172 - Hogere overheidsuitgaven, lastenverzwaring bedrijven: opmerkelijke eensgezindheid bij verkiezingen 2021

Op 1 maart 2021 publiceerden het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving hun ‘doorrekeningen’ van de verkiezingsprogramma’s. Wat is dat, zo’n doorrekening en hoe belangrijk is die? Kun je er ook kritische kanttekeningen bij zetten?

In deze aflevering van Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen met econoom en bestuurskundige Wimar Bolhuis. Hij kent als geen ander de Haagse binnenwereld van politiek, bestuur en rekenmodellen. In 2017 schreef hij een boek over de doorrekeningen: De rekenmeesters van de politiek. En daarna Elke formatie faalt, verkiezingsbeloftes die nooit worden waargemaakt – gebaseerd op zijn proefschrift, waarover hij te gast was in Betrouwbare Bronnen 7. Jaap neemt met hem het systeem van die berekeningen door, de waarde ervan en kritiek die in het verleden (bijvoorbeeld door Pim Fortuyn) en nu (bijvoorbeeld door Pieter Omtzigt) geuit is op ‘regeren op basis van rekenmodellen’.

De ‘Keuzes in kaart’ van dit jaar zijn bijzonder. De coronacrisis zorgt voor een omslag. Partijen willen vaak lagere lasten voor huishoudens en hogere lasten voor bedrijven, maar dit keer komt die wens wel zeer pregnant tot uiting. Er is een algemene wens om de overheid meer te laten doen en dus de collectieve lasten te laten oplopen. Ook meestal zuinige partijen als VVD en CDA kiezen daar nu voor.

Joop den Uyl, PvdA-premier in de jaren ’70 toen de overheidsuitgaven fors opliepen, zou zich thuis voelen bij de richting die de meeste politieke partijen nu gaan, beaamt Bolhuis. “Forse verhoging van overheidsuitgaven en stevige verzwaring van de lasten voor het bedrijfsleven, dat zie je vaak na grote crisissen. Het effect van het coronavirus is te vergelijken met een grote oorlog. Dan gaat de politiek investeren.”

Ook al waarschuwen VVD-lijsttrekker Mark Rutte en CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra – de premier en de minister van Financiën – elkaar dat er geen ‘free lunch’ is en dat er ooit weer moet worden bezuinigd, Bolhuis denkt dat dit in de komende kabinetsperiode niet gaat gebeuren.

De kabinetsformatie gaat wel weer – zoals meestal in ons land – ‘maanden duren’. Want hoewel de richting van het beleid waarvoor de verschillende partijen opteren vergelijkbaar is, er blijven genoeg pregnante verschillen. Vooral tussen VVD en CDA aan de ene kant en GroenLinks, SP en PvdA aan de andere kant, met D66 ertussenin.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!

***

Verder lezen

Keuzes in Kaart 2022-2025 (CPB, 2021)

Analyse leefomgevingseffecten verkiezingsprogramma's 2021-2025 (PBL, 2021)

Website Wimar Bolhuis

Wimar Bolhuis - De rekenmeesters van de politiek (Van Gennep 2017)

Wimar Bolhuis – Elke formatie faalt (Brooklyn, 2018)

Pieter Omtzigt - Modellen regeren Den Haag (februari 2021)

***

Verder kijken

Perspresentatie CPB en PBL, 1 maart 2021, Nieuwspoort Den Haag

***

Verder luisteren

125 - Wouter Koolmees, minister van Sociale Zaken in de coronacrisis

07 - Wimar Bolhuis over leugentjes in verkiezingsprogramma's

***

Tijdlijn

00:00:00 – Intro

00:02:00 – deel 1 (Hoe gaat het CPB te werk)

00:41:32 – deel 2 (Keuzes in kaart 2021)

01:14:11 – Uitro

01:15:21 – Einde

See omnystudio.com/listener for privacy information.