179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren

De kabinetsformatie van 2021 schrijft meteen al parlementaire geschiedenis. Hij begon met voor het eerst twee verkenners en voor het eerst twee vrouwen: Annemarie Jorritsma en Kajsa Ollongren. Binnen een week vertrokken ze schielijk van het toneel, zonder hun opdracht te hebben afgerond. “Dit verdient niet de schoonheidsprijs”, zei Tweede-Kamervoorzitter en opdrachtgever Khadija Arib.

In deze aflevering analyseren Jaap Jansen en PG Kroeger historie en achtergronden. Ze gaan met een politiek stofkammetje door de tekst van het dankzij een ANP-foto uitgelekte memo ‘Aandachtspunten 2e ronde VVD en D66’.

Dat memo bevat veel meer pikanterie dan die ene opmerking van vier woorden over CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. De twee zinsneden over CDA-fractievoorzitter Wopke Hoekstra zijn minstens zo opmerkelijk. Daarbij werden in de dagen na het uitlekken status, herkomst en betekenis van dat document eerder schimmiger dan helderder - juist door de pogingen het toe te lichten dan wel terzijde te schuiven.

Jansen en Kroeger noteren een reeks onderwerpen waarover de Tweede Kamer in haar debat met de voormalige verkenners nog maar eens scherp en precies moet doorvragen, ook om de nieuwe twee verkenners – Tamara van Ark en Wouter Koolmees - meteen duidelijker richting te geven over hun feitelijke en van nature beperkte opdracht. Die vraagpunten betreffen zaken als het ‘persoonlijk contact van MR en SK’- oftewel Mark Rutte en Sigrid Kaag – met het CDA over ‘deelname kabinet’, de betekenis van het ‘aandachtspunt’ ten aanzien van ‘onderhandelingsstijl Hoekstra’, ‘positie Omtzigt’ uiteraard en bovenal de passage over een ‘nationaal herstelplan’ met de mysterieuze toevoeging ‘zie bijgevoegd overzicht’. Want de ex-verkenners wekken hiermee de suggestie dat er feitelijk al een document beschikbaar over zo’n herstelplan. Voor de Kamer is dat een nuttig document bij komende formatiegesprekken.

We moeten tegelijkertijd alle opwinding ook relativeren. Heel vreemd is zo’n memo met aandachtspunten nu ook weer niet. En dat een verkenningsfase of zelfs een informatie na een hoop narigheid helemaal over moet is niet uitzonderlijk. Jaap en PG vertellen over twee verkenningsfasen uit de historie die Van Ark, Koolmees en de Kamer inspiratie kunnen bieden.

Zo was er een in 1963 waarin een politieke sluipmoord op een zeer vooraanstaand Kamerlid werd gepleegd; een complot gesmeed op Paleis Soestdijk nota bene. En er was een verkenner die vaker optrad: Jan de Koning. ‘Het Eldorado van de rust’ noemde VVD-leider Ed Nijpels hem in 1986 – het jaar waarin het met die liberale leider niet goed afliep. Van De Koning zijn vele lessen te leren. Zijn werkwijze geldt nu als ‘de gouden standaard’ van wijs en effectief formeren.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!

***

Verder lezen

Formatiedagboeken Beel

P.F. Maas - Kabinetsformaties 1959-1973

Carla van Baalen en Alexander van Kessel (redactie) - Kabinetsformaties 1977-2012

***

Verder kijken

Ollongren verlaat Tweede Kamer na positieve test

Rutte over geheime opmerking over CDA-Kamerlid Omtzigt

Arib: Dit verdient geen schoonheidsprijs

Verkenners Van Ark en Koolmees over 'interne notititie'

WNL op Zondag: Henk Kamp over de kabinetsformatie van 2021

Polygoon Journaal: na negen weken een nieuw kabinet (1963)

Andere Tijden: De VVD van Ed Nijpels (2007)

***

Verder luisteren

177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen

45 – De liefdesbrieven van Francois Mitterrand

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:42:47 – Deel 2

01:32:29 – Uitro

01:33:08 – Einde

Let op! Tussen minuut 26 en minuut 45 klinkt de aflevering (door een storing tijdens de opname) minder goed dan je van ons gewend bent. Maar gelukkig is het gesprek wel goed te volgen! 

See omnystudio.com/listener for privacy information.