Betrouwbare Bronnen

Op 3 november 2020 gaat Amerika naar de stembus. Ook deze presidentiële campagne schreef weer geschiedenis. Middenin een pandemie, met de twee oudste kandidaten ooit. Met openlijke rebellie van de Republikeinse elite tegen de kandidaat van hun partij. Met debatten waarin stijl, inhoud en waardigheid volslagen afwezig leken. Met moorddreigingen voor gouverneurs en berichten over buitenlandse inmenging. Is dit iets nieuws?In deze editie van de podcast praat Jaap Jansen met ‘huishistoricus’ PG Kroeger en Amerika-kenner Pirmin Olde Weghuis. Ze beginnen met een serie handige tips voor de lange nacht van dinsdag 3 op woensdag 4 november waarin duidelijk moet worden of Donald Trump beloond wordt met een tweede termijn of dat voormalig vice-president Joe Biden de macht overneemt.Welke exitpolls en welke staten en kiesdistricten moeten we met argusogen en adelaarsblik beloeren? Waar valt misschien bijna ongemerkt de eerste duidelijke beslissing? Welke dichtbevolkte en trouw stemmende middenklasse-buitenwijken van grote steden moet u extra scherp in de gaten houden? Waarom Waukesha en Wauwatosa, waarom Pinellas County, Noord- en Zuid-Carolina?Vervolgens duiken PG en Pirmin de geschiedenis in van ‘dirty tricks’, ‘fake news’, lekken en seksschandalen en zelfs dreigingen met aanslagen en moord. Zelfs de meest geroemde, iconische presidenten schuwden geen middel in de strijd om de macht.1800 was de smerigste campagne ooit. Staatsman Thomas Jeffferson verdreef zijn vriend en medeauteur van de Declaration of Independence John Adams uit zijn zetel in Washington. Maar dat ging aan beide kanten allerminst zachtzinnig. Het leidde tot de meest geruchtmakende ‘politieke moord’ van die tijd. Het was de eerste campagne waarin nationaal met alle middelen alles uit de kast werd gehaald. En de einduitslag was zo nipt dat pas een deal in het Huis van Afgevaardigden tot een definitieve keuze leidde!In 1860 spatten de Democrats uit elkaar en vormde een serie kleinere groepen de nieuwe Republican Party. Compromiskandidaat werd Abraham Lincoln. De campagne werd berucht door onderdrukking van stemmers in het Zuiden, dreigingen van militaire coups, racistische posters en leuzen en uiteindelijk door een poging Lincoln te vermoorden terwijl hij zou overstappen op een station. De einduitslag was niettemin heel helder en leidde ertoe dat een reeks staten in het zuiden zich afscheidde. Het werd een burgeroorlog met honderdduizenden doden. Toch verloor Lincoln zijn legendarische zelfspot en humor niet.Ook 1940 schreef geschiedenis. Voor het eerst konden de Amerikanen voor de derde keer een president naar het Witte Huis sturen. Franklin D. Roosevelt waagde het, omdat de wereldoorlog het nodig maakte dat het land in ervaren handen bleef. Toch waren de peilingen nogal onzeker en kreeg zijn opponent Wendell Willkie greep op de media en de kiezers. Twee dingen deed FDR. Hij jongleerde met een seksschandaal en hield vlak voor de stembusdag een uitermate sluwe toespraak. Loog hij het volk voor? Maar ongelooflijkste werd pas in 1999 onthuld. Nog nooit had een buitenlandse mogendheid zich zozeer met de presidentsverkiezingen bemoeid: Churchill zette een speciale geheime dienst in.1968 was het jaar van de ‘Vietnamverkiezing’, het jaar van gruwelijke politieke moorden en van een wanhopige president Lyndon B. Johnson die wapenstilstand en vrede probeerde te regelen. Het had moeten leiden tot de ultieme ‘october surprise’ op de valreep van de campagne. Zijn beoogd opvolger, vice-president Hubert Humphrey ging in de peilingen al bijna gelijk op met Richard Nixon. Wat toen gebeurde kwam pas later uit, een ongelooflijk verhaal. De dirtry trick der dirty tricks, waarbij Watergate kinderspel was!*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show*** Verder kijken Fragment FDR-speech 1940 (video)***Verder luisterenFDR-speech (volledige audio)BB 138 - In het voetspoor van Amerikaanse Presidenten in NederlandBB 115 - Thomas Paine en De Rechten van de mensBB 90 - Opmerkelijke voorverkiezingen in de Amerikaanse historie (en die van nu!)BB 44 - Amerika Special: Michael Wolff over Donald J. Trump ** PG over Franklin D. Roosevelt*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:04 – Deel 100:30:34 – Deel 201:25:54 – Uitro01:26:56 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hans Vijlbrief werd begin dit jaar staatssecretaris van Financiën. Samen met Alexandra van Huffelen volgde hij de afgetreden Menno Snel op. Jaap Jansen praat met hem over de gevolgen van de kindertoeslagaffaire, het Belastingplan dat vanaf 26 oktober in de Tweede Kamer wordt behandeld, zijn carrière als ambtenaar op Economische Zaken en Financiën, zijn ervaringen in Europa als assistent van Eurogroep-voorzitter Jeroen Dijsselbloem en daarna in zijn eigen topfunctie als ambtelijk voorzitter van de Eurowerkgroep - en veel, véél meer.“Ik heb een jaartje bij het Centraal Planbureau gewerkt. Die doen enorm belangrijk werk, maar ik gedijde er niet. Het is te rustig. Bij mij moet er altijd lawaai en rook omheen zijn”, zegt Vijlbrief. In 2017 had D66 hem achter de hand als kandidaat-minister van Financiën. Staatssecretaris worden legde het toen nog af tegen zijn interessante werk in Brussel. Inmiddels heeft de politiek hem helemaal gegrepen en hij wil op de kieslijst. “Ik ben 57, wat kan mij nog gebeuren? Ik ga gewoon de Kamer in! Het hoogste ambt van het land: volksvertegenwoordiger!”De strijd tegen het populisme is voor hem een belangrijke drijfveer. De confrontaties van hem en zijn maatje Jeroen Dijsselbloem met de marxistische Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis maakten hem superkwaad. “Naast Jeroen was ik de de springerige, nerveuzige alles-kennende figuur naast hem. Wij hadden totaal contraire karakters. Wat ik van hem geleerd heb: als je in een crisis terecht komt moet je zo kalm mogelijk blijven. Bij Varoufakis zat die stoïcijnse Dijsselbloem een beetje nors en stuurs voor zich uit te kijken. Ik kon mijn gedachten niet maskeren. Ik ontplofte. Ik ging expres lawaai zitten maken met zakken chips. Daar komt mijn afkeer van populisme vandaan. Varoufakis is verantwoordelijk voor het bijna te gronde te richten van zijn land. Daar heb ik geen enkel respect voor. Voor Euclid Tsakalotos, zijn opvolger, heb ik wel grote bewondering. Die was net zo links, maar werkte wel aan de toekomst van zijn land. Die mag echt een standbeeld krijgen.”Hans Vijlbrief – “Ik vind het leuk om moeilijke problemen op te lossen” – wil alles op alles zetten om het vertrouwen van de burger in de overheid – en bovenal in de Belastingdienst – te herstellen. Maar dan moet ook de overheid ophouden de burger te wantrouwen, benadrukt hij. Vijlbrief is het eens met CDA Tweede-Kamerlid Pieter Omtzigt dat burgers te weinig worden beschermd tegen de macht van de overheid. “Je moet voorkomen dat de burger verdrukt wordt door zo’n groot apparaat. Daarin heeft Omtzigt gewoon gelijk.”*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars*** Verder lezenPagina Vijlbrief op website ministerie van FinanciënBelastingplan 2021Pieter Omtzigt: De (on)betrouwbare overheid: tijd voor nieuw sociaal contract***Verder luisterenBB 104 - Nederland belasting doorsluislandBB 68 - De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerdeBB 2 - Jeroen Dijsselbloem over de Eurocrisis*** Tijdlijn00:00:00 - Intro00:01:54 – Deel 100:34:45 – Deel 200:57:14 – Deel 301:23:35 – Uitro01:24:40 - Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

In praatprogramma’s schijnen avond aan avond dezelfde sprekers. In deze editie drie nieuwe deskundigen die internationaal bezig zijn met analyseren, lessentrekken en oplossingen bedenken.Jaap Jansen en PG Kroeger praten eerst met Daniel Thornton van Gavi, de wereldwijde alliantie van kennisorganisaties en ngo’s die sinds de oprichting in het jaar 2000 760 miljoen kinderen heeft helpen vaccineren tegen ziektes als ebola, cholera, meningitis en gele koorts. Zo is in 73 ontwikkelingslanden de kindersterfte gehalveerd. Voorzitter daarvan is Dr. Ngozi Okonjo-Iweala, de oud-minister van Financiën en Buitenlandse Zaken van Nigeria, die in aflevering 98 te gast was en toen een eerste wereldwijde analyse gaf.Gavi speelt met ‘The COVAX Facility’ een hoofdrol bij de ontwikkeling en straks verspreiding van vaccins tegen covid-19. 182 landen werken inmiddels samen om dat goed te organiseren. Thornton prijst met veel overtuiging hoe de wereld van wetenschap, R&D en innovatie ‘een geweldige respons’ heeft gegeven op de voorzetten van COVAX. Er zijn nu 200 verschillende vaccins in de maak. Een tiental is nu een de eindfase van het onderzoek voor toepassing.Tweede gast is Dirk-Jan Omtzigt, econometrist en hoofdeconoom van de ‘United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs’. Hij helpt humanitaire rampen te verkleinen en zelfs voorkomen door data en ontwikkelingen vanuit de hele wereld te analyseren. Hij komt met harde feiten en analyses hoe covid-19 wereldwijd doorwerkt.Deze crisis is geen gezondheidskwestie alleen, hoe ernstig ook. De impact op het leven, de welvaart en armoede wereldwijd is gigantisch, zegt Omtzigt. Wereldwijd is sprake van de grootste daling van het inkomen per inwoner sinds 1870. En de economische krimp is 20 keer zo groot als die in de kredietcrisis van 2008.Omtzigt schetst niet alleen de gevolgen in landen die extra zwaar geraakt worden door het virus zelf – zoals die In Latijns Amerika – maar ook die in landen waar het beeld op het eerste gezicht nog lijkt mee te vallen, zoals in Afrika. Een relatief goed geregeerd en uit armoede opstijgend land als Zambia is als gevolg van covid-19 nu feitelijk bankroet. En dat dreigt ook bij zo’n 20 andere landen snel te gaan gebeuren.Omtzigt geeft een aantal concrete oplossingen die alle landen gezamenlijk, maar ook rijke organisaties als de Europese Unie en de centrale banken nu kunnen oppakken. Dat er aan vaccins gewerkt wordt, juicht hij toe, ‘maar ook dan zijn we er echt nog niet!’. De crisis heeft ingrijpende, systeem-veranderende karakteristieken die diepgaand moeten worden aangepakt.Derde gast is hoogleraar global health economics Maarten Postma van de Rijksuniversiteit Groningen. Met hem kijken we hoe Nederland vaccineert vergeleken met buurlanden. Nederland is bepaald geen voorloper. Opvallend is dat hij het actuele beeld in de media nogal relativeert. Duitsland lijkt covid-19 beter onder controle te hebben´, maar hij vreest dat het daar snel minder goed zal gaan. Opmerkelijk genoeg stelt Postma – lid van het Britse Joint Committee on Vaccination and Immunisation - aan Nederland het Verenigd Koninkrijk ten voorbeeld.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via de website Vriend van de show*** Verder lezenWebsite Gavi: The COVAX FacilityDaniel Thornton op TwitterDaniel Pfister, Dirk-Jan Omtzigt and Ruth Hill – Anticipating the impact of covid-19: pathways and timing of household welfare shocks (working paper 2, June 2020)Dirk-Jan Omtzigt and Ashley Pople – The cost of doing nothing: The price of inaction in response to the COVID-19 crisis (version: 10 July 2020)Dirk-Jan Omtzigt op TwitterWebsite Maarten Postma***Verder luisterenBB 136 - Jarig in coronacrisis: Mariëtte Hamer en Maurice Knijnenburg over 70 jaar SERBB 125 - Wouter Koolmees, minister van Socale Zaken in de coronacrisisBB 114 - Mariëtte Hamer: ‘Nederland is heel kwetsbaar. We hebben geen tijd te verliezen’BB 98 - Dr. Ngozi's strijd tegen het virusBB 91 - Van Zwarte Dood tot Spaansche Griep - pandemieën in de historieBB 26 - Dirk-Jan Omtzigt bestrijdt humanitaire rampen met algoritmen en vertelt over zijn werk als voormalig adviseur van de regering van Zuid-SoedanBB 10 - Seth Berkley (ceo GAVI) over wereldwijd vaccineren*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:02:04 – Deel 1: Daniel Thornton00:20:15 - Deel 2: Dirk-Jan Omtzigt01:01:34 – Deel 3: Maarten Postma01:23:13 – Uitro01:23:58 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Jaap Jansen en PG Kroeger praten met minister Ank Bijleveld (Defensie) over haar politieke erfenis: de Defensievisie 2035. De bewindsvrouw schetst daarin de dreigingen en harde keuzes waarmee Nederland de komende decennia wordt geconfronteerd. “Vrijheid is niet vanzelfsprekend en zij is kostbaar.”Beatrice de Graaf, hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit Utrecht met als leeropdracht ‘history of international relations & global governance’ en lid van de Adviesraad Internationale Vraagstukken, is ook te gast en praat mee.De machtsverhoudingen in de wereld zijn schuivende ijsschotsen. Ursula von der Leyen leidt ‘een geopolitieke Europese Commissie’. Oorlogen zijn hybride geworden, high tech en asymetrisch. We leven in een ‘voorspelbare onvoorspelbaarheid’, zegt De Graaf.Bijlevelds langetermijnvisie is een hulpkreet naar de politiek en de samenleving. “Keuzes zijn nodig.” Want de dreigingen zijn anders dan het bekende en bestaande. Bovendien kan Nederland die nieuwe dreigingen niet in zijn eentje aan en ook niet met de klassieke mechanismen. De minister analyseert in haar visie tot 2035 daarom zowel de dreigingen die op het koninkrijk afkomen – van ‘cyberwar’ tot natuurlijke rampen als orkanen en overstromingen – als de problemen waardoor ons land ‘niet adequaat toegerust is’.Ze wijst erop dat zowel de organisatie, de mensen als de toerusting en hun focus grote veranderingen moeten ondergaan. Dat vereist technologisch hoogwaardige medewerkers, teams en middelen die ‘informatie-gestuurd en zeer flexibel kunnen optreden’. Bijleveld zegt dat de Russische poging tot hacken bij de OPCW een enorme ‘wake up call’ was. En ook de Rotterdamse haven wordt via cyber bedreigd. Heel het Defensieapparaat moet daarom een soort ‘Leven lang ontwikkelen’-omgeving worden. Investeren in werving, opleiding, bijspijkeren en innoveren van de juiste hoogopgeleide mensen is daarvan een cruciaal onderdeel. Bijleveld spreekt van niets minder dan een ‘cultuurverandering’ die iedereen aangaat, zowel binnen de organisatie als bij de partners van Defensie. Daarbij is ook de maatschappelijke relevantie en zichtbaarheid van Defensie essentieel.Op dat laatste punt heeft zij al nadrukkelijk stappen gezet, zoals het opheffen van het verbod een uniform te dragen buiten de organisatie. Zorgen heeft zij op dit punt over de ruimte in het politiek debat voor zowel die strategische als die zichtbaarheidsbelangen. Beatrice de Graaf en de minister vrezen een overmaat aan ‘incidentgerichtheid’. Debatten in de Tweede Kamer gaan te weinig over lange-termijnvragen.Een groot thema voor Bijleveld is de rol van Nederland in de NAVO en steeds meer ook als Defensie-bondgenoot in de Europese Unie. Nederland wordt als betrouwbare partner ‘echt gewaardeerd’ en op hoog niveau betrokken bij grote besluiten. “Maar financieel en operationeel boksen wij ver benden ons gewicht. We zijn de vijfde economie in Europa, doen mee in de G20 maar we staan bij de investeringen in onze defensie op drie na onderaan. De kwaliteit van onze militaire bijdrage wordt wereldwijd erkend, maar dan is het zaak juist daar veel meer in te investeren zodat dit ook zo blijven kan. Andere landen gaan niet met ons samen omdat ze zo lief zijn.”Ank Bijleveld onderstreept nadrukkelijk de woorden van Angela Merkel dat Europa in de wereld moet beseffen dat het er uiteindelijk alleen voor staat. Dat heeft grote consequenties. “Europa moet zichzelf in de toekomst militair kunnen verdedigen”, zegt Bijleveld. Ze gaat hiermee veel verder dan Nederlandse kabinetten en de Tweede Kamer tot nu toe. “We werken al wel samen met andere Europese landen, maar nog niet als Europese Unie. Dat moeten we wel gaan doen.”Volgens haar moet dit rapport een belangrijke rol spelen in de komende kabinetsformatie. “Met dit rapport weten we in elk geval wat de feiten zijn en wat noodzakelijk is. Niemand kan dan nog zeggen dat hij dit niet wist.”***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via vriendvandeshow.nl/bb***Verder lezenDefensievisie 2035Beatrice de Graaf - Tegen de terreur, hoe Europa veilig werd na Napoleon (Prometheus, 2019)Beatrice de Graaf - Fighting terror after Napoleon (Cambridge University Press, 2020)Robert M. Gates - Exercise of Power: American Failures, Successes, and a New Path Forward in the Post-Cold War WorldAIV-advies Europese veiligheid: tijd voor nieuwe stappenHarvard Kennedy School: Nation Cyber Power Index 2020NAVO-opinieonderzoek december 2019Blik van een millennial op de nieuwe generatie militairenWebsite Beatrice de Graaf***Verder kijkenPaul Ducheine over targeting en oorlogsrecht***Verder LuisterenBB 59 - Ank Bijleveld, minister in een onveilige wereld met te weinig geld voor DefensieBB 54 - Christ Klep over de Nederlandse militaire identiteit: Van wereldmacht tot 'braafste jongetje'BB 31 - Jamie Shea, 70 jaar NAVO: cyberoorlog als nieuwe uitdagingBB 30 - 30 - Rob de Wijk: het gevaar van China en TrumpBB 19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen***Tijdlijn00:00:00 - Intro00:02:46 - Deel 101:05:08 - Deel 201:33:53 - Uitro01:34:34 - EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Een fietsvakantie. Appeltaart. Vet betaalde praatjes. Ruzie met de rector. Duizenden witte kruisen in Limburg. Hekel aan Wilhelmina. In deze aflevering van Betrouwbare Bronnen komt het allemaal aan de orde, want we praten over visites van Amerikaanse presidenten in Nederland.Te gast is Jan Paternotte. Hij is Tweede-Kamerlid voor D66 en heeft een fascinatie voor de Amerikaanse politiek en haar geschiedenis. Dat komt goed uit, want ook PG Kroeger is wat dit betreft een beetje een nerd, zoals onlangs nog bleek met een hele aflevering over boeken van en over presidenten. Jaap Jansen - zelf ook vaak te vinden op Amerikaanse politieke plaatsen, praat met ze.Wat allereerst opvalt is hoeveel presidenten voor, tijdens en na hun ambtstermijn hierheen zijn gekomen. Sterker nog, twee van hen woonden in Amsterdam en Leiden nog voordat de Amerikaanse republiek een feit was: vader en zoon Adams; het enige duo dat met Bush sr. en Dubya beiden tot staatshoofd werd gekozen.Een van de grootste presidenten van allemaal – de Democraat FDR – droomde zelfs nog enkele dagen voor zijn vroege dood ervan na de bevrijding van Europa een bezoek te brengen aan Den Haag. Om Wilhelmina hulde te brengen voor haar onversaagde houding van verzet. En om als nazaat van een emigrant uit Zeeland de Nederlanders te helpen na de hongerwinter en moed in te spreken.Zijn oom Theodore – een Republikein – was een echte wereldreiziger, zowel voor als na zijn twee termijnen in het Witte Huis. Hij bezocht onder meer Amsterdam voor een speech en Paleis Het Loo en de Oranjefamilie daar. De peuter Juliana vond hij wel een schatje, maar haar moeder een feeks en haar vader een sul. De eerste ex-president die op bezoek kwam was Ulysses Grant, die als generaal voor Lincoln de Burgeroorlog won.Naast de Roosevelts was er nog één andere ‘echte Nederlander’ in het Witte Huis. Eerst acht jaar als vicepresident van Jackson, daarna vier jaar op eigen kracht. Dat was Martin Van Buren. Hij heeft het na zijn eigen termijn nog vaak geprobeerd voor verschillende partijen, maar won nooit meer. Heel bijzonder was zijn jeugd. Engels was thuis nog de tweede taal naast het Nederlands! Van Buren en de jongere Adams spelen ook nog als ‘twee Hollandse presidenten’ een rol in Amistad, een belangrijke Hollywoodfilm over de slavernij in Amerika.In onze tijd was Bill Clinton nogal gek op Nederland. En meer in het bijzonder op een café in de Jordaan en de appeltaart die daar geserveerd wordt. Jan Paternottes kantoor stond schuin tegenover dat apple pie café! PG Kroeger heeft uit eigen belevenissen weer verhalen over de ‘grande personalité’ Barbara Bush en haar zoon, president George W. Bush. Hoewel een kleine samenzwering van PG met premier Balkenende niet door kon gaan, slaagde hij er toch in een gesprek met Bush en de minister-president ‘af te luisteren’.Kortom: Nederland en Amerika hebben heel veel geschiedenis met elkaar. Paternotte en PG maken nu dan ook al grootse plannen. Want in 2026 vieren deze twee naties een uniek jubileum van vriendschap. De ceremonie die zij samen hebben bedacht zal u de oren doen spitsen, vooral ook vanwege de plek waar dit feest moet gevierd worden!*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland*** Verder kijken De film Amistad***Verder luisterenBB 133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je volgens PG móet lezen!BB 57 – Alexis de TocquevilleBB 51 – Nixon, Clinton, Trump – de historie van het fenomeen ‘impeachment’BB 44 - Franklin D. RooseveltBB 40 – De geniale broers Von Humboldt***Tijdlijn00:00:00 - Intro00:03:41 - Deel 100:31:57 - Deel 201:06:19 - Uitro01:07:15 - EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Nationaal Groeifonds – ook wel het Wopke/Wiebes fonds genoemd - lijkt iets heel nieuws en spannends. Juist in crisistijd langetermijninvesteringen oppakken: SER-voorzitter Mariëtte Hamer vindt het een heel goed idee, onderstreepte zij in Betrouwbare Bronnen 136. Maar in de politiek klinkt ook aarzeling en soms zelfs negatieve geluiden.Kan het beter? Hoe kan zo’n fonds nóg meer impact hebben? Kun je de juiste lange termijnprojecten scherp en succesvol kiezen? En hoe doe je dat?’ Er is in Nederland tenminste één iemand die daar alles van weet: Joeri van den Steenhoven, nu vice-voorzitter van Hogeschool Leiden maar daarvoor deed hij in toptechland Canada precies het soort dingen dat het nieuwe Groeifonds zegt te willen bereiken om het toekomstig groei- en verdienvermogen van ons land een stevige en blijvende impuls te geven. Jaap Jansen en PG Kroeger praten met hem.Joeri van den Steenhoven was van 2013 tot 2018 vicepresident voor systeeminnovatie en directeur van MaRS Solutions Lab in Toronto, Canada. De Canadezen schreven over hem: “Being a systems thinker, he likes to work on wicked problems and find innovative solutions with others.” Van den Steenhoven komt met een reeks optimaliseringen voor het Fonds, waarbij hij put uit eigen ervaring met vergelijkbare structurele, lange-termijngerichte investeringsprojecten in Finland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en natuurlijk in Canada. De focus van Wopke Hoekstra en Eric Wiebes op drie lange termijn doelstellingen – kennisontwikkeling en menselijk kapitaal, R&D en innovatie en infrastructuur – noemt hij zeker de moeite waard, maar waarschuwt voordrie ‘losse beleidssilo’s’. De Canadese ervaring laat zien dat het naar elkaar toegroeien van innovatie, onderzoek en de wijze van toepassing van nieuwe ontwikkelingen in bestaande organisaties in een geheel het succes ervan bepaalt. Dat bleek zowel bij innovaties in de zorg als die in de toepassingen van nieuwe inzichten en technologieën in de opleiding van mensen.Nadrukkelijk waarschuwt hij voor ‘de valkuil van zulke investeringsvoorstellen’. Die is in ons land al eens eerder de ondergang geweest van de bij de start goed bedachte investeringen uit de aardgaswinsten (het FES: Fonds Economische Structuurversterking). Dan ontstaat bij departementen, provincies en andere organisaties de neiging delen van dat geld te claimen omdat een ander iets vergelijkbaars toegewezen kreeg. Van den Steenhoven ziet dat gevaar altijd weer opdoemen zodra het om infrastructuur gaat. Dan wil de ene regio een trein of tunnel verbinding omdat een andere die succesvol kon onderbouwen. Ook is het gevaar groot dat bijvoorbeeld de Tweede Kamer zich dan ontfermt over zo’n ‘zielige, achtergestelde regio’ war alleen geen goed, effectief investeringsplan voor bestaat. Als de Kamer bijvoorbeeld een treinverbinding naar Groningen zou gaan eisen die al eerder als niet voldoende effectief is afgewezen, “dan is dat echt fout. Moet je absoluut niet doen!”Dat geldt ook voor de neiging van ministeries om de eigen financiële pijnpunten toe te schuiven naar zo’n fonds. Als de minister van Onderwijs de gaten in haar begroting via investeringsprojecten in MBO en HBO zou willen dekken “dan moet dat absoluut niet gebeuren”, onderstreept Van den Steenhoven. Investeringen in bestaand beleid en reguliere vraagstukken moet via het normale begrotingsbeleid opgelost worden. Een fonds als dit is er voor echte, eenmalige, grote lange termijn gerichte investeringen die ook niet binnen enkele jaren een soort ‘winst’ moeten opleveren. Zij moeten maatschappelijke vraagstukken, missie-gedreven helpen aanpakken en oplossen. De aanpak via een nadruk op ‘sociale innovatie’ met behulp van de Canadese les van de nadruk op die ‘convergence’ in de lange termijn aanpak is daarbij essentieel voor succes. De Nederlandse neiging om elke zoveel jaar weer een nieuwe aanpak te proberen moet de kop ingedrukt worden.Het Fonds kan veel baat hebben bij het betrekken van slimme meedenkers en organisaties uit andere landen. “Dat past ook erg bij ons land, Nederland lijkt in dit opzicht ook veel meer op Canada dan wij zelf beseffen.” Daarom zou het slim zijn als het fonds een ‘tussenstructuur’ zou inbouwen à la MaRS in Toronto. Die verbindt dan alle partijen in bedrijfsleven, kennissector en overheden, maar is geen ‘eigendom’ van een van die drie. Dat houdt scherp, de focus helder en kan optimaal lessen ophalen elders in de wereld. Ook een denktank als de Lisbon Council in Brussel kan het Fonds daarbij van grote hulp zijn. “En het geld van die 20 miljard hoeft van mij ook helemaal niet meteen in vijf jaar opgemaakt worden. Ik zie liever heel goed projecten die echt een lange termijn impuls krijgen, dan een verdeelstation dat bezig is met het zo veel mogelijk uitdelen van geld.”*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland *** Verder lezenKamerbrief over Nationaal GroeifondsJoeri van den Steenhoven: Het Groeifonds is geen alternatief voor structurele investeringen in onderwijsJoeri van den Steenhoven op Twitter***Verder luisterenBB 136 - Jarig in coronacrisis: Mariëtte Hamer en Maurice Knijnenburg over 70 jaar SERBB 47 - Harvard-topman Richard McCullough bezorgd over wetenschap in VS en Nederland*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:02:20 – Deel 100:33:22 – Deel 201:03:25 – Uitro01:04:14 - EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

De Sociaal-Economische Raad bestaat 70 jaar. Jaap Jansen en PG Kroeger praten met SER-voorzitter Mariëtte Hamer en Maurice Knijnenburg van het SER-Jongerenplatform.Hamer is ook voorzitter van de Denktank Coronacrisis en Knijnenburg van de Jongeren Denktank Coronacrisis, opgericht nadat premier Mark Rutte de jongeren uitdaagde: “Kom met ideeën!”. Elke maand komen de jongeren nu in het Catshuis bij het kabinet over de vloer.Hamer noemt de coronacrisis een heel andere crisis dan de financiële van tien jaar geleden. Veel complexer, want economie en financiën en grote maatschappelijke sectoren zoals de zorg en het onderwijs zijn volledig met elkaar verknoopt. Ze trekt harde lessen uit de beginfase van deze crisis. Ze doet een oproep aan alle inwoners van Nederland om zich aan de regels en dringende adviezen van de regering te houden.Hamer prijst de ministers Wopke Hoekstra en Wouter Koolmees die in haar waarneming alles uit de kast halen om met slimme maatregelen rampen te voorkomen. Waarbij de buffers die Hoekstra had opgebouwd het nu bovendien mogelijk maken om fors te investeren tegen de crisis. Hamer onderstreept dat Nederland er nog lang niet is. Wat haar aangrijpt is hoe juist de jonge generatie slachtoffer dreigt te worden. Jongeren werden al voor de crisis geconfronteerd met een optelsom van grote risico’s. “Deze crisis werkt als een vergrootglas bij juist die problemen, niet zoals andere crises als een soort relativering daarvan. Studieschulden, werkloosheid, geen woning kunnen betalen, geen gezin kunnen stichten. Dat stapelt zich nu allemaal op elkaar.”Met de ‘Opp app’ zijn duizenden jongeren actief betrokken bij het vinden van oplossingen om uit de crisis te komen, vertellen Hamer en Knijnenburg. Hun perspectief delen ze zo met elkaar en met de bestuurlijke en politieke top van het land. Ondertussen werken ze samen ook aan een alternatief voor het studenten-leenstelsel. Al eerder bleek dat hier ernstige haken en ogen aan zitten. Door corona ontstaat nu een situatie waarin veel studenten niet alleen een enorme schuld opbouwen, maar ook geen werk kunnen vinden, zelfs geen bijbanen die de schuldopbouw helpen beperken. Hamer kijkt daarbij ook naar een breed maatschappelijk akkoord over ‘Leven Lang Ontwikkelen’ voor alle werkenden en werkzoekenden.Wordt het hiermee tijd voor een nieuw ‘Akkoord van Wassenaar’? De reactie daarop van Hamer is verrassend. Zij is zich gaan verdiepen in de geschiedenis van die historische overeenkomst van werkgevers en werknemers uit 1982. Daardoor komt ze nu bewust met een andere insteek. Er zullen andere, gelaagde en meer op de lange termijn gerichte afspraken moeten komen, zegt ze.Toen Mariëtte Hamer zes jaar geleden aantrad als SER-voorzitter was er bij alle gelukwensen ook scepsis. “Gaat zij in de polder de deuren sluiten of zet ze de ramen open?” klonk het. Inmiddels blijkt 'de kunst van het polderen' een soft power exportproduct. Nergens leer je die kunst zo goed als bij de jarige SER. Ondanks – en misschien ook wel vanwege – de coronacrisis is Hamer ervan overtuigd dat de SER en het polderoverleg vitaler zijn dan ooit. Plannen voor de kabinetsformatie worden al gemaakt: de SER, het Jongerenplatform en nieuwe vormen van overleg staan voor de komende 70 jaar.***Deze aflevering wordt mede mogelijk gemaakt door Aon, de toonaangevende adviseur op het gebied van risico-, pensioen- en gezondheidsoplossingenDeze is aflevering is ook mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en door donaties van luisteraars via vriendvandeshow.nl/bb***Verder lezenJongeren Denktank Coronacrisis gaat Mark Rutte adviserenSamen zijn we slimmer: praat mee in de Opp appHet SER-jongerenrapport (2019)***Verder kijkenWebinar SER Jubileumcongres 1 oktober 2020***Verder luisterenBB 132 - Olaf Sleijpen (DNB) over economie en pensioenenBB 130 – Joost Korte, een Nederlander aan de top van ‘het sociale Europa’BB 125 – Wouter Koolmees, minister van Sociale Zaken in de coronacrisisBB 114 – Mariëtte Hamer: Nederland is heel kwetsbaar, we hebben geen tijd te verliezenBB 110 – Overleggen in crisistijd: Hans de Boer en Han Busker, 75 jaar Stichting van de ArbeidBB 55 – SER werkt aan alternatief studentenleenstelsel / PG en de geboorte van ‘het poldermodel’BB 40 – SER-voorzitter Mariëtte Hamer over polder en pensioen***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:01:38 - Deel 100:20:47 - Deel 200:38:45 - Deel 300:53:09 - Uitro00:54:08 - EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is alweer 30 jaar geleden. Het grote moment voor onze oosterburen: 3 oktober 1990. Minder dan 11 maanden na de van van de Muur werd Duitsland ‘wiedervereinigt’. Geen schot was gevallen, geen staatsgreep van de Stasi, geen bloedbad, geen burgeroorlog. Het was een wonder hoe deze geweldloze en democratische revolutie zich voltrok in het machtigste land, midden in Europa. Hoe kon deze enorme stap zó snel gezet worden?In Betrouwbare Bronnen aflevering 42 vertelde ‘Mister Europe’, oud-Europarlementariër Elmar Brok (CDU) over de essentiële rol van die ene 'Hollander' in dit gigantische historische gebeuren: Carlo Trojan, de latere secretaris-generaal van de Europese Commissie. Trojan zat als enige niet-Duitser aan tafel bij de onderhandelingen tussen Oost- en West-Duitsland.Carlo Trojan is te gast in deze aflevering.Wat hij in 1990 presteerde was een heroïsche klus. Hij zorgde dat 40.000 pagina’s ‘Europees recht’ en 3000 handelsverdragen van de communistische dictatuur doorgevlooid werden en waar nodig in nieuwe regelgeving ‘Europa-proof’ werden gemaakt. Zo kon de ex-DDR per 3 oktober meteen volledig meedoen in de Europese Gemeenschap en werd vermeden dat er in Duitsland een ‘twee klassen land’zou ontstaan, waardoor juist het arme, zeer vervuilde deel niet kon profiteren van de afspraken, investeringen en milieuverbeteringen vanuit Europa.Carlo Trojan vertelt een meeslepend verhaal. Over het ‘Bauchgefühl’ van Helmut Kohl. Over de politieke finesse van James Baker. Over de moed der wanhoop van de failliete Michail Gorbatsjov. Over ernstige fouten van Ruud Lubbers. Over de zeer krachtige persoonlijkheid van Wolfgang Schäuble, in wiens team hij aan de hoofdtafel zat.In dit verhaal zitten vele verrassingen. Hoe was zijn ontmoeting in Oost-Berlijn met die jonge bèta-wetenschapper die erbij zat als DDR-regeringsvoorlichter, Dr. Angela Merkel? Op welk moment zonk hem de moed in de schoenen en welke creatieve collega in Brussel bedacht dé oplossing? Wat vergat Helmut Kohl heel zijn leven niet meer? Hoe zette Bush sr. Margaret Thatcher schaakmat? Wat deed Frankrijk met haar grote zoon Jacques Delors toen hij in deze fase van de geschiedenis op de toppen van zijn macht was? En wat deden de gewone mensen in de DDR eigenlijk gedurende 1990? Trojan was erbij, sprak met iedereen en verrichtte met zijn staf een huzarenstukje.Carlo Trojan maakt van zijn hart geen moordkuil. Over Delors zegt Trojan: “Hij was geen makkelijke man, Delors stelde zeer hoge eisen aan zijn mensen en aan zichzelf.” Hij is ook behoorlijk kritisch op de huidige EU-leiders, inclusief Mark Rutte. Dat deze visie als iets vervelends wegzet stoort Trojan zeer. Hij verwijt hem uit angst voor extreemrechts kiezers laffe praatjes te houden over Europa, terwijl hij beter weet. Voor Trojan is Emmanuel Macron de enige EU-leider met visie, ook al hoef je niet al zijn ideeën te omhelzen.Hij wijst erop dat geen EU-lidstaat dankzij ligging, vernuft, economische structuur en poldertraditie zó heeft geprofiteerd van de EU, de Interne markt, de euro en de uitbreiding met nieuwe landen als juist Nederland.De aflevering sluit af met klanken van de viering op 3 0ktober 1990 van de Wiedervereinigung in de Berlijnse Philharmonie, waar onder meer Beethovens negende symfonie klonk en het Deutschlandlied. ***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Commissie en door Weee NederlandDe opname vond plaats in Internationaal Perscentrum Nieuwspoort***Verder lezenAddress given by Jacques Delors - Bruges, 17 October 1989Ansprache von Bundespräsident Richard von Weizsäcker beim Staatsakt zum Tag der deutschen Einheit - Berlin, 3. Oktober 1990***Verder kijkenMauerfall 1990: die Mauerspechte am Brandenburger TorTag der Deutschen Einheit - Tagesschau vom 3. Oktober 1990Deutsche EInheit 03.10.1990 Festakt in der Berliner Philharmonie***Verder luisterenBB 42 – Merkels vertrouweling Elmar Brok: 40 jaar Europese geschiedenisBB 46 – De zomer van 1989BB 53 – De viering van 40 jaar Deutsche Demokratische RepublikBB 61 – De val van de Berlijnse MuurBB 72 – ‘Wir sind ein Volk!’ - december 1989: Helmut Kohl spreekt in DresdenBB 84 – Hoe Kohl met Gorbatsjov de Duitse eenwording regeldeBB 124 – 95 jaar Jacques Delors***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:04:23 – Carlo Trojan01:28:22 – Uitro01:29:07 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het was het best bekeken politieke evenement ooit. Het partijcongres van het CDA in de Rijnhal in Arnhem op 2 oktober 2010 telde ruim 6000 bezoekers. Er keken 1,4 miljoen mensen naar de live-uitzending. Acht uur emotie en felle discussie. 40 jaar geleden, op 11 oktober 1980, is het CDA opgericht: een fusie waarin drie klassieke politieke zuilen samen verdergingen.Jaap Jansen bespreekt deze twee jubilea en hun enorme impact op de Nederlandse politiek met PG Kroeger, niet alleen de vaste ‘sidekick’ over politiek en historie, maar ook ‘de partijhistoricus’ van de christendemocraten. Hij analyseert beide historische momenten uit heel eigen waarneming. PG was op beide momenten aanwezig en sprak met alle hoofdrolspelers. Daarbij licht hij meteen een sluier op van zijn binnenkort te verschijnen boek ‘Tand des Tijds. Het CDA in de nieuwe eeuw.’ Deze Betrouwbare Bronnen bevat dus enkele politiek-historische primeurs!Het partijcongres in Arnhem had eigenlijk helemaal niet moeten plaatsvinden, onthult PG. Het was een idee uit het partijbureau, waarvan men zeker wist dat het nooit zou hoeven gebeuren, want het CDA zou toch geen rol van enige betekenis in de formatie van een kabinet-Rutte kunnen spelen. De VVD sprak immers met PvdA, D66 en GroenLinks over de vorming van ‘Paars-plus’ en een kabinet met de PVV leek uitgesloten.Toen het CDA door allerlei onverwachte perikelen toch in de formatie betrokken werd, kon interim-voorzitter Henk Bleker niet meer terug. Op het congres waren zeker 3 keer zoveel mensen aanwezig als waar de partijtop in zijn stoutste dromen op had gerekend.Op de agenda stond één cruciaal thema. Wilden de leden instemmen met het regeerakkoord van CDA en VVD en met de afspraken van die twee samen met PVV-leider Geert Wilders die zouden voorkomen dat dat nieuwe kabinet meteen naar huis gestuurd zou worden? De ‘gedoogcoalitie’ met de PVV. PG vertelt hoeveel misverstanden er toen ontstonden. Allereerst dat de CDA-top dacht dat men een enorm grote aanhang gemobiliseerd had die zou instemmen daarmee. Dat klopte wel, maar ook weer niet.PG voert de luisteraar mee door de ontwikkeling en sfeer die het congres bepaalden en vertelt over onbekende of vaak vergeten aspecten van die unieke bijeenkomst. Wat was ‘het kantelmoment’? Waarom maakte nu juist de politiek zo briljante Maxime Verhagen die dag de fout van zijn leven, meegesleept door emotie? Wat ging er nu echt zo mis bij de stemmingen met gekleurde briefjes, wat iedereen zich nog wél herinnert? Wat vroeg Dries van Agt aan PG na zijn geselende speech? Wat zagen Max van Weezel en de correspondent van ‘die Zeit’? Wat was de betekenis van de volledig onverwachte uitkomst? Waarom trilde de stem van Bleker?Daarnaast behandelt Jaap Jansen met PG Kroeger 40 jaar CDA-historie aan de hand van een serie korte, prikkelende vragen die samen een soort portret van die partij opleveren. Wat was het hoogtepunt en wat het dieptepunt van die 40 jaar? Wie was de meest unieke persoon in die geschiedenis? Wie uit het CDA had de eerste vrouwelijke premier van ons land kunnen zijn? En nog veel meer vragen over de geschiedenis van deze partij met diepe wortels in de Nederlandse cultuur van zuilen, religieuze minderheden en politiek polderen.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland*** Verder kijken Acht uur lang: NOS-verslag CDA-congres, Rijnhal Arnhem, 2 oktober 2010 ***Verder luisterenBB 127 – De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers BB 119 – Elke machtsoverdracht in het CDA is een drama BB 83 – Het CDA, lastige coalities en gedogenBB 48 – Wilders gewogen: Gerrit Voerman en Koen Vossen over de PVV Bb 46 – De koers van CDA-vicepremier Hugo de Jonge BB 38 – Elco Brinkman: ‘Het incident regeert’BB 23 – Ruth Peetoom over de kwetsbare democratieBB 14 – Jan Peter Balkenende en Wopke Hoekstra: een nieuwe agenda voor Nederland en Europa *** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:02:27 – Deel 101:18:39 – Deel 201:37:14 – Uitro01:38:20 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.

3 november 2020: presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten. Wordt het Joe Biden of toch weer Donald Trump in het Witte Huis? En wanneer weten we dit keer de uitslag echt? De komende jaren verschijnen hoe dan ook vele analyses, onthullingen en interpretaties over de voorbije vijf jaar.In deze aflevering van Betrouwbare Bronnen duiken Jaap Jansen en PG Kroeger in ‘de omgevallen boekenkast van PG’: werk van en over presidenten, hun intimi, criticasters, volgelingen en vertrouwelingen. Daarin kom je veel te weten - te veel soms - over hun werk, hun leven, karakter en lotgevallen.De legendarische journalist Bob Woodward publiceerde dezer dagen ‘Rage’, zijn tweede boek over het Witte Huis onder Donald Trump (op 1 oktober verschijnt het in het Nederlands). Zijn eerste boek heette ‘Fear’, een minstens zo pakkende titel. Michael Wolff vertelde in Betrouwbare Bronnen over zijn onthullingen. Adviseur John Bolton kwam met schokkende inside informatie uit het Oval Office. En Barack Obama brengt 17 november deel 1 van zijn memoires uit, ‘A Promised Land’. PG Kroeger analyseert allereerst die opmerkelijke titel, die een verbinding legt tussen zijn ‘Werdegang’, de Civil Rights Movement en het tragische einde van Martin Luther King.Wie als Europeaan zulke boeken met vrucht – en plezier – wil kunnen lezen, moet wel weten wát een president nu eigenlijk is, wat hij mag en wat niet. Daarom bespreken Jaap en PG ook een serie weinig bekende aspecten, beperkingen en bevoegdheden die dit ambt bepalen en het zijn geheel eigen karakter en context verlenen.Over de boeken en hun historie – ‘Habent fati libelli’ zeiden de Romeinen al; ‘Boeken hebben een eigen lotsbestemming’ – vertelt PG allerlei verrassends. Hij geeft leestips en context. Hij presenteert opmerkelijke auteurs en boeken over presidenten en hun tijd. Van de zwarte naaister van Mary Todd Lincoln tot Peggy Noonan, de favoriete speechschrijver van Ronald Reagan. Van Bob Gates, minister en chef van ongeveer alles gedurende 50 jaar tot Lady Bird Johnson, de iconische FLOTUS die een fascinerend dagboek bijhield.Zo ontstaat een omvattend overzicht van wat je moet lezen, kunt overslaan – ook wel eens fijn – en kunt verslinden over deze wereldleiders, hun prestaties en missers.PG loopt een reeks bijzondere biografieën langs van historici als Ron Chernow en David McCullough en tipt ‘must read’ boeken. Natuurlijk breekt hij een lans voor ‘the Golden Standard’: de vier delen van ‘The Years of Lyndon Johnson’ van Robert Caro, wiens 5e en dan toch echt laatste deel in de maak is. Daarbij doet PG een opmerkelijk voorstel, waarin ook Ida Caro als research-assistent de eer zou krijgen die haar toekomt.En wie zal straks de grote, historische Trump-biografie willen schrijven? En welke twee fameuze presidenten hebben een sleutelrol in een prachtige opera?*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Weee Nederland en ook door luisteraars via ‘Vriend van de Show’***Betrouwbare Bronnen is genomineerd voor een Dutch Podcast Award in de categorie ‘nieuws & politiek’. Stemt allen!De bekendmaking van de winnaars is vrijdag 6 november.*** Verder lezenElizabeth Keckly - Frontispiece, Behind the Scenes (1868)Lady Bird Johnson – A White House Diary (1970)Peggy Noonan – What I saw at the Revolution (1990)David McCullough – Truman (1992)H.W. Brands – Traitor to his Class (2000)David McCullough – John Adams (2001)Ron Chernow – Alexander Hamilton (2004)Robert M. Gates - Duty: Memoirs of a Secretary at War (2014)Ron Chernow – Grant (2017)Bob Woodward – Fear (2018)Michael Wolff – Fire and Fury (2018)Sidney Blumenthal – All the Powers of Earth (2019)Michael Wolff – Siege (2019)John Bolton - The Room Where It Happened (2020) Bob Woodward – Rage (2020)Robert M. Gates - Exercise of Power: American Failures, Successes, and a New Path Forward in the Post-Cold War World (2020)Peter Baker & Susan Glasser - The Man Who Ran Washington: The Life and Times of James A. Baker III (verschijnt 29 september 2020)Barack Obama – A Promised Land (deel 1, verschijnt 17 november 2020)*** Verder kijkenABC 60 minutes, 17 september 2020 *** Enkele muziekfragmenten in de showBruce Springsteen – A Promised LandJJ Cale – Cajun MoonWiener Philharmoniker olv Herbert von Karajan, Mirella Freni ea – Madama Butterfly (Puccini) 1975*** Verder luisterenBB 121 – Zakenlui als president van AmerikaBB 101 – De laatste dagen van Franklin D. RooseveltBB 51 – De historie van het fenomeen ‘impeachment’BB 44 – Michael Wolff over Donald J. Trump / PG over Franklin D. Roosevelt*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:02:06 – Deel 100:54:45 – Deel 201:36:05 – Uitro01:37:17 – Einde See omnystudio.com/listener for privacy information.