeker met de bankencrisis en de euro-crisis. Maar iedere keer besloten ze: we gaan toch maar compromissen sluiten. We hebben al die crisissen overleefd omdat onze politici wilden dat we het overleefden. Ze komen met gestrekt been naar Brussel, niet bereid een krimp te geven, maar op een bepaald moment realiseren ze: als we allemaal niks geven, kunnen we er beter mee ophouden. Dan is het weer ieder voor zich en we weten dat dit altijd slecht af liep.’Nederland komt in de post-Brexit EU in een heel nieuwe positie. ‘In de Europese Unie had je altijd drie dominante stromingen: het Franse étatisme, het Duitse legalisme en het Angelsaksische liberalisme. Die clashten altijd, over elk issue dachten ze anders. Nederland zat heel vaak op de Britse lijn. We belden even met Londen en als we het dan eens waren, dan hoefden er nog maar enkele bij en je had een meerderheid. Nederland kan dat spel niet meer spelen. Nu moet Nederland bij elk onderwerp kijken welke operatie we opzetten. Soms aanhakend bij de Duitse lijn, maar vaak ook bij de Franse. We kunnen het goed met vinden met Emmanuel Macron want dat is een echte liberaal en Merkel niet, met haar bescherming van de auto-industrie.’En er ontstaan veel groepen: ‘Nederland cultiveert het Noordelijke clubje – Wopke en de zeven dwergen – en doen we weer meer met de Benelux. Je moet heel precies je gevechten kiezen. En: landen vragen er iets voor terug. Daarom moet je altijd ook een lijstje hebben met dingen die je niet zoveel kunnen schelen; waar je hen mee kan steunen.’***Het slotfragment in deze editie is de eindscène van 'Der Rosenkavalier', de ultieme 'Habsburg Opera'. U hoort de grote Amerikaanse sopraan Renée Fleming als 'die Marschallin' met Susan Graham als 'Octavian' en Christine Schäfer als 'Sophie' vanuit de Metropolitan Opera in New York in 2014. https://www.youtube.com/watch?v=fi810zB3L04&feature=youtu.be***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Commissie***Verder lezenhttp://www.carolinedegruyter.eu/***Tijdlijn aflevering 7100:00:00 - Intro00:01:39 - Deel 100:53:51 - Deel 201:49:20 - Uitro01:49:56 - Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Betrouwbare Bronnen aflevering 70Bij de debatten over de Belastingdienst en andere grote uitvoeringsorganen van de overheid valt regelmatig de klacht of verzuchting 'Het lijkt wel Kafka'. Situaties als die van burgers bij de kinderopvangtoeslagaffaire heten al snel 'kafkaesk' of 'kafkaiaans'. Er zijn maar heel weinig literatoren die een eeuw na hun leven nog altijd een begrip zijn. Helemaal zeldzaam is dat hun naam een wereldwijd begrepen duiding is voor een maatschappelijk en politiek verschijnsel dat iedereen kent of meent te kennen. PG Kroeger duikt daarom in de geschiedenis van de jong gestorven maar allerminst vergeten Praagse schrijver Franz Kafka.Hij leefde van 1883 tot 1924, vooral in de tijd van het Habsburgse keizerrijk van Franz Josef, en hoorde tot de kring van jonge joodse dichters en intellectuelen die toonaangevend waren in het culturele leven en de maatschappelijke discussies van die tijd. Zij behoorden in dubbel opzicht tot een minderheid in de hoofdstad van Bohemen: én joods én Duits sprekend. Daarmee behoorden zij zowel tot de maatschappelijke elite als tot de maatschappelijke marge. Het leven en werk van Kafka heeft veel verbindingen met de eigenaardigheden en karakteristieken van complexe en soms mysterieuze organisaties. Als jong en briljant jurist was hij daar zelf bovendien in vele opzichten deelgenoot van. Zijn werk bij de Koninklijke Arbeidsongevallenverzekering bracht hem in fabrieken, mijnen en steengroeven en bij soms verschrikkelijke toestanden waarin met de gezondheid van arbeiders en kinderen gesold werd. Die ervaringen kwamen regelmatig in verhalen en nachtmerrieachtige scènes in zijn romans en novellen terug. PG Kroeger schetst hoe dat literaire werk ontstond en hoe dit zo'n 20 jaar na Kafka's dood in hoog tempo de wereld veroverde. En vooral ook waarom dat was. Het oeuvre van Kafka is wellicht niet zo heel groot, maar zijn schrijverstalent leek wel bijna onbegrensd. Er is veel meer dan ijzingwekkende romans als 'Der Prozess' en novelles als 'In der Strafkolonie'.Zijn brieven aan geliefden zijn weergaloos, zijn aforismen en bijna epigram-achtige verhaaltjes virtuoos. Zijn langere verhalen zijn veelzijdig, soms oerkomisch, soms afschrikwekkend, vaak mysterieus en bijna mystiek. Kafka kon het allemaal.En er is veel aan hem dat maar weinigen weten of beseffen. Kafka was een serieuze sportman, was uitermate geboeid door de nieuwste technologieën, een filmfanaat, liefhebber van volkstoneel in het jiddisch, en in het jaar dat hij stierf aan tuberculose heel gelukkig in de liefde.Dat neemt niet weg, dat in zijn literair werk heel veel steekt dat ongekend actueel blijft. Niet in het minst voor de politiek en samenleving van de 21e eeuw. Van de macht van Google en de oligarchen tot de ontmenselijking van systemen en regels, van de integratie van minderheden tot de vervolging door tirannen, van mensenrechten tot respect in burgerschap, het zijn allemaal thema's waar Kafka - soms schijnbaar achteloos - zowel heel diep als heel breed over durfde te schrijven.***Tijdlijn aflevering 7000:00:00 – Intro met quotes van Renske Leijten, Steven van Weyenberg, Carla Dik-Faber, Paul van Meenen, Raymond Knops, Paul Smeulders, Tamara van Ark, Agnes Mulder, Eric Wiebes (en later in deze aflevering ook nog Raymond de Roon en Lodewijk Asscher)00:05:06 – Deel 1 met PG Kroeger00:33:18 – Deel 2 met PG Kroeger01:00:48 – Uitro01:02:55 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Betrouwbare Bronnen aflevering 69Op 12 december 2019 bepalen de Britse kiezers de nieuwe samenstelling van 'the Mother of Parliaments', zoals zij dat zelf graag noemen. De zeden, excentriciteiten, stijl en historie van de Britse politieke cultuur fascineren velen al eeuwenlang. PG Kroeger vertelt over enkele aspecten en eigenaardigheden en ontmythologiseert er tegelijkertijd ook een paar.Zo blijkt dat de eeuwenoude vergaderzalen en kantoren van Westminster Palace, met statige trappenhuizen en de nauwe bankjes van de Commons en chique aankleding van de Lords alles behalve oud en historisch zijn. Ze zijn het werk van een architect in de jaren tussen 1834 en 1852, wiens naam overigens niet genoemd mocht worden als bouwmeester. Sterker nog, het Lagerhuis is herbouwd in die stijl van rond 1840 nadat het door brandbommen van de Luftwaffe was verwoest in mei 1941.Die bijzondere politieke cultuur van de Britten is in belangrijke mate bepaald door een Nederlander, koning William III. Met hem begon een apart soort 'constitutionele monarchie' die tot de dag van vandaag het fundament vormt van de democratie in het Verenigd Koninkrijk. Dat neemt niet weg, dat in de eeuwen sindsdien ingrijpende veranderingen, conflicten en opmerkelijke leiders hun stempel op het land en Empire hebben gezet.Zo vertelt PG over het kiesdistrict Old Sarum waar geen mensen woonden, maar wel twee Kamerleden gekozen werden. En de industriestad Manchester die geen enkele afgevaardigde kende. Die situatie in de 18e eeuw was niet houdbaar en leidde uiteindelijk tot The Great Reform Act van 1832. Ook groeide na 1783 en 'the madness of King George' de traditie van sterke prime ministers die feitelijk de nationale leider werden. PG stipt enkele van deze soms uitzonderlijke persoonlijkheden aan, zoals de 24-jarige premier William Pitt the Younger, de briljante literator Benjamin Disraeli, voor wie zelfs Bismarck groot respect had, en natuurlijk Margaret Thatcher. Het net verschenen laatste, derde deel van haar geautoriseerde biografie geeft verrassende inkijkjes in hoe zij het premierschap nieuwe lading en beeldvorming gaf, met dank aan de live tv-uitzending van haar wekelijkse vragenuur. Wereldwijd werd 'the Iron Lady' daardoor ineens een mediaster. "No, monsieur Delors. No! No!"PG Kroeger over de diepe wortels van de eigenzinnige Britse democratie, de kunst van het debatteren en de retorica. Van de galg van John Wilkes tot de zwemmende ratten van Winston Churchill. God Save The Queen!***Verder luisterenAfl. 32 - Churchill en Europa: biografen Andrew Roberts en Felix Klos https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/72fbfe90-463b-4d38-bb87-fd0f25d8116dAfl. 30 - PG: Baudet, Delors en Thatcher https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/069c4a5c-c7eb-4d7a-bc8c-18dc8192d1a0Afl. 08 - Pim Waldeck over 'die gekke Britten' - Paul Rem over The Queen https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/4e522185-a710-48f9-8f14-0bc8028ad205Afl. 03 - Peter Wilson over Brexit https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/564eec19-014d-4a20-b620-34f7658dd6fc***Tijdlijn aflevering 6900:00:00 – Intro00:01:48 – Britse verkiezingen (deel 1)01:28:45 – Britse verkiezingen (deel 2)02:04:09 – Uitro02:04:50 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Betrouwbare Bronnen aflevering 68Jaap Jansen praat met:Pieter Klein (RTL Nieuws)Jan Kleinnijenhuis (Trouw)Jurgen de Vries (Bond voor Belastingbetalers)***‘Poeier ze zoveel mogelijk af.’ Dat was de instructie voor de Belastingdienst die Jan Kleinnijenhuis van dagblad Trouw ruim een jaar geleden in handen kreeg. Alles was erop gericht gedupeerden in de kindertoeslagaffaire geen gelijk te laten krijgen. Voor de rechtbank bleek de dienst allerlei stukken achter te houden. ‘Je gaat ervan uit dat de Belastingdienst eerlijk handelt en niet bewust de burger in een nadelige positie brengt’, zegt Kleinnijenhuis.In deze aflevering van Betrouwbare Bronnen doen hij en Pieter Klein (RTL Nieuws) haarfijn uit de doeken hoe ze steeds scherper in het vizier kregen dat de Belastingdienst fout handelde.Het verhaal van twee onderzoeksjournalisten.‘Die mensen hebben jarenlang moeten procederen. Ze zijn gewoon verneukt door de Belastingdienst. Ook als het gaat om bewijsmateriaal, tot aan de Raad van State toe’, zegt Pieter Klein. ‘De Staat loog in procedures tegen burgers. Veel gekker kun je het niet hebben.’De zaak heette CAF, maar het was Kafka, zeggen de twee.Volgens het op 15 november verschenen rapport-Donner handelde de Belastingdienst ‘institutioneel vooringenomen’. Dat klinkt stevig, maar Klein noemt het een politiek rapport, waarin de verantwoordelijkheid zo abstract wordt geformuleerd, dat niemand meer echt verantwoordelijk is.Jurgen de Vries van de Bond voor Belastingbetalers meent dat deze affaire laat zien dat het met de rechten van de burger als belastingbetaler of toeslagontvanger beroerd gesteld is. In Nederland wordt bijna net zo vaak tegen de Belastingdienst geprocedeerd als in de hele Verenigde Staten bij elkaar, vertelt hij. ‘Het systeem is hier zó slecht ingericht, dat mensen geen andere weg meer zien dan te gaan procederen.’Deze week debatteert de Tweede Kamer over de kwestie.De Vries vraagt zich af of het wel zin heeft om staatssecretaris Menno Snel hierover weg te sturen: ‘Dan verlies je weer een jaar of meer, daar hebben de gedupeerde ouders niets aan. Snel kan beter een gedelegeerd bestuurder benoemen. Dat heeft minister Wim Deetman van Onderwijs destijds ook gedaan bij de studiefinanciering (wat nu DUO is). Die gedelegeerd bestuurder kreeg verregaande bevoegdheden om te zorgen dat de rotzooi werd opgeruimd.’ Die zaak was vergelijkbaar omdat er veel mensen bij betrokken waren in snel wisselende omstandigheden: studenten verhuizen vaak en hebben wisselende inkomsten. De bestuurder, Roel in ’t Veld, bedacht toen de OV-studentenkaart om van de overmaat aan bureaucratie af te zijn. ‘Mijn advies is dus: geef de staatssecretaris het mandaat om zo’n gedelegeerd bestuurder te benoemen en schoon schip te maken’, zegt de Vries.Hij heeft nog een idee. Belastingplichtigen hebben in Nederland relatief weinig rechten. ‘In de VS heb je de taxpayer advocate. Die heeft de plicht om burgers in de knel daadwerkelijk rechtshulp te bieden. Dat zou je in Nederland ook moeten hebben. We hebben een minister van rechtsbescherming, Sander Dekker. Die zou dit moeten regelen.’Volgens Pieter Klein moet in de toeslagen-affaire worden onderzocht of betrokken ambtenaren strafrechtelijk aansprakelijk gesteld kunnen worden. Vanuit de Tweede-Kamercommissie Financiën is die vraag al gesteld . ‘En er ligt al een aangifte van een advocaat’, weet hij. ‘Die ambtenaren zijn jarenlang nalatig geweest om onrecht te herstellen.’Kleinnijenhuis: ‘Je kunt je echt niet voorstellen hoever de dienst is gegaan om over de rug van de burgers zijn eigen falen te verbloemen.’Klein: ‘Veel ambtenaren hebben hart voor de publieke zaak. Er zijn een paar topambtenaren die een stuitende rol hebben gespeeld en de politiek verzuimde jarenlang in te grijpen.’***Tijdlijn aflevering 6800:00:00 – Intro00:01:33 – Deel 100:26:00 – Deel 201:07:26 – Uitro01:07:52 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Betrouwbare Bronnen aflevering 67Het was een ongekend moment. Middenin een tv-debat was nota bene Mark Rutte de draad van zijn verhaal kwijt. Licht panisch riep hij: ‘Caroliene!’ De VVD-aanvoerder onthulde daarmee het geheim van Den Haag. De rechterhanden van de macht. De ‘assistenten’, ‘p.a.’s’, fractiemedewerkers en wat vroeger ook wel ‘BIK-krachten’ of ‘bikkers’ werd genoemd. Wie zijn die onmisbare en vaak onzichtbare vrouwen en mannen, de Carolienes, Barten, Jitskes en Dirken zonder wie geen kabinet, Kamerfractie en Brusselse burelen hun werk goed kunnen doen? Jaap Jansen duikt met PG Kroeger in de geschiedenis van deze vaak verrassende persoonlijkheden en hun carrières.Ze doen heel veel werk in grote stilte. Wil je assistent zijn van een toppoliticus, fractie of bestuurder, dan kun je maar beter geen ‘9 tot 5’-mentaliteit bezitten. Je moet een stevig, doelgericht karakter hebben dat bijna alles en liefst tegelijk kan. En je moet het eigen ego met humor en sereniteit in de perken houden. Dat verhindert overigens niet dat de heel goede onder die veelal jonge mensen ver kunnen komen. In de politiek zelf, maar ook in de wereld van de polder, de denktanks, de wetenschap, ‘Brussel’, media en bestuur. Zo vertelt PG over de opmerkelijke start van de loopbaan van Christine Lagarde in het Congres in Washington of die van de latere premier Piet de Jong als milde, maar zeer krachtige ‘nee-zegger’ bij Koningin Juliana.De Carolienes zijn vaak vrouwen, misschien juist omdat de politiek nog altijd een mannenwereld is. Zij hebben vaak wat afstand tegenover het ‘haantjesgedoe’ en meer het lange termijn perspectief op het oog. Voor een politicus is zo iemand als ‘alter ego’ en ‘critical friend’ in je naaste omgeving buitengewoon belangrijk. En daarmee zijn zulke jonge mensen onmisbare factoren voor het effectief en serieus functioneren van de democratie in Nederland en Europa.PG looft D66-fractieleider Rob Jetten die de moed opbracht te regelen, dat elk Kamerlid een extra medewerker erbij kan gaan inhuren. Dat kan ervoor zorgen, dat de Kamer steviger en diepgravender weerwerk kan leveren ten opzichte van de gebalde informatiemacht en het bestuurlijk gewicht van de ministeries. En dat geeft een grotere groep talentvolle ‘Carolines’ de mogelijkheden zich in te zetten voor het algemeen belang. De democratie wordt daar sterker en boeiender door.Met behulp van een echt ‘collectors item’ uit de Haagse politiek – het zogeheten ‘Smoelenboek’ van fractiemedewerkers uit 1995 – speuren Jaap Jansen en PG naar de toen onbekende, dienstbare jongeren die voor de huidige politiek grote namen en soms zelfs iconisch geworden zijn. Een smalle jongen met brilletje die ‘omgevingsbeleid’ ondersteunde bij de PvdA, werd later de chef van de Eurozone en publiceerde veel vertaalde memoires daarover. Een onderwijsassistent met veel krullen bij een verdwenen christelijke fractie is nu partijleider in de coalitie-Rutte III. Een liberaal meisje met grote oorbellen wordt nu vaak getipt als eerste vrouw als premier. Ook laten zij zien hoe twee buiten ‘het wereldje’ weinig bekende vrouwen met zo’n verleden als scherpzinnig en stevig assistent zeer recent op sleutelposten kwamen in Europa en daar gelden als echte zwaargewichten.En de huidige Carolienes? Zij zijn zoals het hoort bijna onzichtbaar. ‘Wethouder Hekking gedrag’ ontberen ze. PG Kroeger zet niettemin het spotlight op de meest invloedrijke onder hen. Een vrouw die het vak leerde van een van de meest veeleisende en creatieve kanonnen in de Kamer en die die kennis en ervaring nu inzet voor de schatkistbewaarder van het land. En een man die vanuit een kleine parlementsdelegatie in Brussel de onmisbare rechterhand werd van de leider van de machtigste partij in Europa.Uit de geschiedenis haalt PG nog wat namen naar boven waarvan de faam niet vergeten mag worden. Die assistente van François Mitterrand die de eerste vrouwelijke premier werd in Parijs. De stille werker achter de schermen die vele decennia het CDA ondersteunde, fascinerende memoires schreef en in 2010 met grote pijn uit de partij stapte vanwege de gedoogcoalitie Rutte I. En de PvdA-intellectueel die het kabinet Den Uyl ondersteunde en Wim Kok de speech over het ‘afschudden van de ideologische veren’ leverde waaraan die partij liever niet meer herinnerd wordt. De Carolienes schrijven geschiedenis, ook als niemand oplet.***Deze aflevering van Betrouwbare Bronnen wordt mede mogelijk gemaakt door GRIP, het boek van Rick Pastoor over slimmer werken***Tijdlijn aflevering 6700:00:00 – Intro met Rob Jetten00:04:34 – Deel 100:29:14 – Deel 201:04:17 – Advertentie GRIP, gevolgd door deel 301:14:45 – Deel 401:38:34 – Uitro 01:39:07 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Betrouwbare Bronnen aflevering 66 Carola Schouten is een van de bewindslieden van Rutte III die het op dit moment extra moeilijk hebben. Stikstofcrisis, boze boeren op het Malieveld en op de snelwegen, coalitiepartners die huiveren bij drastische maatregelen. Jaap Jansen praat met de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. "Ik ben geen heilige."Voor Schouten hoeft Nederland niet per se de tweede landbouwexporteur van de wereld te blijven, zegt ze. “Het is een resultaat van de manier waarop we onze landbouw georganiseerd hebben, maar niet een doel wat we nou per se bovenaan het lijstje moeten hebben. Want tegen welke prijs produceren we dan? Steeds meer boeren voelen zich gedwongen om in grotere aantallen te produceren. Misschien ook als ze dat zelf helemaal niet willen. Terwijl ze er echt geen hoog inkomen aan ontlenen. Dan is de vraag: we produceren wel veel, maar waar slaat die winst dan neer? En hoe hou je het als boer vol? Als het enige adagium dan is: het moet nog goedkoper tegen nog lagere kosten – daar zit gewoon een grens aan.”Een CDA-rapport waarin bepleit wordt, Nederland niet langer de tweede landbouwexporteur te laten zijn, zorgde enkele weken geleden voor grote onrust in die partij. Schouten omarmt het rapport: “Toen ik het las, herkende ik veel.”Schouten neemt D66 Tweede-Kamerlid Tjeerd de Groot kwalijk dat hij stelde dat de veestapel in Nederland gehalveerd moet worden. Wat Schouten betreft had hij beter kunnen zeggen: de stikstofuitstoot moet gehalveerd worden. Inmiddels is ze in gesprek met de boeren die onlangs twee keer het Malieveld bezet hebben. “Ze willen bijna drie miljard euro om de uitstoot te verlagen. Toen ik dat hoorde moest ik wel lachen, want mijn begroting is ongeveer één miljard euro.”Onlangs kondigde het kabinet aan, met de Europese Commissie te gaan overleggen of sommige kleine beschermde Natura 2000-gebieden kunnen worden geschrapt om het natuurlandschap overzichtelijker te maken. Schouten beseft dat Brussel alleen zal instemmen met een andere indeling als de natuur in Nederland erop vooruitgaat. Daarom wil ze een oud idee nieuw leven inblazen. ‘Als blijkt dat het voor dieren en planten beter is om alle natuurgebieden in Nederland met elkaar te verbinden, dan is dat een interessante optie. Het gaat om het instandhouden van soorten.” Het plan is ooit wegbezuinigd door een van haar voorgangers op Landbouw, CDA’er Henk Bleker.“We willen de natuur die we hebben echt op een hoger plan brengen. We gaan geen natuurgebieden verminderen. Door gebieden anders in te delen, kunnen we een meer robuuste natuur krijgen. Da’s best een klus, je moet van goeden huize komen om dit allemaal te onderbouwen. We praten er nu over met de provincies.”Schouten weet nog niet of ze zich wil kandideren voor het lijsttrekkerschap van haar partij. “De ChristenUnie heeft een goede lijsttrekker: Gert-Jan Segers.” Die zei vorige week in ‘1 op 1’ op NPO Radio 1 dat hij er nog niet uit is. Segers noemde het ‘een groot vraagteken’. Schouten: “Ik ben nu vicepremier en minister. Dat is meer dan een dagtaak. Ik ben echt nog niet bezig met de vraag wat ik hierna allemaal ga doen. Het zijn grote vragen met grote consequenties voor jezelf en voor mensen in je omgeving. Het is altijd een groot vraagteken, waarbij er op een bepaald moment een keer een punt moet komen.”***Tijdlijn aflevering 6600:00:00 – Intro00:01:33 – Carola Schouten (deel 1)00:28:38 – Carola Schouten (deel 2)01:01:18 – Uitro01:01:58 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Betrouwbare Bronnen aflevering 65Vroeger, ja toen was alles beter. Zwarte Piet mocht nog kroeshaar hebben, boeren molken hun koeien op klompen, de kostwinner kon een huisgezin onderhouden, onze koloniën kenden hun plaats en waren dankbaar voor de beschaving die wij brachten. Ach ja, vroeger... In de actuele politiek en maatschappelijke en culturele discussies is nostalgie - een hunkering naar verondersteld eenvoudiger en duidelijker tijden een krachtig levensgevoel. De SP wil het ziekenfonds terug, de Rotterdamse PVV wil alle Turken 'terug naar de zandbak', Thierry Baudet maakt filmpjes over zeehelden en Xi Jin Ping wil de nieuwe Mao zijn.Waar komt deze hang naar zo'n verleden vandaan? Is dit typisch voor nu - een tijdperk van gele hesjes, blokkeerfriezen en racisme in het voetbalstadion?Pieter Gerrit Kroeger vertelt het verhaal van een van de oudste, meest klassieke politieke thema's: nostalgie als strategie. Deze is letterlijk zo oud als de weg naar Rome, zo blijkt. Zelfs Annie Schreijers verheerlijking van de sobere, nijvere boer als voorbeeld van maatschappelijke en politieke zuiverheid en daadkracht komt uit de antieke wereld van Hellas en Rome.Een Gouden Eeuw van heroïek en vrije geesten? De Grieken verheerlijkten die al. Een gedurige neergang naar een steeds minder goed bewind en uiteindelijk de ondergang als een reus op lemen voeten? De profeet Daniël voorzag dat al in Babylon als joodse balling. Een herstel van oude, zuivere waarden, zeden en kunst en een verwerping van de verwildering en corruptie van het heden? Het was precies wat de Reformatie van Luther, Zwingli en Calvijn bepleitte en wat de geest van de Renaissance bepaalde.Met een reeks oude en moderne voorbeelden laat PG Kroeger zien hoe herkenbaar en allerminst origineel het benutten van politieke nostalgie als wapen en program is. Het schilderij in het kantoor van Poetin bewijst het, maar ook de postume bewondering in de Verenigde Staten voor JFK en Reagan. Ook de haat van het Duitse AfD tegen de nationale 'Erinnerungskultur' past in dit patroon, evenals de herbegrafenis van dictator Franco in Spanje.Is nostalgie in de politiek gevaarlijk? Lang niet altijd! Laat PvdA'ers hun rode hart warm laten kloppen als ze denken aan Ome Joop en Vadertje Drees. Laat D66 zijn denktank vernoemen naar Hans van Mierlo. Laat de Finnen en de Esten hun jaarlijkse zangfestijn vieren. En laat elk land zijn eigen cultuur van bezinning en herinnering koesteren, verversen en overdragen. 4 en 5 mei doen wij nu anders dan 50 jaar geleden. 8 mei 1985 was in Duitsland dankzij president Von Weiszäcker een fundamenteel keerpunt in de bezinning op het verleden.Het wordt linke soep als nostalgie een wapen wordt, als het politieke macht moet helpen uitoefenen over hoe een samenleving naar zichzelf kijkt. Als onware beelden en gedachten worden benut voor overheersing. Juist omdat dit al zoveel eeuwen een krachtig motief van machthebbers blijkt te zijn. PG analyseert een serie actuele voorbeelden van dit historische patroon. Het bewieroken van 'onze boeren' om geen discussie toe te laten over de toekomst van de economie en de leefbaarheid van rurale streken, bijvoorbeeld. Of het imiteren van gedrag en stijl van autocraten uit de 19e eeuw. Ook het vertellen van kletskoek over 'onze helden van de Gouden Eeuw' of 'onze tradities' die helemaal niet bestaan.Wat hebben zulke zeer verschillende claims op een exemplarisch verleden gemeen? Verrassend veel, of het nu Mao is bij Xi of de trekkers bij Annie Schreijer. Een reeks actuele voorbeelden komt voorbij hoe het verleden als echo doorklinkt in de politiek van nu. Soms vermakelijk, soms hilarisch en af en toe aangrijpend. Dat blijkt uit de iconische toespraak van de meest wijze president van Duitsland na 1949, als uit de zingende demonstranten in Libanon in 2019. Zij vonden woorden voor hun eensgezindheid tegen polarisatie in het Weimar van de 18e eeuw en een vertolking daarvan in het Wenen van 1800. Opnieuw blijkt het werk van de cultuurdragers van die generatie voor onze tijd ongekend actueel en relevant.***Eerdere BB-afleveringen die je hierbij kunt beluisterenAfl. 58 - PG Kroeger over 70 jaar China, de Volksrepubliek van Mao, Deng en Xi https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/16914bf4-3e63-42a8-a1ff-b561d1c31216Afl. 31 - PG Kroeger: populisten tot mislukken gedoemd https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/c8f4c90e-6673-4d97-a3e4-69670dc0de35Afl. 21 - PG Kroeger over Poetins rolmodel Tsaar Nicolaas I https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/ac77ecd8-fc61-4312-8ef4-a96a9870986fAfl. 13 - PG Kroeger over liberalen, volkscultuur en Stalin https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/42619ca0-539e-4162-857f-7fed9cda71d2Verder kijkenRede bondspresident Richard von Weiszäcker, 8 mei 1985 https://www.tagesschau.de/multimedia/video/video-378259.html***Tijdlijn van aflevering 6500:00:00 - Intro00:01:15 - deel 100:30:07 - deel 201:33:22 - Uitro01:34:24 - EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Betrouwbare Bronnen aflevering 64 Zijn ene grootvader was touwslager, de andere rietsnijder. Wim Kok, hun kleinzoon, werd aanvoerder van de vakbeweging in roerige tijden van conflict, diepe crisis en werkloosheid. En later zelfs minister-president. De gloednieuwe biografie van Kok van de hand van voormalig topambtenaar en ambassadeur in Berlijn Marnix Krop schetst een leven en een man die zich - zoals de ondertitel treffend schetst 'op eigen kracht' een prominente rol in samenleving en politiek verwierf.Wim Kok was zonder twijfel een product van de volksverheffing die het Nederland van de verzuiling zo kenmerkte. Hij las alles en was een klassieke stapelaar: van de MULO naar de HBS en toen naar de tweejarige economieopleiding van Nijenrode. Daar leerde hij vier talen. Voor een jongen van zijn herkomst en generatie een uitzondering.In het gesprek van Jaap Jansen en PG Kroeger met Marnix Krop komen onverwachte en onbekende aspecten van het leven van Kok en van zijn sleutelrol in de samenleving aan de orde. Zo was zijn eerste chef een belangrijk man in de opbouw van het Europees sociaal beleid en raakte Kok zo al jong bekend met de heel eigen wereld van de Brusselse overlegcircuits.Uit het boek blijkt dat Kok een gecompliceerd mens was, ook voor zichzelf en zijn omgeving. Zijn bijna altijd besliste opstelling naar buiten verborg een man die achter e schermen zeer aarzelend was; onzeker over veel en geneigd tot beheersing van alle factoren voordat hij tot een besluit kwam. En een man die slechts aan weinig mensen iets van zijn binnenkant liet zien, waarin hij naast nurks en directief ook hartelijk en charmant kon zijn. Veel van zijn politieke collega's waren daarom vaak erg kritisch over Kok, hoewel de bewondering voor zijn werk het meestal wel won.In het gesprek komen drie sleutelmomenten naar voren waarin Kok na lang aarzelen gedwongen werd geheel alleen en zonder 'draagvlak' te hebben kunnen regelen zijn nek ver uit te steken. Elk van die momenten had grote gevolgen en politieke impact. Het gaat om het Akkoord van Wassenaar in 1982, de WAO-crisis in de PvdA (en het kabinet Lubbers III) in 1991 en de kabinetsformatie van 1994. Krop vertelt over elk van deze drie wendingen in de politiek onbekende en soms adembenemende gebeurtenissen. Daaruit blijkt onder meer dat Rita Kok met afstand haar mans belangrijkste adviseur en strateeg was.Van veel politici komen vanuit het werk en leven van Kok opmerkelijke portretten naar voren. In het bijzonder van Joop den Uyl die hij hoog had zitten, maar wiens leiderschap van de PvdA en de nooit eindigende behoefte de baas te willen blijven, moest hij met lede ogen ondergaan. Ook Ruud Lubbers komt in beeld, de bijna griezelig creatieve leider die hij om die reden nooit echt vertrouwde. Bijzonder is ook de rol van werkgeversvoorman en oud-Onderwijsminister uit het CDA Chris van Veen.Het boek eindigt op zo'n sleutelmoment: het aantreden van Kok als premier. Een ironisch gegeven. Hij had immers bij de verkiezingen van 1994 enorm verloren en kreeg nu een coalitie onder zich die hij zelf helemaal niet gewild had, 'Paars'. En zo werd de vakbondsjongen uit de zuil van de Rode Familie aanvoerder van een doorbraak-kabinet waarin de verzuilde politiek een einde vond. De biografie van Marnix Krop is een rijk boek dat nu al doet verlangen naar het tweede deel over Koks paarse jaren en de ondergang daarvan in 2002.***LeesvoerMarnix Krop - Wim Kok, voor zijn mensen, Een leven op eigen kracht, 1938 - 1994 (Prometheus)Verder luisterenLeonard Ornstein - De Wim Kok Tapes https://iisg.amsterdam/nl/collecties/verken/projecten/de-wim-kok-tapes***Eerdere afleveringen van Betrouwbare Bronnen die hierop aansluitenAfl. 9 - Special: leven en werk van Wim Kok. Met Jeltje van Nieuwenhoven, Joop van den Berg, Gijs van Dijk en PG Kroeger https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/532b37c1-73a9-4f6b-9abc-4cc411bb4722Afl. 17 - PG Kroeger looft het poldermodel https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/9052a9fc-235a-493c-aa5f-104e61d25dddAfl. 34 - Lodewijk Asscher over zijn PvdA https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/2e71b88f-0513-4c5b-8726-3a231d47d6a7***Tijdlijn aflevering 6400:00:00 - Intro00:01:38 - deel 1 gesprek met Marnix Krop01:33:02 - deel 2 gesprek met Marnix Krop02:05:05 - Uitro02:05:50 - EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Betrouwbare Bronnen aflevering 63Binnen de EU is geen lidstaat zo omstreden. De regering is intern oppermachtig, autoritair van toon en aanpak, Europees vaak onmogelijk maar tegelijk behendig brutaal. Rechtstaat en buitenlands beleid leiden tot grote zorgen en irritatie. Tegelijk was dit land, Hongarije, de dapperste pionier bij de ontmanteling van het Sovjet imperium en snakte het naar een eigen rol in Europa.In deze editie van Betrouwbare Bronnen spreken Jaap Jansen en PG Kroeger met het geheime wapen van premier Viktor Orbán, minister Judit Varga. Zij was adviseur in het Europees Parlement, werd als jonge dertiger zijn rechterhand als staatssecretaris Europese Zaken en in juli 2019 minister van Justitie en Europese Zaken. Varga staat dus in het oog van de orkaan.Zij bezocht ons land voor gesprekken met haar collega's Grapperhaus en Blok en een aantal internationale instituten in Den Haag. In Betrouwbare Bronnen laat zij zich kennen als een vrouw met een brede visie, die met vuur en humor opkomt voor de politiek van haar land en premier. Maar minstens zo opvallend is hoe behendig zij er steeds alert op is nooit door te draven en steeds de scherpe kantjes bij te vijlen.Dan blijkt dat zij als jurist de discussies over haar land en zijn ontwikkeling sterk vanuit de historische rol en kenmerken wil bezien. Hongarije is door geopolitieke ligging en eigen cultuur bepaald en kijkt hierbij eerder naar vroeger dan vooruit. Ze wil 'moderniseren vanuit een blik op het verleden'.Judit Varga windt er geen doekjes om, dat de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, moet oppassen. Haar voornemen tot een permanent proces van monitoring van de nationale rechtstaten vanuit Brussel is wat haar betreft vragen om groot gedoe. Het begrotingssemester (centrale controle op begrotingen van de lidstaten) mag niet worden opgevolgd door een juridisch semester.Ook de Europese partij van christendemocraten waarin haar Fidesz partij meedoet, moeten op hun tellen passen. Varga wijst erop dat hun interne kritiek op de Hongaarse broeders niet al te nederig zal worden geslikt. Integendeel. Maar ook dan legt zij weer uit dat beleidsplannen en politieke aanvallen van Orbán vaak verkeerd begrepen worden. Wordt de paprikasoep niet zo heet gegeten als ze is opgediend?Alle reden dus om voor en na dit gesprek die historische en politieke finesses uit te pluizen. Zo wordt deze editie van de podcast zowel een uitermate actueel politiek gesprek als speciale editie van de historische verhalen van PG: een Europees verhaal over hoe de 'Mauerfall' tot vandaag diep doorwerkt. En een signaal hoeveel wij Europeanen nog van elkaar kunnen en moeten leren.***Eerdere afleveringen van Betrouwbare Bronnen die hierop aansluitenAfl. 46: - PG en de zomer van 1989 https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/103c5869-813f-461b-8da3-0e298fd87493Afl. 38 - PG: Oostenrijk als brug naar Rusland https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/29723a6e-6ec4-49ce-9354-07fdc118b9cbAfl. 24: Spitzenkandidat Manfred Weber https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/796c8734-7866-4295-b672-335e345da39eAfl. 19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/857f1bf5-899c-430b-aef1-e4bdb01e6e01***Tijdlijn BB afl. 6300:00:00 - Inleiding: Jaap en PG over Hongarije en de EU00:25:09 - Judit Varga00:43:45 - Jaap en PG duiden het gesprek01:04:23 - Uitro01:05:28 - EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.