107 - Jean Monnet, de vader van Europa

May 8, 2020

Ask episode

Chapters

Transcript

Episode notes

9 mei 1950, nu precies 70 jaar geleden, is een dag die de geschiedenis van het naoorlogse Europa meer zou bepalen dan vele andere historische momenten. Na de jaren van verwoesting en volkerenmoord en een moeizame wederopbouw kwam de échte bevrijding naar vreedzaam samenwerken. Die begon die dag met een politieke verklaring van de Franse minister Robert Schuman. Hij kon dat doen doordat iemand anders het strategische denkwerk en de politieke visie daarachter had ontwikkeld.

Over die man, Jean Monnet, praat Jaap Jansen met PG Kroeger.

Wie was hij? Wat maakte hem ‘de vader van Europa’?

Jean Monnet (1888-1976) was niet alleen getuige en medebepaler van bijna alle grote ontwikkelingen en gebeurtenissen van de 20e eeuw, hij had ook nog een boeiend leven en een boeiende achtergrond. PG Kroeger vertelt over een van Monnets diepe teleurstellingen in dat lange leven, al vanuit zijn jeugdjaren, waarover Monnet met een van zijn 'leerlingen' op hoge leeftijd praatte. Die discipel - Jacques Delors – zette daarop een van de meest succesvolle Europese initiatieven in gang.

Dat levensverhaal begint in het hart van de Franse cultuur en de eigen identiteit daarvan: in het stadje Cognac bij een producent van dat geestrijke vocht. Jean Monnet was een telg uit een klassieke dynastie van cognacstokers die haar product over heel de wereld kon verkopen. Deze wortels maakten hem in vele opzichten een man van de wereld en drukten een eigenzinnig stempel op zijn zakelijke vernuft en politieke genie.

De loopbaan van Monnet was eigenzinnig. Hij is nooit bewindsman, premier of politiek leider geweest. Niettemin adviseerde en schreef hij langetermijnvisies voor bijna alle grote leiders van zijn tijd. Ook lieten zij hem de meest netelige kwesties oplossen. Zo schreef hij - een Frans zakenman en diplomaat nota bene - een van belangrijkste passages in de fameuze radiopraatjes van president Roosevelt tot het volk van de USA. Voor De Gaulle ontwierp en leidde hij het plan voor de wederopbouw van Frankrijk na de verwoesting van ‘40-‘45.

Uit de memoires van Monnet laat PG Kroeger zien hoe veel van de belangrijke concepten, waarmee hij na 1945 de wording realiseerde van wat nu de EU heet, al decennia eerder in zijn brein begonnen op te bloeien. Ook omdat hij uit ervaringen met wat na 1918 fout ging bittere lessen durfde te trekken. Van de misgrepen bij het uitpersen van het Saarland tot het gezamenlijk voorkomen van hongersnoden, Monnet zat achter de knoppen en keek vooruit naar een betere, vreedzamer toekomst.

Daarbij had ook hij zo zijn ervaringen met die eigenwijze Hollanders en hun ‘temperament combatif’. Het 'I am Dutch so I can be blunt' (van oud-minister van Financiën Jan Kees de Jager) zou Monnet direct herkennen! Maar kenmerkend voor hem was de wijze én slimme manier hoe hij daar mee om wist te gaan. Het hielp hem zelfs een van zijn belangrijkste politieke nalatenschappen waar te maken. Een man kortom waar juist de Europeanen van vandaag weer veel aan hebben.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Commissie en door Weee Nederland

***

Verder lezen

Jean Monnet – Memoires (ook in de boekhandel verkrijgbaar)

***

Verder kijken

Filmpje Euractiv over Jean Monnet

***

Verder luisteren

BB 106 – Diederik Samsom over het Europese klimaatbeleid en het crisisherstelplan

BB 67 – Caroliene! PG Kroeger over bekende en onbekende politieke assistenten, toen en nu