BNR Perestrojkast | BNR

In Perestrojkarantaine #10 van 8 juli zagen we dat Serviërs protesteren. In Sofia en daarbuiten wordt al drie weken lang het aftreden geëist van Borisov. Hij leek even van plan om op te stappen, maar zit er nog steeds. De vlam sloeg deze keer in de pan door een bijzonder akkefietje tussen een oppositielid en een invloedrijke oligarch. We praten erover door met Maarten Vonk, docent Nederlands in Bulgarije. In Minsk gaan ze rond presidentsverkiezingen traditiegetrouw de straat op. Daarbuiten houdt Wit-Rusland zich stil. Maar in de aanloop van de presidentsverkiezingen op 9 augustus zien we niet alleen protesten in Minsk, maar ook daarbuiten: in Brest, in Gantsevitsji, in Dzjarzjinsk en andere provinciesteden. Waarom de provincie zich roert, legt Franka Hummels, de enige echte Wit-Ruslandkenner van de Benelux, haarfijn uit. In Chabarovsk, zeven tijdzones van Moskou, werd de gouverneur gearresteerd. Een bestuurder die op waardering kon rekenen van de bevolking. Zijn arrestatie leidde tot protesten die een diepere betekenis hebben: namelijk de aversie van de Russische regio jegens Moskou. Jeroen Ketting, ondernemer in Rusland, legt samen met Floris uit wat de regio's dwarszitten. Hosts: Geert Jan Hahn Floris Akkerman Enige, echte Wit-Ruslandkenner van de Benelux: Franka Hummels : Jeroen Ketting Voor al uw talen: Maarten Vonk Voor de meest onbegrijpelijke moppen: Joost BosmanSee omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze Perestrojkort praten we je in een kwartiertje (oké, iets langer...) bij over één buitengewone situatie die vragen oproept. Dit keer dus de uitslag van de Poolse presidentsverkiezingen die we verklaren op basis van de geschiedenis. 'En het riool', aldus Van Rijn, product van een Nederlandse vader en Poolse moeder en in het dagelijks leven wethouder (VVD) en loco-burgemeester in Aalsmeer. En verder, in de nasleep van de verkiezingen schreven buitenlandse journalisten, waaronder Polen-correspondenten Michiel van Blommestein en Jenne Jan Holtland, een brief aan president Duda die in het openbaar een Duitse journalist verbaal had aangevallen. Michiel legt uit waarom hij deze brief heeft ondertekend. Dit keer geen mop van Joost, maar een prank met de winnaar van de Poolse verkiezingen, Andrzej Duda. Plus het volkslied van het Poolse leger. De prank heeft met de Poolse presidentsverkiezingen te maken. Het volkslied niet, maar Robert wilde hem graag horen. Luister dus vooral naar het fragment van Marsz Pierwszej Brygady. Hosts: Geert Jan Hahn Floris Akkerman De grote baas van Aalsmeer: Robert van RijnSee omnystudio.com/listener for privacy information.

BNR-collega Jules Ortjens zocht samen met Geert Jan uit hoe verstandig het is om naar Kroatië gaan. Het aantal coronabesmettingen en -doden loopt immers op, op de gehele Balkan. Jules en Geert Jan polsten bij Kroatische ondernemers en deskundigen hoe veilig Kroatië momenteel is en welke risico's daarbij genomen of gemeden worden. Via toerisme probeert Kroatië zich op te richten uit de turbulente (oorlogs)jaren eind vorige eeuw. Naar het oosten, in Bosnië en Herzegovina, komen de herinneringen aan deze oorlogsdagen deze maand naar boven. 25 jaar geleden viel Srebrenica en volgde een genocide. Nederland had toen de taak om de moslimenclave te beschermen. Dat mislukte volledig. In de media is er deze dagen ruime aandacht voor deze zwarte bladzijde, met podcasts, televisieprogramma's, documentaires en krantenartikelen. Geert Jan maakte een selectie voor wie het aanbod te veel is om bij te houden. Voor vertier zorgen Joost en Floris. De eerste met zijn mop. Die ook deze keer voor Floris niet is te volgen. En Floris kondigt de terugkeer aan van een legendarische muziekgroep. Hosts: Geert Jan Hahn Floris Akkerman Kroatië-onderzoeker: Jules Ortjens Via een volksraadpleging gekozen tot beste moppentapper: Joost BosmanSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het ging goed met de cijfers in Servië. Het coronavirus leek onder controle, net zoals in andere Balkan-landen. Servië werd zelfs op een vrij exclusieve 'veilige' lijst geplaatst door de Europese Unie; als één van de weinige niet-EU-ingezetenen mochten Serviërs weer de EU in. Het feest was van korte duur. Servië gaat weer gebukt onder fors meer besmettingen. Mensen overlijden, sommige ziekenhuizen dreigen vol te raken en IC-personeel heeft geen vertrouwen meer in de werkwijze van de overheid. Van alles naar niks Het beleid is ook uiterst merkwaardig, vertelt Fabian Vendrig vanuit Belgrado. Eerst gingen we in één van de strengste lockdowns van de wereld. En toen waren we er ineens weer uit. Alles mocht weer. Want: er kwamen verkiezingen. Alleen: ik geloofde de regering, ik geloofde dat het goed zat met de coronacijfers En met mij vele anderen. Gelukkig is er nog drop Vlak na de parlementsverkiezingen, dik gewonnen door regeringspartij SNS, steeg het aantal coronaslachtoffers rap. Laat ik het zo zeggen: de oorspronkelijke cijfers die we hadden bleken wat naar beneden te zijn bijgesteld, vertelt oud-correspondent en 'Servisch tweedehuisverblijver' Joost van Egmond. Was het de voetbalwedstrijd Partizan Belgrado tegen Rode Ster Belgrado, bezocht door vijfentwintigduizend uitzinnige fans? Was het de stembusgang? Of een optelsom van alle versoepelingen bij elkaar? Niemand kan het zeggen. Feit is dat het weer mis is en dat de Serviërs op z'n zachtst gezegd ontevreden zijn met het overheidsoptreden. Gelukkig had ik twee weken geleden een hele grote zak drop gekregen, want voorlopig zal ik wel niet naar Nederland kunnen, besluit Fabian Vendrig. Presentatieduo Floris Akkerman & Geert Jan Hahn Explicateurs Fabian Vendrig Joost van Egmond See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kan Duda met vertrouwen de tweede ronde van de Poolse presidentsverkiezingen tegemoet zien? Kan Poetin pronken met de uitslag van de volksraadpleging? En ook: een schilderij achtervolgt Loekasjenko, RIP Vedomosti en bondgenootschappen en uitsluitingen in onze regio. Geert-Jan en Floris bekijken deze onderwerpen door de coronabril. Verder: wie niet kan reizen naar Centraal- en Oost-Europa kan zijn liefde voor deze regio in Nederland kwijt. De geur van de Koude Oorlog opsnuiven langs de IJssellinie, Donbier drinken in de Nijmeegse bierbrouwerij Davo en uitsmijter Tsjernobyl in het Amersfoortse café Vyssotski, zo ondervonden Geert-Jan en Floris tijdens hun vakantie in Nederland. In de nieuwsronde: treinen door Centraal-Europa en de mogelijke vete tussen Zelenski en Porosjenko. Joost komt met een voor Floris begrijpelijke mop en onze man in Moskou kan aanspraak maken op een Russisch paspoort. Hosts: Geert Jan Hahn Floris Akkerman Loodgieter in het Kremlin: Joost BosmanSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Trianon-kenner Ivo van de Wijdeven vertelt waar een voorheen groot land zich nu klein in voelt. Met hem pakken we de cijfers erbij: 2 miljoen Hongaarse minderheden in 7 buurlanden, 10 jaar Viktor Orban en 100 jaar Trianon. Wat betekenen al die elementen bij elkaar? Waarom komt er oorlogstaal uit Roemenië, maar een verzoenend woord uit Slowakije? Voelen de Hongaren in Oekraïne zich benadeeld? Moeten we het ook hebben over Slovenië, Kroatië en Servië? Iemand een mening over Oostenrijk? Orban ging er in ieder geval met gestrekt been in, tijdens één van de maar liefst drie herdenkingen van de naar eigen zeggen 'Schande van Hongarije'. Met Ivo, auteur van onder meer De Rafelranden van Europa en Spoken van Visegrad, beschouwt de Perestrojcast na. Van Hongaarse brandy naar Moldavische wijn Via Kalinka en Palinka is het maar een kleine stap naar Floris' pleidooi voor het investeren in Moldavische wijn, die flink te lijden heeft onder de coronacrisis. En Geert Jan duikt in Poolse peilingen, waar president Andrzej Duda er toch niet zo florissant voorstaat als hij een paar weken terug had gedacht. Daarnaast komen Pat en Mat nog even langs met hun kijk op de onbedoelde Poolse invasie in Tsjechië, en natuurlijk: de mop van The Boss. Hosts: Geert Jan Hahn Floris Akkerman Dé Trianon-kenner van Nederland: Ivo van de Wijdeven Lachen met Lada's: Joost 'The Boss' BosmanSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Zij praten met Liesbeth van Es, curator van het museum en theoloog, over de betekenis van iconen. Waar staat een icoon voor? Waarom kussen kerkgangers een icoon? En het gaat met Liesbeth over de relatie tussen staat en de orthodoxe kerk in Oost-Europa. In Rusland weten die twee elkaar goed te vinden en dat geldt voor meerdere Oost-Europese landen in hun zoektocht naar hun identiteit na de val van het communisme. De muziek zijn refreinen uit het 9e lied van de canon, componist onbekend, van het Patriarchaatskoor van Peredelkino. De mop komt van wie anders dan Joost Bosman, mogelijk ingefluisterd door patriarch Kirill. Het Ikonenmuseum in Kampen is vrijdag en zaterdag open. Reserveren online of telefonisch. Hosts: Geert Jan Hahn Floris Akkerman Opperwezen: Liesbeth van Es Moppentapper: Joost Kirill BosmanSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Michel en Sjeng praten over hun favoriete boeken, talentvolle schrijvers en boeken die eraan zitten te komen. Tevens test Geert Jan hun kennis over de Midden- en Oost-Europese literatuur, terwijl Floris wegdroomt in Tolstojs Anna Karenina, omdat hij moet bijkomen van Zinkjongens van Svetlana Aleksijevitsj. Alle vier kunnen ze niet wachten op de mop van Joost die ook nog eens een muzikale inbreng in petto heeft. Met Michel en Sjeng zijn twee ware kenners aangeschoven. Michel is chef boeken van NRC, oud-correspondent in Rusland en schrijver van onder andere Het brilletje van Tsjechov en Alles voor het moederland. Sjeng Scheijen is auteur van het internationaal bewierookte Sergej Djagilev en de Avantgardisten dat in een Russische vertaling prominent in de Moskouse boekenwinkels lag. En natuurlijk winnaar van de Bookspot Literatuurprijs 2019. De vorige boekenaflevering kun je hier terugluisteren. De boekentips van Sjeng Scheijen: -De nieuwe vertaling van Vader en zonen van Ivan Toergenjev. -The Icon and the Axe van James Billington. - - 1920- (seks en dood in de twintiger jaren) van Dmitri Bykov. -Aantekeningen van een jonge arts van Michail Boelgakov De boekentips van Michel Krielaars: -Baron Wenckheim keert terug van László Krasznahorkai. -Wolgakinderen van Guzel Jachina. -Putins people. The KGB took back Russia and then took on the West van Catherine Belton. De boekentips van Geert Jan: -Baron Wenckheim keert terug van László Krasznahorkai. - (Nijntje op de fiets) van . De boekentips van Floris: -Anna Karenina van Lev Tolstoj. -Zinkjongens van Svetlana Aleksijevitsj.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de vorige Perestrojkarantaine hoorde je meer over de situatie in Kosovo en Albanië, waar men ondanks corona weer op straat protesteert. Deze keer aandacht voor Bosnië en Herzegovina, waar corona geen belemmering bleek te zijn voor duizenden inwoners van Sarajevo; hun wens om te protesteren tegen deze eredienst in de kathedraal van hun stad bleek groter te zijn. Je hoort de analyses van Balkan-journaliste Marjolein Koster, voor wie Sarajevo een tweede thuis is, en Niké Wentholt, Docent Geschiedenis en Balkan aan de Rijksuniversiteit Groningen. De Perestrojkast is een podcast van BNR over Midden- en Oost-Europa. Perestrojkarantaine is een tijdelijke spin-off, die de coronacrisis in deze regio duidt. Deze aflevering sluit ook aan bij onze eerdere podcast over herdenken en herschrijven van de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Historisch gebakkelei over Bleiburg Jaarlijks worden in het Oostenrijkse Bleiburg de slachtoffers herdacht door vooral Kroatische nationalisten. Dat gebeurt met een rooms-katholieke mis, die in het teken staat van de moord op naar schatting duizenden Kroatische en ook Bosnische (nazi)soldaten aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Door de coronacrisis gaf de gemeente Bleiburg dit jaar geen toestemming voor de herdenking. De katholieke kerk week daarom op verzoek van de Bosnische kardinaal Vinko Puljic voor deze eredienst uit naar Sarajevo, waar veel inwoners niet zaten te wachten op een dergelijke herdenking. Historica Niké Wentholt legt uit: 'In Bleiburg zijn enkele duizenden fascistische troepen door de communistische partizanen vermoord. Dat klinkt als iets dat je best kunt herdenken, er kwamen ook burgers bij om. Het probleem is alleen dat Bleiburg het symbool is geworden van Kroatisch martelaarschap tijdens de Tweede Wereldoorlog en ook tijdens de oorlogen van de jaren negentig het symbool werd van Kroatisch nationalisme. En juist de afgelopen jaren zien we dat de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog steeds meer wordt herschreven door nationalisten en extreem-rechtse bewegingen.' Steun van Kroatische regering De kerkmis in Sarajevo had de steun van de Kroatische en Bosnische Katholieke kerken, als mede van het Kroatische parlement dat de jaarlijkse Bleiburg-herdenking financieel sponsort. Verzet kwam er in Bosnië van Joodse en Islamitische organisaties, Roma, Serviërs en andere slachtoffers van het Ustasa-regime. 'De Tweede Wereldoorlog klinkt misschien als heel ver weg, maar voor veel Bosniërs is dat niet zo', vertelt Wentholt. 'En het is significant dat deze protesten plaatsvonden in Sarajevo. Een stad met een lange geschiedenis van multi-etnisch verzet tegen nationalisme en opkomende etnische scheidslijnen. Ook in de jaren negentig gebeurde dat, zij het met weinig resultaat natuurlijk. Maar deze protesten tegen het nationalistisch herschrijven van de geschiedenis kreeg daarom veel aandacht, zowel in Bosnië als daarbuiten. En juist in deze tijd.' Mars tegen het fascisme 'Het was een mars tegen het fascisme, die er al weken zat aan te komen', vertelt Koster. 'Een vriendin van mij was kwaad, maar dat ze ook wel trots was en nu kon laten zien waar Sarajevo als stad voor staat.' De voorzitter van het Kroatische parlement, Gordan Jandrokovic, zei tijdens een andere herdenkingsdienst in Zagreb dat het puur om de herdenking van onschuldige slachtoffers gaat en niet om een eventuele rehabilitatie van de Ustasa en het gedachtegoed. De eredienst in de kathedraal van Sarajevo werd bijgewoond door 20 mensen door restricties rondom het coronavirus. Presentatieduo Floris Akkerman & Geert Jan Hahn Explicateurs Marjolein Koster Niké WentholtSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het rommelt in meerdere landen in het zuidoosten van Europa. Binnenkort aandacht voor Bosnië, met analyses van Niké Wentholt en Marjolein Koster. De Perestrojkast is een podcast van BNR over Midden- en Oost-Europa. Perestrojkarantaine is een tijdelijke spin-off, die de coronacrisis in deze regio duidt. Yankees op de Balkan Deze aflevering duiken we in Kosovo en Albanië. Het coronavirus weerhield de bevolking er niet van om te protesteren tegen de politieke strubbelingen in het land. In Kosovo droeg verregaande Amerikaanse invloed bij aan regime change. Het zorgt voor tweestrijd; er is namelijk geen volk op de Balkan pro-Amerikaanser dan het Kosovaarse. Na eerder protesten vanaf het Balkan met potten en pannen kiest men er nu voor om weer naar buiten te gaan, met een heus 'proefprotest'. Politiek theater In de Albanese hoofdstad Tirana kwam het zelfs tot confrontaties met de politie, in het holst van de nacht nota bene. Aan de grondslag ligt de sloop van het nationale theater. Dat theater was een doorn in het oog; voor de één qua aanblik, voor de ander qua historie. Maar er zijn ook Albanezen die graag een renovatie zien, zodat het theater toch behouden blijft. Zij ketenden zich vast aan het theater, tot de politie hen onder het mom van onder meer samenscholing besloot te verwijderen. Eén van de demonstranten is Monika Kryemadhi, politica en de vrouw van president Ilir Meta. Meta en premier Edi Rama zijn lijnrecht tegenover elkaar als het gaat om de sloop en betekenis van dit theater. Stefan van Dijk en Rainier Jaarsma praten ons bij over deze protesten. Never a dull moment op de Balkan. Presentatieduo Floris Akkerman & Geert Jan Hahn Explicateurs Rainier Jaarsma Stefan van DijkSee omnystudio.com/listener for privacy information.